22

ÂWIAT NAUKI LIPIEC 2004

pano

rama

Polscy naukowcy z Uniwersytetu Jagielloƒskiego zaproponowali nowy, obiektywny podzia∏
g∏osów w Radzie Unii Europejskiej i tym samym rozwiàzanie sporu o system g∏osowania.
Praca Wojciecha S∏omczyƒskiego i Karola ˚yczkowskiego, o której mówi si´ w Polsce od
kilku miesi´cy, 27 maja zosta∏a oficjalnie opublikowana i jest dost´pna na stronie
http://xxx.arxiv.org/ftp/cond-mat/papers/0405/0405396.pdf. W sporze chodzi o ró˝nic´ mi´-
dzy liczbà g∏osów a si∏à g∏osów paƒstw cz∏onkowskich.

W Unii Europejskiej ze wzgl´dów politycznych waga krajów jest nieproporcjonalna do

liczby ich ludnoÊci. Naukowcy przeanalizowali sytuacj´, gdy w Radzie UE zasiadajà przed-
stawiciele 25 paƒstw ró˝nej wielkoÊci. Ocenili, ˝e najbardziej obiektywne jest przyj´cie
wagi g∏osów równych pierwiastkowi kwadratowemu z liczby obywateli danego kraju (po
raz pierwszy wag´ takà zaproponowa∏ Lionel S. Penrose). Badali m.in. uk∏ady mo˝liwych
koalicji paƒstw cz∏onkowskich oraz skutecznoÊç podejmowania decyzji. Przedstawiony
przez nich sposób obliczania decydujàcej wi´kszoÊci g∏osów jest du˝o prostszy od obec-
nie obowiàzujàcych ustaleƒ Traktatu Nicejskiego. Teraz Rada UE przeg∏osowuje projekt, je-
Êli suma wag (czyli liczby g∏osów) krajów przekroczy w przybli˝eniu 72% wszystkich g∏o-
sów, kraje te reprezentujà co najmniej 62% ludnoÊci i za projektem g∏osuje wi´kszoÊç z 25
krajów. Polscy naukowcy zaproponowali, by jedynym warunkiem by∏o przekroczenie 62%
sumy wag krajów g∏osujàcych za projektem. O tym, jaki system g∏osowania zostanie przy-
j´ty, zadecydujà przedstawiciele krajów Zjednoczonej Europy.

P.S.

MATEMATYKA

Nauka nie umiera za Nice´

HAMIL

TON’S EWELL VINEY

ARDS

Bogactwo smaków, aromatów i kolorów win
by∏oby niemo˝liwe do uzyskania, gdyby nie
mnogoÊç odmian winogron. Jak twierdzi ze-
spó∏ Shozo Kobayashi z Narodowego Insty-
tutu Badawczego Drzew Owocowych w Tsu-
kubie w pracy opublikowanej w majowym
numerze Science, pod∏o˝em tej ró˝norodno-
Êci jest pojedyncza mutacja.

Dwa lata temu badacze z Tsukuby

ustalili, ˝e czarne winogrona Vitis la-
bruscana odmiany Kyoho ciemnà
barw´ zawdzi´czajà obecnoÊci czer-
wonego barwnika zwanego antocy-
janem, którego wytwarzanie znajdu-
je si´ pod kontrolà genu VlmybA.
Obecnie wykazali, ˝e w bia∏ych wi-
nogronach Vitis vinifera gen ten jest
uszkodzony, a sprawcà mutacji po-
wodujàcej znikanie koloru jest ru-
chomy odcinek DNA, zwany retro-
transpozonem Gret1. Wyst´puje on
naturalnie w genomie winogron jako
wielokrotnie powtarzajàcy si´ ele-
ment. Taki skaczàcy odcinek DNA
mo˝e przenieÊç si´ w dowolne miej-
sce chromosomu i uszkodziç gen lub
zablokowaç (wyciszyç) jego trans-
krypcj´. Ciekawostkà jest to, ˝e w
bia∏ych winogronach odmian Italia
oraz Muscat of Alexandria retrotran-
spozon Gret1 wyciszy∏ obie kopie (al-
lele) genu VlmybA, podczas gdy w

odmianach czerwonych winogron Ruby
Okuyama i Flame Muscat uszkodzona jest
tylko jedna kopia, a druga dzia∏a normalnie.

Upraw´ winogron rozpocz´to ju˝ w neo-

licie (7–8 tys. lat temu), a pierwsze winnice
rozciàga∏y si´ wzd∏u˝ ca∏ego wschodniego
wybrze˝a Morza Czarnego. Zdaniem Japoƒ-
czyków retrotranspozon Gret1 uszkodzi∏
poczàtkowo jednà z kopii genu VlmybA, co
upoÊledzi∏o biosyntez´ antocyjanów w czar-
nych winogronach, powodujàc ich prze-
kszta∏cenie w czerwone. Nast´pnie dosz∏o
do spontanicznego krzy˝owania si´ odmian
czerwonych i powstania ca∏kowicie bia∏ych.

Niewykluczone jednak, ˝e uprawiane

obecnie czerwone odmiany pochodzà od wi-
nogron bia∏ych. Naukowcy japoƒscy odkry-
li, ˝e niewielki fragment Gret1 znajduje si´
tak˝e w dwu odmianach czerwonych wino-
gron: Ruby Okuyama oraz Flame Muscat.
Prawdopodobnà tego przyczynà mog∏a byç
druga mutacja, która spowodowa∏a usu-
ni´cie wi´kszej cz´Êci wstawionego w gen
VlmybA retrotranspozonu i odblokowanie
dzia∏ania genu. JeÊli ich hipoteza jest praw-
dziwa, to niemal wszystkie uprawiane obec-
nie odmiany bia∏ych winogron oraz cz´Êç
odmian czerwonych majà wspólnego przod-
ka, a to, ˝e mo˝emy rozkoszowaç si´ sma-
kiem wina bia∏ego, czerwonego bàdê ró˝owe-
go, jest – jak niemal wszystko w przyrodzie
– dzie∏em przypadku.

R.D.

GENETYKA ROÂLIN

Wytrawna mutacja

WINOGRONA

odmiany Shiraz

uprawiane sà

w po∏udniowej Australii.