Elastyczność popytu i podaży

1

Elastyczność popytu

• Elastycznością popytu

nazywamy stosunek

względnej (procentowej) zmiany wielkości
popytu do względnej (procentowej) zmiany
czynnika, który zmianę popytu wywołał.

2

Elastyczność popytu

procentowa zmiana wielkości popytu

procentowa zmiana czynnika wpływającego na popyt

E =

3

TRZY RODZAJE ELASTYCZNOŚCI

• Cenowa elastyczność popytu

• Mieszana elastyczność popytu

• Dochodowa elastyczność popytu

4

Cenowa elastyczność popytu

• Cenowa elastyczność popytu

- stopień reakcji

wielkości popytu na określone dobro (usługę)
na zmianę ceny tego dobra (usługi)

5

Współczynnik cenowej elastyczności popytu

c

c

P

P

E

p

p

cPp

∆

∆

=

:

Względna (procentowa)
zmiana popytu

Względna
(procentowa)
zmiana ceny

Współczynnik cenowej
elastyczności popytu

6

Bezwzględna wielkość nachylenia krzywej i

procentowa elastyczność to nie to samo

•

Prostoliniowa krzywa popytu DD w przypadku (a) ma we wszystkich punktach takie samo nachylenie
bezwzględne. Ale powyżej punktu środkowego popyt jest elastyczny; poniżej zaś nieelastyczny, w
punkcie środkowym natomiast popyt jest jednostkowo elastyczny. Jedynie w przypadku krzywych
popytu doskonale poziomych lub doskonale pionowych, jak w przypadku (b) i (c), możesz wyciągnąć
wnioski dotyczące elastyczności na podstawie samego tylko nachylenia.

7

Różne wartości współczynnika E

cPp

Wartość E

cPp

Opis

E

cPp

= 0

Zmiany ceny nie powodują żadnych zmian popytu. Popyt jest
doskonale nieelastyczny, inaczej sztywny. Elastyczność
niedoskonała.

I E

cPp

I= 1

Względna zmiana popytu jest równa względnej zmianie ceny,
czyli gdy np. wzrost ceny o 10% spowoduje spadek popytu
dokładnie o 10%. Elastyczność wzorcowa (jednostkowa).
Wydatki na dobro charakteryzujące się taką elastycznością
popytu nie zmieniają się.

0 < I E

cPp

I< 1

Względna zmiana popytu jest mniejsza od względnej zmiany

ceny. Popyt jest nieelastyczny. Jeśli wzrost ceny o 10%
spowoduje spadek popytu o 5%, współczynnik wynosi 1/2. Im
bliżej zera, tym mniejsza elastyczność.

I E

cPp

I> 1

Względna zmiana popytu jest większa od względnej zmiany

ceny. Popyt jest wysoce elastyczny (stosunkowo elastyczny).
Im dalej ta wartość oddala się od jedynki, tym popyt jest
bardziej elastyczny.

I E

cPp

I=∞

Popyt jest doskonale elastyczny. Elastyczność nieskończona.

8

Mieszana cenowa elastyczność popytu

• Mieszana cenowa elastyczność popytu

-

reakcja popytu na dobro X na zmianę ceny
dobra substytucyjnego lub komplementarnego
(dobra Y)

9

Współczynnik mieszanej cenowej elastyczności

popytu

y

y

p

px

cMPp

c

c

x

P

P

E

∆

∆

=

:

Względna (procentowa)
zmiana popytu na
dobro X

Względna
(procentowa)
zmiana ceny
dobra Y

Współczynnik mieszanej
cenowej elastyczności
popytu

Znak ujemny tego współczynnika informuje nas, że dobra X
i Y są wobec siebie komplementarne;
znak dodatni świadczy o substytucyjności tych dóbr.

10

Dochodowa elastyczność popytu

• Dochodowa elastyczność popytu

- reakcja

popytu na zmianę dochodu

11

Współczynnik dochodowej elastyczności popytu

D

D

P

P

E

p

p

DPp

∆

∆

=

:

Względna (procentowa)
zmiana popytu

Względna
(procentowa)
zmiana dochodu

Współczynnik dochodowej
elastyczności popytu

12

Rodzaje dóbr w zależności od wartości współczynnika

dochodowej elastyczności popytu

13

Rodzaje dóbr

• Dobro podrzędne

(niższego rzędu) – każde dobro, którego ilość

nabywana maleje wraz ze wzrostem dochodu i rośnie wraz ze
spadkiem dochodu ceteris paribus.

• Dobro normalne

(zwykłe) – dobro, którego ilość nabywana rośnie

wraz ze wzrostem dochodu i maleje wraz ze spadkiem dochodu
ceteris paribus.

• Dobro podstawowe

(pierwszej potrzeby, niezbędne) – każde dobro,

na które popyt maleje w miarę wzrostu dochodu lub rośnie mniej
niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu dochodu.

• Dobro wyższego rzędu

(luksusowe) – dobro, którego ilość

nabywana rośnie w większym stopniu niż dochód i maleje w
większym stopniu niż dochód ceteris paribus.

14

Efekty zmiany ceny

• Efekt substytucyjny zmiany ceny

(substitution

effect) – zmiana ilości nabywanej jednego
dobra w wyniku substytucji drugim dobrem.
Dobro relatywnie droższe zostaje zastąpione
dobrem relatywnie tańszym.

• Efekt dochodowy zmiany ceny

(income effect)

– zmiana ilości nabywanej danego dobra w
wyniku zmiany dochodu realnego.

15

Zmiana charakteru dóbr wraz ze

wzrostem dochodu

Popyt

• Do poziomu dochodu D

0

popyt na

dane dobro rośnie wraz ze wzrostem
dochodu (E

DPp

> 0).

• Od poziomu dochodu D

0

popyt na

dane dobro spada wraz ze wzrostem
dochodu (E

DPp

< 0).

•

Zmiana współczynnika

dochodowej elastyczności popytu z

dodatniego na ujemny oznacza, że
dobro traci charakter dobra
normalnego i uzyskuje status dobra

podrzędnego.

Dochód

16

Krzywe Engla

a)

•

Pierwsza prawidłowość dotyczy relacji

między wzrostem dochodu a wydatkami

na żywność.
•

Badając budżety gospodarstw domowych

Engel stwierdził, że

wraz ze wzrostem

dochodu spada udział wydatków na

żywność.

•

Oznacza to, że wydatki na żywność rosną

w tempie wolniejszym od przyrostu

dochodu, czyli względna zmiana popytu

na żywność jest mniejsza od względnej
zmiany dochodu.
•

Współczynnik dochodowej elastyczności

popytu na żywność zawarty jest w
przedziale 0 < E

DPp

< 1

17

Krzywe Engla

b)

•

Inaczej zachowują się wydatki

na odzież i mieszkanie.

•

Udział tych wydatków na ogół

nie zmienia się wraz ze zmianą

dochodu, czyli względny

przyrost popytu i względny

przyrost dochodu są równe

.

•

Współczynnik dochodowej

elastyczności popytu jest więc

zbliżony do jedności (E

DP

= 1).

18

Krzywa Engla

c)

•Wydatki na samochody, meble,

podróże, ochronę zdrowia,

wypoczynek, biżuterię wzrastają
w tempie szybszym od tempa
wzrostu dochodu.

•

Oznacza to, że względna

zmiana popytu na te dobra jest

większa od względnej zmiany

dochodu, czyli współczynnik

dochodowej elastyczności

popytu na nie jest większy od

jedności (E

DP

> 1).

19

Cenowa elastyczność podaży

• Cenowa elastyczność podaży

- jest to

reagowanie wielkości podaży na zmianę ceny

20

Współczynnik cenowej elastyczności podaży

c

c

P

P

E

d

d

cPd

∆

∆

=

:

Względna (procentowa)
zmiana podaży

Względna
(procentowa)
zmiana ceny

Współczynnik cenowej
elastyczności podaży

21

Krzywe podaży

22

Różne wartości współczynnika E

cPd

Wartość E

cPd

Opis

E

cPd

= 0

oznacza, że podaż nie reaguje na zmianę ceny, jest nieelastyczna.
Jest to sytuacja charakterystyczna dla okresu ultrakrótkiego (rys. a).

E

cPd

= 1

wtedy względna zmiana podaży jest równa względnej zmianie ceny
(rys. b).

0 < E

cPd

< 1

Jeśli względna zmiana podaży jest mniejsza od względnej zmiany
ceny, współczynnik jest mniejszy od jedności . Oznacza to, że podaż
jest

mało elastyczna

; oczywiście elastyczność podaży jest tym

mniejsza, im wartość współczynnika jest bliższa zeru (rys. c).

E

cPd

> 1

W sytuacji, gdy względna zmiana podaży jest większa od względnej
zmiany ceny, podaż jest

wysoce elastyczna

, a współczynnik jest

większy od jedności (rys. d).

E

cPd

= ∞

Im bardziej wartość współczynnika oddala się od jedności, tym
bardziej elastyczna jest podaż. Staje się

doskonale elastyczna

, gdy

współczynnik E

cPd

= ∞ (rys. e), co oznacza, że przy danej cenie

podaż może przybierać dowolne rozmiary. Jest to sytuacja
przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej przy
dodatkowym założeniu, że koszty krańcowe są stałe.

23

Giętkość ceny

• Giętkość ceny

– stopień reakcji ceny na zmianę

popytu; jest to odwrotność cenowej
elastyczności popytu

• Współczynnik giętkości ceny

informuje o sile

reakcji ceny na zmianę stanu popytu, jest
stosunkiem procentowej zmiany ceny do
procentowej zmiany elastyczności popytu.

24