www.

e

Wychowawca.pl

1

Kurs dla kandydatów na wychowawców placówek wypoczynku dzieci i młodzieży

Lekcja 13

Temat:

Pierwsza pomoc

W tej lekcji dowiesz się:

1) jak wykonywać zabiegi resuscytacyjne,
2) co to jest pozycja boczna,
3) jak postępować w wypadkach drogowych,
4) o urazach głowy,
5) o ciele obcym w oku,
6) jak zatamować krwotok z nosa,
7) jak pomóc tonącemu,
8) jak postępować w przypadku porażenia prądem
9) o użądleniach u osób uczulonych,
10) jak wygląda reanimacja podczas zawału serca,
11) jak postępować w przypadku udaru mózgu.
12) co zrobić gdy podejrzewamy uraz kręgosłupa.

© Wszelkie prawa zastrzeżone. Materiał ten jest ograniczony i chroniony prawami autorskimi oraz innymi prawami, które należą do
autorów tego opracowania. Materiał nie może być kopiowany, publikowany i rozprowadzany bez pisemnej zgody autora lub autorów.

www.

e

Wychowawca.pl

2

1. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dorosłych

Zadaniem osoby udzielającej pierwszej pomocy jest utrzymanie przy życiu poszkodowanego i nie
dopuszczenie do powstania dalszych powikłań do chwili przybycia lekarza bądź karetki pogotowia
ratunkowego.

1. Upewnij się, czy poszkodowany i wszyscy świadkowie zdarzenia są

bezpieczni.

2. Sprawdź reakcję poszkodowanego:
delikatnie potrząśnij za ramiona i głośno zapytaj: "Czy wszystko w

porządku?"

3a. Jeżeli reaguje:

ƒ

zostaw poszkodowanego w pozycji, w której go zastałeś, o ile nie zagraża mu żadne

niebezpieczeństwo

ƒ

dowiedz się jak najwięcej o stanie poszkodowanego i wezwij pomoc, jeśli będzie

potrzebna, l regularnie oceniaj jego stan.

3b. Jeżeli nie reaguje:

ƒ

głośno zawołaj o pomoc,

ƒ

odwróć poszkodowanego na plecy, a następnie udrożnij jego

drogi oddechowe, wykonując odgięcie głowy i uniesienie
żuchwy

1. umieść jedną rękę na czole poszkodowanego i delikatnie odegnij jego głowę do tyłu,

pozostawiając wolny kciuk i palec wskazujący tak, aby zatkać nimi nos jeżeli potrzebne
będą oddechy ratunkowe,

2. opuszki palców drugiej ręki umieść na żuchwie poszkodowanego, a następnie unieś ją

w celu udrożnienia dróg oddechowych.

4. Utrzymując drożność dróg oddechowych wzrokiem, słuchem i
dotykiem poszukaj prawidłowego oddechu

ƒ

oceń wzrokiem ruchy klatki piersiowej,

ƒ

nasłuchuj przy ustach poszkodowanego szmerów

oddechowych,

ƒ

staraj się wyczuć ruch powietrza na swoim policzku.

W pierwszych minutach po zatrzymaniu krążenia poszkodowany może słabo oddychać lub
wykonywać głośne, pojedyncze westchnięcia. Nie należy ich mylić z prawidłowym oddechem. Na
ocenę wzrokiem, słuchem i dotykiem przeznacz nie więcej niż 10 sekund. Jeżeli masz jakiekolwiek
wątpliwości czy oddech jest prawidłowy, działaj tak, jakby był nieprawidłowy.

5a. Jeżeli oddech jest prawidłowy:

ƒ

ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej,

ƒ

wyślij kogoś lub sam udaj się po pomoc (wezwij pogotowie),

ƒ

regularnie oceniaj oddech.

www.

e

Wychowawca.pl

3

5b. Jeżeli oddech nie jest prawidłowy:

ƒ

wyślij kogoś po pomoc, a jeżeli jesteś sam, zostaw poszkodowanego i wezwij pogotowie,

wróć i rozpocznij uciskanie klatki piersiowej zgodnie z poniższym opisem:

ƒ

uklęknij obok poszkodowanego,

ułóż nadgarstek jednej ręki na środku klatki piersiowej poszkodowanego,
ułóż nadgarstek drugiej ręki na już położonym,

Ułóż nadgarstek jednej ręki na środku klatki piersiowej

Nadgarstek drugiej ręki ułóż na już położonym

ƒ

spleć palce obu dłoni i upewnij się, że nie będziesz wywierać nacisku na żebra

poszkodowanego; nie uciskaj nadbrzusza ani dolnego końca mostka,

ƒ

pochyl się nad poszkodowanym, wyprostowane ramiona ustaw prostopadle do mostka i

uciskaj na głębokość 4-5 cm,

ƒ

po każdym uciśnięciu zwolnij nacisk na klatkę piersiową, nie odrywając dłoni od mostka.

Powtarzaj uciśnięcia z częstotliwością 100/min (nieco mniej niż 2 uciśnięcia/s),

ƒ

okres uciskania i zwalniania nacisku (relaksacji) mostka powinien być taki sam.

6a. Połącz uciskanie klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi:

•

po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej udrożnij drogi oddechowe, odginając głowę i
unosząc żuchwę,

•

zaciśnij skrzydełka nosa, używając palca wskazującego i kciuka ręki umieszczonej na
czole poszkodowanego,

•

pozostaw usta delikatnie otwarte, jednocześnie utrzymując uniesienie żuchwy,

•

weź normalny wdech i obejmij szczelnie usta poszkodowanego swoimi ustami,
upewniając się, że nie ma przecieku powietrza,

•

wdmuchuj powoli powietrze do ust poszkodowanego przez około 1 sekundę (tak jak przy
normalnym oddychaniu), obserwując jednocześnie czy klatka piersiowa się unosi taki
oddech ratowniczy jest efektywny,

•

utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, odsuń swoje usta od ust poszkodowanego
i obserwuj czy podczas wydechu opada jego klatka piersiowa,

•

jeszcze raz nabierz powietrza i wdmuchnij do ust poszkodowanego, dążąc do wykonania
dwóch skutecznych oddechów ratowniczych; następnie ponownie ułóż ręce w prawidłowej
pozycji na mostku i wykonaj kolejnych 30 uciśnięć klatki piersiowej,

•

kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w stosunku 30 : 2,

www.

e

Wychowawca.pl

•

przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, gdy
zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji. Jeżeli
wykonany pierwszy oddech ratowniczy nie powoduje uniesienia się klatki piersiowej jak
przy normalnym oddychaniu, wykonaj następujące czynności

•

sprawdź jamę ustną poszkodowanego i usuń widoczne ciała obce,

•

sprawdź, czy odgięcie głowy i uniesienie żuchwy są poprawnie wykonane,

•

wykonaj nie więcej niż 2 próby wentylacji za każdym razem, zanim podejmiesz ponownie
uciskanie klatki piersiowej. Jeżeli na miejscu zdarzenia jest więcej niż jeden ratownik,
ratownicy powinni się zmieniać podczas prowadzenia reanimacji co 1-2 minuty, aby
zapobiec zmęczeniu. Należy zminimalizować przerwy w resuscytacji podczas zmian.

6b. Reanimacje ograniczoną wyłącznie do uciśnięć klatki piersiowej możesz prowadzić w
następujących sytuacjach:

ƒ

Jeżeli nie jesteś w stanie lub nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych, zastosuj

uciśnięcia klatki piersiowej.

ƒ

Jeżeli stosujesz wyłącznie uciśnięcia klatki piersiowej, wykonuj je bez przerwy, z

częstotliwością 100 uciśnięć /min,

ƒ

Przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, jeżeli

zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji.

7. Kontynuuj resuscytację do czasu gdy:

ƒ

przybędą wykwalifikowane służby medyczne i przejmą działania,

ƒ

poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać,

ƒ

ulegniesz wyczerpaniu.

Źródło: Polska Rada Resuscytacji

2. Pozycja boczna

Istnieje kilka wariantów pozycji bezpiecznej, każdy z nich ma swoje zalety. Żadna z pozycji nie jest
idealna dla wszystkich poszkodowanych. Pozycja powinna być stabilna, jak najbliższa ułożeniu na
boku z odgięciem głowy i brakiem ucisku na klatkę piersiową, by nie utrudniać oddechu.

Zaleca następującą sekwencję postępowania w celu ułożenia poszkodowanego w pozycji
bezpiecznej:

1. zdejmij okulary poszkodowanego,

2. uklęknij przy poszkodowanym i upewnij się, że obie nogi są wyprostowane,

4

3. rękę bliższą tobie ułóż pod kątem prostym w stosunku do ciała, a następnie zegnij w łokciu

pod kątem prostym tak, aby dłoń ręki była skierowana do góry,

www.

e

Wychowawca.pl

5

4. dalsza rękę przełóż w poprzek klatki piersiowej i przytrzymaj stroną grzbietową przy

bliższym tobie policzku,

5. drugą swoją ręką złap za dalszą kończynę dolną tuż powyżej kolana i podciągnij ją ku

górze, nie odrywając stopy od podłoża,

6. przytrzymując dłoń dociśniętą do policzka, pociągnij za dalszą kończynę dolną tak, by

ratowany obrócił się na bok w twoim kierunku,

7. ułóż kończynę, za którą przetaczałeś poszkodowanego w ten sposób, zarówno staw

kolanowy jak i biodrowy były zgięte pod kątem prostym,

8. odegnij głowę ratowanego ku tyłowi by upewnić się, że drogi oddechowe są drożne,

9. gdy jest to konieczne, ułóż rękę ratowanego pod policzkiem tak, by utrzymać głowę w

odgięciu,

10.

regularnie sprawdzaj oddech.

Źródło: Polska Rada Resuscytacji

3. Postępowanie w wypadkach drogowych

1.

Zadbaj o własne bezpieczeństwo

. Nie będziesz mógł pomóc innym, jeśli sam zostaniesz

poszkodowanym.

- zatrzymaj się
- zapal światła awaryjne

www.

e

Wychowawca.pl

6

- zaciągnij hamulec ręczny
- wyciągnij kluczyki z własnego samochodu

2.

Zabezpiecz miejsce wypadku - ustaw trójkąt ostrzegawczy.

3.

Zapobiegnij zapaleniu się pojazdu :

- wyciągnij kluczyki z samochodu poszkodowanego (wrzuć pod siedzenie kierowcy)
- sprawdź czy nie ma palących się papierosów
- odcinamy kable od akumulatora

4.

Udziel pomocy poszkodowanym.

5.

Wezwij pomoc.

Co powinno zawierać zgłoszenie gdy wzywamy pogotowie

1. dokładny adres z nazwą miejscowości,

2. co się stało,

3. ilość osób poszkodowanych,

4. stan poszkodowanego,

5. nazwisko i telefon.

Wezwanie pogotowia ratunkowego niby nic trudnego - a jednak znaczna część dzwoniących robi
to niepoprawnie. O czym należy pamiętać i dlaczego w tej kolejności.

1.Podaj dokładny adres z nazwą miejscowości

Dlaczego ten punkt jest na pierwszym miejscu i jest aż tak ważny? Często jest tak że ludzie
dzwonią na pogotowie i mówią wszystko oprócz adresu gdzie ma pojechać zespół karetki i
się rozłączają. Jeśli numer dzwoniącego się wyświetla to dyspozytor dzwoni i dowie się o
dokładny adres, ale to wydłuża reakcję i czas dojazdu karetki. A często o życiu czy śmierci
decydują minuty.

Kolejny powód dla którego należy podawać ADRES na pierwszym miejscu to że nigdy
nie wiemy czy nie zdarzy się coś co przerwie nam połączenie z dyspozytorem np.
rozładuje nam się bateria w telefonie, telefon ulegnie uszkodzeniu lub np. nie stracimy
przytomności. Powodów może być mnóstwo.

Zwróć uwagę również na to aby podając adres podać nazwę miejscowości. W dobie
telefonów komórkowych zdarza się tak że możemy się połączyć z dyspozytorem pogotowia
w innym mieście niż jesteśmy. Dość głośny przykład tego mieliśmy w czasie katastrofy
budowlanej w Katowicach, kiedy to duża liczba osób dzwoniła na pogotowie ratunkowe.
Zablokowano centralę i automatycznie przełączano ludzi do dyspozytorów z innych miast.
Pech chciał że akurat w tych miejscowościach była ulica o tej samej nazwie co Katowicach i
karetki wysyłano...

2. Co się stało

W krótki i rzeczowy sposób powiedz co się stało np. wypadek samochodowy, upadek z
wysokości itp.

3. Ilość osób poszkodowanych

Od tej informacji zależy ile przyjedzie zespołów ratowniczych. Przyjmuje się że jeden zespół
pogotowia ratunkowego zajmuje się jednym pacjentem. Przy zdarzeniach z kilkorgiem

www.

e

Wychowawca.pl

7

poszkodowanych wysyłanych kilka karetek naraz i wszyscy otrzymują od razu pomoc.

4. Stan poszkodowanego

Informacja o stanie poszkodowanego może się okazać bardzo istotna. Dyspozytor wie jak
wyposażoną karetkę ma wysłać. Np. przy zatrzymaniu krążenia wysyła się tzw R (karetkę
reanimacyjną) do wypadków komunikacyjnych wysyła się karetkę wypadkową "W" obydwie
te karetki różnią się wyposażeniem. Taka informacja przydaje się również przy decyzji jaki
zespół ma przyjechać czy sami ratownicy czy zespół z lekarzem.

5. Nazwisko i telefon

Koniecznie podaj swoje nazwisko i nr telefonu. Nieraz karetka ma problem z dojazdem np.
nie można odnaleźć adresu lub potrzebne są dodatkowe informacje. Odmowa podania tych
danych może zostać zinterpretowana przez dyspozytora że nasz telefon to głupi żart.

Nigdy nie odkładaj pierwszy telefonu. Dyspozytor może mieć dodatkowe pytania.

4. Urazy głowy

Najbardziej rozpowszechniony, jest podział na urazy lekkie, średnio ciężkie oraz ciężkie.

Lekki uraz głowy

To taki, po którym poszkodowany nie wykazuje niepokojących objawów i najczęściej
występujący. Taki typ urazu głowy wiąże się z:

ƒ

otarciami naskórka,

ƒ

obrzękiem w miejscu urazu

ƒ

siniakami w miejscu urazu.

Czasami takie urazy mogą wymagać opatrzenia opatrunkiem lub rzadziej założenia szwów.

Średnio ciężki uraz głowy

Uraz głowy jest określany mianem średnio ciężkiego, jeśli obserwowane objawy świadczące
o obrażeniach ośrodkowego układu nerwowego.
Do objawów pourazowych zaliczamy:

ƒ

bóle i zawroty głowy;

ƒ

nudności;

ƒ

wymioty;

ƒ

zaburzenia

świadomości;

ƒ

dezorientację poszkodowanego co do swojej osoby, miejsca lub czasu.

Przeważnie takim urazom towarzyszą także zmiany miejscowe, takie jak opisano powyżej
czyli:

•

otarciami naskórka,

•

obrzękiem w miejscu urazu

•

siniakami w miejscu urazu.

www.

e

Wychowawca.pl

8

Ciężkie urazy głowy

Ciężkie urazy głowy

Niezależnie od ich przyczyny, charakteryzują się ewidentnymi, długo utrzymującymi się
objawami świadczącymi o uszkodzeniu ośrodkowego układu nerwowego, a więc:

Niezależnie od ich przyczyny, charakteryzują się ewidentnymi, długo utrzymującymi się
objawami świadczącymi o uszkodzeniu ośrodkowego układu nerwowego, a więc:

ƒ

zaburzeniami świadomości trwającym godziny, a nawet dni po urazie;

ƒ

zaburzeniami świadomości trwającym godziny, a nawet dni po urazie;

ƒ

drgawkami;

ƒ

drgawkami;

ƒ

wielokrotnymi wymiotami.

ƒ

wielokrotnymi wymiotami.

Poszkodowany wymaga pilnej konsultacji lekarza

Poszkodowany wymaga pilnej konsultacji lekarza jeśli :

ƒ

bezpośrednio po urazie poszkodowany stracił przytomność;

ƒ

jest splątany lub zdezorientowany

ƒ

senny;

ƒ

wymiotuje lub zgłasza nudności

ƒ

zgłasza zaburzenia widzenia

ƒ

występują drgawki

ƒ

obserwowane są zaburzenia równowagi

Pilna konsultacja lekarska nie jest konieczna jeżeli:

ƒ

nie stracił przytomności;

ƒ

nie zgłasza ból i / lub zawrotów głowy;

ƒ

nie wymiotuje;

ƒ

logicznie odpowiada na pytania;

ƒ

nie zasypia w nietypowych dla siebie porach;

Poszkodowany który uległ urazowi głowy powinien być obserwowany przez kilka dni oraz
ograniczyć swoją aktywność sportową ruchową.

5. Ciało obce w oku

Postępowanie w dużym stopniu zależy od rozmiaru ciała obcego.

Jeśli jest to duży przedmiot np. ołówek, nożyczki, nóż to należy przyjąć schemat postępowania tak
jak przy każdym ciele obcym w ranie.

1.

Nie wyciągaj ciała obcego z oka.

2. Wezwij pogotowie ratunkowe!!!

3. W oczekiwaniu na pogotowie zabezpiecz przedmiot, aby nie wypad z rany. Pozostający

przedmiot w ranie jest takim "korkiem", który ogranicza krwawienie. Aby zabezpieczyć
przedmiot należy wziąć dwa zwykłe bandaże zbliżonych rozmiarów wyciągnąć z
opakowania i bez rozwijania przyłożyć po obu stronach przedmiotu i za pomocą plastrów
przymocować do skóry tak aby przedmiot się nie poruszał i nie wypad.

www.

e

Wychowawca.pl

9

4. Drugie zdrowe oko należy zakryć gazikiem ma to na celu ograniczenie ruchu gałek

ocznych.

4. Drugie zdrowe oko należy zakryć gazikiem ma to na celu ograniczenie ruchu gałek

ocznych.

5. Pozostań z poszkodowanym i nie pozwól mu się ruszać.

5. Pozostań z poszkodowanym i nie pozwól mu się ruszać.

6. Czekaj na ekipę pogotowia.

6. Czekaj na ekipę pogotowia.

W przypadku gdy przedmiot wypadnie z rany nie wkładaj go z powrotem.

Jeśli ciało obce w oku jest mniejszych rozmiarów np. piasek, muszka, paproch to należy przyjąć
następujący schemat

W przypadku gdy przedmiot wypadnie z rany nie wkładaj go z powrotem.

Jeśli ciało obce w oku jest mniejszych rozmiarów np. piasek, muszka, paproch to należy przyjąć
następujący schemat

1. Nie pozwól, aby poszkodowany pocierał oko.

1. Nie pozwól, aby poszkodowany pocierał oko.

2. Postaraj się wypukać pozostający w oku przedmiot. Można to zrobić za pomocą

specjalnego aparatu do płukania oka, który jest dostępny na naszym rynku
Warto mieć coś takiego w domu.

2. Postaraj się wypukać pozostający w oku przedmiot. Można to zrobić za pomocą

specjalnego aparatu do płukania oka, który jest dostępny na naszym rynku
Warto mieć coś takiego w domu.

Zamiast tego możesz użyć kieliszka lub szklanki napełnionych przegotowaną i wystudzoną
do temperatury pokojowej wodą. Zbliż oko do naczynia tak by szczelnie przylegało i każ
poszkodowanemu otwierać i zamykać powiekę ( mrugać ).

Zamiast tego możesz użyć kieliszka lub szklanki napełnionych przegotowaną i wystudzoną
do temperatury pokojowej wodą. Zbliż oko do naczynia tak by szczelnie przylegało i każ
poszkodowanemu otwierać i zamykać powiekę ( mrugać ).

3. Jeśli powyższe zabiegi nie zadziałały, rozważ usunięcie ciała obcego. Jeśli istnieje ryzyko,

iż drobny przedmiot jest wbity w tkanki oka i nie zdołasz go samodzielnie usunąć,
natychmiast zasłoń oczy czystymi opatrunkami, aby ograniczyć ruch gałek ocznych i
przewieź chorego do szpitala, najlepiej tam gdzie jest ostry dyżur okulistyczny.

3. Jeśli powyższe zabiegi nie zadziałały, rozważ usunięcie ciała obcego. Jeśli istnieje ryzyko,

iż drobny przedmiot jest wbity w tkanki oka i nie zdołasz go samodzielnie usunąć,
natychmiast zasłoń oczy czystymi opatrunkami, aby ograniczyć ruch gałek ocznych i
przewieź chorego do szpitala, najlepiej tam gdzie jest ostry dyżur okulistyczny.

Ciała obcego nie należy usuwać za pomocą chusteczki, gdyż powoduje ona dodatkowe
podrażnienie delikatnych tkanek.

Ciała obcego nie należy usuwać za pomocą chusteczki, gdyż powoduje ona dodatkowe
podrażnienie delikatnych tkanek.

Użycie (bardzo ostrożne) rogu wilgotnej chustki jest uzasadnione tylko w przypadku, gdy
dostrzeżesz ciało obce na brzegu lub po wewnętrznej stronie powieki. Wówczas dodatkowo
przemyj oko wodą.

Użycie (bardzo ostrożne) rogu wilgotnej chustki jest uzasadnione tylko w przypadku, gdy
dostrzeżesz ciało obce na brzegu lub po wewnętrznej stronie powieki. Wówczas dodatkowo
przemyj oko wodą.

Jeśli mimo usunięcia ciała obcego poszkodowany wciąż skarży się na ból, zgłoś się do okulisty.
Nie czekaj, aż przejdzie - może to spowodować powikłania, które leczy się dużo trudniej.

Jeśli mimo usunięcia ciała obcego poszkodowany wciąż skarży się na ból, zgłoś się do okulisty.
Nie czekaj, aż przejdzie - może to spowodować powikłania, które leczy się dużo trudniej.

6. Krwotok z nosa

Przyczyny krwotoku z nosa mogą być np.:

Przyczyny krwotoku z nosa mogą być np.:

ƒ

urazy mechaniczne - uderzenie;

ƒ

urazy mechaniczne - uderzenie;

ƒ

złamania

ƒ

złamania

ƒ

zapalenie zatok

ƒ

zapalenie zatok

ƒ

polipy

nosa

ƒ

polipy

nosa

ƒ

nadciśnienie tętnicze

ƒ

nadciśnienie tętnicze

ƒ

miażdżyca naczyń

ƒ

miażdżyca naczyń

ƒ

nadmierny

wysiłku fizyczny

ƒ

nadmierny

wysiłku fizyczny

ƒ

przyjmowanie leków zaburzających krzepniecie krwi (polopiryna, aspiryna)

ƒ

przyjmowanie leków zaburzających krzepniecie krwi (polopiryna, aspiryna)

ƒ

choroby

wątroby

ƒ

choroby

wątroby

www.

e

Wychowawca.pl

10

ƒ

choroby

układu krwiotwórczego- białaczka, niedokrwistość, hemofilia

Pierwsza pomoc przy krwotoku z nosa

1. Posadź ratowanego z głową lekko pochyloną do przodu. (Nie odchylaj głowy do tyłu

ponieważ powoduje to spływanie krwi do tchawicy lub gardła, poza tym przy nisko
ułożonej głowie krwawienie się nasila)

2. Poinformować poszkodowanego aby oddychał ustami,

3. Polecamy poszkodowanemu oczyścić nos (wydmuchać zawartość nosa),

4. Uciskamy nos tuż poniżej części kostnej

5. Do czoła i karku przykładamy zimne okłady.

Jeżeli krwotok jest masywny, nie ustępuje po zastosowaniu wyżej wymienionych środków (trwa
dłużej niż 30 minut), doszło do urazu głowy i/lub szyi lub gdy u ratowanego występują zaburzenia
świadomości należy natychmiast skontaktować się z lekarzem

7. Pierwsza pomoc tonącemu

Najczęstszą przyczyną wypadków, a w skrajnym przypadku śmierci, dzieci i młodzieży podczas
okresu letniego są utonięcia lub podtopienia. Szacuje się, że na świecie z powodu utonięcia ginie
około 150 tysięcy ludzi. Są to zarówno dorośli jak i dzieci.

Pierwsza pomoc tonącemu...

1. Oceń sytuację

2. Wezwij pomoc - poproś gapiów o pomoc, o wezwanie pogotowia oraz WOPR-u (nr do

WOPR-u to 601 100 100) lub pod 112

3. Wybierz najbardziej bezpieczny sposób ratowania, wyciągania tonącego:

ƒ

za

pomocą koła ratunkowego;

ƒ

za

pomocą liny;

ƒ

z

łodzi;

ƒ

z pomostu podając rękę lub długi przedmiot tonącemu;

ƒ

można podpłynąć i przyholować tonącego do brzegu.

4. Jeżeli to jest możliwe, nie wolno w żadnym wypadku dopuścić do faktu "oddychania" wodą

przez tonącego. Jak najszybciej należy wydostać go spod wody, a przy utracie
przytomności, oddechu już w momencie wydobycia na powierzchnię zalecane jest podanie
mu pierwszego sztucznego oddechu. Przy konieczności holowania go do brzegu,
powtórzyć należy ten zabieg kilkakrotnie na płytkiej wodzie.

Po wyniesieniu na brzeg lub w ogóle przed rozpoczęciem ożywiania nie należy stosować
żadnych zabiegów w celu usunięcia wody z przewodu pokarmowego i dróg oddechowych.
Jest to zabieg powodujący stratę cennego czasu. W przewodzie pokarmowym nie dochodzi
do oddychania.

www.

e

Wychowawca.pl

11

5. Wykonujemy kolejno czynności reanimacyjne wedle schematu Zobacz dział: resuscytacja...

6. Musimy także być psychicznie przygotowani na różne komplikacje, jakie mogą wystąpić

przy stosowaniu ożywiania. Kiedy zdołamy przywrócić oddech i krążenie, należy osobę
ratowana ułożyć na boku w pozycji bocznej ustalonej, ponieważ w każdej chwili należy
spodziewać się wystąpienia wymiotów. Nie wolno dopuścić do zachłyśnięcia się
wymiocinami.

7. Osobom, które odzyskały przytomność można podać do picia nie za gorącą, dobrze

osłodzoną herbatę. Absolutnie nie wolno podawać alkoholu. Należy zapewnić suchą odzież
i ciepłe okrycie np. kocem termicznym

Uwaga! Każdy, nawet pozornie błahy przypadek tonięcia, przy którym podejrzenie o
wciągnięcie nawet niewielkich ilości wody do płuc musi być bezwzględnie skontrolowany
przez lekarza.

Osoba taka musi koniecznie przebywać pod obserwacją na oddziale szpitalnym przez minimum 24
godziny od wypadku, ponieważ istnieje poważne niebezpieczeństwo wystąpienia nagłego
pogorszenia stanu zdrowia, ze śmiertelnym skutkiem włącznie.

8. Pierwsza pomoc przy podejrzeniu urazu kręgosłupa

Kiedy można podejrzewać uraz kręgosłupa.

Otóż urazy tego typu można podejrzewać w następujących przypadkach:

ƒ

Upadek z wysokości

ƒ

Wypadek komunikacyjny

ƒ

Skok do płytkiej wody

ƒ

Uderzenie w głowę

ƒ

Uderzenie bezpośrednio w kręgosłup

Co robić gdy podejrzewamy uraz kręgosłupa u tonącego

1. Dopłyń do poszkodowanego

2. Poszkodowanego należy ułożyć na plecach w wodzie.

3. Unieruchom głowę najlepiej za pomocą kołnierza, ale jeśli nie mamy takiego sprzętu

można wykorzystać do tego zrolowany ręcznik, ubranie, deskę.

4. Sprawdź czynności życiowe przytomność, oddech

Gdy osoba oddycha

Asekuruj poszkodowanego w wodzie i czekaj na fachowa pomoc

Gdy brak oddechu

Wyciągnij poszkodowanego na brzeg i rozpocznij reanimację.

www.

e

Wychowawca.pl

12

Podsumowanie:

1. Kąp się tylko w miejscach dozwolonych i strzeżonych przez ratowników.

2. Przed skokiem do wody pomyśl o konsekwencjach.

3. Zabawy w wodzie są przyjemne, ale także niebezpieczne, więc zachowuj ostrożność.

4. Gdy przypadkowo wpadniesz do wody lub zostaniesz do niej wrzucony, natychmiast zatkaj

ręką usta i nos. Ten odruch zabezpieczy cię przed zakrztuszeniem się wodą i utonięciem

9. Porażenie prądem – pierwsza pomoc

Powszechne stosowanie energii elektrycznej we wszystkich dziedzinach techniki i w życiu
codziennym niesie oprócz wielu korzyści również wiele zagrożeń, zarówno dla człowieka, jak i dla
jego środowiska pracy i życia.

Niewłaściwie eksploatowane urządzenia elektryczne mogą powodować porażenia, awarie, pożary i
wybuchy.

W Polsce wskaźnik liczby wypadków śmiertelnych, spowodowanych porażeniem prądem
elektrycznym w 2000 r. wyniósł 7,5 wielokrotnie zatem przewyższa wskaźniki w najbardziej
uprzemysłowionych państwach Europy, które wynoszą od 1,3 do 2,0. Jest to spowodowane m.in.
niedoskonałością technicznych rozwiązań instalacji elektrycznych i urządzeń w milionach
mieszkań, zabudowań gospodarskich i innych obiektów budowlanych. Przyczyną jest również
niedostateczna wiedza o występowaniu zagrożenia i sposobach jego ograniczania.
Poznaj jak pomóc osobie porażonej prądem...

Objawy porażenia prądem

ƒ

Ból,

ƒ

Poparzenia skóry,

ƒ

Zaburzenia w oddychaniu,

ƒ

Utrata przytomności.

Pierwsza pomoc

1. Nie

wolno

dotykać osoby porażonej prądem, zanim nie odłączy się jej od

źródła prądu. Odłącz bezpieczniki (korki), wyjmij z gniazdka wtyczkę urządzenia
elektrycznego, które spowodowało porażenie. Użyj do tego przedmiotu który nie
przewodzi prądu (np. drewnianego kija od szczotki), odsuń kabel elektryczny od
poszkodowanego.

2.

Sprawdź stan poszkodowanego:

ƒ

Czy jest przytomny

ƒ

Czy

oddycha

3.

Wezwij Pogotowie Ratunkowe nr tel to 999 lub 112

4.

Jeśli ratowany nie oddycha przystąp do reanimacji
Jeżeli poszkodowany ma obficie krwawiące rany należy je najpierw opatrzyć przed
reanimacją.

www.

e

Wychowawca.pl

13

5.

Jeśli ratowany jest nieprzytomny, ale oddycha, ułóż go w pozycji bocznej.

6.

Załóż opatrunek na oparzone miejsce.

7.

Zostań z poszkodowanym do czasu przybycia Pogotowia Ratunkowego i przejęcia
opieki na poszkodowanym.

10. Użądlenia

Objawy:

ƒ

zmiany zabarwienia skóry, zasinienie,

ƒ

obrzęk,

ƒ

ból,

ƒ

zaburzenia w oddychaniu, połykaniu,

ƒ

wstrząs.

Pierwsza pomoc

Ustal czy poszkodowany jest alergikiem, czy jest uczulony na użądlenia owadów np. pszczół, os,
szerszeni itp. Jeśli poszkodowany jest uczulony to użądlenie może być zagrożeniem dla zdrowia i
życia. Zagrożeniem życia może być użądlenie w szyję, język, podniebienie, krtań, wewnętrzną
powierzchnię policzka.

Jeśli poszkodowany NIE jest uczulony

1. Wyciągnij żądło szczypczykami lub pęsetą. Staraj się nie uciskać żądła.

2. Zdejmij biżuterię, później może okazać się to nie możliwe.

3. Zdezynfekuj ranę.

4. Posmaruj miejsce użądlenia np. Fenistil żel. Podaj do picia rozpuszczone w 1/2 szklanki

wody 2 tabletki Calcium (wapna medycznego). Zmniejszy to uczucie swędzenia, bólu,
złagodzi objawy.

5. W przypadku dużego obrzęku zastosuj zimne okłady lub okłady np. z Altacetu.

6. Poszkodowanego należy obserwować przez co najmniej godzinę i w przypadku

pogorszenia stanu skonsultować się z lekarzem.

Jeśli poszkodowany JEST uczulony.

1. Zadzwoń na pogotowie ratunkowe 999 lub 112. Tą czynność może wykonać osoba którą

poprosisz o pomoc.

2. Wyciągnij żądło szczypczykami lub pęsetą. Staraj się nie uciskać żądła.

3. Jeśli poszkodowany ma przy sobie leki, które musi zażyć w przypadku

4. Zdejmij biżuterię, później może okazać się to nie możliwe.

5. Zdezynfekuj ranę.

www.

e

Wychowawca.pl

14

6. Posmaruj miejsce użądlenia np. Fenistil żel. Podaj do picia rozpuszczone w 1/2 szklanki

wody 2 tabletki Calcium (wapna medycznego). Zmniejszy to uczucie swędzenia, bólu,
złagodzi objawy.

6. Posmaruj miejsce użądlenia np. Fenistil żel. Podaj do picia rozpuszczone w 1/2 szklanki

wody 2 tabletki Calcium (wapna medycznego). Zmniejszy to uczucie swędzenia, bólu,
złagodzi objawy.

7. Daj poszkodowanemu kostkę lodu do ssania zmniejszy to obrzęk dróg oddechowych -

oczywiście tylko wtedy kiedy poszkodowany jest świadomy i przytomny.

7. Daj poszkodowanemu kostkę lodu do ssania zmniejszy to obrzęk dróg oddechowych -

oczywiście tylko wtedy kiedy poszkodowany jest świadomy i przytomny.

8. Obserwuj poszkodowanego kontroluj czynności życiowe w razie konieczności rozpocznij

reanimacje.

8. Obserwuj poszkodowanego kontroluj czynności życiowe w razie konieczności rozpocznij

reanimacje.

9. Czekaj na przybycie pogotowia ratunkowego.

9. Czekaj na przybycie pogotowia ratunkowego.

Jeśli użądlenie nastąpiło w szyje, język, podniebienie, krtań, wewnętrzną powierzchnie
policzka.

Jeśli użądlenie nastąpiło w szyje, język, podniebienie, krtań, wewnętrzną powierzchnie
policzka.

1. Zadzwoń na pogotowie ratunkowe 999 lub 112. Tą czynność może wykonać osoba którą

poprosisz o pomoc.

1. Zadzwoń na pogotowie ratunkowe 999 lub 112. Tą czynność może wykonać osoba którą

poprosisz o pomoc.

2. Wyciągnij żądło szczypczykami lub pęsetą. Staraj się nie uciskać żądła.

2. Wyciągnij żądło szczypczykami lub pęsetą. Staraj się nie uciskać żądła.

3. Daj poszkodowanemu do picia rozpuszczone w 1/2 szklanki wody 2 tabletki Calcium

(wapna medycznego). Zmniejszy to uczucie swędzenia, bólu, złagodzi objawy oraz kostkę
lodu do ssania zmniejszy to obrzęk dróg oddechowych - oczywiście tylko wtedy kiedy
poszkodowany jest świadomy i przytomny.

3. Daj poszkodowanemu do picia rozpuszczone w 1/2 szklanki wody 2 tabletki Calcium

(wapna medycznego). Zmniejszy to uczucie swędzenia, bólu, złagodzi objawy oraz kostkę
lodu do ssania zmniejszy to obrzęk dróg oddechowych - oczywiście tylko wtedy kiedy
poszkodowany jest świadomy i przytomny.

4. Obserwuj poszkodowanego kontroluj czynności życiowe w razie konieczności rozpocznij

reanimacje.

4. Obserwuj poszkodowanego kontroluj czynności życiowe w razie konieczności rozpocznij

reanimacje.

5. Czekaj na przybycie pogotowia ratunkowego.

5. Czekaj na przybycie pogotowia ratunkowego.

11. Zawał serca

Zawał serca jest to upośledzenie zaopatrywania w krew mięśnia sercowego wskutek
niewydolności wieńcowej, której następstwem jest mniej lub bardziej rozległe zniszczenie tkanek
ściany serca.

Zawał serca jest to upośledzenie zaopatrywania w krew mięśnia sercowego wskutek
niewydolności wieńcowej, której następstwem jest mniej lub bardziej rozległe zniszczenie tkanek
ściany serca.

Jakie są przyczyny zawału serca?

Jakie są przyczyny zawału serca?

Najczęstszą przyczyną zawału serca, obok powstania skrzepów, jest miażdżyca tętnic
wieńcowych. Rzadziej źródłem zawałów jest zablokowanie tętnicy na skutek dostania się
powietrza, tłuszczu lub innych ciał obcych.

Najczęstszą przyczyną zawału serca, obok powstania skrzepów, jest miażdżyca tętnic
wieńcowych. Rzadziej źródłem zawałów jest zablokowanie tętnicy na skutek dostania się
powietrza, tłuszczu lub innych ciał obcych.

Objawy zawału serca:

Objawy zawału serca:

ƒ

nagły, kłujący ból w okolicy mostka;

ƒ

nagły, kłujący ból w okolicy mostka;

ƒ

wrażenie ciasnoty w klatce piersiowej;

ƒ

wrażenie ciasnoty w klatce piersiowej;

ƒ

często promieniowanie bólu przez lewe ramię aż do małego palca.

ƒ

często promieniowanie bólu przez lewe ramię aż do małego palca.

ƒ

niepokój,

strach

przed

śmiercią;

ƒ

niepokój,

strach

przed

śmiercią;

ƒ

chłodna, blada skóra, zimny pot;

ƒ

chłodna, blada skóra, zimny pot;

www.

e

Wychowawca.pl

15

ƒ

czasem

nudności i wymioty;

ƒ

często nieregularny puls.

Udzielenie pierwszej pomocy przy zawale serca

Właściwie nie istnieją metody pierwszej pomocy przy zawale serca. Decydująca w takich
przypadkach jest szybka fachowa pomoc lekarska. W oczekiwaniu na lekarza, chorego należy
ułożyć w pozycji odciążającej serce, tzn. z lekko podwyższonym tułowiem.











Bardzo ważne jest ułatwienie choremu oddychania. Dlatego należy mu rozluźnić krępujące części
garderoby. Na dłonie i ręce można położyć wilgotne, gorące okłady. W razie potrzeby trzeba
zastosować sztuczne oddychanie połączone z uciskiem klatki piersiowej. Ważną rolę odgrywa
także uspokajanie chorego, gdyż zawałowi serca towarzyszy silny niepokój i strach przed śmiercią,
które dodatkowo pogarszają jego i tak już bardzo ciężki stan.

WAŻNE !

Niestety zawał serca może się powtórzyć, dlatego pacjenci po pierwszym ataku otrzymują środki z
nitrogliceryną do zastosowania w nagłych przypadkach. W razie interwencji, ratownik powinien
sprawdzić, czy chory nie ma ich przy sobie.

U pacjenta z zawałem serca absolutnie nie wolno stosować pozycji wykorzystywanych

przy normalnym wstrząsie.

Informacje dotyczące zawału serca zostały zaczerpnięte z "Domowego poradnika lekarskiego" Wyd. IMP sp. zoo Warszawa

12. Udar mózgu

Jak rozpoznać udar mózgu

Zaburzenie ukrwienia mózgu prowadzi zawsze do dysfunkcji mowy i ruchu, dlatego też
występujący u chorego nagły niedowład stwarza podejrzenie udaru:

www.

e

Wychowawca.pl

16

Objawy udaru mózgu

ƒ

mdłości;

ƒ

nagłe występujące falowo, silne bóle głowy;

ƒ

zaburzenia

mowy;

ƒ

porażenia dolnej części twarzy (czasem więc opadający kącik ust);

ƒ

objawy

porażenia ruchowego;

ƒ

zaburzenie czucia po jednej stronie ciała;

ƒ

utrata

świadomości;

Pierwsza pomoc przy udarze mózgu

Zagrożenie życia spowodowane jest najczęściej zaburzeniem funkcji oddychania, której często
towarzyszy utrata świadomości poszkodowanego. Zaburzenie funkcji oddychania mogą
doprowadzić do śpiączki.

Ośrodek oddychania może również być zagrożony na skutek wzrostu ciśnienia krwi w obrębie
czaszki.

Główne zadanie ratownika polega na podtrzymaniu podstawowych funkcji życiowych, ponieważ z
samym udarem nie może on, niestety, sobie poradzić. Powinien więc postępować w następujący
sposób:

ƒ

Pacjenta nieprzytomnego ułożyć w stabilnej pozycji. Zapobiec w ten sposób

ewentualnemu zapadaniu się języka lub zachłyśnięciu wymiocinami.

ƒ

W przypadku ustania oddechu, zastosować sztuczne oddychanie.

ƒ

Przytomnego pacjenta ułożyć w bezpiecznej pozycji z lekko uniesionym tułowiem.

Jak najszybciej wezwać lekarza pogotowia ratunkowego.

Informacje dotyczące udaru mózgu zostały zaczerpnięte z "Domowego poradnika lekarskiego" Wyd. IMP sp. zoo Warszawa

www.

e

Wychowawca.pl

17

Całość opracowano według następujących materiałów źródłowych:

1) Polska Rada Resuscytacji

2) Polska Rada Resuscytacji

3) Informacje

dotyczące udaru mózgu zostały zaczerpnięte z "Domowego poradnika lekarskiego" Wyd. IMP sp. zoo Warszawa

4) http://www.pierwszapomoc.net.pl
5) http://www.ratownictwo.win.pl/

Legenda:

Najważniejsze zagadnienia

Ważne pojęcia