Peloidy
Peloidy, osady denne (gr. pelos-błoto) to tworzywa organiczno-
mineralne, powstałe w wyniku procesów geologicznych z udziałem
wody i mikroorganizmów.
Podział ze względu na warunki powstania i skład mineralny:
" peloidy torfowe- borowiny
" osady wód słabo zmineralizowanych
" osady wód zmineralizowanych (osady morskie i osady jezior
słonych)
" osady z
ródlane (z
ródeł słabo zmineralizowanych, z
ródeł
zmineralizowanych,z
ródeł termalnych)
" inne (gliny , lessy, fango)
" Borowina-jest najczęściej
stosowanym peloidem,
pochodzi od staropolskiego
określenia torfów
wydobywanych w borach.
" Torfowiska to obszary z typu
mokradeł na terenie, których,
występuje specyficzna
roślinność i zachodzą procesy
gromadzenia się osadów
organicznych.
" Jest to teren stale podmokły, o
podłożu trudno przepuszczalnym,
pokryty zbiorowiskami roślin
bagiennych i bagienno-łąkowych.
" Torfowiska występują
głównie w strefie klimatu
umiarkowanego,
wilgotnego i chłodnego
(północna część Eurazji i
Ameryki Północnej).
" Obszary te są cenne pod
względem przyrodniczym,
można je także
wykorzystać gospodarczo
 poprzez wydobywanie
torfu.
" Torf jest utworem będącym efektem
niepełnego rozkładu szczątków roślinnych,
zachodzącego w warunkach
długotrwałego lub stałego zabagnienia
wierzchniej warstwy gleby.
" Torf składa się z nie rozłożonych
szczątków roślin, oraz bezstrukturalnej
masy zwanej humusem.
" Torf jest w różnym
stopniu nasycony
substancjami
mineralnymi, najczęściej
jest to piasek, czasami
wytrącone związki żelaza,
rzadko związki fosforu.
" Właściwości torfu
uzależnione są od składu
florystycznego zbiorowisk
torfotwórczych oraz
stosunków klimatycznych.
" Złoża torfu zajmują w Polsce ok. 4,2 %
powierzchni kraju, w tym 6,5% stanowią
torfy wysokie, 4,5 % to torfy przejściowe a
89 % torfy niskie.
" Wśród torfów wyróżniamy peloidy torfowe
stosowane w fizykoterapii, balneologii i
medycynie uzdrowiskowej.
" W Polsce mamy 19 złóż, z
których wydobywa się
borowinę przeznaczoną do
celów terapeutycznych.
" Pozyskiwana jest ona z 3
typów torfowisk: z torfów
wysokich, mszystych, które
tworzą się nad poziomem wód
gruntowych i są w niewielkim
stopniu zmineralizowane.
" Borowina pozyskana z tych
torfowisk jest peloidem z dużą
chłonnością wody, o małym
przewodnictwie cieplnym i
kwaśnym odczynie.
" torfy przejściowe,
występujące w
obniżeniach terenów
zalanych wodą, ze
skłonnością do
zmiany poziomu tej
wody polegającymi na
okresowym jej braku i
większym jej
napływie.
Ostatnia grupa złóż, z
których pozyskiwana jest
borowina, to torfy niskie.
Są silnie zmineralizowane,
występują w pojeziernych
nieckach, zarośniętych
korytarzach rzek gdzie
woda naniosła składniki
mineralne.
" Borowina jest biologicznie czynnym
rodzajem torfu o specyficznych
właściwościach fizykochemicznych.
" Borowina jest
zbudowana z tzw. ziaren,
z których większość ma
średnicę ok. 4 mm.
" W terapii stosuje się
borowinę rozdrobnioną o
średnicy ziaren do 2 mm.
Cechy fizykochemiczne borowin
" struktura torfu
" zawartość wody
" stopień rozkładu
" skład chemiczny
" zatrzymywanie ciepła
" własności mikrobiologiczne
" Pojemność cieplna borowiny jest duża.
" Porównywalny czas spadku temperatury w
przedziale od 45 do 42 �C wynosi dla
wody 20 min, dla piasku 30 a dla borowiny
70 min.
Działanie lecznicze borowiny
" Zawarte w tym
peloidzie związki
chemiczne i
biologiczne a
zwłaszcza kwasy
huminowe działają
przeciwzapalnie,
ściągająco i
przeciwwirusowo.
W borowinie zawarte są:
" pektyny- produkty rozkładu błonnika i białka
roślinnego,
" bituminy- woski, żywice, tłuszcze,
" związki mineralne-magnez, potas, siarczany,
żelazo, wapń,
" W niewielkich ilościach hormony takie jak:
progesterom, estradiol, testosteron czy kortyzol,
przypisuje się im spore znaczenie w terapii
ginekologicznej borowiną (niedoczynność
jajników).
" Najważniejsze
działanie lecznicze
borowiny polega na
wykorzystaniu jej
specyficznych
właściwości
termicznych oraz
zawartych w niej
składników
chemicznych i
biologicznych.
Wpływ borowiny na ustrój
" Zwiększenie pojemności minutowej serca,
" przyspieszenie akcji serca,
" zwiększenie objętości wyrzutowej serca,
" pobudzenie wydalania potu,
" zwiększenie przemiany materii,
" przekrwienie mięśni głębokich,
" przekrwienie stawów i tkanek miękkich wokół nich,
" działanie przeciwbólowe, ściągające,przeciwzapalne,
" działanie bakteriobójcze i przeciwwirusowe,
" zwiększenie elastyczności mięśni i ruchomości stawów.
Przygotowanie borowiny do zabiegu
Borowinę zabiegową powinno się podgrzewać
maksymalnie do temp. 65 �C, wyższe temperatury
niszczą jej właściwości chemiczne i fizyczne.
" Borowinę należy zmieszać z wodą do uzyskania
odpowiedniej konsystencji (rzadka, średnia, gęsta).
" Do kąpieli stosuje się papkę borowinową rzadką (1:1),
do okładów średnią (1:2) lub gęstą (1:3).
" Borowina zabiegowa powinna mieć ok. 40-45 �C.
Zabiegi borowiną
" W lecznictwie borowina wykorzystywana
jest do zabiegów częściowych i ogólnych
m. in. do okładów, kąpieli, nasiadówek,
tamponów, kuracji pitnej.
" Przetworzona stosowana jest jako pasta
borowinowa.
" Terapię borowinową zaleca się
m.in. w chorobie
zwyrodnieniowej kręgosłupa,
po urazach narządów ruchu, w
chorobie reumatycznej.
" Zawijania borowinowe w
zespole bólowym dolnego
odcinka kręgosłupa,działają
przeciwbólowo.
" W zapaleniu wątroby i nieżycie
żołądka borowinę zażywa się
pod postacią napoju z
rozdrobnionej pasty
borowinowej, rozcieńczonej
wodą destylowaną i
przefiltrowaną.
" W stanach pourazowych i
zwyrodnieniowych stawów
zbiegi borowinowe poprawiają
ukrwienie, likwidują
przykurcze więzadeł, tkanek
okołostawowych i torebek
stawowych.
" Jako zabieg kosmetyczny w
celu poprawy wyglądu skóry.
Kąpiele borowinowe
" Kąpiel borowinowa całkowita:
" czas-15-20 min
" temperatura - 40-42 �C
" seria- 2-3 razy w tygodniu
" Półkapiel borowinowa:
" czas-15-20 min
" temperatura - 44-46 �C
" seria- 2-3 razy w tygodniu
" Po kąpieli należy wziąć
prysznic i odpocząć na leżaku
przez ok. 20 min
" Nasiadówki borowinowe:
" czas-10-20 min
" temperatura - 40-44 �C
" seria- 2-3 razy w tygodniu
" Wskazania do kąpieli
" Przeciwwskazania do
borowinowych
kąpieli borowinowych
" niektóre choroby ginekologiczne(
" nowotwory,
wg wskazań ginekologa)
" choroby zakaz
ne,
" przewlekłe zapalenie pęcherzyka
żółciowego
" wysoko zaawansowana ciąża,
" przewlekłe zapalenie wątroby
" zaawansowana miażdżyca,
" przewlekły nieżyt żołądka
" niewydolność krążeniowo-
" zabieg kosmetyczny w celu
oddechowa,
poprawienia wyglądu skóry, jej
" dusznica bolesna,
elastyczności, trofiki i ukrwienia
" padaczka,
" trądzik pospolity,
" ostre i podostre stany zapalne,
" rozstępy, skórka pomarańczowa,
" stwardnienie rozsiane,
" cukrzyca,
" półpasiec,
" łuszczyca
Fasony borowinowe
" Obszar zabiegowy-
" przedramiona, dłonie, łydki, stopy
" zabieg wykonujemy, gdy pacjent
z
le znosi pozycję leżącą, lub
preferuje pozycję siedzącą np.po
operacjach w obrębie klatki
piersiowej
" czas-10-20 min
" temperatura - 40-44 �C
" seria- 3-4 razy w tygodniu
" Wskazania do fasonów " Przeciwwskazania do
borowinowych fasonów borowinowych
" ostre i podostre stany zapalne
" choroby zakaz
ne,
" choroby zwyrodnieniowo-
" Nowotwory,
wytwórcze stawów,
" wysoko zaawansowana ciąża,
" choroby pourazowe narządów
" zaawansowana miażdżyca,
ruchu,
" niewydolność krążeniowo-
" przykurcze stawów,
oddechowa,
" reumatyzm mięśni (nie w
" dusznica bolesna,
okresie ostrym i podostrym),
" padaczka,
" wysięki w okresie zejściowym
" cukrzyca
Okłady borowinowe
" okłady górne lub dolne oraz częściowe
" na kozetce kładziemy prześcieradło,
ceratę, pacjenta owijamy na koniec
kocem
" ogrzaną papkę (masę) borowinową
nakłada się bezpośrednio na skórę
" ogrzaną papkę borowinową nakłada
się w postaci gotowego podgrzanego
okładu
" czas-20-30 min
" temperatura - 42-44 �C
" seria- 2-3 razy w tygodniu
" Po zawijaniach należy odpocząć na
leżaku przez ok. 20 min.
" Wskazania do okładów " Przeciwwskazania do
borowinowych okładów borowinowych
" choroby zwyrodnieniowo- " niewydolność krążenia,
wytwórcze kręgosłupa i
" zaawansowana miażdżyca,
stawów,
" wiek do 7 r. ż.,
" choroby pourazowe narządów
" ciąża powyżej 3 miesiąca,
ruchu,
" nowotwory,
" przykurcze stawów,
" choroby zakaz
ne,
" przewlekłe nerwobóle,
" dusznica bolesna,
" bóle mięśni,
" padaczka,
" rozstępy,skórka
" ostre i podostre stany zapalne,
pomarańczowa
" cukrzyca,
Pasta borowinowa
" Stosowana głównie w lecznictwie pozauzdrowiskowym,
jako produkt do zabiegów kosmetyczno-leczniczych
wygodna w użyciu.
" Jest to bardzo rozdrobniona borowina , używana w
temperaturze 35 �C .
" W zabiegach stosuje się ją w postaci
cienkowarstwowych okładów oraz w kąpielach jako
zawiesinę wodną.
" Nie obciąża ustroju wpływem cieplnym ale można
wykorzystać działanie biologiczne i fizykochemiczne
borowiny.
Fango
" Glinka pochodzenia
wulkanicznego, w skład której
wchodzą krzemiany glinu, potasu,
sodu i wapnia.
" Fango poddawane jest
długotrwałemu działaniu wody
siarczkowej często termalnej.
" Podczas takiego dojrzewania w
mieszaninie rozwijają się glony i
drobnoustroje charakterystyczne
dla danego środowiska.
" W balneoterapii Fango miesza się
z parafiną i stosuje w postaci
okładów.
" Fango ma mniejsze w
porównaniu z
borowiną zdolności
utrzymywania ciepła.
" Zabieg działa
przeciwbólowo,
przekrwiennie,
rozluz
niająco, zmniejsza
napięcie mięśniowe i
poprawia ogólne
samopoczucie
Wskazania do zabiegów Fango:
Przeciwwskazania:
" ostre choroby serca i jego
" schorzenia stawów na tle
niewydolność,
zwyrodnieniowym,
" stany zapalne i zaostrzenie
" stany po urazach ortopedycznych,
stanów reumatycznych,
" obrzmienia przeciążeniowe
" wysoka ciąża,
" zaparcia,
" zaburzenia czynności wątroby i
" krwawienie lub wrzody z
pęcherzyka żółciowego,
żołądka i jelit,
" bóle menstruacyjne,
" gorączka,
" stany zapalne nerek i pęcherza
" padaczka,
moczowego skłonność do,
" zaburzenia psychosomatyczne
" cukrzyca,
" nerwice (zabieg relaksacyjny)
" nowotwory
"