Numer grupy: 5
Data wykonywania ćwiczenia:
11.10.2009r.
Symbol zespołu: F
Symbol i tytuł ćwiczenia:
Ćwiczenie 6-1
„Wyznaczanie stałej szybkości reakcji pierwszego
rzędu. Wyznaczanie stałej szybkości reakcji
inwersji sacharozy metodą polarymetryczną.”
Sk
ład zespołu:
1)
Głąbikowski Łukasz
2)
Jastrzębska Beata
3) Kalyta Martyna
Ocena wystawiona przez prowadzącego:
1.
CEL ĆWICZENIA:
Celem ćwiczenia jest wyznaczenie stałej szybkości reakcji inwersji sacharozy, oraz
zapoznanie się z metodami pomiaru szybkości reakcji pierwszego rzędu.
2.
WSTĘP TEORETYCZNY
Szybkością reakcji chemicznej nazywamy stosunek zmiany stężenia substratu lub produktu
do czasu, w którym ta zmiana nastąpiła, co możemy zapisać następująco:
Gdzie, c
A
– stężenie substratu A w chwili t
C
X
– stężenie produktu X w chwili t
Reakcją pierwszego rzędu – określamy reakcje, których szybkość wyznaczona
eksperymentalnie jest proporcjonalna do pierwszej potęgi stężenia składnika reagującego.
Równanie kinetyczne dla reakcji I rzędu można zapisać
Gdzie, k
– jest stałą szybkości reakcji róną szybkości reakcji gdy
stężenie substratu jest jednostkowe (wartość charakter. Dla danej
reakcji w danej T)
Po scałkowaniu równania i rozwiązaniu względem k otrzymujemy:
Gdzie, cº
A
– oznacza stężenie początkowe substratu
c
A
– oznacza stężenia substratu po czasie t
SACHAROZA
– jest optycznie czynna i skręca płaszczyzną światła spolaryzowanego w
prawo.
Dwucukier ten ulega w roztworze wodnym hydrolizie wg następującego równania:
C
12
H
22
O
11
+ H
2
O C
6
H
12
O
6
+ C
6
H
12
O
6
Sacharoza
glukoza + fruktoza
Jej produkty natomiast skręcają płaszczyznę światła spol. W lewo stąd też w trakcie reakcji
możemy obserwować zmianę kąta skręcenia światła w polarymetrze (z wartości dodatnich
na ujemne
– czyli inwersję kąta skręcania). Szybkość reakcji hydrolizy sacharozy zależy
dt
dc
dt
dc
v
X
A
A
A
kc
dt
dc
v
A
A
c
c
t
k
ln
1
odjej początkowego stężenia oraz stężenia jonów wodorowych niezbędnych do
zapoczątkowania reakcji (konieczność użycia kwasu).
Mierząc kąt skręcenia płaszczyzny światła spolaryzowanego przepuszczonego przez
rea
gującą mieszaninę umieszczoną w rurce polarymetrycznej możemy śledzić szybkość
reakcji hydrolizy sacharozy (kąt skręcenia światła spolaryzowanego jest liniową funkcją
stężenia substratu). Jeżeli przyjmiemy że:
α
0
– kąt skręcenia płaszcz. Przed zapoczątkowaniem reakcji
α
∞
-
kąt skęcenia po zakończeniu reakcji
α
t
– kąt skręcenia w chwili t od zapoczątkowania reakcji
to
c°
A
= u(α
0
-
α
∞
)
c
A
= u (α
t
-
α
∞
)
po podstawieniu do wzoru na stałą szybkości reakcji dla r. pierwszego rzędu otrzymujemy
wzór dzięki któremu obliczymy stałą szybkości reakcji inwersji sacharozy:
3.
WYKONANIE ĆWICZENIA:
Układ doświadczalny składał się z: polarymetru, kolby Erlenmayera na 100cm
3
, kwas
solny 2mol∙dm
-3
; waga analityczna, sacharoza, pipety o objętości 25cm
3
, stopera
1. Przygotowanie roztworu sacharozy
– do 60cm
3
wody destylowanej umieszczonej
w erlenmajerce wsypano 40g odważonej sacharozy (roztwór 40%) i dokładnie
wymieszano!
2.
Próbka kontrolna – do 25cm
3
40% roztworu sacharozy umieszczonego w czystej
kolbie wprow
adzono za pomocą pipety 25cm
3
wody destylowanej, dokladnie
wmieszano i wypełniono otrzymanym roztworem rurkę polarymetryczną. Zmierzono
początkową wartość kąta skręcenia (α
0
)
3.
Roztwór właściwy – 25cm
3
roztworu sacharozy umieszczono za pomocą pipety w
czystej kolbie stożkowej. Następnie za pomoca czystej pipety odmierzono taka samą
objętość kwasu solnego i wprowadzono do kolby z roztworem. W tym momencie
włączono stoper, który mierzył dokładny czas trwania reakcji.
Otrzymany roztwór wprowadzono do rurki polarymetrycznej, którą uprzednio
opróżniono i oczyszczono. Rurkę umieszczono w polarymetrze. Odczytując na
stoperze czas reakcji
mierzono wartość kąta skręcenia płaszczyzny światła
spolaryzowanego, co 10 minut. Wyniki zestawiono w tabeli 1.
4. Obliczono
wartości stałej szybkości reakcji ze wzoru (1) dla każdego pomiaru
5.
Sporządzono wykres zależności
kt
t
)
ln(
)
ln(
0
a następnie
wyznaczono stałą szybkości k, której wartość równa jest tangensowi kąta nachylenia
otrzymanej prostej.
t
t
k
0
ln
1
4. OBLIC
ZENIA i OPRACOWANIE WYNIKÓW
kąt skręcenia światła spolaryzowanego po zakończeniu reakcji obliczamy ze wzoru
)
005
,
0
44
,
0
(
0
T
Natomiast stała szybkość k ze wzoru
Czas
trwania
reakcji [min]
α
0
α
t
α
∞
(α
0
-
α
∞
)
(α
t
-
α
∞
)
ln(α
t
-
α
∞
)
Stała szybkości k
5
15,35
14
-4,98875 20,33875 18,98875 2,943847 13,736*10
-3
min
-1
10
15,35
13,95
-4,98875 20,33875 18,93875 2,94121
7,132*10
-3
min
-1
15
15,35
11,35
-4,98875 20,33875 16,33875 2,79354
14,599*10
-3
min
-1
20
15,35
10,1
-4,98875 20,33875 15,08875 2,713949 14,929*10
-3
min
-1
25
15,35
8,85
-4,98875 20,33875 13,83875 2,627473 15,402*10
-3
min
-1
30
15,35
7,8
-4,98875 20,33875 12,78875 2,548566 15,465*10
-3
min
-1
35
15,35
6,65
-4,98875 20,33875 11,63875 2,45434
15,102*10
-3
min
-1
40
15,35
5,8
-4,98875 20,33875 10,78875 2,378504 13,955*10
-3
min
-1
50
15,35
4,75
-4,98875 20,33875 9,73875
2,276113 13,389*10
-3
min
-1
60
15,35
2,1
-4,98875 20,33875 7,08875
1,958509 16,218*10
-3
min
-1
k
średnie
14 *10
-3
min
-1
t
t
k
0
ln
1
Wyznaczamy stałą szybkości reakcji k metoda graficzna. W tym celu korzystamy ze wzoru
linii trendu (wzorcowej) wyznaczonej przez arkusz kalkulacyjny Excel
, wartość
współczynnika a wynosi tg
.
k = -tg
= -a, gdzie a = -0,0174
5.
SPOSTRZEŻENIA i WNIOSKI
Cel ćwiczenia został osiągnięty.
Metodą polarymetryczną wyznaczyłyśmy potrzebne
α
0,
natomiast
α
∞
wyliczyłyśmy ze wzoru.
W miarę postępu hydrolizy sacharozy zmniejsza się kąt skręcenia (po 5
minutach z wartości 13,95 do wartości 2,1 po 60 minutach trwania reakcji).
Szybkość reakcji zależy od stężenia sacharozy i stężenia kationów
wodorowych, które katalizują tę reakcję.
Reakcja inwersji sacharozy można uznać za reakcję pseudopierwszorzędową
dlatego że, stężenie kationów wodorowych nie ulega zmianie, a stężenie
sacharozy praktycznie się nie zmienia.
Porównując k wyznaczone metodą graficzną k=
0,0174
z średnią stałą
szybkości reakcji k=
14
*10
-3
= 0,014
możemy uznać że doświadczenie
wykonaliśmy poprawnie, jednakże wartości stałej uzyskane tymi dwiema
metodami znacznie od siebie odbiega
. Wszelkie różnice mogą być skutkiem
błędów pomiarowych, niedoskonałości oka ludzkiego, przyrządów, braku
doświadczenia w obsłudze polarymetru, niedokładnym oczyszczeniem
elementów, przez które przechodziły promienie świetlne.