Wykłady z podstaw neurobiologii
zachowania i etiologii
Jerzy Vetulani
Instytut Farmakologii PAN pok. 120
Smętna 12, 31-342 Kraków Tel: [phone]
E-mail: [e-mail]
Czasem możecie otrzymywać pocztę z
innego adresu, ale odpowiadajcie zawsze
na ten
Kurs obejmuje 15 wykładów (30 godzin)
Wykłady odbywają się w środy, w godzinach
16:45  18:15
Planowane terminy wykładów:
16 III (piątek) wykład
 Neurobiologia behawioru
seksualnego Aula
Luty - 29
Auditorium Maximum, godz 17
(w ramach Tygodnia Mózgu)
Marzec - 7, 14, 16, 21, 28,
Kwiecień - 4, 11, 18, 25
Maj - 9, 16, 23, 30
Czerwiec  6, 13
Wykłady opierają się na prezentacjach
Prezentacje bez komentarza nie wystarczą, ale
będą bardzo użyteczne przy powtarzaniu
materiału do egzaminu, zwłaszcza jeżeli będą
konfrontowane z notatkami.
Preezentacje wysyłam na adresy:
[e-mail];
[e-mail]
Zalecane podręczniki
Kalat J.W.: Biologiczne podstawy psychiatrii,
PZWL, 2006, s. 608 ISBN 978-83-01-14688-7
Rybakowski J., Pużyński S., Wciórka J.:
Psychiatria tom 1 - podstawy psychiatrii.
Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010,
wyd. 2, s. 552, ISBN 978-83-7609-102-0
Osobom, które są zainteresowane psychologią,
zachowaniem i mózgiem i moimi poglądami na
to polecam:
1. Blog  Piękno neurobiologii
vetulani.wordpress.com
2. Książkę  Mózg: fascynacje, problemy,
tajemnice
(J. Vetulani, Homini, Kraków, 2010, 306 stron)
3. Książkę  Piękno neurobiologii
(J. Vetulani, Homini, Kraków, 2011, 292 strony)
#12
Neurobiologia
23 V 2012
UZALEŻNIENIA c.d.
GA
ÓWNE GRUPY NARKOTYKÓW
WSZYSTKIE ZNANE SUBSTANCJE UZALEŻNIAJ
CE AKTYWUJ

MEZOKORTYKALNE I MEZOLIMBICZNE NEURONY DOPAMINOWE
GA
ÓWNE GRUPY NARKOTYKÓW
Blokery transportera dopaminowego
Bardzo szybkie uzależnienie, niewielkie objawy abstynencji
WSZYSTKIE ZNANE SUBSTANCJE UZALEŻNIAJ
CE AKTYWUJ

MEZOKORTYKALNE I MEZOLIMBICZNE NEURONY DOPAMINOWE
GA
ÓWNE GRUPY NARKOTYKÓW
Blokery transportera dopaminowego
Bardzo szybkie uzależnienie, niewielkie objawy abstynencji
Agoniści receptora opiatowego m
Szybko uzależniające, silne objawy abstynencji
WSZYSTKIE ZNANE SUBSTANCJE UZALEŻNIAJ
CE AKTYWUJ

MEZOKORTYKALNE I MEZOLIMBICZNE NEURONY DOPAMINOWE
GA
ÓWNE GRUPY NARKOTYKÓW
Blokery transportera dopaminowego
Bardzo szybkie uzależnienie, niewielkie objawy abstynencji
Agoniści receptora opiatowego m
Szybko uzależniające, silne objawy abstynencji
Agoniści receptora nikotynowego
Powolnie uzależniające, ale bardzo wysoki odsetek uzależnionych
wśród używających (ok.. 40%); niewielkie objawy abstynencji
WSZYSTKIE ZNANE SUBSTANCJE UZALEŻNIAJ
CE AKTYWUJ

MEZOKORTYKALNE I MEZOLIMBICZNE NEURONY DOPAMINOWE
GA
ÓWNE GRUPY NARKOTYKÓW
Blokery transportera dopaminowego
Bardzo szybkie uzależnienie, niewielkie objawy abstynencji
Agoniści receptora opiatowego m
Szybko uzależniające, silne objawy abstynencji
Agoniści receptora nikotynowego
Powolnie uzależniające, ale bardzo wysoki odsetek uzależnionych
wśród używających (ok.. 40%); niewielkie objawy abstynencji
Agoniści receptora GABA-A i alkohol
Powolnie uzależniające, bardzo silne objawy abstynencji
WSZYSTKIE ZNANE SUBSTANCJE UZALEŻNIAJ
CE AKTYWUJ

MEZOKORTYKALNE I MEZOLIMBICZNE NEURONY DOPAMINOWE
GA
ÓWNE GRUPY NARKOTYKÓW
Blokery transportera dopaminowego
Bardzo szybkie uzależnienie, niewielkie objawy abstynencji
Agoniści receptora opiatowego m
Szybko uzależniające, silne objawy abstynencji
Agoniści receptora nikotynowego
Powolnie uzależniające, ale bardzo wysoki odsetek uzależnionych
wśród używających (ok.. 40%); niewielkie objawy abstynencji
Agoniści receptora GABA-A i alkohol
Powolnie uzależniające, bardzo silne objawy abstynencji
Halucynogeny
Nie wytwarzają uzależnień, brak objawów abstynencji
WSZYSTKIE ZNANE SUBSTANCJE UZALEŻNIAJ
CE AKTYWUJ

MEZOKORTYKALNE I MEZOLIMBICZNE NEURONY DOPAMINOWE
 CZYSTA NAGRODA DOPAMINOWA
NAGRODA INICJOWANA PRZEZ
UKA
AD GABERGICZNY
NAGRODA INICJOWANA PRZEZ
UKA
AD OPIOIDOWY
MECHANIZM DZIAA
ANIA HEROINY
Modulowanie
uwalniania
dopaminy
przez układ
opioidowy
Neurony
dopaminowe w
obszarze nakrywki
brzusznej są pod
hamującą kontrolą
interneuronów
GABA. Obecne na
nich receptory
opioidowe m hamują
te hamujące
interneruny, a więc
nasilają uwalnianie
dopaminy w jądre
JV 2001
półleżącym
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
EFEKTY
NAGRADZAJ
CE
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
EFEKTY
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY NEURONALNE
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
EFEKTY
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY
BEHAWIORALNE
MECHANIZMY NEURONALNE
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
EUFORIA
EFEKTY
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY
BEHAWIORALNE
MECHANIZMY NEURONALNE
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
EUFORIA
EFEKTY
MNIEJ L
KU
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY
BEHAWIORALNE
MECHANIZMY NEURONALNE
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
EUFORIA
EFEKTY
MNIEJ L
KU
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY
BEHAWIORALNE
WI
KSZA
SPRAWNOŚĆ
MECHANIZMY NEURONALNE
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
EUFORIA
EFEKTY
MNIEJ L
KU
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY
BEHAWIORALNE
WI
KSZA
SPRAWNOŚĆ
MECHANIZMY NEURONALNE
ZNIESIENIE
ABSTYNENCJI
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
EUFORIA
EFEKTY
MNIEJ L
KU
MECHANIZMY
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY
MODULUJ
CE
BEHAWIORALNE
WI
KSZA
SPRAWNOŚĆ
MECHANIZMY NEURONALNE
ZNIESIENIE
ABSTYNENCJI
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
KONTEKST
SOCJALNY
EUFORIA
EFEKTY
MNIEJ L
KU
MECHANIZMY
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY
MODULUJ
CE
BEHAWIORALNE
WI
KSZA
SPRAWNOŚĆ
MECHANIZMY NEURONALNE
ZNIESIENIE
ABSTYNENCJI
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
KONTEKST
SOCJALNY
EUFORIA
CZYNNIKI
EFEKTY
MNIEJ L
KU
GENETYCZNE
MECHANIZMY
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY
MODULUJ
CE
BEHAWIORALNE
WI
KSZA
SPRAWNOŚĆ
MECHANIZMY NEURONALNE
ZNIESIENIE
ABSTYNENCJI
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
KONTEKST
SOCJALNY
EUFORIA
CZYNNIKI
EFEKTY
MNIEJ L
KU
GENETYCZNE
MECHANIZMY
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY
MODULUJ
CE
HISTORIA
BEHAWIORALNE
WI
KSZA
BEHAWIORALNA
SPRAWNOŚĆ
MECHANIZMY NEURONALNE
ZNIESIENIE
ABSTYNENCJI
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
KONTEKST
SOCJALNY
EUFORIA
CZYNNIKI
EFEKTY
MNIEJ L
KU
GENETYCZNE
MECHANIZMY
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY
MODULUJ
CE
HISTORIA
BEHAWIORALNE
WI
KSZA
BEHAWIORALNA
SPRAWNOŚĆ
MECHANIZMY NEURONALNE
HISTORIA
ZNIESIENIE
FARMAKOLOGICZNA
ABSTYNENCJI
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
BODy
CE
ŚRODOWISKOWE
KONTEKST
SOCJALNY
EUFORIA
CZYNNIKI
EFEKTY
MNIEJ L
KU
GENETYCZNE
MECHANIZMY
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY
MODULUJ
CE
HISTORIA
BEHAWIORALNE
WI
KSZA
BEHAWIORALNA
SPRAWNOŚĆ
MECHANIZMY NEURONALNE
HISTORIA
ZNIESIENIE
FARMAKOLOGICZNA
ABSTYNENCJI
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
ZACHOWANIE
POSZUKIWAWCZE
BODy
CE
EFEKT
ŚRODOWISKOWE
ROZRUSZNIKA
(SYGNAA
)
KONTEKST
SOCJALNY
EUFORIA
CZYNNIKI
EFEKTY
MNIEJ L
KU
GENETYCZNE
MECHANIZMY
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY
MODULUJ
CE
HISTORIA
BEHAWIORALNE
WI
KSZA
BEHAWIORALNA
SPRAWNOŚĆ
MECHANIZMY NEURONALNE
HISTORIA
ZNIESIENIE
FARMAKOLOGICZNA
ABSTYNENCJI
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
ZACHOWANIE
Efekty POSZUKIWAWCZE
awersyjne
BODy
CE
EFEKT
ŚRODOWISKOWE
ROZRUSZNIKA
(SYGNAA
)
KONTEKST
SOCJALNY
EUFORIA
CZYNNIKI
EFEKTY
MNIEJ L
KU
GENETYCZNE
MECHANIZMY
NAGRADZAJ
CE
MECHANIZMY
MODULUJ
CE
HISTORIA
BEHAWIORALNE
WI
KSZA
BEHAWIORALNA
SPRAWNOŚĆ
MECHANIZMY NEURONALNE
HISTORIA
ZNIESIENIE
FARMAKOLOGICZNA
ABSTYNENCJI
NEUROPEPTYDY
MONOAMINY
UZALEŻNIENI
USA
1997
CZY NARKOTYKI S
SZKODLIWE?
CZY NARKOTYKI S
SZKODLIWE?
JAK CZASEM
Szkodliwość substancji egzogennych zależy od dawki i
sposobu pobierania
CZY NARKOTYKI S
SZKODLIWE?
JAK CZASEM
Szkodliwość substancji egzogennych zależy od dawki i
sposobu pobierania
NIESTETY
Istnieje groz
ba, że stracimy kontrolę nad ich dawkowaniem
CZY NARKOTYKI S
SZKODLIWE?
JAK CZASEM
Szkodliwość substancji egzogennych zależy od dawki i
sposobu pobierania
NIESTETY
Istnieje groz
ba, że stracimy kontrolę nad ich dawkowaniem
DAWKI SZKODLIWE I ICH KUMULACJA:
CZY NARKOTYKI S
SZKODLIWE?
JAK CZASEM
Szkodliwość substancji egzogennych zależy od dawki i
sposobu pobierania
NIESTETY
Istnieje groz
ba, że stracimy kontrolę nad ich dawkowaniem
DAWKI SZKODLIWE I ICH KUMULACJA:
różne natychmiastowe i bliskie skutki negatywne.
CZY NARKOTYKI S
SZKODLIWE?
JAK CZASEM
Szkodliwość substancji egzogennych zależy od dawki i
sposobu pobierania
NIESTETY
Istnieje groz
ba, że stracimy kontrolę nad ich dawkowaniem
DAWKI SZKODLIWE I ICH KUMULACJA:
różne natychmiastowe i bliskie skutki negatywne.
Niektóre zagrożenia dla póz
niejszych etapów życia:
CZY NARKOTYKI S
SZKODLIWE?
JAK CZASEM
Szkodliwość substancji egzogennych zależy od dawki i
sposobu pobierania
NIESTETY
Istnieje groz
ba, że stracimy kontrolę nad ich dawkowaniem
DAWKI SZKODLIWE I ICH KUMULACJA:
różne natychmiastowe i bliskie skutki negatywne.
Niektóre zagrożenia dla póz
niejszych etapów życia:
heroina powoduje hiperfosforylacje białek tau (otępienia)
CZY NARKOTYKI S
SZKODLIWE?
JAK CZASEM
Szkodliwość substancji egzogennych zależy od dawki i
sposobu pobierania
NIESTETY
Istnieje groz
ba, że stracimy kontrolę nad ich dawkowaniem
DAWKI SZKODLIWE I ICH KUMULACJA:
różne natychmiastowe i bliskie skutki negatywne.
Niektóre zagrożenia dla póz
niejszych etapów życia:
heroina powoduje hiperfosforylacje białek tau (otępienia)
Ekstaza powoduje deficyt serotoninowy: depresje starcze
DODATKOWE NIEBEZPIECZEC
STWA
ZWI
ZANE Z BRANIEM NARKOTYKÓW
DODATKOWE NIEBEZPIECZEC
STWA
ZWI
ZANE Z BRANIEM NARKOTYKÓW
Groz
by przedawkowania w wyniku osłabienia
percepcji
DODATKOWE NIEBEZPIECZEC
STWA
ZWI
ZANE Z BRANIEM NARKOTYKÓW
Groz
by przedawkowania w wyniku osłabienia
percepcji
Groz
ba zatrucia w wyniku zatrucia nielegalnie
nabytego materiału (LSD i strychnina, MPTP)
DODATKOWE NIEBEZPIECZEC
STWA
ZWI
ZANE Z BRANIEM NARKOTYKÓW
Groz
by przedawkowania w wyniku osłabienia
percepcji
Groz
ba zatrucia w wyniku zatrucia nielegalnie
nabytego materiału (LSD i strychnina, MPTP)
Groz
ba zakażenia przy stosowaniu narkotyków
drogą dożylną (HIV, wirus zapalenia wątroby)
DODATKOWE NIEBEZPIECZEC
STWA
ZWI
ZANE Z BRANIEM NARKOTYKÓW
Groz
by przedawkowania w wyniku osłabienia
percepcji
Groz
ba zatrucia w wyniku zatrucia nielegalnie
nabytego materiału (LSD i strychnina, MPTP)
Groz
ba zakażenia przy stosowaniu narkotyków
drogą dożylną (HIV, wirus zapalenia wątroby)
Groz
ba dodatkowych zakażeń w wyniku spadku
odponości ustroju (po opiatach)
DODATKOWE NIEBEZPIECZEC
STWA
ZWI
ZANE Z BRANIEM NARKOTYKÓW
Groz
by przedawkowania w wyniku osłabienia
percepcji
Groz
ba zatrucia w wyniku zatrucia nielegalnie
nabytego materiału (LSD i strychnina, MPTP)
Groz
ba zakażenia przy stosowaniu narkotyków
drogą dożylną (HIV, wirus zapalenia wątroby)
Groz
ba dodatkowych zakażeń w wyniku spadku
odponości ustroju (po opiatach)
Groz
ba złamania kariery życiowej przez wpadkę w
ręce wymiaru sprawiedliwości
NAJWI
KSZYM NIEBEZPIECZEC
STWEM
ZWI
ZANYM Z BRANIEM
NARKOTYKÓW JEST UZALEŻNIENIE
NAJWI
KSZYM NIEBEZPIECZEC
STWEM
ZWI
ZANYM Z BRANIEM
NARKOTYKÓW JEST UZALEŻNIENIE
Uzależnienie jest ciężką chorobą
psychiczną, o dużej nawrotowości,
uważaną przez wielu za nieuleczalną
NARKOMANIA JEST CHOROB

RECEPTORA DOPAMINOWEGO
NARKOMANIA JEST CHOROB

RECEPTORA DOPAMINOWEGO
Wszystkie typy receptorów DA
są zaangażowane w uzależnieniach
NARKOMANIA JEST CHOROB

RECEPTORA DOPAMINOWEGO
Wszystkie typy receptorów DA
są zaangażowane w uzależnieniach
D1 warunkuje uczenie się przyjemności
Beninger & Miller (1998)
NARKOMANIA JEST CHOROB

RECEPTORA DOPAMINOWEGO
Wszystkie typy receptorów DA
są zaangażowane w uzależnieniach
D1 warunkuje uczenie się przyjemności
Beninger & Miller (1998)
Anomalie D2 stwierdzono u narkomanów
Smith et al. (1992)
NARKOMANIA JEST CHOROB

RECEPTORA DOPAMINOWEGO
Wszystkie typy receptorów DA
są zaangażowane w uzależnieniach
D1 warunkuje uczenie się przyjemności
Beninger & Miller (1998)
Anomalie D2 stwierdzono u narkomanów
Smith et al. (1992)
D3 reguluje metabolizm i uwalnianie dopaminy
Shafer & Levant (1998)
NARKOMANIA JEST CHOROB

RECEPTORA DOPAMINOWEGO
Wszystkie typy receptorów DA
są zaangażowane w uzależnieniach
D1 warunkuje uczenie się przyjemności
Beninger & Miller (1998)
Anomalie D2 stwierdzono u narkomanów
Smith et al. (1992)
D3 reguluje metabolizm i uwalnianie dopaminy
Shafer & Levant (1998)
Polimorfizmy egzonu III receptora D4
są charakterystyczne dla heroinistów
Kotler & al. (1998)
CZYNNIKI GENETYCZNE I ŚRODOWISKOWE
W UZALEŻNIENIACH OD PSYCHOSTYMULANTÓW
SZCZURY PREFERUJ
CE ALKOHOL
1. Mniej neuronów serotoninowych w podwzgórzu
2. Wyższe poziomy enkefaliny w podwzgórzu
3. Więcej neuronów GABA w jądrze półleżącym
4. Mniejszy dopływ dopaminy do j. półleżącego
5. Niższe stężenie raceptora dopaminowego w
pewnych obszarach układu limbicznego
Na tej podstawie zaproponowano teorie kaskady prowadzącej do
deficytu układu nagrody, a w konsekwencji do uzależnień