PRZESTRZEŃ GEOGRAFICZNA – ZESPÓŁ ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH (RZEŹBA

TERENU, DOLEGŁOŚĆ OD MORZA) I POZAPRZYRODNICZYCH (ELEM. ANTROPOLOGICZNE –
WYTWORZONE PRZEZ CZŁ.- SZTUCZNE JEZIORA, LASY, BUDYNKI, MIASTA).

WPŁYW ELEM. PRZYRODNICZYCH –

1-WYNIESIENIE NAD POZIOM MORZA – ZAMIESZKUJEMY TERENY NIZINNE DO 500 M

N.P.M., OBSZARY WZGLĘDNIE PŁASKIE. DO 500 M N.P.M. – 57,3 % POW. LĄDÓW –
ZAMIESZKUJE OK. 82 % LUD.

2- RZEŹBA TERENU – PLANTACJE I POLA UPR. ZAKŁADANE SĄ NA PŁASKICH TERENACH

(NIZINNYCH). PROBLEMY Z ZATRZYMANIEM WODY I TRANSPORTEM.

3- DOSTĘPNOŚĆ DO WODY I JEJ ZASOBY – DZIENNIE - 200 l; NY-450 l; LA-700 l; WYST.
TAKŻE NADMIARY WODY (POLSKA). 400 M3 WODY POTRZEBA DO WYPROD. 1 TONY

PAPIERU.

4- KLIMAT – DETERMINUJE DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA (ROLICTWO, GOSP.) OPADY W
CIĄGU ROKU MAJĄ DUŻY WPŁYW NA GOSP. DUŻE OPADY ŚNIEGU-PARALIŻUJĄ GOSP. LÓD

OSADZAJĄCY SIĘ NA PRZEWODACH WYS. NAP.-ZRYWA JE. (FLORYDA-BRAK PRĄDU)
ZALEŻNOŚCI-IM BLIŻEJ BIEGUNÓW TYM WARUNKI KLIMAT. STAJĄ SIĘ GORSZE, BO WYST.

OBNIŻENIE TEMP. (OD RÓWNIKA KU BIEGUNOM).
ELEMENTY KLIMATU: WIATRY (SIŁA, KIERUNEK); ZACHMURZENIE; OPADY (GRADOBICIE,

POWIDZIE); TEMP. POWODAMI POWODZI JEST URBANIZACJA MIAST (KANALIZACJA).
POWODUJE TO DODATKOWY DOPŁYW WODY DO RZEK I WTEDY ROŚNIE POZIOM WODY W

RZEKACH.

GLOBALNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA –

1- POKRYWA LEŚNA – DEFORYSTACJA-ZMNIEJSZENIE SIĘ POKRYWY LEŚNEJ; ZMIANA

UŻYTKOWANIA ZIEMY (WYLESIENIE). 1 % POW. LEŚNEJ ROCZNIE – ZMNIEJSZAJĄ SIĘ POW.
LASÓW,A W NIEKTÓRYCH REJONACH ŚWIATA DEFORYSTACJA PRZEKRACZA 2 %. LAS JEST

REGULATOREM STOSUNKÓW WODNYCH, OSTOJĄ ŻYCIA DLA ROŚLIN I ZWIERZĄT,
ZATRZYMUJE WIATRY.

PRZYCZYNY DEFORYSTACJI –

a- PROBLEMY GOSP. (BRAZYLIA I ROSJA SPRZEDAJĄ PŁUCA ŚWIATA);
b- UBÓSTWO I PROBLEMY ŻYWNOŚCIOWE (LASY WYPALA SIĘ I PRZEZNACZA POD

ROLINCTWO);
c- ZAPOTRZEBOWANIE NA DREWNO (DOMY DREWN., EKSPORTUJE SIĘ DREWNO Z

KRAJÓW BIEDNYCH) W ANGLII W ŚREDNIOWIECZU WYCIĘTO B.DUŻO
LASÓW-ZOSTAWIONO OK. 6 %.

2- DEGRADACJA GLEB NA ŚWIECIE – GLEBA JEST PODST. ISTNIENIA ROŚLINNOŚCI.

CZYNNIKI DEGRADACJI (11 % POW. LĄDOWEJ)

a- NIERACJONALNA DZIAŁALNOŚĆ ROLINCZA (NADMIERNY WYPAS ZWIERZĄT,

ORKA NIEWŁAŚCIWIE PRZEPROWADZONA-NA STOKU, MELIORACJE-PRZESUSZENIA
GLEB);

b- ZATRUCIE GLEBY – SPŁUKIWANIE ZW.CHEM. (OŁÓW)

3- PUSTYNNIENIE – POSZERZENIE SIĘ PUSTYŃ.
SACHARA POWIĘKSZA SIĘ O 3,5 MLN. HA/ROK.

4- DEGRADACJA JEZIOR – (2%-WODA SŁODKA). CZYNNIKI:

a- ZATRUCIE PRZEZ ŚCIEKI;
b- ZARASTANIE JEZIOR – EUTROFIZACJA – NADMIERNE UŻYWANIE NAWOZÓW W

ROLNICTWIE POWODUJE UŻYŹNIENIE WODY W JEZIORZE.

5- ZATRUCIE WÓD GRUNTOWYCH – WYSYPISKA ŚMIECI, NIE ODIZOLOWANE OD PODŁOŻA
– 98 %; NADMIERNE UŻYWANIE STAREJ GENERACJI ŚRODKÓW W ROLICTWIE

(PESTYCYDY), NIE NEUTRALIZUJĄCYCH SIĘ W ŚRODOWISKU.

1

6- ZASOBY WODY PITNEJ – DEFICYT. WPROWADZENIE ZAMKNIĘTYCH OBIEGÓW WODY,

OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW. AFRYKA, AZJA, BLISKI WSCHÓD SĄ UZALEŻNIONE OD
DOSTAW WODY Z INNYCH CZĘŚCI ŚWIATA.

7- ZMNIEJSZENIE SIĘ RÓŻNORODNOŚCI FLORY I FAUNY – NA SKUTEK WYCIĘCIA LASÓW

ZMNIEJSZAJĄ SIĘ GATUNKI. WPROWADZA SIĘ I TWORZY PARKI NARODOWE. W AMERYCE
PÓŁN. 10 % JEST NAJWIĘCEJ REZERWATÓW (BIOSFERY) NA ŚWIECIE. NAJMNIEJ W AZJI - 1

%.

8- ZMIANY KLIMATU – GAZOWA OTOCZKA KULI ZIEMSKIEJ JEST B.CIENKA. ONA NAS
CHRONI PRZED KOSMOSEM, DAJE MOŻLIWOŚĆ ŻYCIA. ATMOSFERA ZAPOBIEGA

PRZEGRZANIU. WYBUCHY WULKANÓW –ZMĘTNIAJĄ ATMOSFERĘ. NAJBARDZIEJ
ZAGRAŻAJĄCE SĄ EMISJE ZANIECZYSZCZEŃ (PYŁY, GAZY, DYMY, PODWYŻSZENIE TEMP.)

9- ZMNIEJSZENIE SIĘ WARSTWY OZONOWEJ – (3% ROCZNIE) FREONY NAJNIEBEZPIECZ.

GAZY DOSTAJĄCE SIĘ DO ATMOSFERY (GAŚNICE, DEZODORANTY).

10- WZROST POZIOMU WÓD OCEANU ŚWIATOWEGO – EFEKT CIEPLARNIANY
SPOWODOWAŁ PODNIESIENIE SIĘ TEMP. O 1,5

O

C. WSKUTEK TEGO W OSTATNICH 10

LATACH O 1-1,5 M PODNIOSŁY SIĘ WODY W OCEANACH. TOPNIENIE LODOWCÓW.
PRZESUNIĘCIE SIĘ LODU PŁYWAJĄCEGO NA OCEANACH JEST WIDOCZNYM SYGNAŁEM, ŻE

KLIMAT SIĘ OCIEPLIŁ.

LUDNOŚĆ ŚWIATA I PROBLEMY OSADNICZE.

EKUMENA – TO OBSZAR, KTÓRY ZAJMUJE CZŁOWIEK POD OSADNICTWO I

WYKORZYSTYWANE ZIEMI.

SUBEKUMENA – CZASOWO WYKORZYSYWANE PRZEZ CZŁOWIEKA OBSZARY.

ANEKUMENA – W OGÓLE NIE WYKORZYSTYWANE (DNA MORSKIE, WNĘTRZA PUSTYŃ
LODOWYCH)

1- 10.000 LAT TEMU >9 MLN. LUDZI;

2- OK. ROKU 0

>120 MLN.; (CHINY>60 MLN; RZYM>1 MLN);

3- OK. 1.000 R.

>350 MLN. (POLSKA>1,6 MLN.);

4- OK.1820 ROKU

>1 MLD.;

5- OK.1927 R.

>2 MLD.;

6- TERAZ

>6,1 MLD. (W 1999 R.>6 MLD.).

WG FAO (ŚWIATOWA ORG. DS. WYŻYWIENIA I ROLNICTWA) 1CZŁOWIEK/ROK>0,4 HA,
WIĘC NA 1MLD. LUDZI/ROK>0,4 MLD. HA. NA ŚWIECIE MAMY 1,6 MLD HA ZIEMI, KRÓRA

MOŻE WYŻYWIĆ 4 MLD. LUDZI, TAK WIĘC 2 MLD. LUDZI NA ŚWIECIE GŁODUJE. 3,5 HA
MOŻNA PRZEZNACZYĆ POD ROLNICTWO. TAKA ILOŚĆ ZIEMI JEST W STANIE WYŻYWIĆ 9

MLD LUDZI.
DATĄ GLOBALNEGO KATAKLIZMU JEST OK. 2015 ROKU. PRZYROST LUDZI NA ŚWIECIE

JEST GŁÓWNIE W KRAJACH 3-ŚWIATA. MOGĄ POJAWIĆ SIĘ PROBLEMY Z DOSTĘPEM DO

2

ZASOBÓW ZIEMI, I PROBLEMY Z WODĄ. NALEŻY OGRANICZYĆ PRZYROST NATURALNY

POPRZEZ WZROST ZAMOŻNOŚCI SPOŁECZEŃSTW. PRZY WZROŚCIE WYST. OBNIŻENIE
ILOŚCI DZIECI (W.BRYTANIA, OSTATNIO POLSKA). KRAJE TAKIE UZUPEŁNIAJĄ NIEDOBORY

W LUDZIACH POPRZEZ EMIGRACJĘ. LUDZIE MŁODZI MUSZĄ PRACOWAĆ DLA LUDZI
STARSZYCH. 20 % LUDZI NA ŚWIECIE PRACUJE NA SIEBIE (WYKSZTAŁCENI), A 80 % NIE

JEST POTRZEBNYCH. NAST. AUTOMATYKA I MECHANIZACJA PRACY (MASZYNY, KOMPUT.).
WYMIERAJĄ ZAWODY (SPRZĄTACZKA, BAGAŻOWY).

PKB W $/OS. (DOCHÓD NARODOWY BRUTTO NA OS.) NAJNIŻSZY-80

USD-MOZAMBIK; NAJWYŻSZY-30.000 USD-SZWAJCARIA.

1- 80-600

– 57%- CHINY, ETIOPIA, WIETNAM, SUDAN, KAMBODŻA;

2- 610-2400

– 13%- POLSKA, MEKSYK, TURCJA, EGIPT, DOMINIKANA;

3- 2450-5400

– 8%- RPA, IRAN, GRECJA, BRAZYLIA, CZECHY, SŁOWACJA,

WĘGRY;

4- 6000-30.000

–16%- HISZPANIA, WŁOCHY, KUWEJT, AUSTRIA, NIEMCY,

W.BRYTANIA, USA, NORWEGIA.

ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCI NA ŚWIECIE – BADZO ZALUDNIONE MIEJSCA-AZJA POŁ. I

WSCH.; EUROPA; WSCH. WYBRZEŻE USA I KANADY. (SINGAPUR- 10.000 OS./KM2).

1- CHINY

-1,5 MLD.;

2- INDIE

-1 MLD.;

3- USA

-250 MLN.;

4- INDONEZJA-200 MLN.;

5- BRAZYLIA -160 MLN.;

6- ROSJA

-150 MLN.

PRZYROST NATURALNY – TO RÓŻNICA MIĘDZY STOPĄ URODZEŃ (RODNOŚCIĄ) A

STOPĄ ZGONÓW (UMIERALNOŚCIĄ) WYRAŻANY W PROMILACH (W STOSUNKU DO 1.000
OS.)

a- 1 FAZA

-DUŻA UMIERALNOŚĆ DZIECI;

b- 2 FAZA

-ŻYCIE ULEGA WYDŁUŻENIU, ZMNIEJSZA SIĘ UMIERALNOŚĆ;

c- 3 FAZA

-WZROST POZIOMU DOCHODU, MNIEJ DZIECI, POGOŃ ZA

PIENIĄDZEM;

d- 4 FAZA

-KRAJE WYSOKO ROZWINIĘTE, OBA CZYNNIKI SPADAJĄ.

ANALFABETYZM – MIERZYMY WSKAŹNIKAMI ALFABETYZACJI CZYLI STOSUNKIEM OSÓB
UMIEJĄCYCH PISAĆ I CZYTAĆ DO OGÓŁU LUDNOŚCI.

ANALFABETYZM WTÓRNY – LUDZIE CORAZ MNIEJ CZYTAJĄ. UWSTECZNIAJĄ SIĘ PODST.

CZYNNOŚCI (PISANIE) POPRZEZ KORZYSTANIE Z KOMP.

SZUM INFORMACYJNY- LUDZIE NIE ROZUMIEJĄ CO SIĘ DO NICH MÓWI W DZIENNIKACH
TELEWIZYJNYCH. NIE ROZUMIEJĄ SŁÓW. SPOŁECZEŃSTWO TAKIE JEST ŁATWO

MANIPULOWANE PODCZAS WYBORÓW.

WYZNANIA

3

KWWSQRWDWHNSOJHRJUDILDHNRQRPLF]QDZ\NODG"QRWDWND