Adres do korespondencji:
lek. Maria Gałuszko
Klinika Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych AMG
ul Dębinki 7, 80–952 Gdańsk
tel.: [phone]
e-mail: [e-mail]

Maria Gałuszko

Klinika Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych Akademii Medycznej w Gdańsku

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

Streszczenie
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne są schorzeniem neuropsychiatrycznym występującym u około 2% populacji. Do-
tyczą jednakowo często mężczyzn i kobiet. Charakteryzują się występowaniem natrętnych myśli — obsesji lub czynno-
ści — kompulsji, które powodują u pacjenta dyskomfort i pogorszenie funkcjonowania. Wszelkie próby przeciwsta-
wienia się obsesjom lub kompulsjom są bezskuteczne i wywołują napięcie. W leczeniu stosuje się farmakoterapię
(głównie SSRI), psychoterapię (głównie terapię poznawczo-behawioralną) oraz zabiegi neurochirurgiczne.

Psychiatria w Praktyce Klinicznej 2008; 1: 40–45

słowa kluczowe: zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, obsesje, kompulsje

Wstęp

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD, obsessive
compulsive disorder) są znane od wieków. Wcześniej
do określenia choroby używano nazw „obsesje”, „ma-
nie”, „idee fix” i innych. Do połowy XX wieku obse-
sje i kompulsje zaliczano do zaburzeń o klasycznym
nerwicowym podłożu, uznając w ten sposób, że
w patogenezie choroby dominują czynniki psycho-
genne i osobowościowe.
W odniesieniu do wyników współczesnych badań
OCD zalicza się do schorzeń neuropsychiatrycznych,
u podłoża których leżą zmiany strukturalne i czyn-
nościowe określonych rejonów mózgu (co można
stwierdzić za pomocą nowoczesnych technik diagno-
stycznych) [1].

Rozpowszechnienie

Ocenia się, że rozpowszechnienie zaburzeń obse-
syjno-kompulsyjnych dotyczy około 2% populacji.
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne zajmują 4. miej-
sce pod względem częstości występowania wśród
zaburzeń psychicznych (po zespole depresyjnym,
zespole uzależnienia od alkoholu, fobiach). Męż-
czyźni i kobiety chorują jednakowo często. Zabu-
rzenia obsesyjno-kompulsyjne zwykle pojawiają się
w okresie dzieciństwa i dorastania, jednak równie

często mogą występować pomiędzy 24. a 35. rokiem
życia [1].

Spektrum zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych

Zalicza się tu zaburzenia o charakterze myśli i/lub czyn-
ności natrętnych, które nie spełniają kryteriów zespołu
natręctw. Można podzielić je na następujące grupy:
— zaburzenia w postaci somatycznej: zespół dys-

morficzny, zespół hipochondryczny;

— zaburzenia odżywiania: jadłowstręt psychiczny,

bulimia, zespół napadowego objadania się;

— zaburzenia kontroli impulsów: patologiczny ha-

zard, trichotillomania (kompulsyjne wyrywanie
włosów), kompulsyjne zakupy, kleptomania, pi-
romania, kompulsje seksualne — parafilie, kom-
pulsyjne używanie Internetu;

— zaburzenia związane z objawami neurologiczny-

mi: choroba Tourette’a, choroba Sydenhama, au-
tyzm, zespół Aspergera.

Przyczyny powstawania zaburzeń spektrum OCD
wiążą się z dysregulacją przekaźnictwa serotoni-
nowego, jak również OUN [2].

Współistnienie zaburzeń obsesyjno-
-kompulsyjnych z innymi zaburzeniami
psychicznymi

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne często współist-
nieją z innymi zaburzeniami psychicznymi, spośród
których najczęściej opisywane są zaburzenia lękowe,
fobie społeczne, zaburzenia afektywne, schizofrenia.
Współistnienie zaburzeń psychicznych z OCD może
mieć znaczący wpływ na stosowane leczenie i efekty
farmakoterapii [3].

P R A C A P O G L Ą D O W A

tom 1, nr 1, 40–45

© Copyright 2008 Via Medica

ISSN 1899–5071

Psychiatria
w Praktyce Klinicznej

40

www.psychiatria.med.pl

41

Maria Gałuszko, Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

www.psychiatria.med.pl

Etiopatogeneza

Czynniki genetyczne

Badania wykonane u chorych z OCD wykazały ro-
dzinne występowanie zaburzeń. W porównaniu
z osobami zdrowymi u osób z OCD wykryto zna-
mienne różnice w polimorfizmie genów receptorowych
układu dopaminergicznego. Zmiany dotyczą również
genów receptorów serotoninergicznych. Zakłada się,
że pewną rolę w etiologii OCD może odgrywać tak-
że układ przekaźnictwa noradrenergicznego [4].

Zmiany anatomiczne

Zmiany anatomiczne i funkcjonalne dotyczą przede
wszystkim płatów czołowych (głównie półkuli lewej),
przedniej części zakrętu obręczy, jąder podkorowych
(ogoniastego, soczewkowatego), gałki bladej, istoty
czarnej, jądra grzbietowego szwu oraz struktur ukła-
du limbicznego. Zmiany obserwuje się również w po-
łączeniach pomiędzy tymi strukturami. Potwierdzo-
no to w badaniach takich jak pozytonowa tomogra-
fia emisyjna (PET, positron emission tomography) oraz
tomografia komputerowa emisyjna pojedynczych fo-
tonów (SPECT, single photon emission computed to-
mography) [5].

Badania neuropsychologiczne

U pacjentów z OCD stale obserwuje się deficyt neurop-
sychologiczny. W porównaniu z populacją kontrolną
bez OCD pamięć przestrzenna, przestrzenna zdolność
przypominania oraz szybkość zapoczątkowywania
i wykonywania czynności ruchowych są upośledzone.
Natomiast zdolności wykonawcze, pamięć werbalna,
uwaga oraz intelekt pozostają w normie [5].

Badania neuroimmunologiczne

Wykazano związek pomiędzy OCD a chorobą Syden-
hama (choroba autoimmunologiczna jąder podsta-
wy); u chorych z OCD wykryto przeciwciała przeciw-
ko jądru ogoniastemu. U 70% pacjentów leczonych
z powodu choroby reumatycznej występowały obja-
wy OCD. W ostatnich latach wyodrębniono grupę
pediatrycznych, autoimmunologicznych zaburzeń
neuropsychiatrycznych, związanych z infekcją pa-
ciorkowcową (PANDAS pediatric autoimmune neurop-
sychiatric disorder associated with streptococcal infec-
tions). Są to zaburzenia o charakterze natręctw i tików,
które powstają w następstwie infekcji paciorkowcowej
mającej miejsce w dzieciństwie. Zaburzenia te przebie-
gają z okresowymi zaostrzeniami, podczas których do-
chodzi do znacznego upośledzenia funkcjonowania
chorego. Zaostrzenia wiążą się z reaktywacją infekcji

paciorkowcowej i wywołaną przez paciorkowce reakcją
o charakterze autoimmunologicznym [6].

Kryteria diagnostyczne

Według międzynarodowej klasyfikacji chorób Inter-
national Classification of Disorders, tenth revision (ICD-
-10) zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne cechuje się
następującymi objawami:
— myśli natrętne (obsesje) bądź czynności natrętne

(kompulsje) lub oba objawy choroby są obecne
przez większość dni w czasie ostatnich 2 tygodni;

— myśli natrętne (myśli, idee, wyobrażenia) i czyn-

ności natrętne (działania) charakteryzują się na-
stępującymi cechami, z których wszystkie muszą
być obecne:
∑

objawy są postrzegane jako powstające
w umyśle pacjenta, nie jako narzucone z ze-
wnątrz;

∑

powtarzają się i są odczuwane jako nieprzy-
jemne, co najmniej 1 objaw (myśl lub czyn-
ność natrętna) jest postrzegany jako nadmier-
ny lub pozbawiony sensu;

∑

pacjent próbuje się przeciwstawić objawom
(opór przeciwstawiany długo trwającym my-
ślom lub czynnościom natrętnym może być mi-
nimalny). Pacjent nie jest w stanie przeciwsta-
wić się co najmniej 1 myśli bądź czynności
natrętnej;

∑

doświadczanie myśli natrętnych lub wykony-
wanie czynności natrętnych jest postrzegane
jako nieprzyjemne (należy różnicować z chwi-
lową ulgą odczuwaną w odniesieniu do na-
pięcia lub lęku);

— myśli i/lub czynności natrętne wywołują zdener-

wowanie lub wpływają negatywnie na indywi-
dualne lub społeczne funkcjonowanie pacjenta,
zazwyczaj powodują, że chory traci z ich powo-
du dużo czasu;

— myśli lub czynności natrętne nie są wynikiem in-

nych zaburzeń psychicznych, takich jak schizo-
frenia lub zaburzenia afektywne [7].

Do celów diagnostycznych i badawczych stosuje się
również skale psychometryczne, na przykład Y-BOCS
(Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale), Skalę
NIMH-OC (National Institute of Mental Health Glo-
bal Obsessive Compulsive Scale), LOI (The Leyton Ob-
sessional Inventory).
Zachowania obsesyjno-kompulsyjne (OCB, obsessive
compulsive behaviour) są subkliniczną postacią za-
burzeń obsesyjno-kompulsyjnych. Żadna z klasyfika-
cji nie podaje kryteriów diagnostycznych dla OCB.
W tej postaci objawy nie powodują na tyle istotnego

42

Psychiatria w Praktyce Klinicznej 2008, tom 1, nr 1

www.psychiatria.med.pl

ograniczenia normalnego funkcjonowania pacjenta,
żeby możliwe było stwierdzenie kryteriów diagno-
stycznych OCD. Czynnikiem najlepiej różnicującym
obie postacie (OCD i OCB) jest wielkość nasilenia
objawu, na przykład długość czasu zajętego przez
czynności/myśli natrętne. W obu postaciach (OCD
i OCB) objawy są postrzegane przez pacjenta jako
sprzeczne z jego własnymi cechami osobowości [8].
Jeśli obserwowane cechy i zachowania stanowią in-
tegralną część osobowości i charakteru, mówi się
o osobowości anankastycznej, która charakteryzuje
się tendencją do niepewności, wątpliwości, perfek-
cjonizmu, nadmierną skrupulatnością, potrzebą
sprawdzania i zajmowania się drobiazgami, sztyw-
nością, uporem i ostrożnością. U takich osób mogą
pojawiać się niepożądane myśli czy popędy, które
nie osiągają nasilenia OCD.
Jednak osobowość typu obsesyjno-kompulsyjnego nie
jest niezmiennym i koniecznym warunkiem dla roz-
woju OCD [9, 10].

Obraz kliniczny

Charakterystycznymi cechami obsesji (myśli, impul-
sów, idei i wyobrażeń natrętnych) są:
— intruzywność — myśli wbrew woli chorego wdzie-

rają się do jego świadomości, absorbując jego
uwagę; zaburzają lub przerywają dotychczasową
aktywność psychiczną pacjenta;

— nieakceptowalność — pacjent nie akceptuje ich

treści, w związku z czym odczuwa negatywne
emocje o różnym nasileniu;

— subiektywny opór — pacjent stara się przeciw-

stawić obsesjom, przejąć kontrolę nad własnymi
myślami, aby w ten sposób zmniejszyć ich domi-
nację. Próbuje unikania, racjonalizacji, rozprasza-
nia uwagi, wykonuje kompulsyjne rytuały i inne
czynności (np pacjent z obawy przed zarazkami
dotyka przedmiotów tylko w rękawiczkach; cho-
ry, który doświadcza obsesji o charakterze reli-
gijnym, przestaje chodzić do koscioła, unika
wszystkich bodźców związanych z religią);

— egodystoniczność — odnosi się do stopnia zgod-

ności (lub niezgodności) treści obsesji z własnym
postrzeganiem siebie, własnymi zasadami moral-
nymi, ideałami. Zwykle natrętne myśli są w opozy-
cji do tych wartości, jednak ich powtarzalność
może spowodować wystąpienie u chorego wąt-
pliwości (np. na temat ukrytych skłonności ho-
moseksualnych) [8].

Najczęściej pojawiającymi się obsesjami są myśli zwią-
zane z brudem i zarazkami, możliwością zachoro-
wania i zakażenia (pacjenci unikają np. dotykania kla-

mek, przedmiotów wspólnego użytku), obawa przed
zrobieniem komuś krzywdy (pacjenci chowają noże,
ostre przedmioty, unikają przebywania w towarzy-
stwie osoby, o której myślą, że mogą jej zrobić krzyw-
dę), natrętne myśli o charakterze seksualnym, doty-
czące obiektów religijnych, często bluźniercze (poja-
wiają się często w kościele, ale również na widok
krzyża lub wizerunków świętych).
Kompulsje to powtarzające się, niecelowe formy za-
chowania lub czynności psychiczne, które są podej-
mowane wbrew woli chorego i realizowane w spo-
sób stereotypowy. Występują często jako odpowiedź
na pojawiające się natrętne myśli. Ich celem jest
zmniejszenie lęku, niepokoju lub zapobieżenie okre-
ślonej sytuacji. Czasami są one nadmierne w stosun-
ku do potrzeb.
Kompulsje bardzo często mają formę rytuału (jaw-
nego lub utajonego) — mają początek, koniec, od-
bywają się w określonej kolejności. Mogą się przeja-
wiać w aktywności ruchowej, na przykład mycie rąk,
lub jako akty psychiczne, na przykład modlenie się
w myślach, liczenie (np. powtórzeniu w myślach
7 razy cyfry 49 przypisuje się zdolność ochrony przed
nieszczęściem) [8].
Najczęściej spotykanymi kompulsjami są rytuały zwią-
zane z czystością, na przykład sprzątanie, czyszcze-
nie ubrań, mycie rąk (pacjenci potrafią kilkadziesiąt
razy dziennie myć ręce wg określonego rytuału, np.
do każdego mycia nowa kostka mydła i nowa szczo-
teczka; szorowanie określoną liczbę razy wierzchu
dłoni, potem wnętrza, użycie zawsze nowego ręcz-
nika; działania takie często powodują poważne
uszkodzenie skóry), powtarzanie (kilka razy jakiegoś
słowa, cyfry, zachowania), natrętne sprawdzanie (za-
mkniętych drzwi, wyłączonego światła, żelazka,
gazu), dotykanie przedmiotów, liczenie w myślach,
układanie i porządkowanie rzeczy.
U większości chorych z zaburzeniem obsesyjno-kom-
pulsyjnym występuje kilka objawów jednocześnie,
a ich treść oraz nasilenie mogą się zmieniać wraz
z upływem czasu.
Bardzo ważnym elementem obrazu klinicznego pa-
cjentów z OCD jest lęk występujący u wszystkich pa-
cjentów. Często może być on głównym czynnikiem
inicjującym pojawienie się kompulsji oraz obsesji.
Zespół natręctw jest schorzeniem przewlekłym. Tyl-
ko u niewielkiego odsetka pacjentów obserwuje się
charakter nawracający oraz okresy remisji. Czynniki
związane z pomyślnym rokowaniem to: dobra sytu-
acja społeczna i zawodowa, określenie czynnika wy-
wołującego zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne oraz
epizodyczny przebieg objawów. Czynniki rokowni-

43

Maria Gałuszko, Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

www.psychiatria.med.pl

czo niekorzystne to: wczesny początek zachorowa-
nia, konieczność hospitalizacji, towarzyszące obja-
wy depresyjne, nasilone zaburzenia osobowości [1].

Leczenie

W terapii zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych stosu-
je się leczenie farmakologiczne, psychoterapię oraz
leczenie chirurgiczne.
W farmakoterapii najskuteczniejsze okazały się leki ha-
mujące wychwyt zwrotny serotoniny. Najczęściej sto-
suje się leki z grupy selektywnych inhibitorów wychwy-
tu zwrotnego serotoniny (SSRI, selective serotonin reup-
take inhibitors) oraz klomipraminę (trójpierścieniowy
lek przeciwdepresyjny). Ostatnio udokumentowano
również skuteczność wenlafaksyny [selektywny inhi-
bitor wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenali-
ny (SNRI, serotonin and noradrenaline reuptake inhi-
bitor)]. Dawki stosowanych preparatów są większe niż
w leczeniu depresji, na przykład klomipramina 150–
–250 mg/d., fluwoksamina 150–300 mg/d., fluoksety-
na 40–80 mg/ d., sertralina 50–200 mg/d. paroksetyna
40–60 mg/ d., citalopram 20–60 mg/d., escitalopram
10–20 mg/d., wenlafaksyna 150–225 mg/d. [11].
Wybór leku zależy od doświadczenia lekarza, danych
na temat kuracji wcześniej stosowanych u pacjenta,
objawów niepożądanych, przeciwwskazań do poda-
wania leku oraz możliwości finansowych chorego.
Pacjenci najlepiej tolerują wenlafaksynę, następnie leki
z grupy SSRI, a na końcu klomipraminę.
W przypadku klomipraminy objawy niepożądane są
typowe dla trójpierścieniowych leków przeciwdepre-
syjnych: działanie cholinolityczne (suchość w ustach,
zaparcia, nieostre widzenie, zatrzymanie moczu,
zwiększenie ciśnienia śródgałkowego, tachykardia),
zaburzenia rytmu serca (arytmia, wydłużenie QT,
spłaszczenie załamka T, obniżenie odcinka ST), orto-
statyczne spadki ciśnienia tętniczego. Działanie an-
tyhistaminowe powoduje sedację i znaczny przyrost
masy ciała. Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
mogą również upośledzać funkcje seksualne, wywo-
ływać nadmierne pocenie się. Nagłe odstawienie leku
może powodować nudności oraz biegunkę.
Objawy niepożądane w przypadku SSRI: z zakresu
układu nerwowego — niepokój, akatyzja, lęk, bez-
senność, zaburzenia seksualne; objawy naczyniowe —
bóle głowy, napady migreny; z zakresu układu pokar-
mowego — nudności, wymioty, biegunka. Najpoważ-
niejszym powikłaniem może być zespół serotonino-
wy. Leki nie mają działania kardiotoksycznego.
W przypadku wenlafaksyny najczęstszymi objawami
niepożądanymi są: nudności, zaparcia, senność, za-
wroty głowy, bezsenność, suchość w ustach/potli-

wość. Lek nie ma działania kardiotoksycznego, rzad-
ko może powodować ortostatyczne spadki ciśnienia
tętniczego. Może wywoływać spadek masy ciała [12].
Poprawa po zastosowaniu SSRI następuje po około
3–4 tygodniach, a objawy OCD ustępują po 8–10
tygodniach. Tylko u 20% pacjentów można oczeki-
wać całkowitego ustąpienia objawów.
Strategia farmakoterapii OCD według prof. Rzewu-
skiej zakłada: jeżeli po włączeniu SSRI przez 10–12
tygodni nie ma poprawy, należy zamienić lek na inny
SSRI lub klomipraminę. Jeśli nadal nie ma poprawy,
po upływie 10–12 tygodni należy włączyć trzeci SSRI
w połączeniu z klomipraminą lub wenlafaksyną.
W przypadku braku poprawy wskazana jest potencja-
lizacja działania SSRI poprzez dołączenie któregoś
z niżej wymienionych leków: risperidonu (0,5–2 mg/d.),
olanzapiny (5–15 mg/d.), kwetiapiny (150–750 mg/d.),
litu, buspironu lub pindololu. Jeżeli nadal nie ma efek-
tu terapeutycznego, proponuje się dołączenie halo-
peridolu (do 3 mg/d.), klonidyny, klonazepamu (do
5 mg/d.), tryptofanu (8–16 mg/d.) lub trzeba zasto-
sować klomipraminę dożylnie.
Leki należy stosować w optymalnych dawkach przez
co najmniej rok po uzyskaniu poprawy. Chorzy,
u których wystąpiły więcej niż 2 ciężkie lub 3 mniej
nasilone nawroty objawów, powinni zażywać leki
dłużej niż przez rok, a niekiedy stale. W badaniach
wykazano, że u większości pacjentów (ok. 80%), któ-
rzy przestali brać leki, po 2–3 miesiącach kuracji
wystąpił nawrót objawów. W przypadku decyzji
o odstawieniu leku dawkę należy stopniowo zmniej-
szać, obniżając ją średnio o 25% co 2 miesiące.
U około 10% chorych żadne leczenie zachowawcze nie
jest skuteczne. U takich osób można rozważać lecze-
nie neurochirurgiczne, zwłaszcza gdy nasilenie obja-
wów jest znaczne. Spośród stosowanych metod zabie-
gowych należy wymienić: przednią kapsulotomię (prze-
cięcie dróg torebki wewnętrznej), przednią cinguloto-
mię (nacięcie zakrętu obręczy), traktotomię i leukoto-
mię limbiczną. Skuteczność tych metod wykazano
u 40–60% chorych. Zabiegi te są również względnie
bezpieczne. Stwierdzono, że u chorych z niepełną po-
prawą po zabiegu neurochirurgicznym występuje lep-
sza odpowiedź na wcześniej nieskuteczne u nich leki [13].
Niezależnie od farmakoterapii w leczeniu OCD moż-
na stosować psychoterapię. Najbardziej skuteczna jest
psychoterapia poznawczo-behawioralna. Wykorzysty-
wane w niej elementy behawioralne to przede wszyst-
kim ekspozycja z powstrzymaniem reakcji — posta-
wienie chorego w sytuacji lękorodnej i tym samym
wywołanie rytuału, a następnie udaremnienie wyko-
nania rytuału lub innej czynności, którą chory stosuje,

44

Psychiatria w Praktyce Klinicznej 2008, tom 1, nr 1

www.psychiatria.med.pl

aby zmniejszyć poziom napięcia. Celem tego działa-
nia jest zniwelowanie lęku związanego z określonymi
sytuacjami oraz redukcja unikania bodźców wywołu-
jących objawy. Ekspozycja może się odbywać w rze-
czywistości lub w wyobraźni. Można ją wprowadzać
stopniowo lub zastosować „zanurzanie”, czyli długo-
trwałe i bardzo intensywne narażenie chorego na
bodźce wywołujące znaczny niepokój. Inne techniki
behawioralne to: warunkowanie klasyczne, warunko-
wanie sprawcze, wyolbrzymianie, blokowanie, mode-
lowanie i inne [14].
Według teorii poznawczej pacjenci przypisują natręc-
twom specjalne znaczenie. Uważają, że myśli
świadczą o poważnym zagrożeniu dla nich samych
lub dla innych ludzi, a poza tym sądzą, że sami mogą
być odpowiedzialni za to zagrożenie (lub zapobieże-
nie mu). Dla tych osób myślenie o działaniu jest rów-
ne działaniu; jeśli nie podejmują próby zapobieżenia
nieszczęściu wyrządzonemu sobie lub innym, to jest
to równoznaczne z wyrządzeniem tego nieszczęścia.
Osoby z OCD za wszelką cenę starają się kontrolo-
wać swoje myśli. W związku z tym w terapii ważne
jest przeformułowanie poznawcze rzeczywistych po-
glądów dotyczących sensu i roli myśli natrętnych czy
też konieczności wykonywania czynności natrętnych.
Ważna jest też psychoedukacja dotycząca OCD (za-
gadnienia związane z objawami, mechanizmami ich
powstawania, uwarunkowaniami neurobiologiczny-
mi oraz metodami leczenia) [15].
Najlepsze efekty terapeutyczne uzyskuje się, stosu-
jąc jednocześnie psychoterapię poznawczo-beha-
wioralną i farmakoterapię. Z badań porównujących
terapię poznawczo-behawioralną, farmakoterapię,
leczenie z zastosowaniem placebo i ich połączenia
uzyskano dane, że terapia poznawczo-behawioral-
na wspomaga leczenie farmakologiczne, ale nie za-
chodzi odwrotna relacja. W dłuższej perspektywie
czasowej w przypadku stosowania farmakoterapii,
psychoterapii oraz form łączonych stwierdza się po-
dobny odsetek nawrotów. Doniesienia te wymagają
jednak dalszych badań [16].

Podsumowanie

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne to dość częste
schorzenie, które powoduje znaczne upośledzenie
funkcjonowania chorych (zarówno fizyczne, jak i spo-
łeczne). Lekarze pierwszego kontaktu mogą z powo-
dzeniem rozpocząć farmakoterapię u takich pacjen-
tów. W przypadku braku poprawy lub przy współist-
nieniu innych zaburzeń psychicznych potrzebna jest
jednak konsultacja psychiatryczna.

PIŚMIENNICTWO

1.

Bilikiewicz A., Pużyński S., Rybakowski J, Wciórka J. (red.). Psy-
chiatria. T. 2. Urban & Partner, Wrocław 2002; 454–466.

2.

Dell Osso B., Altamura A.C., Mundo E., Marazziti D., Hollander E.
Diagnosis and treatment of obsessive-compulsive disorder and
related disorders. Int. J. Clin. Pract. 2007; 61: 98–104.

3.

Denys D., Tenney N., van Megen H.J. i wsp. Axis I and II comor-
bidity in a large sample of patients with obsessive-compulsive
disorder. J. Affect. Disord. 2004; 80: 155–162.

4.

Stein D.J., Neurobiology of the obsessive-compulsive spectrum
disorders. Biol. Psychiatry 2000; 47: 296–304.

5.

Cummings J.L., Mega M.S. Neuropsychiatria. Urban & Partner,
Wrocław 2005; 250–260.

6.

Swedo S.E., Grant P.J., PANDAS: model zaburzenia neuropsy-
chicznego o podłożu autoimmunologicznym. Psychiatr. Dypl.
2005; 2: 44–48.

7.

Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania
w ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne. UWM „Vesalius”,
IPiN, Kraków–Warszawa 1998.

8.

Bryńska A. Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Wyd. Uniwersy-
tetu Jagiellońskiego, Kraków 2007; 7–16, 21–27, 60–133.

9.

Coles M.E., Pinto A., Mancebo M.C., Rasmussen S.A., Eisen J.L.
OCD with comorbid OCDP: a subtype of OCD? J. Psychiatr. Res.
2008; 42: 289–296.

10. Milon T., Davis R. Zaburzenia osobowości we współczesnym świe-

cie. Instytut Psychologii Zdrowia PTP, Warszawa 2005; 231–275.

11. Allen A., Hollander E. Rozpoznawanie i leczenie zaburzeń ob-

sesyjno-kompulsyjnych. Psychiatr. Dypl. T. 3. Medical Tribune
Polska, Warszawa 2006; 44–54.

12. Kaplan H.I., Sadock B.J. Farmakoterapia w zaburzeniach psychicz-

nych. Urban & Partner, Wrocław 1998; 143–157, 133–143, 199.

13. Rzewuska M. (red.). Leczenie zaburzeń psychicznych. Wydaw-

nictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003; 128–131, 219–241.

14. Bennett-Levy J., Butler G., Fennell M., Hackmann A., Mueller M.,

Westbrook D. (red.). Oksfordzki podręcznik eksperymentów
behawioralnych w terapii poznawczej. Alliance Press, Gdynia
2005; 95–112.

15. Clark D.M., Fairburn C.G. (red.). Terapia poznawczo-behawio-

ralna. Badania naukowe i praktyka kliniczna. Alliance Press,
Gdynia 2006; 167–196.

16. Reinecke M.A., Clark D.A. (red.). Psychoterapia poznawcza

w teorii i praktyce. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne,
Gdańsk 2005; 162–198.

Pytania

1. Rozpowszechnienie OCD szacuje się na:

A. 2%
B. 7%
C. 10%
D. 30%

2. Które z niżej wymienionych zaburzeń mają zwią-

zek z powstawaniem OCD:

A. zaburzenia układów serotoninergicznego,

noradrenergicznego, dopaminergicznego

B. choroba Sydenhama
C. zmiany w płatach czołowych
D. wszystkie wymienione

3. Która z cech nie jest charakterystyczna dla obsesji:

A. nieakceptowalność
B. intruzywność

45

Maria Gałuszko, Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

www.psychiatria.med.pl

C. egosyntoniczność
D. subiektywny opór

4. Jakie dawki leków przeciwdepresyjnych należy za-

stosować w leczeniu OCD:

A. takie same jak w leczeniu depresji
B. mniejsze niż w leczeniu depresji

C. większe niż w leczeniu depresji
D. żadna z odpowiedzi nie jest prawidłowa

5. Lekami pierwszego rzutu w leczeniu OCD są:

A. SSRI
B. klomipramina
C. wenlafaksyna
D. żaden z powyższych

Lek. Maria Gałuszko

Lek. Maria Gałuszko

Lek. Maria Gałuszko

Lek. Maria Gałuszko

Lek. Maria Gałuszko
Jest asystentem w Klinice Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych Akademii Medycznej w Gdańsku. Pra-
cuje jako lekarz oraz terapeuta poznawczo-behawioralny. W pracy naukowej interesuje się szczególnie zaburze-
niami lękowymi i zaburzeniami snu.