15.12.2011 Szkółkarstwo - OGRANICZENIE OBJAWÓW ZM CZENIA GLEBY W SZ&
Szukaj: w roku: w s stkie w kategorii:
w s stkie s ukaj
OG LNE
OGRANICZENIE OBJAWÓW ZM
CZENIA GLEBY W SZKÓA
CE
dr Stanisław Porębski, mgr Bernadeta Rzez
nicka
Brak mo liwości prowadzenia prawidłowych płodozmianów zmusza wielu szkółkarzy do
zakładania szkółek na tym samym terenie, wkrótce po usunięciu poprzednich nasadzeń tego
samego gatunku. W rezultacie doprowadza to do choroby replantacji, zwanej inaczej
Numer: 06/2003
zmęczeniem gleby, przez co uzyskuje się drzewka gorszej jakości. Nasilenie tej choroby
obserwuje się w sadach i szkółkach prowadzonych na podkładkach słabo rosnących. Choroba
replantacji częściej występuje na glebach lekkich oraz na tych o odczynie obojętnym lub lekko
kwaśnym ni na zwięzłych lub kwaśnych. Najmniej wra liwe na uprawę bezpośrednio po sobie
są grusze. Z drzew pestkowych najwra liwsze są brzoskwinie, następnie śliwy, morele,
czereśnie. Pestkowe tak e lepiej udają się po ziarnkowych ni odwrotnie.
Główni sprawcy
Choroba replantacji zwykle powodowana jest przez kompleks czynników. Jednak wystarczy, e wystąpi jeden
z nich, by obserwować jej objawy. Wiele badań tego zjawiska wskazuje na dwie główne grupy czynników 
abiotyczne (substancje fitotoksyczne w glebie) i biotyczne (bakterie, grzyby, promieniowce, nicienie). Rośliny
w trakcie wegetacji wydzielają do gleby fitotoksyczne związki i inhibitory wzrostu. Uprawa pokrewnych lub
takich samych roślin po sobie w niedługim odstępie czasu powoduje niebezpieczną kumulację szkodliwych
związków tego typu. W uprawie jabłoni takim inhibitorem wzrostu prawdopodobnie jest florydzyna, w uprawie
brzoskwiń  amygdalina lub narygenina.
Środowisko glebowe charakteryzuje się równowagą mikrobiologiczną. Uprawa określonego gatunku przez
dłu szy czas bądz
pozostawienie szczątków roślinnych, np. po wykarczowaniu sadu lub po wykopaniu roślin
ze szkółki, sprzyja natomiast rozwojowi tylko jednej grupy mikroorganizmów. Głównymi sprawcami choroby
replantacji, obok bakterii i promieniowców, są nicienie, zwłaszcza korzeniak szkod-liwy (Prat lenchus
penetrans) oraz patogeny z rodzajów: Ph tophthora, P thium, Alternaria, C lindrocarpon, Fusarium, Nectria,
Rhi octonia, Verticillium, Thielaviopsis.
Metody ograniczania
Gdy konieczne jest zakładanie szkółki czy sadu na starym miejscu, w celu ograniczenia skutków choroby
replantacji do niedawna najczęś-ciej polecano chemiczne odka anie gleby, za pomocą tzw. fumigantów
doglebowych, takich jak: bromek metylu, Basamid 97 GR, Temik 10 GR. Związki te są jednak drogie,
ponadto niszcząc po yteczną mikroflorę naruszają równowagę biologiczną w glebie. W poszukiwaniu
alternatywnych sposobów propaguje się metody agrotechniczne  zmianowanie i zwiększone nawo enie
naturalne.
Je eli choroba replantacji powodowana jest złymi właściwościami fizykochemicznymi gleby, to mo na
zmniejszyć jej skutki poprzez nawo enie (zarówno mineralne, jak i naturalne) oraz nawadnianie gleby z
objawami replantacji. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, e wzrost intensywności nawadniania przy braku
nawo enia przynosił w wielu badaniach skutek odwrotny do zamierzonego.
W dotychczasowych doświadczeniach nad tym zjawiskiem, przeprowadzanych w sadzie, stwierdziliśmy
dodatni wpływ torfu na wzrost drzew, stymulującego zarazem rozwój grzybów z rodzaju Trichoderma, które
są antagonistyczne w stosunku do sprawców tej choroby. Pozytywnie, choć słabiej, działał fosforan 1-
amonowy.
Zachęceni dobrymi wynikami uzyskanymi w sadzie podjęliśmy próby ograniczenia skutków zmęczenia gleby
w szkółce drzewek jabłoni. Na terenie Stacji Sadowniczej AR w Garlicy Murowanej k. Krakowa szkółkę
drzewek owocowych uprawia się w 7-letnim płodozmianie rolniczym z uprawą zbó i gorczycy białej na
przyoranie. Z uwagi na wielokrotne prowadzenie szkółki na tym terenie, zachodziła obawa występowania
zmęczenia gleby. Potwierdził to test biologiczny gleby pobranej z terenu, gdzie zakładano szkółki, określający
stopień zmęczenia gleby, polegający na porównaniu wzrostu siewek 'Antonówki Zwykłej' na glebie pobranej z
terenu szkółki i na glebie odka anej termicznie.
Doświadczenie polowe dotyczące zmęczenia gleby w szkółce zakładano trzykrotnie w cyklu dwuletnim,
porównując z tzw. kontrolą obiekty traktowane:
fosforanem amonu (210 kg/ha),
torfem wysokim (około 10 t/ha),
www.szkolkarstwo.pl/article.php?id=355 1/2
15.12.2011 Szkółkarstwo - OGRANICZENIE OBJAWÓW ZM CZENIA GLEBY W SZ&
torfem wysokim (około 10 t/ha),
humusem w postaci substratu po uprawie pieczarek (około 15 t/ha),
krowieńcem wysuszonym (około 10 t/ha),
preparatem Kaptan 50 WP (80 kg/ha).
Wszystkie dodatki zostały wymieszane z glebą przed zało eniem szkółki. Podkładki
jabłoni posadzono w rozstawie 100 x 20 cm. W sierpniu zaokulizowano je na wysokości 20 cm odmianą
'Jonagored'. Okulanty prowadzono metodą bezczopową.
Co najskutec niejs e?
Wszystkie czynniki, z wyjątkiem fosforanu amonu, wpłynęły na zwiększenie średnicy okulantów jabłoni, ale
wysokość drzewek nie uległa zmianie (tab.). Pod wpływem torfu, humusu i krowieńca zwiększyła się liczba i
suma długości pędów syleptycznych oraz średnia długość pędu. Liczba krótkopędów była niewielka i nie
uległa istotnej zmianie. Nie udało się potwierdzić dodatniego wpływu na wzrost okulantów fosforanu amonu,
który w badaniach prowadzonych w sadzie osłabiał skutki choroby replantacji.
Mechanizm ograniczania objawów choroby replantacji przez ró ne preparaty stosowane doglebowo nie jest
do końca znany. Środki ochrony roślin niszczą patogeniczną mikroflorę glebową, która podczas rozkładu
starych korzeni przyczynia się do powstania związków toksycznych dla nowych roślin. Dodatek substratów
organicznych, głównie torfu, mo e mieć dodatni wpływ na strukturę gleby i jej stosunki wodne oraz
modyfikować skład mikroflory (np. zwiększona liczebność grzybów z rodzaju T ichode ma). Pozytywne
działanie fosforanu amonu (potwierdzone w naszych doświadczeniach tylko w sadzie) prawdopodobnie
związane jest z tym, e w glebie, w której występuje choroba replantacji, zaburzona jest mikoryza niezbędna
do zaopatrywania drzew w fosfor z kompleksu sorpcyjnego gleby. Dostarczenie roślinom przyswajalnej formy
fosforu umo liwia zaopatrzenie w niego drzewa bez udziału grzybów mikorytycznych.
Nale y jednak pamiętać, e najpewniejszą metodą uniknięcia zmęczenia gleby jest dobrze zaplanowane
zmianowanie. Wprowadzenie go po wystąpieniu choroby replantacji eliminuje ją dopiero po kilku latach.
Dzier awienie lub nabywanie neutralnych terenów pod nowe uprawy szkółkarskie wydaje się
przedsięwzięciem kosztownym, jednak i tak w końcowym rozrachunku chyba korzystniejszym ni walka z tą
chorobą.
Wzrost okulantów 'Jonagoreda' w szkółce, w zale ności od sposobu traktowania gleby
* dane oznaczone tymi samymi literami nie ró nią się statystycznie miedzy sobą
powrót
Hasło Ogrodnicze| plantpress.pl | kontakt
� 1998-2008 Plantpress Sp. z o.o.
NOTA PRAWNA
Materiały umieszczone na portalu www.szkolkarstwo.pl objęte są ochroną wynikającą z ustawy z dnia 4
lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a właścicielem ich autorskich praw
majątkowych jest Plantpress sp. z o.o z siedzibą w Krakowie.
Plantpress sp. z o.o z siedzibą w Krakowie zastrzega w rozumieniu art. 25 ust.1 pkt.1 ustawy z dnia 4
lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, i dalsze rozpowszechnianie aktualnych
artykułów opublikowanych na portalu www.szkolkarstwo.pl jest zabronione niezale nie od celu w jakim
rozpowszechnienie miałoby nastąpić, lub u ytego środka przekazu.
www.szkolkarstwo.pl/article.php?id=355 2/2