Czas pracy niepełnosprawnych ID99

Czas pracy niepełnosprawnych jest uregulowany inaczej niż pracowników pełnosprawnych.
Z oczywistych względów bywa krótszy. Jaki czas pracy obowiązuje pracowników, którzy
mają ustalony stopień niepełnosprawności?
Kwestie dotyczące czasu pracy i innych uprawnień osób niepełnosprawnych reguluje art. 15
i następne ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 ze zm.). W zakresie
uregulowanym tą ustawą do pracowników niepełnosprawnych nie mają zastosowania
przepisy Kodeksu pracy.
Zgodnie z powołaną ustawą czas pracy jest zróżnicowany ze względu na stopień
niepełnosprawności i wynosi on dla osoby niepełnosprawnej:

• zaliczonej do lekkiego stopnia niepełnosprawności do 8 godzin na dobę i 40 godzin
tygodniowo,

• zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności do 7 godzin na
dobę i 35 godzin tygodniowo. Należy zwrócić uwagę na to, że norma tygodniowa została
określona jako norma sztywna, nieprzekraczalna, a nie jako przeciętna na tydzień w
przyjętym okresie rozliczeniowym. Obniżone normy czasu pracy według powyższych zasad
obowiązują od dnia następującego po przedstawieniu pracodawcy orzeczenia o
niepełnosprawności.

Norm tych nie stosuje się jednak:
• do osób niepełnosprawnych zatrudnionych przy pilnowaniu,
• w przypadku gdy na wniosek osoby niepełnosprawnej lekarz przeprowadzający badania
profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą
wyrazi na to zgodę.

W ramach dobowej normy czasu pracy osoba niepełnosprawna ma prawo do przerwy w pracy
na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek w wymiarze 30 minut, wliczanej do czasu
pracy. W tygodniach, w których przypada święto określone odrębnymi przepisami, norma ta
ulega stosownemu zmniejszeniu w myśl art. 138 § 1 k.p. (święto nie przypadające w niedzielę
podlega odliczeniu od normy czasu pracy w okresie rozliczeniowym).
Na fundusz czasu pracy osoby zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia
niepełnosprawności mają wpływ uprawnienia do:
• dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku
kalendarzowym. Nabycie prawa do pierwszego urlopu dodatkowego następuje po
przepracowaniu roku po dniu zaliczenia tej osoby do znacznego lub umiarkowanego stopnia
niepełnosprawności. Urlop dodatkowy nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu
wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do co najmniej 10-
dniowego urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów. W przypadku
wykorzystania przez osobę o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności
dodatkowego urlopu wypoczynkowego pracodawca może udzielić jej zwolnienia z

zachowaniem prawa do wynagrodzenia za czas stanowiący różnicę pomiędzy liczbą dni
roboczych w czasie trwania turnusu a liczbą dni roboczych wykorzystanego dodatkowego
urlopu wypoczynkowego (zob. też § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z 24 kwietnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy
osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w
turnusie rehabilitacyjnym (Dz.U. Nr 55, poz. 356);
• zwolnienia od pracy w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie
rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku,
• zwolnienia w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub
usprawniających, a także uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli
czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. Czy pracownikowi
niepełnosprawnemu przysługuje prawo nie tylko do 15-minutowej przerwy wynikającej z
Kodeksu pracy, lecz również do 30-minutowej przerwy określonej w ustawie o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych?
Powołana ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych w rozdziale 4 w sposób szczególny reguluje m.in. niektóre kwestie
dotyczące czasu pracy. Uregulowania te stosuje się zamiast powszechnie obowiązujących
przepisów i z tego względu pracownikowi mającemu ustalony stopień niepełnosprawności
przysługuje tylko jedna korzystniejsza (30-minutowa) przerwa w pracy wliczana do czasu
pracy. Jest ona korzystniejsza nie tylko ze względu na jej wymiar, lecz również dlatego, że
przysługuje pracownikowi mającemu ustalony stopień niepełnosprawności niezależnie od
dobowego wymiaru zatrudnienia.
Czy normy czasu pracy określone ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych stosuje się wyłącznie do pracowników zatrudnionych w
zakładach pracy chronionej?
Przepisy powołanej ustawy nie różnicują w zależności od rodzaju zakładu pracy stosowania
zawartych w niej przepisów o czasie pracy. Stosuje się je w odniesieniu do pracowników
niepełnosprawnych legitymujących się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności
zatrudnionych zarówno w zakładach pracy chronionej, jak i innych zakładach. W odniesieniu
do osób niepełnosprawnych stosowanie przepisów o czasie pracy zawartych w wymienionej
ustawie nie jest obligatoryjne. Przepisów tych nie stosuje się, gdy na wniosek zatrudnionej
osoby niepełnosprawnej lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w
razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.
Organizuję zakładową służbę ochrony mienia. Jaki wymiar czasu pracy obowiązuje
pracowników tej służby legitymujących się orzeczeniami o umiarkowanym stopniu
niepełnosprawności?
Zgodnie z art. 15 i następnym ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może
przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a jeżeli jest ona zaliczona do
znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności – 7 godzin na dobę i 35 godzin
tygodniowo. Ponadto osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w
godzinach nadliczbowych. Stosowanie tych unormowań ustawodawca wyłączył w
odniesieniu do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu (art. 16 ust. 1 pkt 1 powołanej
ustawy). Wskutek tego wyłączenia, wymiar i rozkład czasu pracy pracowników służby

ochrony mienia niezależnie od tego, czy pracownikami tej służby są osoby pełnosprawne, czy
niepełnosprawne ustala się według zasad określonych przepisami działu szóstego Kodeksu
pracy.
Zamierzam zatrudnić w niepełnym wymiarze czasu pracy osobę zaliczoną do umiarkowanego
stopnia niepełnosprawności. Jak ustalić wymiar czasu pracy odpowiadający 3/4 etatu?
Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych normalny czas pracy pracownika zaliczonego do umiarkowanego stopnia
niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Zatrudnieniu w wymiarze 3/4 normalnego czasu pracy po przeliczeniu odpowiada wymiar 5
godzin i 15 minut na dobę i 26 godzin i 15 minut na tydzień. Ustalając rozkład czasu pracy,
należy mieć na uwadze niedopuszczalność przekroczenia 7-godzinnej dobowej normy czasu
pracy.
Zatrudniam osobę o widocznym niedowładzie kończyn dolnych. Czy pracownik ten ze
względu na znacznie ograniczoną sprawność fizyczną ma prawo do skróconego czasu pracy?
Nawet oczywiste symptomy niepełnosprawności nie uprawniają pracownika do skróconego
czasu pracy.
Zgodnie z art. 15 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych czas pracy pracowników niepełnosprawnych podlega zróżnicowaniu w
zależności od orzeczonego stopnia niepełnosprawności, jednak osoba niepełnosprawna, która
chce skorzystać z uprawnień określonych wymienioną ustawą, powinna uzyskać orzeczenie o
stopniu niepełnosprawności i przedstawić je pracodawcy. Pracownikowi niepełnosprawnemu
skrócony czas pracy przysługuje od dnia następującego po przedstawieniu pracodawcy
orzeczenia o niepełnosprawności.
Pracownik wynagradzany według stawki godzinowej dostarczył orzeczenie o stopniu
niepełnosprawności (umiarkowany stopień niepełnosprawności). Lekarz orzecznik wydający
orzeczenie pouczył pracownika, że przysługuje mu skróconyczas pracy do 7 godzin na dobę i
35 godzin na tydzień z zachowaniem dotychczasowego wynagrodzenia. Jak mam wyliczać
należne, nie pomniejszone, wynagrodzenie, skoro w każdym miesiącu jest inna liczba godzin
do przepracowania?
Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych stosowanie obniżonych norm czasu pracy (w odniesieniu do osób
niepełnosprawnych) nie powoduje obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej
miesięcznej wysokości.
Przy przejściu na skrócone normy czasu pracy stawki wynagrodzenia zasadniczego,
odpowiadające osobistemu zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywa- nej pracy,
ulegają podwyższeniu w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do
skróconej normy czasu pracy. Stawka godzinowa pracownika, którego tygodniowa norma
czasu pracy uległa obniżeniu z przecięt- nie 42 godzin na tydzień w przyjętym okresie
rozliczeniowym do 35 godzin na tydzień, będzie wymagała podwyższenia o wskaźnik
1,2 = (42 godz. : 35 godz.).