Aktualizacja Skryptu z PGP
Autorzy:
2
Wstęp
Skrypt ten jest owocem pracy kilkunastu studentów trzeciego roku z grupy pierwszej –
roku akademickiego 2013/2014. Celem powstania opracowania zagadnień egzaminacyjnych
jest ułatwienie nauki prawa publicznego gospodarczego, co może przyczynić się do lepszego
zdania egzaminu. Konieczność powstania nowego skryptu wiązała się z kilkoma
okolicznościami, spośród których najważniejszą jest to, że podręcznik autorstwa wrocławskiej
katedry PPG jest w dużej mierze nieaktualny (ostatnia aktualizacja: 2009r.). Co do zasady,
celem skryptu jest, aby w sposób kompleksowy omawiał każde zagadnienie, jednakże warto
już na wstępie zaznaczyć, iż nie możemy zagwarantować, że przyswojenie jego treści będzie
równoznaczne ze zdaniem egzaminu. Dlatego też zachęcamy do zapoznania się wpierw z
materiałem normatywnym, potem z opracowaniami do niego (podręczniki, System, etc.), a na
koniec do podsumowania swej wiedzy i do powtórki materiału z pomocą skryptu. Oczywiście
wybór należy do Ciebie .
Jako, że poprzednie skrypty zostały przygotowane całkiem poprawnie, pozwoliliśmy
sobie z nich skorzystać. Tak więc niektóre zagadnienia mogą się pokrywać z opracowaniami
w poprzednich skryptach. Oczywiście, tam, gdzie to konieczne, dokonane zostały konieczne
aktualizacje. Niejedno zagadnienie zostało przygotowane w sposób odmienny, czy też
całkowicie nowy. Oprócz poprzednich skryptów podstawę naszego dzieła stanowią:
1) Akty prawne (liczne ustawy).
2) Podręczniki.
a) A. Borkowski, A. Chełmoński, M. Guziński, K. Kiczka, L. Kieres, T. Kocowski,
M. Szydło, Administracyjne prawo gospodarcze, Wrocław 2009.
b) H. Gronkiewicz-Waltz, M. Wierzbowski (red.) Prawo gospodarcze. Zagadnienia
administracyjnoprawne, Warszawa 2013.
c) K. Strzyczkowski, Prawo gospodarcze publiczne, Warszawa 2011.
3)
System Prawa Administracyjnego. Tom 8A. i Tom 8B. Publiczne prawo
gospodarcze, Jan Grabowski, Leon Kieres, Anna Walaszek-Pyzioł
4) Wykłady prof. Kocowskiego i prof. Kieresa.
Liczymy na to, że nasza praca nie pójdzie na marne i to skromne opracowanie zagadnień
egzaminacyjnych z PPG przyczyni się do zwiększenia zdawalności z tego przedmiotu.
Praca nasza ma charakter bezinteresowny, działamy na rzecz całej społeczności
studenckiej naszego wydziału i z tego powodu nie wyrażamy zgody, aby ten skrypt był
przedmiotem osiągania jakichkolwiek korzyści majątkowych. Dlatego też absolutnie nie
zezwalamy na jego sprzedaż, szczególnie w piwnicy budynku A WPAiE UWr w kserze „U
Jacka”. Złamanie tegoż zakazu przez kogokolwiek będzie traktowane przez nas jako
wypełniające znamiona przestępstw stypizowanych w rozdziale czternastym Ustawy o
prawach autorskich i prawach pokrewnych.
Życzymy powodzenia w nauce i sukcesu na egzaminie!
Autorzy
3
Spis treści
1.Pojęcie administracji gospodarczej i główne obszary jej działania. .............................................. 6
2. Pojęcie prawa gospodarczego....................................................................................................... 7
4. Publiczne prawo gospodarcze jako część prawa publicznego.................................................... 10
5. Pojęcie i podział prawa publicznego gospodarczego. ................................................................ 10
6. Funkcje państwa wobec gospodarki. .......................................................................................... 12
10. Konstytucja RP jako źródło publicznego prawa gospodarczego. ............................................ 17
11. Ustawy i rozporządzenia jako źródło prawa publicznego gospodarczego. .............................. 17
12. Umowy międzynarodowe jako źródło prawa publicznego gospodarczego. ............................ 18
13. Akty prawa miejscowego jako źródło prawa publicznego gospodarczego. ............................. 18
14. Uchwały Rady Ministrów i zarządzenia ministrów jako źródło prawa publicznego
gospodarczego. ............................................................................................................................... 19
23. Minister Skarbu Państwa jako organ administracji gospodarczej. ........................................... 27
24. Jednostki organizacyjne wykonujące funkcje państwa wobec gospodarki. ............................. 28
25. Zadania i kompetencje organów samorządu terytorialnego w sferze działalności gospodarczej.
........................................................................................................................................................ 29
28. Osobowe spółki handlowe jako podmioty prawa publicznego gospodarczego. ...................... 33
29. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna jako podmioty prawa publicznego
gospodarczego. ............................................................................................................................... 34
30. Jednoosobowa spółka Skarbu Państwa jako podmiot prawa publicznego gospodarczego. ..... 35
31. Przedstawicielstwa i oddziały przedsiębiorców zagranicznych. .............................................. 36
32. Osoby zagraniczne i przedsiębiorcy zagraniczni jako podmioty działalności gospodarczej. .. 38
33. Spółdzielnia jako podmiot prawa publicznego gospodarczego. ............................................... 41
4
34. Przedsiębiorstwo państwowe jako podmiot prawa publicznego gospodarczego. .................... 44
35. Działalność gospodarcza fundacji. ........................................................................................... 48
36. Działalność gospodarcza organizacji społecznych. .................................................................. 49
37. Samorząd gospodarczy, zawodowy i izby gospodarcze. .......................................................... 50
38. Pojęcie gospodarki komunalnej. ............................................................................................... 54
39. Gmina jako podmiot działalności gospodarczej. ...................................................................... 54
40. Organizacyjno-prawne formy wykonywania zadań gminy w sferze użyteczności publicznej i
poza tą sferą. ................................................................................................................................... 55
41. Umowne powierzanie wykonywania zadań z zakresu gospodarki komunalnej....................... 57
42. Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej a zakład administracyjny. ..................................... 57
43. Charakterystyka norm materialnoprawnych, kształtujących sytuację administracyjno-prawną
przedsiębiorcy. ............................................................................................................................... 59
44. Nakazy i zakazy o charakterze generalnym jako źródło obowiązków przedsiębiorców. ........ 60
45. Obowiązek a warunek w administracyjnym prawie gospodarczym. ....................................... 61
46. Decyzja administracyjna jako źródło praw i obowiązków przedsiębiorców. .......................... 63
47. Podstawy prawne decyzji administracyjnych w prawie publicznym gospodarczym. .............. 64
51. Nadzór administracyjny nad działalnością gospodarczą. ......................................................... 70
52. Organy nadzoru administracyjnego nad działalnością gospodarczą. ....................................... 71
56. Wolność gospodarcza jako prawo podstawowe w unijnym porządku prawnym. .................... 73
57. Swobody rynku wewnętrznego i reguły konkurencji. .............................................................. 73
58. Pojęcie działalności gospodarczej. ........................................................................................... 77
59. Pojęcie przedsiębiorstwa. ......................................................................................................... 79
60. Pojęcie przedsiębiorcy i rodzaje przedsiębiorców. .................................................................. 79
61. Mikro, mali i średni przedsiębiorcy.......................................................................................... 80
62. Rejestracja przedsiębiorców (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej,
rejestr przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym). ......................................................... 81
63. Przedmiotowe ograniczenia wolności gospodarczej. ............................................................... 84
65. Prawne warunki podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. ............................. 89
66. Kompetencje kontrolne i nadzorcze organów gminy wobec przedsiębiorców. ....................... 90
67. Pojęcie reglamentacji gospodarczej i jej główne obszary. ....................................................... 92
5
72. Postępowanie w sprawach o uzyskanie koncesji. ..................................................................... 96
73. Trwałość decyzji koncesyjnej................................................................................................... 98
74. Nadzór organu koncesyjnego. .................................................................................................. 99
75. Zezwolenie jako prawna forma działania administracji gospodarczej. .................................. 100
77. Akty kwalifikujące (kwalifikacyjne) jako forma działania administracji gospodarczej. ....... 101
82. Prawne środki zwalczania praktyk ograniczających konkurencję i praktyk naruszających
zbiorowe interesy konsumentów. ................................................................................................. 107
83. Prawne środki zapobiegania antykonkurencyjnej koncentracji. ............................................ 108
87. Pojęcie policji administracyjnej w gospodarce i jej rodzaje. ................................................. 113
88. Ciężary policyjne. ................................................................................................................... 114
96. Spółki Skarbu Państwa, ich ustrój i sytuacja prawna. ............................................................ 126
97. Zasady prywatyzacji jednoosobowych spółek Skarbu Państwa. ............................................ 127
98. Prywatyzacja bezpośrednia i pośrednia. ................................................................................. 128
99. Pojęcie oraz zakres (podmiotowy i przedmiotowy) zamówień publicznych. ........................ 132
100. Zasady i tryby udzielania zamówień publicznych. ............................................................... 135
101. Środki ochrony prawnej w systemie zamówień publicznych. .............................................. 147
6
1.Pojęcie administracji gospodarczej i główne obszary jej działania.
A. Administracja publiczna to:
a) w znaczeniu podmiotowym: struktury organów powołanych i wyodrębnionych
do realizacji zadań publicznych oraz ludzie zatrudnieni w tych organach;
b) w znaczeniu przedmiotowym: przejęta przez państwo i realizowana przez jego
zawisłe organy oraz organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych
i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w
społecznościach.
B. Administracja gospodarcza to pojęcie węższe niż administracja publiczna.
C. Administracja gospodarcza w znaczeniu podmiotowym to organy administracji
publicznej oraz podmioty publiczne i prywatne, które w oparciu o zróżnicowane
podstawy prawne oddziaływają na stosunki gospodarcze.
D. Według Cezarego Banasińskiego pojęcie administracji gospodarczej należy
postrzegać w znaczeniu przedmiotowym – jako skutek klasyfikacji działań
administracji publicznej w płaszczyźnie tego obszaru oddziaływania państwa,
jakim jest gospodarka. W tym ujęciu pojęcie administracji gospodarczej ma
charakter konwencjonalny oznacza pewien skrót myślowy, odnoszący się do tej
części administracji publicznej, której zasadniczym przedmiotem zadań jest
oddziaływanie na gospodarkę. W tym ujęciu administracja gospodarcza oznacza
wynikającą z norm materialnego publicznego prawa gospodarczego działalność
organów administracji publicznej w zakresie ingerencji publicznej w gospodarkę
(K. Strzyczkowski).
E. Administracja gospodarcza w znaczeniu funkcjonalnym oznacza wykonywanie na
podstawie PPG funkcji interwencjonizmu publicznego w sferze gospodarki bez
względu na status prawny podmiotów ją realizujących.
F. Administracja gospodarcza jest częścią władzy publicznej (państwa) i jej udział w
kształtowaniu stosunków gospodarczych jest uwarunkowany zaangażowaniem
władzy publicznej w obszarze gospodarki (z Systemu).
G. Administracja gospodarcza wraz z władza ustawodawczą i sądowniczą
współuczestniczy w oddziaływaniu na stosunki społeczne w dziedzinie
gospodarowania. Działa ona w imieniu władzy publicznej. W aktualnych
warunkach ustrojowych przez władzę publiczną wpływającą na działalność
gospodarczą należy rozumieć:
a) Rzeczpospolitą Polską (RP);
b) swoistą organizację międzynarodową – Unię Europejską.
H. Organy administracji publicznej odpowiadają za działania i zaniechania w
społecznej gospodarce rynkowej.
I. Administracja bezpośrednia realizowana jest przez Radę Ministrów i
poszczególnych ministrów właściwych w sprawach gospodarki, a także przez
centralne organy administracji rządowej , pełniące przede wszystkim funkcje
regulacyjne w gospodarce.
a) Organem naczelnym w sferze oddziaływania na gospodarkę jest Rada
Ministrów. Art. 16 ust. 2 Konstytucji RP – do RM należą sprawy polityki
państwa niezastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu
terytorialnego.
b) Do organów administracji bezpośredniej, właściwych w sprawach gospodarki,
należy też zaliczyć naczelne organy administracji rządowej o kompetencji do
kierowania określonymi działami administracji odnoszącymi się do
gospodarki.
7
J. Administracja pośrednia: obok zdecentralizowanych form administracji w
sprawach gospodarczych, jak samorząd (terytorialny, gospodarczy, zawodowy),
administracja pośrednia w sprawach gospodarczych wykonywana jest ponadto w
drodze:
a) zadań i funkcji zleconych;
b) państwowych funduszy celowych;
c) w formach organizacyjnoprawnych prawa prywatnego.
K. Funkcje administracji gospodarczej (według Systemu):
a) policja gospodarcza;
b) reglamentacja działalności gospodarczej;
c) funkcja regulacyjna;
d) zarząd mieniem publicznym;
e) planowanie gospodarcze;
f) wspieranie gospodarki;
g) * K. Strzyczkowski wyróżnia też:
kontrolę gospodarczą;
nadzór gospodarczy;
kierownictwo gospodarcze.
L. Przykłady instrumentów osiągania celów administracji gospodarczej:
a) wydawanie aktów administracyjnych;
b) pomoc finansowa (dotacje, ulgi, subwencje, etc.);
c) pomoc niematerialna (np. promocja eksportu, pomoc w zakresie doradztwa i
szkoleń);
d) interwencja na rynku (np. zakupy interwencyjne w razie załamania cen na
rynku).
2. Pojęcie prawa gospodarczego.
Przez prawo gospodarcze w najszerszym znaczeniu można rozumieć ogół norm
prawnych regulujących stosunki społeczne, jakie powstają na tle wykonywania działalność
gospodarczej lub w związku z jej wykonywaniem. Podstawą tej ogólnej definicji jest
kryterium przedmiotowe – rodzaj aktywności ludzkiej, która tworzy bazę dla wyodrębnienia
regulowanej prawem kategorii stosunków społecznych. Kryterium tym jest wykonywanie
działalności gospodarczej, przez którą rozumie się:
a) wytwarzanie (produkcję) różnych dóbr;
b) świadczenie usług (zarówno o charakterze materialnym, jak i niematerialnym);
c) sprzedaż i pośrednictwo w obrocie dobrami rynkowymi (działalność handlowa).
Przedmiotem regulacji prawa gospodarczego sensu largo będzie jedynie działalność
wytwórcza, usługowa lub handlowa służąca zaspokajaniu cudzych potrzeb, wykonywana
zawodowo, w celu zarobkowym (tj. odpłatnie) i na własny rachunek podmiotu prowadzącego
taką działalność – nazywanego „przedsiębiorcą”.
Wynika stąd, że poza sferą regulacji prawa gospodarczego pozostaje:
a) działalność wykonywana przez dany podmiot dla zaspokojenia potrzeb własnych;
b) działalność służąca zaspokojeniu cudzych potrzeb, jednakże wykonywana
nieodpłatnie, tj. jako działanie non profit;
c) działalność wykonywana przez osobę fizyczną na podstawie stosunku pracy lub
innego, podobnego typu stałego zatrudnienia (np. umowa zlecenia).
Konkludując zatem, przedmiotem regulacji norm prawa gospodarczego są stosunki
prawne pozostające w bezpośrednim lub pośrednim związku z wykonywaniem działalności
8
gospodarczej, w których co najmniej jedną stroną jest podmiot posiadający status prawny
przedsiębiorcy, lub ubiegający się o jego uzyskanie.
K. Strzyczkowski formułuje następującą definicję: prawo gospodarcze to system zasad i
norm prawnych o istotnym znaczeniu dla procesu gospodarowania (działalności
gospodarczej), a w szczególności regulujących oddziaływanie państwa na gospodarkę. Do
norm prawa gospodarczego należą wszystkie normy prawne mające zastosowanie w procesie
gospodarowania.
Prawo gospodarcze dzielimy na:
a) prawo gospodarcze publiczne;
b) prawo gospodarcze prywatne (prawo handlowe). →patrz: zagadnienie nr 3
Do prawa gospodarczego zaliczamy stosunki poziome (domena prawa cywilnego) oraz
stosunki pionowe (domena prawa administracyjnego). Obecnie istotną rolę pełni także
zagadnienie międzynarodowego obrotu gospodarczego.
Prawo gospodarcze jest gałęzią nieskodyfikowaną. Normy prawne rozproszone są w licznych
aktach prawnych, a gałąź tą wydziela się przede wszystkim dla celów dydaktycznych.
3. Publiczne prawo gospodarcze a prywatne prawo gospodarcze.
Prawo gospodarcze obejmuje obszar regulacji należący do klasycznej dziedziny prawa
prywatnego i prawa publicznego. Norm prawne mające odniesienie do gospodarki nie są
jednorodne, co jest konsekwencją poddania gospodarki (publicznej i prywatnej) różnym
metodom regulacji prawnej. Metoda regulacji prawnej polega w zakresie prawa
publicznego na posługiwaniu się norma ogólną oraz równorzędnie norma indywidualną,
natomiast w zakresie prawa prywatnego – w zasadzie wyłącznie normami ogólnymi. W
związku z tym konieczne jest przeprowadzenie granicy między publicznym a prywatnym
prawem gospodarczym.
Publiczne prawo gospodarcze charakteryzuje się stosunkiem pionowym między
państwem a podmiotem gospodarczym. Przedmiotem regulacji w prawie publicznym
gospodarczym są statusy organów administracji publicznej oraz organów wykonujących
funkcje administracyjną publiczną. Celem regulacji jest natomiast ingerencja państwa w sferę
stosunków gospodarczych.
Podstawą regulacji w prawie prywatnym będą stosunki charakteryzujące się
równorzędnością stron. W przypadku, gdy stroną takiego stosunku jest państwo, także jest
ono równorzędne wobec innych stron. Jest to tzw. stosunek poziomy.
Prawo publiczne i prywatne rozróżniają Konstytucja RP i ustawy zwykłe, które jeszcze
silniej podkreślają dualistyczny system prawa, aczkolwiek w wielu przypadkach istnieje
konieczność łączenia regulacji prawa publicznego i prywatnego. Podział ten ma przede
wszystkim znaczenie praktyczne i jest uzasadniony zwłaszcza zróżnicowaniem podmiotów.
W zakresie prawa publicznego są to podmioty publiczne reprezentujące państwo oraz inne
podmioty w zakresie realizacji zadań publicznych, działające w granicach przyznanych
kompetencji. W zakresie prawa prywatnego są to osoby fizyczne i osoby prawne oraz im
podobne, które działają autonomicznie, w celu zaspokojenia ich własnych interesów.
K. Strzyczkowski wskazuje na rozróżnienie prawa publicznego od prawa prywatnego na
podstawie trzech teorii rozgraniczenia.
A. Teoria nadrzędności.
a) Prawo
publiczne charakteryzuje się podporzadkowaniem lub
nadrzędnością
(państwo
–
obywatele),
a
prawo
prywatne
równorzędnością podmiotów (obywatel-obywatel).
9
b) Teoria ta nie udowadnia samego rozróżnienia na prawo publiczne i
prywatne, gdyż jej przesłanki – „nadrzędność” i „równorzędność”
wymagają uprzedniego udowodnienia.
c) W prawie publicznym występuje heteronomiczno-autokratyczna metoda
tworzenia, a w obszarze prawa prywatnego metoda autonomiczno-
demokratyczna.
d) Teoria ta, mimo że dostarcza wiele punktów odniesienia, nie uwzględnia
tego, że także na gruncie prawa prywatnego występują stosunki
nadrzędności i podporządkowania (np. prawo rodzinne: stosunki rodzice-
dzieci) oraz że w prawie publicznym istnieją przepisy zrównujące pozycję
stron (np. umowy publicznoprawne).
B. Teoria interesu.
a) Teoria ta rozróżnia prawo według interesu, który jest przez nie
chroniony.
b) Do prawa publicznego należą przepisy prawne chroniące interes publiczny,
a do prawa prywatnego przepisy prawne chroniące interes prywatny.
c) Rozróżnienie między prawem publicznym i prywatnym musi być oparte na
wadze interesu, który przeważa w danej normie prawnej.
d) Teoretycznie może także w o ogóle nie powstać problem przewagi jednego
interesu nad drugim. Gdyby zatem w takim przypadku brak było
wyznaczenia właściwości organu administracji, to opierając się na teorii
interesu, ciężko byłoby rozstrzygnąć kwestię przynależności tych norm do
prawa publicznego, czy prywatnego.
C. Teoria przyporządkowania.
a) Prawo publiczne obejmuje normy, które są skierowane wyłącznie do
państwa, podczas gdy go prawa prywatnego należą wszystkie normy, które
są adresowane do każdego. Prawo publiczne jest tym samym szczególnym
prawem państwa.
b) Prawo publiczne jest prawem regulującym działalność nie jakiegokolwiek
podmiotu realizującego zadania publiczne, lecz działalność państwa jako
podmiotu władzy zwierzchniej. Prawo prywatne z kolei jest prawem każdej
jednostki, przy czym także państwo może być adresatem prawa
prywatnego jako „każda jednostka”, jeżeli realizuje lub może realizować
pewne zadania w formach prawa prywatnego.
c) Prawo prywatne wychodzi od autonomii jednostek i jego zadaniem jest
regulacja obrotu handlowego oraz uregulowanie aktualnych oraz
potencjalnych konfliktów interesów między osobami prywatnymi. Prawo
publiczne zaś w poważnej części reguluje pozycję państwa i służy
tworzeniu oraz podziałowi kompetencji organów państwowych.
d) Rzeczą niemożliwą jest odróżnić prawo prywatne od publicznego na
podstawie samego kryterium podmiotu, gdyż administracja może
realizować swoje zadania zarówno w formach prawa publicznego, jak i
w formach prawa prywatnego.
Na podstawie wszystkich powyższych rozważań K. Strzyczkowski wskazuje poniższe
definicje.
Prawo gospodarcze publiczne – całokształt norm prawnych regulujących proces
oddziaływania państwa i organów UE na gospodarkę z udziałem organów administracji
publicznej oraz podmiotów prawa publicznego, a także prawa prywatnego.
10
→ więcej o pojęciu prawa gospodarczego publicznego w zagadnieniu nr 5
Prawo gospodarcze prywatne – cała prywatnoprawna problematyka działalności
gospodarczej, wyznaczona granicą dzielącą ją od prawa gospodarczego publicznego.
Kryterium rozgraniczającym jest przedmiot regulacji prawa gospodarczego
prywatnego: relacje między osobami fizycznymi i podmiotami z nimi zrównanymi w procesie
gospodarowania.
Prawo gospodarcze prywatne w ujęciu szerokim będzie zatem całokształtem zasad i
norm prawnych, za których pośrednictwem państwo i organy UE organizują i kontrolują
działalność gospodarczą, regulując stosunki gospodarcze między podmiotami prawa
prywatnego na zasadzie równorzędności. Realizację zasad i norm prawa gospodarczego
państwo powierza zasadniczo jego podmiotom, tj. przedsiębiorcom i konsumentom, w
większości bez udziału organów państwowych, na podstawie praw podmiotowych
podlegających ochronie.
4. Publiczne prawo gospodarcze jako część prawa publicznego.
Przez materialne prawo publiczne będziemy rozumieć tę część prawa składającą się z
norm bezwzględnie obowiązujących, które służą realizacji dobra publicznego (interesu
publicznego), to jest określają treść tego interesu, określają i wskazują te zachowania
jednostek gospodarczych, jakich interes ten wymaga, tworzą i wyposażają w odpowiednie
instrumenty prawne organy władzy publicznej i powołane do stosowania tych norm.
W skład prawa publicznego wchodzi prawo administracyjne, przez które będziemy
rozumieć ten obszar prawa publicznego, którego bezpośrednie stosowanie należy do organów
administracji publicznej,
Pojęcie prawa gospodarczego publicznego wskazane zostało w poprzednim
zagadnieniu. Publiczne prawo gospodarcze wykracza jednak poza tradycyjne ramy prawa
administracyjnego, a ponadto granice publicznego prawa gospodarczego są nieostre i
pozostają w jakimś sensie kwestią umowną.
Szerokie ujmowanie publicznego prawa gospodarczego pozwala zaliczyć do niego
również zagadnienia ustroju administracji gospodarczej oraz problematykę mienia pod
zarządem publicznym (mienie Skarbu Państwa i innych podmiotów publicznych).
Administracyjne prawo gospodarcze będzie zatem częścią prawa administracyjnego,
która określa sytuację podmiotów podejmujących i prowadzących działalność gospodarczą
(podmiotów gospodarczych), do których zaliczamy osoby fizyczne i prawne jako
przedsiębiorców, Skarb Państwa i inne państwowe osoby prawne, a także podmioty
samorządowe.
5. Pojęcie i podział prawa publicznego gospodarczego.
Na początku warto przypomnieć, iż prawo gospodarcze publiczne to całokształt norm
prawnych regulujących proces oddziaływania państwa i organów UE na gospodarkę z
udziałem organów administracji publicznej oraz podmiotów prawa publicznego, a także
prawa prywatnego.
Celem PGP jest ochrona podstawowych wartości gospodarki rynkowej oraz wyznaczenie
dopuszczalnego zakresu ich ograniczenia w interesie publicznym. Nadto PGP reguluje
11
bezpośrednią lub pośrednią działalność gospodarczą prowadzoną przez państwo i samorządy
terytorialne, to jest oddziaływanie (interwencję) w gospodarce rynkowej, określaną jako
„regulacja własnościowa”.
Podział PGP.
A. Konstytucyjne prawo gospodarcze – całokształt norm (zasad) konstytucyjnych o
istotnym znaczeniu dla gospodarki.
B. Administracyjne prawo gospodarcze.
Wyróżnienie tegoż prawa uzasadnia przedmiot regulacji, ograniczony w stosunku do
przedmiotu regulacji PGP, do zadań i kompetencji organów administracji publicznej,
wykonujących zadania interwencji państwa w gospodarkę za pomocą określonych prawem
środków i form prawnych działania administracji gospodarczej. Prawo administracyjne
gospodarcze jest więc całokształtem norm prawnych regulujących proces państwowego
oddziaływania na gospodarkę w takim zakresie, z udziałem organów administracji
publicznej.
O ile więc PGP obejmuje całokształt przepisów prawnych, za których pośrednictwem
państwo oddziałuje na gospodarkę, o tyle APG zapewnia tę aktywność państwa, regulując
organizację i zasady funkcjonowania organów administracji publicznej w tym obszarze.
Powstanie i rozwój APG jest wynikiem coraz szerszej ingerencji państwa w życie
gospodarcze, realizowanej przy udziale organów administracji gospodarczej, za której
pośrednictwem państwo kieruje, wspiera, nadzoruje i kontroluje, reglamentuje i reguluje
procesy gospodarcze.
a) Ustrojowe prawo administracyjne gospodarcze – prawo regulujące
organizację i funkcjonowanie administracji gospodarczej. Przedmiotem
regulacji są tutaj zadania i kompetencje, charakter prawny, czyli pozycja
prawna i rodzaj podmiotów administracji gospodarczej, a także tryb ich
powoływania, usytuowanie organizacyjne w aparacie administracyjnym
państwa. Do ustrojowego APG należą także normy regulujące zadania,
zakres działania i kompetencje organów (i podmiotów) administracji
gospodarczej.
b) Materialne prawo administracyjne gospodarcze – stanowi część APG
wyodrębnioną za pomocą kryterium struktury norm prawnych
określających treść podjętych na ich podstawie działań (decyzji) wobec ich
adresatów, tj. przedsiębiorców. Istotną cechą tego prawa jest bezpośrednie
bądź pośrednie regulowanie sytuacji prawnej jednostek (osób fizycznych) i
osób prawnych. Normy te kreują środki (instrumenty) prawne kształtujące
sytuację prawną przede wszystkim, ale nie wyłącznie, przedsiębiorców.
c) Proceduralne prawo administracyjne gospodarcze – obejmuje normy
tworzące reguły stosowania prawa materialnego, administracyjnego,
gospodarczego, określające prawa i obowiązki przedsiębiorców, i
ustrojowego APG, określającego organizację i funkcjonowanie organów
administracji (gospodarczej). Podstawową funkcją norm proceduralnych
jest ustanowienie jednostkowej (indywidualnej) normy określającej prawa
i obowiązki indywidualnie oznaczonego adresata jako wyniku
konkretyzacji abstrakcyjno-generalnej normy dla konkretnej indywidualnej
12
sprawy. Normy proceduralnego APG stanowią zbiór reguł proceduralnych
związanych z realizacją zadań administracji gospodarczej.
C. Europejskie prawo gospodarcze – jest to prawo pochodzące od organów UE,
regulujące procesy gospodarcze w ramach Unii, w tym także oddziaływanie organów
Unii oraz organów państw członkowskich na gospodarkę Unii, a tym samym – w
odpowiednim zakresie – na gospodarkę państw członkowskich.
6. Funkcje państwa wobec gospodarki.
Funkcje administracji publicznej są całościowymi i kompleksowymi zespołami
(ciągami) działań, polegającymi w sensie jurydycznym na stanowieniu oraz stosowaniu prawa
(norm prawnych). Działania te podejmowane są na podstawie konkretnych norm
kompetencyjnych oraz mają względnie trwały (permanentny) charakter. Równocześnie
działania te podejmowane są zawsze w jednej określonej dziedzinie stosunków społecznych
(dziedzinie życia społecznego) oraz są ukierunkowane na urzeczywistnianie (realizację) w tej
dziedzinie ściśle określonych i powiązanych ze sobą zadań (celów).
Do funkcji tych należą zwłaszcza (wg Systemu, str. 125 i str. 653 - 766):
a) policja gospodarcza – ochrona przed zagrożeniami wynikającymi z działalności
gospodarczej, np. ochrona zdrowia, życia, mienia, środowiska, bezpieczeństwa;
b) reglamentacja gospodarcza – ochrona interesów zbiorowych przed konkurencją
zewnętrzną;
c) planowane gospodarcze – inwestycje służące rozwojowi gospodarki;
d) pomoc państwa (pomoc publiczna);
e) polityka koniunkturalna;
f) regulacja sektorów infrastrukturalnych;
g) zarząd mieniem publicznym;
h) wspieranie gospodarki – oddziaływanie państwa na gospodarkę przez poprawę
prawnej i faktycznej pozycji podmiotów gospodarczych.
7. Zasady swoiste prawa publicznego gospodarczego.
W PPG możemy wyróżnić zasady ogólne i zasady swoiste.
W prawie publicznym zarówno jednostka, jak i władza publiczna są poddane prawu
ustanowionemu, akceptowanemu i stosowanemu według ustalonych w danym społeczeństwie
reguł.
A. Zasady ogólne:
a) prawo jednostki do sądu (wyraz w art. 7, 77 ust. 2 i 184 Konstytucji RP);
b) tworzenie podstaw do zapewnienia dobra publicznego (m. in. art. 5, 20, 24, 66
Konstytucji RP);
c) zasada domniemania, że AP realizuje dobro publiczne w formach niewładczych, a
wykorzystywanie władztwa publicznego jest wyjątkiem od tego domniemania (np.
przepisy o wywłaszczeniu);
d) zasada stanowiąca, że organ władzy publicznej ma obowiązek podjęcia działania,
jeżeli dobro publiczne tego wymaga (sankcjonowanie przez środki
odpowiedzialności politycznej, służbowej i karnej);
13
e) zasada stanowiąca, że w dziedzinie zarządu mieniem publicznym czynności
prawne i inne działania OAP powinny być zgodne nie tylko z normami prawa
prywatnego, ale także z odpowiednimi normami prawa publicznego;
f) zasada wolności gospodarczej (art. 20 Konstytucji RP oraz art. 5 SDGU);
g) zasada równości wobec prawa i władz publicznych;
h) zasada ochrony własności (art. 21 oraz 64 ust. 3 Konstytucji RP);
i) zasada głosząca, że administracja ma władczo wkraczać za pomocą aktów
generalnych i aktów administracyjnych w sferę praw, obowiązków jednostki tylko
wtedy, gdy ma do wyraźne upoważnienie wynikające z przepisów ustrojowych,
materialnoprawnych i proceduralnych zawartych w ustawie (ogólny wyraz – art. 2
i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP i rozwinięcie m. in. w art. 6, 104, 107 KPA);
j) zasada ochrony wolności i praw nabytych (art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji RP, art.
155 i 161 KPA);
k) zasada trwałości decyzji (art. 110 oraz 155 KPA).
B. Zasady swoiste to grupa zasad sensu stricto PPG, w tym APG. Droga do
identyfikacji tych zasad prowadzi przez swoiste rozumowanie indukcyjne. Owe
unormowania wynikają z przyjętych w danym społeczeństwie i w danym czasie
wartości gospodarczych, społecznych, politycznych, których realizacji przez władze
publiczną oczekuje społeczeństwo i które wyznaczają treść pojęcia dobra publicznego
czy też interesu publicznego.
a) Zasada ochrony bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego.
Ochrona bezpieczeństwa publicznego w prawie gospodarczym oznacza realizowaną za
pomocą pewnego typowego zespołu środków prawnych i administracyjnych zwanego policją
administracyjną ochronę życia, zdrowia, mienia, a także ochronę środowiska przed
zagrożeniami wynikającymi z wykonywania działalności gospodarczej.
b) Zasada ochrony prawidłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej.
Realizację tej zasady zapewnia reglamentacja gospodarcza jako ogół środków
podobnych do środków policyjnych; urzeczywistniana jest na różnych, często bardzo
odległych od siebie obszarach. Zarówno cele reglamentacji, jak i środki prawne do nich
wiodące są bardzo zróżnicowane i zmienne, zależnie od bieżących potrzeb, wynikających z
sytuacji ekonomicznej, polityki gospodarczej czy wreszcie przyjętej koncepcji zasad
funkcjonowania rynku.
Wśród jej licznych przejawów wskazać można dwa wymienione w Konstytucji RP: ochrona
konkurencji (art. 76) i ochrona pracy (art. 65 ust. 5).
Zwrócić należy uwagę także na bardzo szeroki obszar reglamentacji w formie koncesji i
zezwoleń.
c) Zasada ochrony zasobów narodowych: zasobów naturalnych i dóbr kultury.
Zasada ta nie jest swoista dla APG, a odnosi się raczej do PA powszechnego. Uznać
jednak należy, iż poszukiwanie i wydobywanie kopalin orz obrót dobrami kultury jest z
reguły przedmiotem działalności gospodarczej – uznać można, że, przynajmniej w części,
bogate w swoiste instytucje prawo geologiczne, prawo górnicze, prawo o ochronie dóbr
14
kultury, ograniczając wolność gospodarczą i wykonywanie własności, stanowi realizację tej
zasady jako zasady PPG.
d) Zasada ochrony interesów politycznych i gospodarczych państwa w
stosunkach z zagranicą.
Zasada ta wyraża się w stworzeniu całego systemu nakazów, zakazów i pozwoleń w
zagranicznym obrocie towarowym. Są w tym liczne ograniczenia o charakterze policyjny, a
więc mające na celu ochronę bezpieczeństwa publicznego, ochronę rynku krajowego, a także
(w szczególnych przypadkach) interesów politycznych państwa (embargo).
Powyższe zasady stosuje się do sytuacji, gdy przepisy tego prawa tworzą system
zakazów i nakazów skierowanych do podmiotów gospodarczych, a OAP występują wobec
tych podmiotów jako dysponenci władztwa administracyjnego.
e) Zasada prawidłowego gospodarowania mieniem publicznym.
Treść tej zasady: cały obszar wykonywania praw majątkowych państwa i innych podmiotów
publicznoprawnych przez organy władzy publicznej podlega ocenie według ustalonych w
PPG kryteriów legalności, celowości, gospodarności i rzetelności. Kryteria te są dla organu
władzy publicznej dyrektywami działania, którymi powinien się kierować, gospodarując
mieniem publicznym, mając na uwadze dobro publiczne i majątkowe interesy podmiotu,
który reprezentuje.
8. Władztwo publiczne w administracji gospodarczej.
Władztwo publiczne to ten atrybut organu władzy publicznej, który polega na możności
jednostronnego określenia praw i obowiązków drugiego podmiotu jako uczestnika stosunku
publicznoprawnego. W sytuacji gdy mamy do czynienia z obowiązkiem tego podmiotu -
władztwo publiczne polega na możności stosowania przez organ władzy publicznej własnych
środków przymusu do wyegzekwowania tego obowiązku.
Rola organów władzy publicznej działających w oparciu o prawo publiczne:
a) Mogą one na podstawie i w granicach przyznanych im przez prawo kompetencji określać
za pomocą aktów generalnych i indywidualnych szczegółowe prawa i obowiązki.
b) Polega na sprawowaniu nadzoru nad przestrzeganiem przez uczestników obrotu
publicznoprawnego (gospodarczego) ustalonych dla nich praw i obowiązków.
Praktyka przestrzegania ustrojowych zasad gospodarki widoczna jest w stanowisku organów
państwa wobec, podmiotów gospodarczych. Przejawia się także w zachowaniach tych
podmiotów wobec siebie, poddanych nadzorowi ze strony organów administracji publicznej
co do przestrzegania zasad ustrojowych. Wyznaczają praktykę działania podmiotów
gospodarczych wobec organów państwa, gdy porządek prawny przyznaje podmiotom
gospodarczym prawo domagania się od organów państwa podjęcia określonego zachowania
czy powstrzymania się przed takim zachowaniem.
Ochrona wolności, równości, własności jednostek, jako podstawowych wartości
nowoczesnego, demokratycznego i liberalnego społeczeństwa, jest osią idei państwa
15
prawnego, więc prawo publiczne nadaje organom władzy publicznej władztwo
administracyjne, jako skuteczny instrument realizacji dobra publicznego i stwarza
jednocześnie mechanizmy ochrony praw, wolności i interesów jednostek. Fundament zasad to
równoważenie i łagodzenie skutków konfliktu wartości który jest tu nieunikniony.
9. Nacjonalizacja w Polsce w latach 1944 - 1958.
Nacjonalizacja jest to nabycie mienia publicznego, w tym zwłaszcza o charakterze
produkcyjnym, w drodze przysporzenia z mocy prawa w związku z tworzeniem gospodarki
państwowej.
Aktem mającym podstawowe znaczenie w procesie nacjonalizacji była ustawa z dnia 3
stycznia 1946 r. o przejęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki
narodowej10.
Dwa rodzaje nacjonalizacji:
- bez odszkodowania
- za odszkodowaniem
Nacjonalizacji bez odszkodowania poddane były podmioty spełniające jednocześnie
kryterium przedmiotowe i podmiotowe.
Kryterium przedmiotowe: przedsiębiorstwa przemysłowe, górnicze, komunikacyjne, bankowe
i ubezpieczeniowe oraz handlowe (kryterium przedmiotowe),
Kryterium podmiotowe: Przedsiębiorstwa należące do: Rzeszy Niemieckiej i byłego Wolnego
Miasta Gdańska; obywateli powyższych organizmów państwowych z wyjątkiem osób
narodowości polskiej lub innej przez Niemców prześladowanych;
Nacjonalizacji za odszkodowaniem podlegały natomiast:
- przedsiębiorstwa górnicze i przemysłowe, z gałęzi gospodarki wyraźnie wskazanych w
ustawie,
-nie wymienione powyżej przedsiębiorstwa przemysłowe, jeżeli zdolne były zatrudnić przy
produkcji na jedną zmianę więcej niż 50 pracowników,
-przedsiębiorstwa komunikacyjne, telekomunikacyjne.
Zgodnie z postanowieniami ustawy (art. 7) za przejęte przez Państwo przedsiębiorstwa jego
właściciel miał otrzymać od Skarbu Państwa odszkodowanie w terminie jednego roku, licząc
od powiadomienia o prawomocnym ustaleniu jego wysokości..
Przejęcie za odszkodowaniem i bez odszkodowania miało charakter pierwotny, a więc
obejmujący wszystkie składniki przedsiębiorstwa wolne od zobowiązań i obciążeń w
stosunku do osób trzecich (z wyjątkiem wymienionych w ustawie). O przejęciu
przedsiębiorstwa na własność państwa orzekał właściwy minister, którego orzeczenie było
ostatecznie i nie podlegało zaskarżeniu.
Nacjonalizację przeprowadzono na podstawie dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia
Narodowego z dnia 6 września 1944 i 19 października 1944, ustawy z 3 stycznia 1946 oraz
ustawy z 25 lutego 1958.
W odniesieniu do przedsiębiorstw nie objętych ustawą z 1946 r ich przejmowanie przez
Państwo następowało w drodze późniejszych aktów prawnych o charakterze
nacjonalizacyjnym. Przykładem takiego prze kształcenia jest ustawa z dnia 8 stycznia 1951 r.
o przejęciu aptek na własność Państwa. Natomiast gdy idzie o nie znacjonalizowane banki,
nie zostały one w zasadzie reaktywowane. W oparciu o znowelizowane po wojnie przepisy
16
Prawa bankowego z 1928 r., bankom, których działalność uznano za zbędną dla gospodarki
narodowej, cofano koncesję na funkcjonowanie, doprowadzając tym samym do ich likwidacji.
Nowe zasady organizacji i i funkcjonowania banków zostały określone przepisami dekretu z
25 października 1948r. o reformie bankowej.
Przekształcanie środków produkcji w sferze stosunków własnościowych następowało także w
wyniku procesu przejmowania od właścicieli prywatnych przedsiębiorstw w przymusowy
zarząd państwowy, za zobowiązania podatkowe lub z innej przyczyny.
Źródłem nabycia mienia państwowego o charakterze produkcyjnym było również
reaktywowanie działalności przed wojennych przedsiębiorstw państwowych, takich jak m.in.:
PBP „Orbis", Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych, PP „Polskie Radio", PLL
„LOT". Jednak podstawowym sposobem pozyskania tego mienia był proces powoływania
przez państwo nowych jednostek gospodarczych, działających głównie jako przedsiębiorstwa
państwowe.
Początkowo tworzone one były i funkcjonowały w oparciu o przepisy rozporządzenia
Prezydenta RP z dnia 17 marca 1927 r. a następnie na podstawie dekretu z dnia 3 stycznia
1947 r. o tworzeniu przedsiębiorstw państwowych, zastąpionego dekretem z dnia 26
października 1950 r o przedsiębiorstwach państwowych. Aktualnie ich sytuacja jest
regulowane przepisami ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach
państwowych.
W odniesieniu do mienia samorządowego sposobem powstania mienia produkcyjnego było
wyposażenie w składniki majątkowe nowo tworzonych instytucji samorządu terytorialnego.
W odniesieniu do gminy nabycie podstawowych zasobów mienia komunalnego nastąpiło w
drodze tzw. komunalizacji - przez przejęcie przez właściwe gminy określonych składników
mienia ogólnonarodowego (państwowego).
Przepisy wprowadzające przewidują dwa sposoby tego przejęcia:
- pierwszy to nabycie z mocy prawa z dniem wejścia w życie ustawy (art. 5 ust. 1, 2). Z tym
jednak, że okoliczność nabycia tego mienia wymaga potwierdzenia w formie decyzji
wojewody o charakterze deklaratoryjnym. W ten sposób na własność gminy przeszło mienie
ogólnonarodowe należące do :rad narodowych, terenowych organów adm. państwowej
stopnia podstawowego i wojewódzkiego, mienie państwowe służące użyteczności publicznej.
- nabycie mienia ogólnonarodowego przez gminę w drodze konstytutywnego aktu
administracyjnego wojewody- (art.5 ust.3,4) w tym wypadku gmina nabywa prawa do
przekazania mienia dopiero z chwila gdy powyższa decyzja stanie się ostateczna.
W odniesieniu do powiatu - mieniem powiatu i odpowiednio województwa stało się z mocy
prawa mienie Skarbu Państwa, będące we władaniu instytucji państwowych oraz jednostek
organizacyjnych, przejmowanych w całości przez wspólnoty samorządowe. Nabycie tego
mienia wymaga jednak decyzji wojewody o charakterze deklaratoryjnym. Ponadto nabyciu
podlegało mienie Skarbu Państwa będące we władaniu jednostek państwowych
przejmowanych tylko w części przez powiat lub województwo Przekazanie tego mienia
wymaga decyzji o charakterze konstytutywnym. Ponadto jednostkom tym mogło zostać
17
przekazane w drodze decyzji wojewody inne niż wskazane wyżej mienie Skarbu Państwa
oraz będące we władaniu państwowej osoby prawnej.
Gminie powiatowi i województwu jako podmiotom mienia przysługuje ogół praw
majątkowych przynależnych określonym wspólnotom samorządowym, a także ogół
obciążających je obowiązków majątkowych.
10. Konstytucja RP jako źródło publicznego prawa gospodarczego.
Konstytucja- akty prawny najwyższy rangą, stosowany bezpośrednio, tworzy fundament
ustroju polityczno-gospodarczego, oddziałując na gospodarkę, jest źródłem prawa
gospodarczego publicznego
->determinuje porządek gospodarczy, wyznacza treść ustawodawstwa,
->postanowienia konstytucji tworzą konstytucyjne podstawy dla określenia systemu/modelu
gospodarczego, a co za tym idzie określają organy władzy związane z tym modelem.
Administracja gospodarcza działa na podstawie prawa i w granicach prawa. Nie jest ona i nie
powinna być ona kreatorem własnej sytuacji w sensie określania pozycji w ustroju państwa.
Ogólne zasady tworzenia prawa administracyjnego gospodarczego nie odbiegają od
przyjętych w Konstytucji RP dla prawa polskiego. Oznacza to przede wszystkim że publiczna
administracja gospodarcza jest związana w swojej działalności przepisami prawa. Art. 7
Konstytucji RP jako przykład, stanowi bowiem, że administracja – także gospodarcza,
powinna przestrzegać prawa, co oznacza podejmowanie działań wyłącznie na podstawie
prawa i w granicach prawa.
Katalog źródeł prawa administracyjnego gospodarczego, ustalany na tle Konstytucji RP,
pozwala na odniesienie się do jej postanowień przy ustalaniu hierarchii źródeł tego prawa.
Przepisy konstytucyjne są więc zaliczane (w naszym podręczniku) do zakresu prawa
administracyjnego gospodarczego. Są w nich bowiem ujęte zagadnienia mieszczące się w
przedmiocie regulacji tego prawa.
Nie można również zapomnieć o zasadzie wolności gospodarczej zawartej w Konstytucji RP.
Art. 20 Konstytucji RP stwierdza iż „społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności
działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy
partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej”.
11. Ustawy i rozporządzenia jako źródło prawa publicznego gospodarczego.
USTAWA akt o charakterze ogólnym, moc obowiązywania zaraz po konstytucji, akt prawa
powszechnie obowiązującego
Wykorzystywanie ustaw jako źródło PPG wynika za zasady legalizmu -> działanie na
podtawie prawa i w granicach prawa.
Analiza aktów prawnych obowiązujących w zakresie ppg, prowadzi do wniosku, że w jego
aktach występuje przejaw ustawowej dominacji w przyjmowanych regulacjach.
Ustawodawstwo ustala dla adm.publ. lub organów reprezentujących podmioty gosp.,
możliwości przyjmowania w aktach założycielskich (statutowych) rozwiązań, które określają
status jednostek (także organów) wobec obowiązków realizowanych na zewnątrz i w trybie
przewidzianym dla postępowania zaliczonego do wykonywania adm.publ.
18
Ustawa rozwija rozwiązania konstytucyjne, charakterystyka ustaw powinna być rozwinięciem
przepisów konstytucyjnych i powinna charakteryzować właściwe przepisy konstytucji.
Reguła, że instytucje przyjęte w akcie prawnym powinny być interpretowane na tle miejsca
tego aktu w hierarchii źródeł prawa odnosi się także do relacji między aktami ustawowymi i
podustawowymi.
Źródłem
PGP
są
również
akty
podustawowe
(rozporządzenia,uchwały,zarządzenia). Posługiwanie się aktami podustawowymi nie jest
jednak charakterystyczne dla PGP. Ustawodawca korzysta w różnym stopniu z możliwości
delegowania na rzecz adm.publ. uprawnień do wydawania rozporządzenia (zakres spraw
delegowanych). Zakres ten jest determinowany miejscem ustawy w systemie aktów
ustawowych PGP. Związek aktów podustawowych z aktami ustawowymi widoczny jest
zwłaszcza w treściach regulacyjnych; akt podustawowy powinien swoimi regulacjami
wypełniać wytyczne ustawowe dotyczące treści regulacji, które znajdą się w nim w związku
ze sprawami przekazanymi do uregulowania.
12. Umowy międzynarodowe jako źródło prawa publicznego
gospodarczego.
Źródłem PGP są akty prawnomiędzynarodowe (umowy oraz orzecznictwo sądowe
przyjmowane na tle rozwiązań tych aktów). Obowiązują one w wewnętrznym porządku
prawnym, jeżeli mają charakter wiążący Polskę (art. 9 Konstytucji). Normy takich aktów
zaliczamy zasadniczo do prawa wewnętrznego Polski; wypełniają one swoimi
postanowieniami wewnętrzny porządek prawny – tak jak normy przyjęte na zasadach i w
trybie określonym dla aktów ustawowych czy innych aktów prawnych (akty obowiązujące
proprio vigore). Pewna część aktów prawa wewnętrznego, zawierających unormowania
zaliczone do APG, została przyjęta w wyniku dostosowania prawa polskiego do wymagań
ustanowionych w aktach prawno międzynarodowych (np. ustawa z 1999r. odnosząca się do
statusu w Polsce wojsk obcych na terytorium RP). Akty te obowiązuję pośrednio w
wewnętrznym porządku prawnym Polski przez dostosowanie jego treści do wiążących Polskę
aktów prawnomiędzynarodowych.
13. Akty prawa miejscowego jako źródło prawa publicznego
gospodarczego.
Akty prawa miejscowego - akty terenowych organów administracji rządowej oraz akty
jednostek samorządu terytorialnego, przyjmowane przez ich odpowiednie organy. Ich system
jest ustalony w przepisach Konstytucji, która charakteryzuje ich związek formalny i
materialny z aktami ustawowymi („na podstawie i w granicach uprawnień zawartych w
ustawie”) . Zaliczone są one do konstytucyjnego układu systemu prawa i ich miejsce w tym
systemie wyznacza Konstytucja. Zaliczane są do źródeł PGP, co pozostaje w związku z
przedmiotem ich regulacji prawnej. W aktach tych przesądzono o granicach wolności
gospodarczej w pewnych (ustawowo wskazanych) rodzajach działalności gosp. (np. zasady
wykonywania zarobkowego przewozu osób w komunikacji publicznej czy taksówkami).
Charakterystyczne dla tych aktów jest obowiązywanie miejscowe – ograniczone do
terytorium wyznaczonego obszarem działania danego organu (JST). Ustawodawca dopuścił
różnicowanie sytuacji podmiotów dział. Gosp. W zależności od określonego terytorium
(uzasadnione jest to ustawową determinacją działalności adm.publ. – w tym JST, które
działają w zakresie wykonywania adm.publ.).
19
14. Uchwały Rady Ministrów i zarządzenia ministrów jako źródło prawa
publicznego gospodarczego.
Zgodnie z art. 93 ust. 1 Konstytucji mają charakter wewnętrzny, a zatem obowiązują
wyłącznie w układzie ustrojowym administracji publicznej. Nie skutkuje to jednak eliminacją
praktycznej możliwości wpływu uchwał lub zarządzeń na status podmiotu stosunku
prawnego, który łączy ten podmiot z jednostką organizacyjną podległą organowi, który wydał
uchwałę lub zarządzenie.
W grupie tych aktów spotyka się uregulowania odnoszące się do procedur
wewnętrznych; nie mają one jednak znaczenia bezpośrednio dla sytuacji stron w
postępowaniu administracyjnym czy wobec działań administracji publicznej regulowanej
przez przepisy stojące poza rozwiązaniami prawnymi o postępowaniu administracyjnym.
Konsekwencje przyjmowanych rozwiązań wywołać mogą skutki w sferze organizacji
postępowania prowadzące m.in. do jego uzupełnienia o czynności wewnętrzne, czego
skutkiem może być przyjmowana przez administrację publiczna interpretacja uprawnień do
załatwienia sprawy poza terminem ustawowym 14 dni, ale w granicach dwóch miesięcy, co
jest również przewidziane ustawowo. Sytuacja taka może być zaliczona do obchodzenia
prawa, a niekiedy kwalifikowana jest jako naruszenie prawa w sensie sprzeczności uchwały
(zarządzenia) z podstawą prawną.
Uchwały RM oraz zarządzenie Prezesa RM i ministrów nie mogą stanowić podstawy
decyzji wobec obywateli, osób prawnych czy innych podmiotów.
15. Rola norm sytuujących i wskazujących w prawie publicznym
gospodarczym.
Ze względu na kryterium sposobu regulacji prawnej, normy prawa administracyjnego
gospodarczego dzieli się na:
a) normy sytuujące
Określają pozycję adresata przez wyznaczenie jego praw i obowiązków. Regulują jego
zachowanie w sytuacji ustalonej w hipotezie normy, a więc kwalifikują jego pozycję wobec
innych podmiotów prawa gospodarczego publicznego. Stanowią tym samym wzorzec
odniesienia, który uwzględnia podmiot prawa w swych zachowaniach – organ wykonywania
funkcji administracji publicznej lub podmiot gospodarczy.
Normę sytuującą stosuje wprost jej adresat, który znalazł się w normowanej sytuacji.
Adresowana jest ona do właściwego organu administracji publicznej, nawet wtedy, gdy
skierowana została do podmiotu gospodarczego. Właściwe organy administracji publicznej są
bowiem odpowiedzialne za analizę przestrzegania prawa przez podmioty gospodarcze.
Ustawodawca stara się zachować zbieżność między dyspozycjami norm sytuujących
administracyjne prawo gospodarcze, rozłącznie wyodrębniając sytuację podmiotów
gospodarczych i organów wykonywania funkcji administracji publicznej.
b) normy wskazujące
Ustanawiają interpretację treści normatywnej przyjętej w normach sytuujących. Jej
klasycznym przykładem jest norma ustanawiająca wytyczne co do regulacji, którą należy
przyjmować w treści rozporządzenia.
Zauważalne są zwłaszcza w aktach wykonawczych, które precyzują regulacje
ustawowe. Ich celem jest nadanie określonej linii w rozstrzygnięciach przyjmowanych przez
organy administracji. Formalnie nie są one ujawniane na zewnątrz systemu administracji
publicznej jako podstawa prawna, która determinuje zachowanie adresatów. Nie podlegają też
ocenie sądowej przez ocenę ich zgodności z treścią norm sytuujących. Pozostają poza sferą
zainteresowania podmiotów, które są adresatami rozstrzygnięć przyjmowanych w aktach
20
władczych administracji i nie są przywoływane w postępowaniach sądowych. Zazwyczaj
skarżący nie obejmuje swoją świadomością, że to one przesądzają o kształtowaniu stanowiska
organu rozstrzygającego o sytuacji skarżącego. Kontroli podlegają natomiast rozwiązania
normatywne, przyjmowane w aktach wykonawczych z uwzględnieniem zgodności przyjętej
regulacji z aktem wyższego rzędu.
16. Prawo Unii Europejskiej w obszarze prawa publicznego gospodarczego
Celem jednolitego rynku UE jest realizacja 4 zasad:
o
swobody przepływ towarów
o
swobody przepływu usług
o
swobody przepływu osób
o
swobody przepływu kapitału
Wolny handel: zniesienie granic celnych na wewnętrznym rynku, wolność obrotu i
świadczenia usług.
Strefa wolnego handlu to podstawowy etap integracji ekonomicznej. Polega ona na
likwidowaniu wszelkich barier (przede wszystkim ceł i opłat o podobnym skutku) w
przepływie towarów pomiędzy państwami tworzącymi tę strefę. W jej ramach wszystkie
towary są sprzedawane bez ceł, podczas gdy kraje należące do strefy wolnego handlu mogą
posiadać zróżnicowane stawki celne w stosunku do krajów trzecich - państwa członkowskie
strefy wolnego handlu nadal same decydują o wysokości opłat celnych na towary
napływające z państw trzecich, nienależących do tej strefy. Utworzenie strefy wolnego handlu
powoduje konieczność rozróżniania towarów na te, które pochodzą z innego państwa
należącego do tej strefy oraz na te, które pochodzą z państwa spoza strefy.
Unia celna - prowadzenie wspólnej polityki celnej.
Towary i usługi są poddane tym samym regulacjom. Unia Europejska, jako unia celna,
ma wspólne taryfy celne jako skutek jej wspólnej polityki handlowej.
Unia jako wspólnota gospodarcza - swoboda w podejmowaniu i prowadzeniu
działalności gospodarczej, świadczenia usług - prawo niezbywalne; wolność gospodarcza -
każdy ma prawo do podejmowania działalności gospodarczej, także samozatrudnienia lub
przez tworzenie odrębnych jednostek organizacyjnych. Wyraz negatywny - zakaz (zwrot
imperatywny) dla władz publicznych podejmowania działań dyskryminujących,
ograniczających wolność gospodarczą (wolność przedsiębiorczości).
Wolność świadczenia usług - wolność przedsiębiorcy do ich świadczenia na terenie
całej Unii i wolność do korzystania z usług bez względu na miejsce działania.
Unia gospodarcza - na obszarze UE prowadzi się wspólną politykę gospodarczą,
harmonizowanie polityki w wybranych sektorach (np. rolna, handlowa, transportowa, ochrona
konsumentów i konkurencji, antymonopolowa, sprawy socjalne i wspomaganie zatrudnienia)
Regulacje składają się z dwóch grup aktów prawnych determinowanych wyłącznie
wewnętrznym systemem prawa lub tworzonego pod wpływem inspiracji wspólnotowej:
o prawo pierwotne: akty traktatowe, akty tworzące unię, zawarte przez unię
(dawniej wspólnoty), umowy bilateralne
o
prawo wtórne: dyrektywy, rozporządzenia, decyzje, zalecenia, opinie.
21
17. Prawo pierwotne jako źródło prawa publicznego gospodarczego.
ZASADY OBOWIĄZYWANIA PRAWA PIERWOTNEGO:
a) zasada pierwszeństwa prawa UE
Przy przeprowadzeniu wykładni należy dokonywać takich zabiegów, aby prawo UE miało
pierwszeństwo.
Wyrok TK z maja 2005r. - ustalił granice obowiązywania prawa UE w porządku
wewnętrznym. Prawo UE nie może naruszać podstawowych wartości polskiej konstytucji
oraz podstawowych funkcji regulacyjnych.
Stosowanie prawa UE, gdy prawo wewnętrzne jest z nim niezgodne.
b) zasada bezpośredniego stosowania
Prawo pierwotne UE nie tylko kształtuje relacje między państwami członkowskimi a UE, ale
też może bezpośrednio obowiązywać w porządku wewnętrznym, ale tylko w relacjach
wertykalnych (państwo-przedsiębiorca), jeśli spełnią się 2 warunki:
norma praw pierwotnego jest wystarczająco konkretna
z jej treści wynika charakter obligacyjny
TSUE stopniowo jednak przeniósł stosowanie prawa pierwotnego na stosunki horyzontalne.
Jeżeli umowa została zawarta na podstawie przepisów niezgodnych z prawem UE, wówczas
należy stosować prawo pierwotne.
c) zasada bezpośredniej skuteczności
1) Europejska Wspólnota Gospodarcza stanowi nowy porządek międzynarodowoprawny, na
rzecz którego państwa zredukowały, jakkolwiek w ograniczonym zakresie, swe prawa
suwerenne. Niezależnie od ustawodawstwa państw członkowskich prawo Wspólnoty powinno
przyznawać prawa jednostkom, podobnie jak nakłada na nie obowiązki. Prawa takie powstają
nie tylko wtedy, gdy wynika to wyraźnie z Traktatu, lecz także na podstawie jednoznacznych
zobowiązań, które Traktat nakłada tak na jednostki, jak i na państwa członkowskie i organy
Wspólnoty.
2) Traktat stworzył swój własny system prawny, który z chwilą wejścia w życie stał się
integralną częścią systemów prawnych państw członkowskich i musi być stosowany przez
sądy tych państw. Tworząc Wspólnotę korzystającą z rzeczywistych uprawnień, mających
swe źródło w ograniczeniu suwerenności lub w przekazaniu przez państwa członkowskie
swoich uprawnień Wspólnocie, państwa członkowskie ograniczyły, aczkolwiek w niektórych
tylko materiach, swoje suwerenne prawa i tym samym stworzyły system prawny, który ma
charakter wiążący dla nich samych, jak i dla ich obywateli. Włączenie do systemu prawnego
każdego z państw członkowskich przepisów prawnych wywodzących się od Wspólnot, a
także ogólne postanowienia i duch Traktatu uniemożliwiają państwom członkowskim
przyznanie pierwszeństwa jednostronnemu i późniejszemu aktowi prawa krajowego kosztem
systemu prawnego zaakceptowanego przez nie na zasadzie wzajemności.
3) Traktat EWG ustanowił swój własny system prawny, zintegrowany z systemami prawnymi
państw członkowskich, który musi być stosowany przez ich sądy. Byłoby niezgodne z
charakterem tego systemu, gdyby zezwolić państwom członkowskim na wprowadzenie lub
utrzymanie środków prawnych, które byłyby zdolne w jakikolwiek sposób ograniczać
efektywność Traktatu w praktyce. Moc obowiązująca Traktatu i środki podejmowane dla jego
realizacji nie mogą być różne w poszczególnych państwach wskutek obowiązywania środków
wewnętrznych, gdyż przez to funkcjonowanie systemu Wspólnot byłoby zakłócone, a
osiągnięcie celów Wspólnoty narażone na niebezpieczeństwo. W konsekwencji konflikty
pomiędzy normami Wspólnoty i normami krajowym muszą być rozwiązywanie przy
zastosowaniu zasady, że prawo Wspólnoty zachowuje pierwszeństwo.
22
4) Bezpośrednie obowiązywanie prawa wspólnotowego oznacza, że jego postanowienia
posiadają pełną moc jednolicie we wszystkich państwach członkowskich począwszy od
momentu wejścia w życie przez cały okres ważności. Bezpośrednio obowiązujące przepisy
stanowią źródło praw i obowiązków dla wszystkich, których one dotyczą; bez względu na to,
czy chodzi o państwa członkowskie, czy też o poszczególne osoby. Skuteczność ta dotyczy
również każdego sądu, którego zadanie jako organu państwa członkowskiego polega na
ochronie praw, przyznawanych jednostkom przez prawo wspólnotowe. Zgodnie z zasadą
prymatu prawa wspólnotowego postanowienia traktatów i bezpośrednio obowiązujące akty
prawne organów Wspólnot wywierają w wewnętrznym porządku prawnym nie tylko skutki
takie, że poprzez samo swe wejście w życie uniemożliwiają stosowanie każdego przepisów
prawa wewnętrznego z nimi sprzecznego, lecz także skoro te postanowienia prawne stanowią
hierarchicznie wyższą część składową porządku prawnego obowiązującego na terytorium
każdego państwa członkowskiego – powodują że wejście w życie nowej normy prawa
wewnętrznego jest niemożliwe w takim zakresie, w jakim byłaby ona sprzeczna z normami
wspólnotowymi.
Zasady zostały ustalone podczas ustalania przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
zasad (dyrektyw) wykładni:
wykładnia prowspólnotowa - wykładnia prawa wewnętrznego, uwzględniająca
zasady wynikające z prawa UE (zasady niedyskryminacji, równego traktowania,
konkurencyjności, przejrzystości
wykładnia autonomiczna - prawo unii stanowi autonomiczny system
18. Prawo wtórne jako źródło prawa publicznego gospodarczego.
Dyrektywy: podstawowa forma działania, źródło prawa UE, które nie obowiązuje
bezpośrednio w prawie wewnętrznym. Wymaga transpozycji, która jest wykonywana poprzez
ustawę. Stanowią środek harmonizacji prawa UE.
Przedsiębiorca w sądzie może się powoływać na dyrektywę w sporach z państwem w 3
przypadkach:
gdy państwo co prawda zmieniło ustawę, ale zmiana jest niezgodna z dyrektywą
gdy państwo w ogóle nie wydało przepisów wykonawczych do dyrektywy
sąd ma obowiązek uwzględnienia odpowiedniej dyrektywy w sporze między
przedsiębiorcami, gdy treść stosunku między nimi jest wynikiem nie tylko woli stron
umowy, ale była kształtowana także przez odpowiednie władze publiczne; np. zgoda
na sprzedaż nieruchomości cudzoziemcom. Na tle tej zasady TSUE sformułował
pojęcie organu władzy publicznej, który może wpływać na stosunki obligacyjne:
organy administracji publicznej
organy nadzorowane lub kontrolowane przez organy władzy publicznej
organy (podmioty), które dysponują uprawnieniami wykraczającymi poza
normalne kompetencje w stosunkach między podmiotami (np. wyższe uczelnie).
TSUE poszerzył rozumienie władzy sądowniczej. Władzą sądowniczą w stosunkach
gospodarczych są
sądy
inne podmioty, w których sytuacji występują 2 następujące elementy: niezależność
oraz niezawisłość
Rozporządzenia: akty normatywne UE, które nie wymagają wydania ustawy; obowiązują
bezpośrednio w prawie wewnętrznym, wchodzą w życie po upływie 20 dni od dnia
opublikowania. Mają charakter ogólny i normatywny, a także wspólnotowy (ustanawiają to
samo prawo w całej Unii oraz posiadają bezpośrednią moc wiążącą).
23
Decyzje UE: akty o charakterze konkretnym i indywidualnym np. adresatem decyzji jest
konkretne państwo członkowskie lub osoba prawna, która prowadzi działalność w jednym z
krajów członkowskich (zgoda KE na fuzję przedsiębiorstw). Są wiążące dla adresata,
obowiązują automatycznie. Za przedmiot mają najczęściej zastosowanie norm traktatów w
konkretnych sytuacjach.
Wytyczne (zalecenia): akty o charakterze interpretującym. Zawierają dyrektywy
interpretacyjne (niewiążące, ale w praktyce przestrzegane) prawa UE.
Opinie: nie są to wiążące akty prawne. Ich celem jest przekonywanie lub pomoc w
interpretacji innych aktów prawnych. Na wniosek zainteresowanego państwa (najczęściej
wnosi się do KE o interpretację).
Zalecenia i opinie - brak mocy wiążącej zaleceń i opinii nie stanowi o braku użyteczności.
Stanowią one bowiem wyraz opinii instytucji wspólnotowych o kierunku pożądanych zmian
prawnych w państwach członkowskich i mogą stanowić zapowiedź przyjęcia aktu prawnego o
charakterze wiążącym np. w formie rozporządzenia. Omawiane akty prawne z reguły dają
państwom członkowskim dodatkowy czas na przygotowanie systemu krajowego do
wprowadzenia w terminie późniejszym regulacji wiążących w postaci dyrektywy.
19. Dorobek prawny Unii Europejskiej (acquis communautaire) a prawo
publiczne gospodarcze.
Acquis communautaire - całokształt dorobku prawnego Wspólnoty Europejskiej, który jest
tworzony poprzez:
traktaty założycielskie i akcesyjne oraz umowy międzynarodowe je zmieniające,
przepisy wydawane na ich podstawie przez organy Wspólnot,
umowy międzynarodowe zawarte przez Wspólnoty i Unię Europejską,
orzecznictwo ETS i Sądu Pierwszej Instancji,
deklaracje i rezolucje oraz zasady ogólne prawa wspólnotowego.
Obowiązkiem każdego państwa wstępującego do Unii Europejskiej jest wprowadzenie
acquis communautaire do własnego systemu prawnego. Przepisy ustawy z dnia 29 stycznia
2004 r. Prawo zamówień publicznych, w znacznej mierze oparte są o przepisy prawa
wspólnotowego. Istotna jest zatem relacja między przepisami ustawy – Prawo zamówień
publicznych i przepisami dyrektyw.
Przyjmuje się, że dyrektywy wymagają wprowadzenia do prawa krajowego. Z
orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wynika jednocześnie, że niektóre
postanowienia dyrektyw mogą mieć skutek bezpośredni. Warunkiem jest ich wyraźne i
bezwarunkowe sformułowanie, tak, aby postanowienia te mogły być stosowane niezależnie
od przepisów krajowych. Przepisy takie wywołują skutki dla podmiotów prawa także w
sytuacji, w której przepis dyrektywy nie został inkorporowany do przepisów prawa krajowego
w wyznaczonym terminie lub gdy uczyniono to w sposób niewłaściwy. W takim przypadku
można powoływać się bezpośrednio na przepisy dyrektyw, dochodząc swoich praw w toku
procedury sądowej.
Jednocześnie wszystkie organy administracji publicznej i samorządowej zobowiązane
są do respektowania bezpośrednio obowiązujących przepisów dyrektyw, niezależnie od
postanowień prawa krajowego w tym zakresie. Wypowiadając się na temat skutku
bezpośredniego dyrektyw dotyczących zamówień publicznych, Trybunał stwierdził, że skutek
taki wywierają m.in. postanowienia dotyczące:
24
zakresu podmiotowego i przedmiotowego dyrektyw oraz procedur
*wyboru procedury
kryteriów wyboru oferty
kryteriów kwalifikacji wykonawców.
Od 30 kwietnia 2006 r. w Unii Europejskiej obowiązują nowe dyrektywy regulujące
problematykę zamówień publicznych. Oprócz orzecznictwa ETS, Prawo zamówień
publicznych uwzględnia obecnie obowiązujące podstawowe akty z zakresu acquis
communautaire:
dyrektywa 2004/17/WE w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień przez
podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług
pocztowych
dyrektywa 2004/18/WE w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień
publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi, konsolidują funkcjonujące
dotychczas w rozproszeniu europejskie unormowania zamówień publicznych, a także
unowocześniają je pod względem efektywności zamówień i ograniczenia praktyk
biurokratycznych.
Dyspozycje obu dyrektyw w pewnym zakresie pokrywają się ze sobą. Całkowite scalenie
regulacji nie było możliwe z uwagi na specyfikę tzw. zamówień sektorowych, udzielanych
przez instytucje użyteczności publicznej zajmujące się dostarczaniem wody, elektryczności,
przewozami zbiorowymi itd. Poza zakresem tych dyrektyw pozostaje jeszcze problematyka,
tzw. środków odwoławczych, objęta ogólną dyrektywą Rady w sprawie koordynacji
przepisów dotyczących stosowania procedur odwoławczych w zakresie udzielania zamówień
publicznych oraz wyspecjalizowaną dyrektywą Rady w sprawie procedur odwoławczych w
zakresie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej,
energetyki, transportu i telekomunikacji.
Konieczność zachowywania i rozbudowy acquis communautaire usankcjonowana jest
prawnie w art. 2 ex B Traktatu o Unii Europejskiej.
20. Stosowanie prawa publicznego gospodarczego w Unii Europejskiej.
I filar UE ma charakter gospodarczy i wiąże się z stosowaniem PGP. W ramach I filaru
regulowane są problemy z zakresu: unii celnej i wspólnego rynku, polityki handlowej,
polityki rolnej, polityki transportowej, polityki przemysłowej i strukturalnej, unii
gospodarczej i walutowej, polityki socjalnej, ochrony konsumenta, obywatelstwa UE,
edukacji i kultury. Filar obejmuje również wspólne instytucje unijne, a także sprawy związane
z Układem z Schengen. Jest to filar ponadnarodowy, ponieważ w jego ramach decyzje
zapadają większością głosów państw członkowskich.
W aktach prawnych Unii Europejskiej zamiast pojęcia działalność gospodarcza jest ona
zastąpiona pojęciem przedsiębiorczości. Pojęcie działalności gospodarczej zawarte jest tylko
w jednym przepisie unijnych aktów prawnych i związane jest działalności która jest
spenalizowana.
Pojęcie przedsiębiorczości w negatywnym ujęciu jest to zakaz kierowany do państw UE
oraz ich władz publicznych. Wspomniane podmioty nie mogą podejmować działań
zabraniających i ograniczających przedsiębiorczość dla osób fizycznych. W szczególności
zabrania się ograniczenia działalności na własny rachunek i we własnych imieniu, a także
tworzenia agencji i fili. Wyjątkiem od zasady ograniczenie przedsiębiorczości w UE jest
zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego, zdrowia publicznego oraz porządku publicznego.
Przedsiębiorczość możemy podzielić na pierwotną i wtórną.
25
Pierwotna to wykonywanie działalności w miejscu inkorporacji przedsiębiorcy. Ten
rodzaj przedsiębiorczości związany jest z miejscem stworzenia przedsiębiorstwa oraz
miejscem jego siedziby. W prawie UE: siedzibą przedsiębiorstwa jest państwo w którym albo
przedsiębiorstwo zostało utworzone, albo siedzibę ma zarząd, albo państwo w którym
wykonywana jest główna działalność gospodarcza.
Z przedsiębiorczością w ujęciu wtórnym mamy do czynienia gdy przedsiębiorca rozciąga
swoją działalność na terytorium innego państwa UE poprzez utworzenie oddziału lub
przedstawicielstwa oraz poprzez świadczenie usług exportowych.
Z tym zagadnieniem związane są również kompetencje do tworzenia prawa:
Kompetencje wyłączne to kompetencje, w których pierwszeństwo posiada Unia i jej
instytucja. Państwa mogą podjąć działania za uprzednią zgodą UE. Są to funkcjonowanie
rynku wewnętrznego, unia celna, polityka monetarna krajów, które przyjęły walutę euro,
zasoby morskie i polityka rybołówstwa, wspólna polityka handlowa.
Kompetencje dzielone to kompetencje, w których Unia i państwa członkowskie wspólnie
stanowią prawo, lecz tylko tam, gdzie Unia nie wykonała swoich kompetencji lub zaprzestała
wykonywać swoją kompetencję. Są to: wspólny rynek, polityka społeczna (w zakresie spraw
wymienionych w Traktacie), spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna, rolnictwo i
połów ryb (wyłączając morskie zasoby), ochrona środowiska, ochrona konsumencka,
transport, sieci, drogi i połączenia transeuropejskie, energia, przestrzeń wolności,
bezpieczeństwa i sprawiedliwości, ochrona zdrowia i bezpieczeństwo publiczne (w zakresie
spraw wymienionych w Traktacie).
Kompetencje wspomagające mają charakter koordynujący, wspierający i uzupełniający
jednak bez harmonizacji prawa w tych obszarach. Są to: ochrona i polepszanie ludzkiego
zdrowia, przemysł, kultura, turystyka, edukacja, młodzież, sport i doradztwo zawodowe,
ochrona obywatelska, współpraca administracyjna.
Ogólne kompetencje Unia ma także w sprawach gospodarczych i zatrudnienia. Natomiast
szczególnymi kompetencjami posługuje się wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.
21. Organy administracji gospodarczej.
W tym zagadnieniu wspomniane będę tylko wymienione organy oraz krótko
scharakteryzowana administracja gospodarcza. Natomiast w kolejnych zagadnieniach,
niektóre z organów będą umówione w sposób bardziej szczegółowy.
Administracja gospodarcza(definicja J. Wróblewskiego)-> działalność każdego podmiotu
prawa, niezależnie od charakteru i pozycji prawnej, której skutkiem jest ingerencja publiczna
w gospodarkę, skutkująca ukształtowaniem pozycji prawnej podmiotu gospodarującego.
O administracji gospodarczej, według prof. Strzyczkowskiego, możemy mówić w
ujęciu:
Przedmiotowym- wynikająca z materialnego ustawodawstwa administracyjno-
gospodarczego działalność organów administracji publicznej w zakresie ingerencji
publicznej w gospodarkę.
Podmiotowym- całokształt organów administracji publicznej oraz podmiotów
publicznoprawnych, które z mocy przepisów prawa przedmiotowego realizują
zadania ingerencji publicznej w gospodarkę.
Funkcjonalnym- realizacja w zakresie i kształcie wyznaczonym przez PGP funkcji
ingerencji publicznej w gospodarkę bez względu na zakres i charakter podmiotów,
które uczestniczą w jej realizacji.
26
Dominująca jest koncepcja ujmująca administracje gospodarczą w sensie przedmiotowo-
funkcjonalnym
O Organach administracji gospodarczej możemy mówić gdy, organy te wykonują zadania
z zakresu wpływu na gospodarkę. Do organów administracji gospodarczej możemy zaliczyć:
Ministrów:
Ministra Gospodarki
Ministra Skarbu Państwa
Innych ministrów – we wspomnianym wyżej zakresie
Centralne organy administracji publicznej
Inspekcje Państwowe
Wojewodów wraz z organami administracji zespolonej
Organy administracji niezespolonej
Organy jednostek samorządu terytorialnego
22. Minister Gospodarki jako organ administracji gospodarczej.
Minister właściwy do spraw gospodarki należy do organów centralnych administracji
rządowej, które w najszerszym zakresie realizują zadania administracji gospodarczej.
Zasadniczo zadania tego organu nie wykraczają po za zakres zadań o charakterze ingerencji w
działalność gospodarczą. Ustawowa koncepcja tego organu nie zakłada jego wyłączności
zadań i kompetencji w dziedzinie gospodarki. Co za tym idzie, pełnej koncentracji zadań w
dziedzinie gospodarki.
Zadania ministra właściwego do spraw gospodarki w skali ogólnogospodarczej, jako
centrum kierowania ogólnym rozwojem gospodarczym obejmuje według ustawy o działach
administracji rządowej: gospodarka sprawy gospodarki, w tym konkurencyjności gospodarki,
współpracy gospodarczej z zagranicą, energetyki, oceny zgodności, miar i probiernictwa,
własności przemysłowej, innowacyjności, działalności gospodarczej, promocji gospodarki
polskiej w kraju i za granicą oraz współpracy z organizacjami samorządu gospodarczego.
1. Do ministra właściwego do spraw gospodarki należą w szczególności sprawy:
kształtowania warunków podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej;
podejmowania
działań
sprzyjających
wzrostowi
konkurencyjności
oraz
innowacyjności gospodarki polskiej;
formułowania założeń współpracy gospodarczej z zagranicą;
współpracy z organizacjami międzynarodowymi o charakterze gospodarczym oraz
prowadzenia działań w zakresie kształtowania i realizacji zasad wymiany handlowej
Unii Europejskiej z krajami trzecimi, w tym w szczególności w ramach wspólnej
polityki handlowej Unii Europejskiej;
promocji gospodarki, w tym wspierania rozwoju eksportu i inwestycji polskich za
granicą oraz wspierania napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych;
nadzoru nad świadczeniem usług związanych z podpisem elektronicznym w
rozumieniu przepisów o podpisie elektronicznym;
funkcjonowania krajowych systemów energetycznych, z uwzględnieniem zasad
racjonalnej gospodarki i potrzeb bezpieczeństwa energetycznego kraju;
działalności związanej z wykorzystaniem energii atomowej na potrzeby społeczno-
gospodarcze kraju;
27
kontroli obrotu z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu
strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego
pokoju i bezpieczeństwa w związku z porozumieniami i zobowiązaniami
międzynarodowymi;
wprowadzania środków administrowania obrotem z zagranicą towarami i usługami, a
także sprawy przywozu i wywozu technologii.
2. Minister właściwy do spraw gospodarki sprawuje nadzór nad :
*Prezesem Głównego Urzędu Miar
*Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki
*działalnością Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Ministrowi właściwemu do spraw gospodarki podlega :
Urząd Dozoru Technicznego,
Agencja Rezerw Materiałowych,
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
4. Minister właściwy do spraw gospodarki pełni funkcję koordynatora krajowego systemu
notyfikacji norm i aktów prawnych.
23. Minister Skarbu Państwa jako organ administracji gospodarczej.
Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa stanowi centrum zarządzania majątkiem
państwowym zaangażowanym w gospodarkę. Zadania tego organu są konsekwencją
wykorzystania mienia państwowego jako podstawy działalności gospodarczej. Mienie to jest
w bezpośrednim lub pośrednim zarządzie Skarbu Państwa, działającego w ramach uprawnień
właścicielskich. Zakres zadań ministra do spraw Skarbu Państwa obejmuje w związku z tym:
Na podstawie ustawy o działach administracji rządowej dział Skarb Państwa obejmuje sprawy
dotyczące gospodarowania mieniem Skarbu Państwa, w tym komercjalizacji i prywatyzacji
przedsiębiorstw państwowych oraz narodowych funduszy inwestycyjnych i ich prywatyzacji,
jak również ochrony interesów Skarbu Państwa - z wyjątkiem spraw, które na mocy
odrębnych przepisów przypisane są innym działom.
Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa:
reprezentuje Skarb Państwa w zakresie określonym w ustawie z
uwzględnieniem przepisów odrębnych,
może również inicjować politykę Państwa w zakresie przekształceń
własnościowych mienia komunalnego,
sprawuje nadzór nad działalnością Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
Wg ustawy o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa Minister
właściwy do spraw Skarbu Państwa:
przygotowuje i przedkłada Radzie Ministrów oraz, z jej upoważnienia, Sejmowi
coroczne sprawozdania o stanie mienia Skarbu Państwa oraz o ekonomicznych,
finansowych i społecznych skutkach prywatyzacji,
przygotowuje i przedkłada Radzie Ministrów projekty rocznych kierunków
prywatyzacji i programów prywatyzacji majątku państwowego oraz coroczne
sprawozdania z realizacji kierunków prywatyzacji,
prowadzi zbiorczą ewidencję majątku Skarbu Państwa,
prowadzi ewidencję podmiotów, w szczególności państwowych jednostek
organizacyjnych, którym przysługuje prawo wykonywania uprawnień wynikających z
praw majątkowych Skarbu lub do działania w imieniu Skarbu Państwa,
wykonuje uprawnienia wynikające z praw majątkowych Skarbu Państwa, w
szczególności:
28
w zakresie praw z akcji i udziałów należących do Skarbu Państwa, łącznie z
wynikającymi z nich prawami osobistymi,
w stosunku do mienia pozostałego po likwidacji państwowej jednostki
organizacyjnej lub przypadającego Skarbowi Państwa w wyniku likwidacji
spółki z jego udziałem, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej,
składa w imieniu Skarbu Państwa oświadczenia woli o utworzeniu spółki handlowej
lub przystąpieniu do takiej spółki oraz o utworzeniu innej osoby prawnej,
przewidzianej przepisami prawa, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej,
sprawuje kontrolę wykonywania uprawnień wynikających z praw majątkowych
Skarbu Państwa przez państwowe jednostki organizacyjne, o których mowa w pkt 4,
sprawuje kontrolę wykonywania przez inne organy administracji państwowej oraz
państwowe osoby prawne zadań określonych w odrębnych przepisach, w zakresie
przekształceń własnościowych,
realizuje inne zadania określone w przepisach odrębnych.
24. Jednostki organizacyjne wykonujące funkcje państwa wobec
gospodarki.
Obok administracji publicznej zadania publiczne zwłaszcza w sferze gospodarczej i
społecznej wykonują też inne podmioty. Są one tworzone na podstawie ustaw lub są
ustanowiona przez naczelny organ administracji rządowej. Do wspomnianych wyżej
podmiotów zaliczyć możemy:
państwowe jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną,
państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej,
państwowej osoby prawnej,
jednoosobowe spółki skarbu państwa.
Podmioty te ustanawia się w celu wykonywania zadań państwa. Mają one charakter
cywilno-administracyjny i różnią się między sobą strukturą organizacyjną, zasadami
prowadzenia gospodarki finansowej oraz procedurami działania. Wśród nich wyróżniamy:
Zakład – względnie samodzielna jednostka organizacyjna wyposażona w wyodrębnione
środki osobowo- rzeczowe, której podstawowym celem jest świadczenie usług socjalnych,
zdrowotnych i kulturalnych w dziedzinie określonej w akcie o jej utworzeniu. Między
zakładem a jednostką macierzystą występuje zależność administracyjna. Działa na podstawie
ustawy, aktu założycielskiego oraz statutu. W obrocie zakład działa samodzielnie, lecz na
podstawie upoważnienia udzielonego mu przez podmiot tworzący, w imieniu na rachunek
którego podejmuje wszystkie czynności i który ponosi odpowiedzialność za zaciągnięte w
celu ich realizacji zobowiązania. Prowadzi działalność w oparciu o majątek Skarbu Państwa
czy jednostki samorządu terytorialnego, który nadal pozostaje ich własnością. Jest głównie
zorganizowany w formie zakładu budżetowego albo jednostki budżetowej.
Jednostka budżetowa- jednostka organizacyjna, która pokrywa swoje wydatki
bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadza na rachunek odpowiednio
budżetu państwa lub jednostek terytorialnych.
Zakład budżetowy- jednostka organizacyjna tworzona przez jednostki samorządu
terenowego, która odpłatnie wykonuje zadania związane z zadaniami własnymi
jednostek samorządu terytorialnego, a pokrywająca koszty swojej działalności z
przychodów własnych.
29
Państwowa lub samorządowa osoba prawna – jest odrębnym przedmiotem prowadzącym
działalność gospodarczą. W obrocie występuje pod własną firmą i we własnym imieniu,
kierowana jest przez wydzielone organy, za powstałe zobowiązania odpowiada własnym,
wydzielonym majątkiem. Relacje ze Skarbem Państwa, wspólnotami samorządowymi
opierają się na więzach cywilnoprawnych, przy zachowaniu autonomii obu struktur prawnych
(wyjątkami są przypadki przewidziane w odrębnych przepisach, które przewidują możliwość
działań administracyjnych). Organy wykonawcze tych jednostek mogą zostać upoważnione
do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej w formie decyzji.
Przykładami państwowych osób prawnych są: samorządowe instytucje kultury, samodzielne
zakłady opieki zdrowotnej, fundacje, jednostki badawczo rozwojowe oraz spółka kapitałowa
działająca na podstawie KSH, z wyłącznym udziałem mienia gminy, powiatu, województwa
lub Skarbu Państwa lub spółka mieszana – z częściowym udziałem mienia niepublicznego
25. Zadania i kompetencje organów samorządu terytorialnego w sferze
działalności gospodarczej.
Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego inaczej zwana jest
gospodarką komunalną; regulowana jest przez ustawy samorządowe, ustawę o finansach
publicznych, i ustawę o gospodarce komunalnej.
GOSPODARKA KOMUNALNA – Oznacza wykonywanie zadań własnych przez jednostki
samorządu terytorialnego w celu zaspokojenia bieżących potrzeb wspólnoty samorządowej
gminy, powiatu lub województwa. Obejmuje zwłaszcza zadania o charakterze użyteczności
publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb
ludności (np. utrzymanie dróg, cmentarzy, edukacja, służba zdrowia, wywóz śmieci i
nieczystości), w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Może być prowadzona
w trzech zasadniczych formach:
a) Samorządowy zakład budżetowy;
b) Spółki prawa handlowego;
c) Powierzenie.
Samorządowy zakład budżetowy – tworzy, przekształca go i likwiduje organ stanowiący
jednostki samorządu terytorialnego, zaś koszty działalności pokrywane są co do zasady z
przychodów własnych, ale przepisy przewidują również dotacje gminne wszelkiego rodzaju
(Art. 14-17 FinPublU). W art. 14 ustawy o finansach publicznych wymieniony jest katalog
zadań, wykonywanych przez samorządowe zakłady budżetowe. Do tej grupy należą zadania
w zakresie:
Gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi,
Dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
Wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania
ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń
sanitarnych,
wysypisk
i
unieszkodliwiania
odpadów komunalnych,
zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
Lokalnego transportu zbiorowego,
Targowisk i hal targowych,
Zieleni gminnej i zadrzewień,
Kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i
urządzeń sportowych,
Pomocy społecznej, reintegracji zawodowej i społecznej oraz rehabilitacji
zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,
30
Utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym
w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w
celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania,
Cmentarzy.
Spółki prawa handlowego – w ramach umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym,
zawieranej z podmiotem prywatnym, można założyć spółkę kapitałową, komandytową lub
komandytowo-akcyjną (art. 14 ust. 1 PPP), w której jednostka samorządu terytorialnego nie
może być komplementariuszem. Cele i przedmiot działalności spółki określa umowa o
partnerstwie. Również ustawa o gospodarce komunalnej upoważnia jednostki samorządu
terytorialnego do tworzenia spółek kapitałowych, oraz do przystępowania do nich. Spółka
określa w regulaminie zasady korzystania z usług publicznych, które świadczy, a także
obowiązki spółki wobec odbiorców usług.
Powierzenie – forma prowadzenia działalności przez jednostki samorządu terytorialnego,
stosowana, gdy dla dokonania jednej czynności nieopłacalne jest zakładanie spółki prawa
handlowego. Wówczas powierza się podmiotowi prywatnemu wykonanie zadania
administracji publicznej. Musi to jednak być zgodne z ustawami: o finansach publicznych, o
partnerstwie publiczno-prywatnym, o zamówieniach publicznych, koncesji na roboty
budowlane itd.
1. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W WOJEWÓDZTWIE: Można tworzyć:
a. Spółki z o.o.,
b. Spółki akcyjne,
c. Spółdzielnie - oraz przystępować do nich.
Odbywa się to poza sferą użyteczności publicznej, w ramach tzw. działalności
niekomercyjnej, co do zasady nienastawionej na zysk. Uprawnienie do tworzenia w/w
podmiotów dotyczy wykonywania przez nie czynności promocyjnych, edukacyjnych,
wydawniczych, oraz na wykonywaniu działalności w zakresie telekomunikacji, służących
rozwojowi województwa.
2. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W POWIECIE: nie można prowadzić
działalności gospodarczej poza sferą użyteczności publicznej.
3. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W GMINIE:
A. Może tworzyć poza sferą użyteczności publicznej spółki prawa handlowego i
przystępować do nich, jeśli spełnione są łącznie następujące warunki:
Istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku
lokalnym;
Występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa
ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej;
Wcześniejsze zastosowanie innych działań i wynikających z przepisów
środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w
szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego
ograniczenia bezrobocia.
B. Może tworzyć poza sferą użyteczności publicznej spółki prawa handlowego i
przystępować do nich wówczas, jeżeli:
Zbycie składnika mienia komunalnego, mogącego stanowić wkład
niepieniężny do spółki, albo też rozporządzenie nim w inny sposób
spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.
31
C. Bez żadnych ograniczeń gmina może posiadać akcje lub udziały spółek,
zajmujących się:
Czynnościami bankowymi;
Czynnościami ubezpieczeniowymi;
Działalnością doradczą;
Działalnością promocyjną, edukacyjną i wydawniczą
na rzecz samorządu terytorialnego, a także akcje lub udziały spółek ważnych dla rozwoju
gminy, w tym klubów sportowych, działających w formie spółek kapitałowych.
Jeśli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, organy stanowiące jednostek samorządu
terytorialnego postanawiają:
a) O wyborze sposobu prowadzenia i form gospodarki komunalnej;
b) Wysokości cen i opłat albo sposobie jej ustalania za usługi komunalne o charakterze
użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności
publicznej.
Jeżeli do prowadzenia danego rodzaju działalności wymagane jest uzyskanie zezwolenia,
jednostki samorządu terytorialnego mogą powierzyć wykonywanie zadań wyłącznie
podmiotowi, który je posiada!
26. Podmioty prawa publicznego gospodarczego.
1) „Publiczne”:
a) Organy administracji publicznej
i) Administracja rządowa
(1) Centralne organy administracji rządowej
(a) Prezes UOKiK
(b) Prezes UZP
(c) Prezes UKE
(d) Prezes URE
(e) GDDKiA
(f) KNF
(2) Terenowe organy administracji rządowej
ii) Administracja samorządu terytorialnego
(1) Samorząd gminny
(2) Samorząd powiatowy
(3) Samorząd województwa
b) Inne organy administrujące
c) Agencje
i) Agencja Rozwoju Przemysłu
ii) Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
iii) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
d) Przedsiębiorstwa państwowe
e) Jednoosobowe spółki Skarbu Państwa
f) Samorząd gospodarczy (izby gospodarcze)
g) Partie polityczne
2) „Prywatne”:
a) Osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą (również w formie spółki
cywilnej)
b) Osobowe spółki prawa handlowego
32
i) Spółka jawna
ii) Spółka partnerska
iii) Spółka komandytowa
iv) Spółka komandytowo-akcyjna
c) Kapitałowe spółki prawa handlowego
i) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
ii) Spółka akcyjna
d) Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych
e) Spółdzielnie
f) Jednostki badawczo-rozwojowe
g) Stowarzyszenia
h) Fundacje
i) Przedsiębiorcy zagraniczni
j) Oddziały przedsiębiorstw zagranicznych
k) Inne osoby prawne, jeśli prowadzą działalność gospodarczą
27. Osoba fizyczna jako podmiot prawa publicznego gospodarczego.
Jako przedsiębiorca
Przedsiębiorcą obok osoby prawnej i jednostki organizacyjnej niebędącej osobą
prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną jest osoba fizyczna. Osoba
fizyczna jest także tym wspólnikiem spółki cywilnej, który w zakresie wykonywanej przez
siebie działalności gospodarczej uznawany jest za przedsiębiorcę.
Działalność gospodarcza może być prowadzona przez osobę fizyczną po dokonaniu
zgłoszenia do Krajowego Rejestru Sądowego lub Centralnej Ewidencji i Informacji o
Działalności Gospodarczej oraz po uzyskaniu wymaganych koncesji lub zezwoleń oraz
spełnieniu innych przewidzianych prawem warunków. Osoba fizyczna prowadząca
działalność gospodarczą podlega wszystkim regulacjom prawa administracyjnego
gospodarczego, jak każdy inny przedsiębiorca. Prowadzenie niektórych rodzajów działalności
gospodarczej przez osobę fizyczną jest zabronione, ponieważ ich prowadzenie zostało
zastrzeżone dla podmiotów szczególnych (np. bank może być tylko prowadzony w formie
spółki akcyjnej lub banku spółdzielczego, działalność ubezpieczeniowa w formie spółki
akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, itd.).Szczególnym przypadkiem
prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczna jest rzemiosło.
Rzemiosło to zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę
fizyczną/wspólników spółki cywilnej, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu
własnym osoby/wspólników i na jej/ich rachunek, przy zatrudnieniu do 50 pracowników. Do
tej kategorii nie wlicza się działalności:
Handlowej;
Gastronomicznej;
Transportowej;
Usług hotelarskich;
Usług świadczonych w wykonywaniu wolnych zawodów;
Usług leczniczych
Działalności wytwórczej i usługowej artystów plastyków i fotografików.
Jako podmiot prawa
Osoba fizyczna, występując jako przedsiębiorca, jest niewątpliwie podmiotem prawa.
Na podmiotowość prawną składa się zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych.
Zdolność prawną mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych
oraz osoby jest pozbawione lub ograniczone w tej zdolności. Fakt posiadania zdolności
33
prawnej przesądza o tym, że z formalnego punktu widzenia przedsiębiorcą może być
małoletni lub osoba ubezwłasnowolniona. Zdolność do czynności prawnych nie jest
nieodzownym atrybutem osoby fizycznej. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się
wraz z ukończeniem 18 lat. Ograniczoną zdolność mają małoletni po ukończeniu 13 lat,
osoby ubezwłasnowolnione częściowo oraz osoby, dla których sąd ustanowił doradcę
tymczasowego. Do skutecznego występowania w obrocie przedsiębiorcy o ograniczonej
zdolności do czynności prawnych wymagane jest współdziałanie jego rodziców lub
opiekunów.
Małoletni jako przedsiębiorca
Małoletni jako przedsiębiorca korzysta z przedstawiciela (np. jednego z rodziców).
Jednakże przedstawicielstwo to nie upoważnia do podejmowania wszystkich czynności
prawnych za małoletniego i nie wszystkie czynności prawne mogą być dokonywane przez
przedstawiciela. Stąd w tej kwestii panuje spór w doktrynie: K. Strzyczkowski wspiera
koncepcję możliwości działania małoletniego jako przedsiębiorcy, natomiast C. Kosikowski
uznaje, że konieczna do wykonywania działalności gospodarczej jest pełna zdolność do
czynności prawnych. Orzeczenie NSA potwierdza, iż małoletniemu nie można przyznać
koncesji, gdyż taką może otrzymać jedynie imiennie osoba, która rzeczywiście będzie
działalność koncesjonowaną wykonywała.
28. Osobowe spółki handlowe jako podmioty prawa publicznego
gospodarczego.
Podstawy tworzenia i działania spółek osobowych reguluje kodeks spółek handlowych, który
w tej kategorii umieszcza spółki:
Jawną,
Partnerską,
Komandytową,
Komandytowo-akcyjną.
Nie są one ani osobami fizycznymi, ani prawnymi, a tzw. ułomnymi osobami prawnymi
(jednostkami organizacyjnymi niemającymi osobowości prawnej, którym ustawa
przyznaje zdolność prawną). Podstawą powstania i funkcjonowania spółki jest umowa - nie
można zatem założyć jednoosobowej spółki osobowej, muszą być minimum dwie osoby.
Podmiotowość osobowych spółek handlowych wynika z:
Przyznania im zdolności prawnej;
Prowadzenia przez nie przedsiębiorstwa pod własną firmą;
Subsydiarnej odpowiedzialności wspólników;
Możliwości nabywania własności nieruchomości i innych praw rzeczowych.
Możliwości zaciągania zobowiązań, pozywania i bycia pozywanymi
Powyższe cywilistyczne regulacje stosuje się na zasadzie analogii do sytuacji prawnej spółki
osobowej w aspekcie administracyjno-gospodarczym; np. przyjmuje się, że to spółka jest
uprawniona z koncesji czy zezwolenia, nie jej wspólnicy.
Natomiast w postępowaniu administracyjnym spółki osobowe prawa handlowego są stronami
tylko wtedy, gdy taki status przyznają im expressis verbis przepisy szczególne (prawa
materialnego).
Spółki osobowe posiadają następujące cechy:
Majątek spółki stanowi wspólny majątek wspólników,
Brak osobowości prawnej (tzw. ułomne osoby prawne),
34
Reprezentantami spółki są wspólnicy (wyjątek: w spółce partnerskiej może zostać
powołany do tego zarząd),
Istnieje stała więź między wspólnikami,
Wspólnicy muszą być ujawnieni (wyjątek: komandytariusze – nazwisko nie może by
zamieszczane w firmie spółki, w przeciwnym razie odpowiada jak komplementariusz),
Wspólnicy wnoszą wkłady,
Nieograniczona i solidarna odpowiedzialność osobistym majątkiem wspólników za
zobowiązania spółki (wyjątek: akcjonariusze w spółce komandytowo-akcyjnej nie
odpowiadają za zobowiązania spółki),
Wspólnicy pracują na rzecz spółki (nie wszyscy mają taki obowiązek, wystarczy
wniesienie wkładów w odpowiedniej wysokości),
Uproszczona księgowość.
29. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna jako
podmioty prawa publicznego gospodarczego.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna należą do tzw. spółek
kapitałowych. Ich prawną sytuację regulują przepisy tytułu III kodeksu spółek handlowych.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką kapitałową, która opiera się na
wkładach wniesionych przez wspólników i ich ograniczonej odpowiedzialności. Może być
utworzona w każdym celu prawnie dopuszczalnym, zatem nie tylko w celu gospodarczym.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być założona także jako spółka
jednoosobowa - służy wtedy wyłącznie ograniczeniu odpowiedzialności zakładającego ją
podmiotu do wysokości majątku przeznaczonego na kapitał zakładowy tej spółki. Spółkę z
o.o. może założyć jedna lub więcej osób fizycznych lub prawnych bądź jednostek
organizacyjnych bez osobowości prawnej (np. spółka jawna), z tym zastrzeżeniem tylko, że
założycielem jednoosobowej spółki z o.o. nie może być inna jednoosobowa spółka z o.o.
Można zakładać ją za pomocą elektronicznego wzorca.
Spółka akcyjna jest kapitałową spółką prawa handlowego i posiada osobowość prawną.
Może być powołana do realizacji dowolnego celu zgodnego z prawem, nie musi to być cel
gospodarczy - nie zawsze będzie przedsiębiorcą (nie musi prowadzić działalności
gospodarczej). Niekiedy na powołanie spółki akcyjnej wymagana jest zgoda właściwego
organu administracji publicznej ( tryb koncesyjny). Kapitał zakładowy spółki akcyjnej
podzielony jest na akcje o równej wartości. Akcje te mogą być notowane (kupowane i
sprzedawane) na giełdzie.
Charakteryzują się tym, że:
Podstawą ich istnienia jest kapitał wniesiony przez wspólników;
Posiadają osobowość prawną, uzyskiwaną z chwilą wpisu do rejestru;
Poddane są obowiązkowi zarejestrowania w Rejestrze Przedsiębiorców KRS;
Akcje/udziały spółki są zbywalne;
Umożliwiają działalność na dużą skalę, i łatwe pozyskiwanie dużej ilości kapitału;
Mogą działać już na etapie spółki w organizacji;
Nie muszą ujawniać w nazwie firmy żadnych nazwisk;
Stanowią jedyne formy prawne, w jakich mogą działać jednoosobowe spółki Skarbu
Państwa;
Są podwójnie opodatkowane – podatkiem CIT z dochodów spółki i podatkiem z
zysków wspólników/z dywidendy akcjonariuszy;
35
Są poddane obowiązkowi pełnej księgowości;
Odpowiedzialność osobista wspólników spółki z o.o./ akcjonariuszy SA jest
wyłączona;
Udziałowcy odpowiadają do wartości wkładu w majątek spółki, zaś akcjonariusze
(założyciele) odpowiadają do wysokości posiadanych akcji;
Wspólnicy są odsunięci od podejmowania bieżących decyzji w sprawach spółki i
sprawowania bieżącej kontroli nad jej działalnością.
Spółki działają poprzez swoje organy:
Walne zgromadzenie akcjonariuszy lub zgromadzenie wspólników;
Komisje rewizyjne;
Rady nadzorcze;
Zarząd spółki.
Wspólnicy mogą swobodnie rozporządzać swoimi udziałami. Zakres praw wspólników
powiązany jest z wartością wniesionych przez nich wkładów, nie wymagają osobistego
zaangażowania się w sprawy spółki.
30. Jednoosobowa spółka Skarbu Państwa jako podmiot prawa publicznego
gospodarczego.
Jednoosobowa spółka Skarbu Państwa to rodzaj spółki utworzonej w wyniku procesu
komercjalizacji, dokonywanej przez Ministra Skarbu Państwa na wniosek:
organu założycielskiego,
dyrektora przedsiębiorstwa państwowego i rady pracowniczej lub
z własnej inicjatywy.
KOMERCJALIZACJA Polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę z
ograniczoną odpowiedzialnością bądź w spółkę akcyjną (spółkę kapitałową). Dniem
komercjalizacji jest pierwszy dzień miesiąca przypadającego po wpisaniu spółki do rejestru
przedsiębiorców; wówczas przedsiębiorstwo państwowe zostaje wykreślone z rejestru. Często
komercjalizacja jest etapem przejściowym w procesie prywatyzacji przedsiębiorstwa
państwowego.
SUKCESJA Jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, jednoosobowa spółka Skarbu
Państwa wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było
przedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter prawny tych stosunków (sukcesja
generalna). Reguła ta dotyczy również zatrudnienia, z wyjątkiem pracowników zatrudnionych
na podstawie powołania, których stosunek pracy wygasa z dniem wykreślenia
przedsiębiorstwa z rejestru.
MIENIE I PRACOWNICY W sensie ekonomicznym Skarb Państwa pozostaje nadal
podmiotem własności i innych praw majątkowych, które w rozumieniu prawa cywilnego
przysługują jednoosobowej spółce Skarbu Państwa jako państwowej osobie prawnej. Mienie
przedsiębiorstwa państwowego staje się własnością spółki. Suma kapitału akcyjnego i
zapasowego równa jest funduszom posiadanym przez przedsiębiorstwo państwowe.
Pracownicy komercjalizowanego podmiotu gospodarczego stają się na mocy prawa
pracownikami spółki i mają oni możliwość nieodpłatnego nabycia 15 % akcji należących do
Skarbu Państwa. Spółkę powstałą w wyniku komercjalizacji reprezentuje Minister Skarbu
Państwa..
36
ORGANY Jednoosobowa spółka Skarbu Państwa w formie spółki akcyjnej ma obowiązek
powołania rady nadzorczej; w spółkach z o.o. jest to fakultatywne. Rada nadzorcza powołuje
i odwołuje członków zarządu spółki, oraz udziela zgody na zawarcie przez spółkę umowy
darowizny lub zwolnienia z długu. Ponadto, w spółce działa walne zgromadzenie, które
powołuje radę nadzorczą, a także udziela zgody na umowę zarządu spółką, zawiązanie innej
spółki, objęcie albo nabycie akcji innej spółki, a także zbycie nabytych lub objętych akcji
innej spółki. Warto pamiętać o tym, że powyższe unormowania dotyczące organów spółki
mają zastosowanie w sytuacji, gdy ponad połowa akcji należy do Skarbu Państwa.
ZBYWANIE UDZIAŁÓW/AKCJI Udziały/akcje spółki mogą być zbywane (co do zasady
odpłatnie, wyjątek – pracownicy, rolnicy i rybacy). W przypadku prywatyzacji nabywcami
mogą być wyłącznie podmioty inne niż Skarb Państwa lub państwowe osoby prawne
(jednostki organizacyjne, których mienie nie jest w całości mieniem państwowym oraz inne
podmioty prawa, w tym komunalne osoby prawne).
REGULACJA Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji w art. 5 stanowi, że do spółki
powstałej w wyniku komercjalizacji stosuje się przepisy kodeksu spółek handlowych , jeśli
ustawa nie stanowi inaczej (oznacza to, że ustawa o komercjalizacji jako przepis szczególny
ma pierwszeństwo przed przepisami ogólnymi jakimi są przepisy kodeksu spółek
handlowych)
31. Przedstawicielstwa i oddziały przedsiębiorców zagranicznych.
31. Przedstawicielstwa i oddziały przedsiębiorców zagranicznych.
ODDZIAŁ (Art. 5 pkt 4 u.s.d.g.) – wyodrębniona i samodzielna organizacyjnie część
działalności gospodarczej, wykonywana przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy
lub głównym miejscem wykonywania działalności gospodarczej. Oddział nie ma osobowości
prawnej, a to, co dokonuje, dokonane zostaje w imieniu przedsiębiorcy zagranicznego.
Status pracowników, zatrudnionych w Polsce zależy od postanowień statutu.
Elementami konstytutywnymi instytucji oddziału są:
Wyodrębnienie i odpowiadający zakresowi przedmiotu działalności gospodarczej
przedsiębiorcy stopień samodzielności;
Celowość zasadzająca się w przeznaczeniu oddziału do wykonywania działalności
gospodarczej;
Przestrzenna separacja oddziału poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem
wykonywania przez niego działalności gospodarczej.
Zasada wzajemności – art. 85 u.s.d.g. – konieczny warunek zakładania oddziału przez
przedsiębiorcę; polega na tym, że wzajemnie zapewnia się możliwość prowadzenia
działalności gospodarczej - zarówno w umowach międzynarodowych, jak i regulacjach
krajowych.
Zakres działalności gospodarczej oddziału – nigdy szerszy od zakresu działalności
gospodarczej przedsiębiorstwa zagranicznego; może być albo taki sam, albo węższy.
Obowiązki przedsiębiorcy zagranicznego, działającego w oddziale:
Wpis do rejestru przedsiębiorców KRS – wniosek wygląda tak samo jak każdego
innego przedsiębiorcy;
Ustanowienie reprezentanta przedsiębiorstwa zagranicznego (art. 87 u.s.d.g.);
Prowadzenie rachunkowości w języku polskim – by US mógł ją kontrolować;
Używanie odpowiedniej nazwy: nazwa oryginalna przedsiębiorcy + „oddział w
Polsce” i polska wersja formy prawnej prowadzonej działalności gospodarczej (np.
GMbH – Sp. z o.o.);
37
Zgłoszenie ministrowi właściwemu do spraw gospodarki postępowania
likwidacyjnego przedsiębiorcy zagranicznego w ciągu 14 dni od jego wszczęcia;
Minister właściwy do spraw gospodarki może ZAKAZAĆ wykonywania działalności w
formie oddziału, jeśli:
a) Doszło do rażącego naruszenia prawa polskiego;
b) Nie zgłoszono informacji o postępowaniu likwidacyjnym przedsiębiorcy
zagranicznego;
c) Działalność przedsiębiorcy zagranicznego zagraża bezpieczeństwu, obronności,
bezpieczeństwu informacji niejawnych, objętych klauzulą „poufne” lub wyższą,
lub zagraża innemu ważnemu interesowi publicznemu;
Oddział może utworzyć wyłącznie przedsiębiorca zagraniczny w rozumieniu ustawy o
swobodzie działalności gospodarczej – czyli osoba zagraniczna, której podstawowa
działalność gospodarcza prowadzona jest za granicą.
PRZEDSTAWICIELSTWO - Zakres działania przedstawicielstwa może obejmować
wyłącznie prowadzenie działalności w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy
zagranicznego.
Przedstawicielstwo, w odróżnieniu od oddziału, nie podlega wpisowi do rejestru
przedsiębiorców KRS. Ciąży jednak na nim obowiązek, warunkujący jego utworzenie, wpisu
do rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych. Rejestr ten prowadzi Minister
Gospodarki.
Nie ma konieczności uwzględniania zasady wzajemności.
Charakter prawny i organizacyjny: podobnie jak oddział przedstawicielstwo jest
prowadzone na rzecz i w imieniu przedsiębiorcy; działalność przedstawicielstwa musi się
mieścić w ramach głównej działalności gospodarczej prowadzonej za granicą przez
przedsiębiorcę, nie posiada ono osobowości prawnej.
O dokonaniu wpisu przedstawicielstwa do rejestru wydaje się z urzędu zaświadczenie.
Przedstawicielstwo a oddział:
A. PODOBIEŃSTWA:
Podlegają obowiązkowi rejestrowemu;
Obowiązki w u.s.d.g. są takie same;
Przepisy określają nazwę, jaką podmioty te obowiązane są używać w
Polsce;
Można odmówić wpisu do rejestru;
Można zakazać wykonywania działalności gospodarczej w drodze decyzji
ministra właściwego do spraw gospodarki.
B. RÓŻNICE:
Przedstawicielstwo ma na celu wyłącznie promocję i reklamę
przedsiębiorstwa zagranicznego;
Podlegają wpisowi do odrębnych rejestrów (rejestr przedstawicielstw
przedsiębiorstw zagranicznych – jawny/ rejestr przedsiębiorców KRS);
Niektóre przedstawicielstwa nie są objęte obowiązkiem rejestrowym,
dotyczy to banków i instytucji kredytowych;
38
Przedstawicielstwo dotyczy również działalności osób zagranicznych, ale
tylko, gdy odpowiedni akt organu upoważnia ją do promocji gospodarki
kraju;
Przedstawicielstwo objęte jest szerszą regulacją dot. niezbędnych
elementów wniosku o wpis do rejestru i jego formy;
Przedstawicielstwo nie jest zdefiniowane w słowniczku u.s.d.g.
Przedstawicielstwo nie musi być emanacją realizacji zasady wzajemności.
32. Osoby zagraniczne i przedsiębiorcy zagraniczni jako podmioty
działalności gospodarczej.
* Zagadnienia wstępne
W dziedzinie regulacji prawnej podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej
ustawodawca posługuje się dwiema fundamentalnymi kategoriami, które definiuje w art. 5
u.s.d.g.: osoby zagranicznej oraz przedsiębiorcy zagranicznego.
OSOBA ZAGRANICZNA (art. 5 pkt. 2 u.s.d.g.) :
- os. fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego (Każdy człowiek, bez względu na
jakiekolwiek jego dodatkowe cechy, który nie ma obywatelstwa polskiego. Definicja ta
odpowiada ujęciu cudzoziemca użytemu w ustawie z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach.
Osobą zagraniczną jest zatem obywatel państwa obcego, a także bezpaństwowiec. Obywatel
polski nigdy nie będzie osobą zagraniczną, nawet jeśli ma obywatelstwo innego kraju. )
- os. prawna z siedzibą za granicą (dla określenia siedziby stosuje się art. 41 KC - jeżeli
ustawa/ oparty na niej statut nie stanowi inaczej, siedzibą os. prawnej jest miejscowość, w
której siedzibę na jej organ zarządzający)
- jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje
zdolność prawną, która posiada siedzibę za granicą (kryterium rozstrzygającym tak jak przy
osobie prawnej jest umiejscowienie siedziby; w tym przypadku również zastosowanie
znajduje art. 41 KC)
PRZEDSIĘBIORCA ZAGRANICZNY (art. 5 pkt. 3 u.s.d.g.)
- os. zagraniczna wykonująca działalność gospodarczą za granicą
(tzn. jest to osoba zagraniczna, która już prowadzi działalność gospodarczą za granicą,
natomiast chce od podstaw założyć działalność gospodarczą w Polsce)
- obywatel polski wykonujący działalność gospodarczą za granicą (są to wyłącznie os.
fizyczne, które zarejestrowały działalność zgodnie z prawem innego kraju)
* Dopuszczalność podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce
przez os. zagraniczne i przedsiębiorców zagranicznych
W zakresie warunków podejmowania działalności gospodarczej regulacje u.s.d.g. różnicują
sytuacje podmiotów, które przeszły odpowiednie procedury i w sposób profesjonalny zajmują
się wykonywaniem działalności gospodarczej za granicą (przedsiębiorców zagranicznych,
którzy zamierzają ją przenieść na obszar Polski) oraz osób, które dopiero zamierzają
rozpocząć tego typu działalność na terytorium RP.
39
Kryterium służącym zróżnicowaniu statusu prawnego podmiotów zagranicznych, jest też ich
pochodzenie (kraj, którego są obywatelami lub kraj, w którym położona jest ich siedziba w
przypadku os. prawnych i jednostek organizacyjnych wyposażonych w zdolność prawną).
Poza ww. przesłankami podmiotowymi znaczenie ma także przesłanka przedmiotowa
związana z działalnością mieszczącą się w ramach swobody przedsiębiorczości albo z
działalnością mieszczącą się w ramach swobody świadczenia usług. Przesłanka przedmiotowa
jest istotna w przypadku osób objętych gwarancjami prawa UE.
Biorąc pod uwagę zakres uprawnień przyznawanych adresatom unormowań, można wskazać
na dwie podstawowe grupy podmiotów zagranicznych:
1) Zrównanych w prawach i obowiązkach z podmiotami krajowymi
2) Poddanych szczególnym ograniczeniom wyłączającym ich spod reżimu ogólnego
podejmowania działalności gospodarczej w świetle u.s.d.g.
Zasada ogólna: zrównanie w zakresie podejmowania działalności gospodarczej podmiotów
krajowych z podmiotami pochodzącymi z krajów UE i innych, co do których obowiązuje
zasada traktowania narodowego. Reguła ta stanowi o realizacji w polskim porządku prawnym
swobody przedsiębiorczości.
Ponadto, zgodnie z regulacją zawartą w u.s.d.g. właściwy organ, dokonując oceny spełnienia
wymogów niezbędnych do podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium
RP, uznaje wymogi, jakie spełnił przedsiębiorca w państwach objętych zasadą traktowania
narodowego.
(art. 13 u.s.d.g.)
Na takich samych zasadach jak obywatele polscy działalność gospodarczą mogą w Polsce
podejmować i wykonywać:
I KATEGORIA :
* os. zagraniczne z państw członkowskich UE
* os. zagraniczne z państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu
(EFTA), które są stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG)
[EOG - to umowa pomiędzy państwami, EFTA a UE, które tą umowę zawarły i ratyfikowały
tj. Islandia, Norwegia i Liechtenstein]
* os. zagraniczne z państw niebędących stronami umowy o EOG ani członkami UE, które
jednak na podstawie umów zawartych przez te państwa z UE i jej państwami członkowskimi
mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości
II KATEGORIA (zasada traktowania narodowego; nie dot. Bezpaństwowców; dot.
cudzoziemców, którzy spełniają dodatkowe przesłanki, czyli nabyli na terenie Polski pewne
uprawnienia szczególne, które uzasadniają zrównanie ich sytuacji w dziedzinie możliwości
zarobkowania z obywatelami polskimi)
* Cudzoziemcy, obywatele innych państw niż ww., które nie mają stosownych umów z RP i
UE, ale:
a) posiadają na terytorium RP:
- zezwolenie na osiedlenie się
- zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE
- zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone w związku z okolicznością, o
której mowa w ustawie o cudzoziemcach
40
- zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony i pozostający w związku małżeńskim
zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium RP
- zgodę na pobyt tolerowany
- status uchodźcy
- ochronę uzupełniającą
b) korzystają z ochrony czasowej na terytorium RP
c) posiadają ważną Kartę Polaka
d) są członkami rodzin obywateli UE
III KATEGORIA (os. których nie dot. ww. przesłanki; które nie korzystają na równi z
podmiotami polskimi z prawa do podjęcia działalności gospodarczej)
* os. zagraniczne inne niż ww., czyli spoza UE, które nie posiadają umów z UE ani z RP, ani
nie mają szczególnych uprawnień na terytorium RP
Mogą one prowadzić działalność gospodarczą w Polsce jedynie w formie:
-spółki komandytowej
-spółki komandytowo-akcyjnej,
-Spółki z o.o.,
-S.A.
-przez przystępowanie do takich spółek
-przez obejmowanie bądź nabywanie ich udziałów lub akcji
Jest to wyjątek od zasady swobodnego wyboru formy organizacyjnoprawnej (odpada:
spółka jawna, cywilna, partnerska i samo zatrudnienie)
* Przedsiębiorca zagraniczny
Przedsiębiorca – podmiot, który korzystając z konstytucyjnych gwarancji bierze udział w
życiu gospodarczym na własne ryzyko finansowe i bierze za to odpowiedzialność prawną.
Przedsiębiorca zagraniczny to osoba zagraniczna wykonująca działalność gospodarczą za
granicą oraz obywatel polski wykonujący działalność gospodarczą za granicą (art. 5 pkt. 3
u.s.d.g.)
Istnieją dwie specyficzne formy, w których osoba zagraniczna może zastosować do
prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce (formy te różni pełniona przez nie funkcja,
krąg podmiotów uprawnionych do ich utworzenia, a w konsekwencji odmienna procedura
rejestracyjna) :
1. ODDZIAŁ (jest on częścią przedsiębiorstwa zagranicznego), może go powołać jedynie
taka osoba zagraniczna, która prowadzi działalność gospodarczą w innym kraju (tj.
przedsiębiorca zagraniczny). Funkcją oddziału przedsiębiorcy zagranicznego jest
przeniesienie części działalności gospodarczej z innego kraju do RP.
2. SPÓŁKA HANDLOWA (odrębny podmiot) - w formie spółki komandytowej,
komandytowo-akcyjnej oraz spółek kapitałowych
Przedsiębiorcy zagraniczni prowadzący działalność gospodarczą w Polsce charakteryzują się
odmiennym statusem prawnym. ZASADA RÓWNEGO TRAKTOWANIA odnosi się do
przedsiębiorców zagraniczny mających siedzibę na obszarze EOG - mogą oni podejmować i
wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak polscy przedsiębiorcy.
ZASADA WZAJEMNOŚCI - w stosunku do pozostałych przedsiębiorców zagranicznych.
41
W związku z powyższym zasadna jest teza, że przedsiębiorcy zagraniczni mogą prowadzić
działalność gospodarczą w Polsce w sposób:
1. pośredni - utworzenie w Polsce nowego podmiotu, np. filii spółki, która jest powiązana
kapitałowo z przedsiębiorcą zagranicznym
2. bezpośredni - utworzenie w Polsce oddziału
* Osoba zagraniczna
1) Wg. u.s.d.g. jest to osoba, fizyczna, która nie posiada obywatelstwa polskiego/ os. prawna
z siedzibą za granicą/ jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną posiadająca zdolność
prawną, z siedzibą za granicą
2) Status zagranicznej os. fizycznej z państwa EOG, w tym państwa członkowskiego UE ma
wyłącznie cudzoziemiec jako obywatel państwa EOG, którego miejsce zamieszkania znajduje
się za granicą. Zagraniczna os. fizyczna z państwa EOG może podejmować i wykonywać
działalność gospodarczą na terytorium RP na ZASADZIE TRAKTOWANIA
NARODOWEGO, tj. na takich samych zasadach jak obywatel PR, przy czym dot. to
pierwotnej działalności gospodarczej. Wtórna działalność gospodarcza nie może być
wykonywana przez zagraniczne osoby fizyczne, gdyż o dopuszczalności jej wykonywania na
terytorium RP przesądza wykonywanie pierwotnej działalności gospodarczej za granicą.
3) Status zagranicznej os. fizycznej z państwa, które- nie będąc stroną umowy o EOG -
zawarło ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi umowę o korzystaniu z
traktatowej swobody przedsiębiorczości ma wyłącznie cudzoziemiec jako obywatel tego
państwa, którego miejsce zamieszkania znajduje się za granicą. Podejmowanie i
wykonywanie działalności gospodarczej na terytorium RP przez grupę zagranicznych osób
fizycznych podlega ZASADZIE TRAKTOWANIA NARODOWEGO.
4) Status zagranicznej osoby fizycznej z państwa trzeciego na wyłącznie cudzoziemiec, który
nie jest obywatelem państwa EOG lub państwa, które- nie będąc stroną umowy o EOG -
zawarło ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi umowę o korzystaniu z
traktatowej swobody przedsiębiorczości oraz każdy bezpaństwowiec, o ile jego miejsce
zamieszkania znajduje się za granicą. Grupa tych zagranicznych osób fizycznych może
podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium RP w określonych formach
spółek prawa handlowego (komandytowa, komandytowo-akcyjna, z o.o., S.A.), chyba że
umowa międzynarodowa stanowi inaczej. Wyklucza to tym samym dopuszczalność podjęcia i
wykonywania ewidencjonowanej działalności gospodarczej na terytorium RP, chyba że
umowa międzynarodowa taką możliwość przewiduje.
33. Spółdzielnia jako podmiot prawa publicznego gospodarczego.
Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym
składzie osobowym i funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków
prowadzi wspólną działalność gospodarczą ( art. 1 § 1 ustawy Prawo Spółdzielcze)
Spółdzielnia posiada osobowość prawną.
Jej organami są:
- Walne Zgromadzenie (może być zastąpione zebraniem przedstawicieli)
- Rada Nadzorcza
- Zarząd
42
- Zebrania grup członkowskich w spółdzielniach, w których walne zgromadzenie
zastąpiono zebraniem przedstawicieli
Prowadzenie przez spółdzielnię działalności gospodarczej.
Art. 1 § 1 ustawy Prawo Spółdzielcze stanowi, że spółdzielnia ma
obowiązek prowadzenia wspólnego przedsiębiorstwa.
Każda spółdzielnia jest przedsiębiorcą na podstawie u.s.d.g. i ustawy o
KRS.
Prowadzenie działalności gospodarczej przez spółdzielnię uzależnione jest
od wpisania jej do 1 działu KRS-u
Spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą na zasadach rachunku
ekonomicznego przy zapewnieniu korzyści swoim członkom
Prowadząc działalność gospodarczą spółdzielnia ma obowiązek zaspokajać
nie tylko interesy i potrzeby ekonomiczne swoich członków, ale również
ich potrzeby socjalne oraz kulturalne
Za swoje zobowiązania spółdzielnia odpowiada całym swoim majątkiem
Zysk spółdzielni pomniejszony o obowiązkowe obciążenia (np.
podatkowe) stanowi nadwyżkę bilansową
Nadwyżka bilansowa dzielona jest zgodnie z uchwałą walnego
zgromadzenia
Spółdzielnie mogą się łączyć w wyniku uchwał walnych zgromadzeń
łączących się spółdzielni podjętych większością głosów
Spółdzielnia może ulec podziałowi w wyniku uchwały walnego
zgromadzenia podjętej większością 2/3 głosów
Zasadniczymi funduszami własnymi spółdzielni są:
Fundusz udziałowy powstający z wpłat udziałów członkowskich, podziału nadwyżki
bilansowej i innych źródeł
Fundusz zasobowy powstający w wpłat wpisowego, podziału nadwyżki budżetowej i
innych źródeł
Likwidacja i upadłość spółdzielni
- Spółdzielnia może zostać postawiona w stan likwidacji:
o
Z upływem okresu, na jaki została utworzona
o
Wskutek zmniejszenia się liczby członków poniżej wskazanej w statucie lub
ustawie, jeżeli spółdzielnia w ciągu roku nie zwiększy liczby członków do
wymaganej ilości
o
Wskutek zgodnych uchwał walnych zgromadzeń zapadłych większością
głosów w odstępie co najmniej 2 tygodni
- Spółdzielnia może zostać postawiona w stan upadłości w razie niewypłacalności.
Związki rewizyjne
Spółdzielnie mogą zakładać związki rewizyjne, których celem jest zapewnienie
zrzeszonym w nich spółdzielniom pomocy w zakresie ich działalności statutowej.
Liczba założycieli związku rewizyjnego nie może być mniejsza niż 10 spółdzielni.
Najwyższym organem jest Kongres Spółdzielczy zwoływany raz na 4 lata przez
Krajową Radę Spółdzielczą, która jest naczelnym organem samorządu
spółdzielczego.
KONGRES SPÓŁDZIELCZY
- dokonuje oceny stanu spółdzielczości w Polsce oraz warunków i możliwości jej
rozwoju
- uchwala statut Krajowej Rady Spółdzielczej oraz zasady jej finansowania
- dokonuje wyboru członków Krajowej Rady Spółdzielczej
43
KRAJOWA RADA SPÓŁDZIELCZA
- reprezentuje polski ruch spółdzielczy
- współdziała z naczelnymi organami państwa w sprawach dotyczących ruchu
spółdzielczego
- inicjuje i opiniuje akty prawne dotyczące spółdzielczości
- bada i ocenia warunki, kierunki oraz wyniki działalności ruchu spółdzielczego i
przedstawia związane z tym wnioski naczelnym organom państwa
- organizuje działalność naukowo-badawczą, szkoleniową i informacyjną
- propaguje działalność kulturalno-oświatową członków
- podejmuje inicjatywy związane z rozwojem ruchu spółdzielczego
- inicjuje i rozwija współpracę międzyspółdzielczą
- organizuje postępowanie rozjemcze w sporach między organizacjami spółdzielczymi
- współdziała ze związkami rewizyjnymi
Spółdzielnia to „dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób” (nie mniejszej
niż 10 osób fizycznych / nie mniej niż 3 osoby prawne), zwanych członkami
spółdzielni. Liczba członków może być zmienna. Do istnienia spółki rolnej wystarczy,
że zrzeszonych jest 5 osób.
Każdy z członków spółdzielni musi zadeklarować w niej co najmniej 1 udział, chyba
że statut spółdzielni przewiduje większą ich ilość. Na podstawie statutu może te być
zastrzeżona potrzeba wniesienia wkładu, np. rzeczowego (maszyny, grunt, zwierzęta)
do spółdzielni.
W odróżnieniu od spółek prawa handlowego (spółek kapitałowych) osoby zakładające
spółdzielnię nie muszą dysponować żadnym określonym przez prawo minimalnym
kapitałem założycielskim.
Zmiana liczby członków i zmiana funduszu udziałowego jest wewnętrzną sprawą
spółdzielni, realizowaną na poziomie jej zarządu i/lub rady nadzorczej (gdy
tymczasem np. podwyższenie kapitału zakładowego S.A. wymaga skomplikowanej
procedury publicznej emisji akcji, a w Sp. Z o.o. dodatkowo nawet sprzedaż udziałów
innej osobie musi – dla swej skuteczności – każdorazowo zostać zgłoszona do KRS.)
Spółdzielca może w każdej chwili wystąpić ze spółdzielni i nie musi w tym celu – tak
jak w spółkach – szukać nabywcy na swoje udziały (wynika to z ustawowej
dobrowolności zrzeszania się)
Celem spółdzielni jest prowadzenie wspólnej działalności gospodarczej w interesie
zrzeszonych członków.
Członkowie spółdzielni uczestniczą w pokrywaniu jej strat do wysokości
zadeklarowanych udziałów i nie odpowiadają wobec wierzycieli spółdzielni za jej
zobowiązania.
Zysk z działalności spółdzielni (nadwyżka bilansowa) na koniec roku
obrachunkowego wypłacany jest członkom spółdzielni proporcjonalnie do
posiadanych przez nich udziałów
Najpowszechniejszą obecnie odmianą spółdzielni są spółdzielnie mieszkaniowe, także
rolne, mleczarskie, inwalidzkie. Spółdzielnie mieszkaniowe zazwyczaj mają zapisane
jako cel nie tyle wypracowywanie nadwyżki bilansowej do podziału między
członków, co budowę i administrowanie posiadanymi zasobami mieszkalnymi w
interesie mieszkańców- członków spółdzielni.
44
34. Przedsiębiorstwo państwowe jako podmiot prawa publicznego
gospodarczego.
Przedsiębiorstwo państwowe stanowi formę wykonywania przez państwo
działalności gospodarczej. Podstawowe zasady organizacji i funkcjonowania
przedsiębiorstw państwowych określa ustawa z 25 września 1981 r. o
przedsiębiorstwach państwowych
Pod względem prawnym utworzenie przedsiębiorstwa przez administrację
państwową (art. 5-9 u.p.p.) obejmuje następujące czynności prawne:
Wydanie
aktu
o
utworzeniu
przedsiębiorstwa
poprzedzone
postępowaniem przygotowawczym (akt o utworzeniu przedsiębiorstwa
określa jego nazwę, rodzaj, siedzibę i przedmiot działania; akt o
utworzeniu przedsiębiorstwa użyteczności publicznej może określać też
zasady i warunki powoływania zakładów, filii, oddziałów oraz innych
wewnętrznych jednostek organizacyjnych)
Wyposażenie przedsiębiorstwa w środki niezbędne do prowadzenia
działalności określonej w akcie o jego utworzeniu
Powołanie pierwszego dyrektora przedsiębiorstwa
Ustalenie statutu przedsiębiorstwa (Statut przedsiębiorstwa reguluje
strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa oraz inne sprawy przewidziane
w ustawie. Jest on uchwalany przez ogólne zebranie pracowników na
wniosek dyrektora przedsiębiorstwa)
Wpisanie przedsiębiorstwa do KRS (przedsiębiorstwo to uzyskuje
osobowość prawną i byt jako wydzielony przedsiębiorca po dokonaniu
wpisu do rejestru!)
Przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone jako:
1) Przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych
2) Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej → mają przede wszystkim na celu
bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności. W szczególności mają na
celu produkcję lub świadczenie usług w zakresie:
Inżynierii sanitarnej
Komunikacji miejskiej
Zaopatrzania ludności w energię elektryczną, gazową i cieplną
Zarządu państwowymi zasobami lokalowymi
Zarządu państwowymi terenami zielonymi
Usług pogrzebowych i utrzymywania urządzeń cmentarnych
Usług kulturalnych
(szczegółowe
warunki
działania
tych
przedsiębiorstw
określa
rozporządzenie)
Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samofinansującym się i
samorządnym przedsiębiorcą, posiadającym osobowość prawną, wyposażonym w
majątek oraz zarządzanym i reprezentowanym przez własne organy.
ZASADY DZIAŁANIA PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO:
1) SAMODZIELNOŚĆ
a) W płaszczyźnie poziomej (stosunkach poziomych w zakresie obrotu
gospodarczego z innymi uczestnikami) oznacza, że przedsiębiorstwo
państwowe jako przedsiębiorca występuje w obrocie gospodarczym we
własnym imieniu i na własny rachunek. Może ono nabywać i zaciągać
zobowiązania oraz pozywać i być pozywane pod własną nazwą. Wyrazem
samodzielności i zarazem jej gwarancją jest przede wszystkim posiadanie
45
przez przedsiębiorstwo przymiotu osobowości prawnej oraz własnego
wydzielonego majątku.
b) W płaszczyźnie pionowej (relacja przedsiębiorstwo-organy administracji
publicznej, a zwłaszcza: organ założycielski) polega na tym, że organy
przedsiębiorstwa samodzielnie podejmują decyzje oraz organizują działalność
we wszystkich sprawach przedsiębiorstwa, zgodnie z przepisami prawa i w
celu wykonywania zadań przedsiębiorstwa. Organy państwowe mogą
natomiast podejmować decyzje w zakresie działalności przedsiębiorstwa i
tylko w przypadkach przewidzianych przepisami ustawowymi.
Powyższa regulacja wskazuje, iż zakres samodzielności przedsiębiorstwa
obejmuje całą jego działalność jako przedsiębiorcy, wszystkie sprawy
związane z jego działalnością. W zakresie działalności przedsiębiorstwa można
mówić o domniemaniu samodzielności prawnej przedsiębiorstwa. Polega ono
na tym, że określone szczegółowo są jedynie kompetencje organów
administracji (w tym organu założycielskiego). W pozostałych sprawach
przedsiębiorstwa rozstrzyganie jest pozostawione jego organom.
Płaszczyzna ta zawiera także gwarancje materialne i proceduralne realizacji i
przestrzegania samodzielności:
Gwarancje materialne przejawiają się w tym, że samodzielność zbudowana jest
na zasadzie domniemania po stornie przedsiębiorstwa, a nie organów
administracyjnych.
Gwarancje proceduralne samodzielności wyrażane są w tym, że organy
przedsiębiorstwa (dyrektor, rada pracownicza) mogą zaskarżyć podejmowane
przez organy administracyjne indywidualne działania władcze.
2) SAMORZĄDNOŚĆ
Przejawia się ona w instytucji samorządu załogi, a więc poprzez udział załogi
przedsiębiorstwa w jego zarządzaniu na zasadach określonych w ustawie z dnia 25
września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego.
Udział ten może być realizowany przez załogę w sposób bezpośredni – w drodze
referendum, w ramach którego załoga może się wypowiedzieć w istotnych
sprawach przedsiębiorstwa. Wykonywany jest jednak głównie w sposób pośredni
przez organy samorządu załogi.
Do organów załogi należą: ogólne zebranie pracowników przedsiębiorstwa (w
pewnych sytuacjach jego funkcje pełni ogólne zebranie delegatów
przedsiębiorstwa) i rada pracownicza przedsiębiorstwa. Do zadań samorządu
załogi przedsiębiorstwa państwowego, w ramach udziału w jego zarządzaniu
należy:
Stanowienie w istotnych sprawach przedsiębiorstwa
Wyrażanie opinii
Podejmowanie inicjatywy
Zgłaszanie wniosków
Sprawowanie kontroli działalności przedsiębiorstwa
3) SAMOFINANSOWANIE SIĘ
Oznacza, że działając na zasadzie rachunku ekonomicznego i racjonalnej gospodarki,
przedsiębiorstwo z własnych dochodów pokrywa wszelkie wydatki i koszty
działalności. Zasadę tą należy rozumieć także szerzej, jako regułę równoważną z
zasadą maksymalizacji wyniku finansowego. Konsekwencją nieprzestrzegania
zasady samofinansowania jest likwidacja przedsiębiorstwa lub ogłoszenie jego
upadłości. Skutek ten jest ograniczony w odniesieniu do przedsiębiorstwa działającego
jako jednostka użyteczności publicznej. Istnieje obowiązek dotowania działalności
46
tych przedsiębiorstw - jeżeli są nierentowne, ale konieczne ze względu na potrzebę
zaspokajania potrzeb ludzkości.
Przepisy ustawy o przedsiębiorstwach państwowych w sytuacji, gdy prowadzi ono
działalność ze stratą lub znajduje się w innej trudnej sytuacji ekonomicznej,
zobowiązują organy przedsiębiorstwa i organ założycielski do podjęcia działań
naprawczych (w formie ustanowienia zarządu komisarycznego, oddania
przedsiębiorstwa w zarząd).
ORGANY PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO
Przedsiębiorstwo państwowe jako przedsiębiorca działa przez swoje organy. Zgodnie
z art. 30 u.p.p. organami tymi są:
Ogólne Zebranie Pracowników (delegatów)
Rada Pracownicza
Dyrektor Przedsiębiorstwa
Wykonując uprawnienia i obowiązki podmiotu, stosownie do przyznanych im
kompetencji, organy te podejmują działania i czynności w następujących obszarach:
o
W sferze zarządzania przedsiębiorstwem
o
W sferze reprezentowania przedsiębiorstwa na zewnątrz
KOMPETENCJE DYREKTORA PRZEDSIĘBIORSTWA dot. obydwu ww.
sfer (zarządzanie, reprezentowanie). Ponadto jego kompetencje określone są na
zasadzie klauzuli ogólnej, bez szczególnego ich wyliczania.
KOMPETENCJE OGÓLNEGO ZEBRANIA PRACOWNIKÓW I RADY
PRACOWNICZEJ dot. zarządzania przedsiębiorstwem. Kompetencje tych
organów są wyszczególnione w ustawie i samorządzie załogi przedsiębiorstwa
państwowego (art. 31)
Podział kompetencji pomiędzy organy jest oparty na zasadzie domniemania na rzecz
dyrektora przedsiębiorstwa.
Przepisy ustawy o przedsiębiorstwach państwowych wprowadziły gwarancje
przestrzegania ustalonych w tym zakresie reguł oraz rozstrzyganie na tym tle sporów
W zakresie i na warunkach oraz w trybie określonym w ustawie o samorządzie
załogi przedsiębiorstwa państwowego na zasadzie wzajemności dyrektorowi
przedsiębiorstwa i radzie pracowniczej przysługuje prawo wstrzymania
decyzji/ uchwał
W razie nieuzgodnienia przez dyrektora i radę pracowniczą wspólnego
stanowiska spory powstałe na tym tle rozstrzyga komisja rozjemcza,
ustanowiona w tym celu przez organy przedsiębiorstwa (strona niezadowolona
z rozstrzygnięcia komisji może wnieść sprawę będącą przedmiotem sporu do
sądu powszechnego)
Powoływanie poszczególnych organów przedsiębiorstwa państwowego
– dyrektora przedsiębiorstwa działającego na zasadach ogólnych powołuje i
odwołuje rada pracownicza, przy czy odwołanie przez nią dyrektora wymaga
zgody organu założycielskiego. Odwołanie bez tej zgody jest nieważne.
Jednakże pierwszego dyrektora oraz w sytuacji, gdy rada pracownicza nie
skorzystała w terminie 6 miesięcy z tej kompetencji, powołuje organ
założycielski.
- dyrektora przedsiębiorstwa użyteczności publicznej powołuje i odwołuje
zawsze organ założycielski. Dyrektor przedsiębiorstwa jest powoływany na 5
lat/ czas nieokreślony, spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu.
- ogólne zabranie pracowników i rada pracownicza są wyłaniane przez
pracowników
przedsiębiorstwa w drodze wyborów powszechnych,
47
bezpośrednich i równych, w głosowaniu tajnym, na zasadach określonych w
ustawie o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego.
* w określonych przypadkach określonych w ww. ustawie kompetencje
organów przedsiębiorstwa państwowego wykonywać może:
→ Tymczasowy kierownik przedsiębiorstwa
→ Zarządca komisaryczny
→ Zarządca menadżerski
→ Likwidator
→ Syndyk masy upadłości
MIENIE PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO
Materialną bazą działalności przedsiębiorstwa państwowego jest jego majątek, który
stanowi część mienia publicznego.
W skład mienia wchodzą:
Środki wydzielone na etapie tworzenia przedsiębiorstwa
Mienie nabyte w toku działalności przedsiębiorstwa
W obrocie prawnym w zakresie mienia przedsiębiorstwo występuje we własnym
imieniu i na własny rachunek, gospodarując nim w granicach prawa samodzielnie, jak
każdy właściciel.
Organ założycielski i inne organy administracji publicznej nie mogą pozbawić
przedsiębiorstwa państwowego składników wydzielonego mu/ nabytego przez nie
mienia (z wyjątkiem przewidzianych przepisami prawa możliwości, w razie podziału i
połączenia
przedsiębiorstwa).
Natomiast
w
razie
likwidacji/
upadłości
przedsiębiorstwa pozostałe mienie przejmuje minister właściwy ds. Skarbu Państwa.
Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych przewiduje pewne ograniczenia w
zakresie gospodarowania mieniem przez organy przedsiębiorstwa. (art. 46 ust. 3 i 46 a
ust.3 → przedsiębiorstwo sprzedaje mienie zaliczane do tzw. rzeczowego majątku
trwałego i oddaje do odpłatnego użytkowania składniki swego mienia na podstawie
umów prawa cywilnego- w drodze przetargu przeprowadzanego w trybie i na
zasadach określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów ws. zasad organizowania
przetargu na sprzedaż środków trwałych przez przedsiębiorstwa państwowe oraz
warunków odstąpienia od przetargu)
Art. 46 a ust. 1 → obowiązek zgłoszenia organowi założycielskiemu zamiaru
dokonania niektórych czynności prawnych, mających za przedmiot mienie
przedsiębiorstwa zaliczane do rzeczowego i finansowego majątku trwałego. Dot. to
czynności polegającej na wniesieniu tego mienia do spółki/ fundacji, dok. darowizny,
nieodpłatnym oddaniu mienia do używania innym podmiotom, a także sprzedaży
niektórych akcji/ udziałów. Czynności dokonane z naruszeniem powyższych
ograniczeń są nieważne.
W przypadku likwidacji przedsiębiorstwa sprzedaż środków trwałych może być dok.
na podst. oferty ogłoszonej publicznie/ w wyniku rokowań podjętych na podstawie
publicznego zaproszenia. Przekazanie przez likwidatora gminie/ państwowej osobie
prawnej mienia przedsiębiorstwa nie objętego przepisami o zasadach przekazywania
zakładowych budynków mieszkalnych może nastąpić za zgodą organu
założycielskiego.
W zakresie gospodarowania mieniem do dokonywania czynności prawnych
samodzielnie w imieniu przedsiębiorstwa jest upoważniony z mocy ustawy jego
dyrektor. Zastępcy dyrektora i inne osoby działają w granicach udzielonego przez
dyrektora umocowania (jednak gdy czynność prawna obejmuje rozporządzenie
prawem, którego wartość przekracza 5 tys. zł/ powoduje powstanie zobowiązania
48
powyżej tej kwoty, do skuteczności oświadczenia woli wymagane jest współdziałanie
co najmniej 2 osób )
LIKWIDACJA PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO
Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego polega na zadysponowaniu jego
składnikami materialnymi i niematerialnymi, o których mowa w KC i
wykreśleniu przedsiębiorstwa państwowego z KRS po zaspokojeniu/
zabezpieczeniu wierzycieli (art. 18 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych)
Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego może nastąpić, jeżeli:
→ przedsiębiorstwo prowadzi działalność gospodarczą ze stratą w ciągu kolejnych 6
miesięcy
→ prawomocnym wyrokiem sądu lub ostateczną decyzją administracyjną zakazano
przedsiębiorstwu działania we wszystkich dziedzinach objętych dotychczasowym
przedmiotem działania, a przedsiębiorstwo nie podjęło działalności w innej dziedzinie
→ z wnioskiem takim zwróci się zarząd komisaryczny
→ ponad połowę aktywów ogółem przedsiębiorstwa łącznie:
o Stanowią udziały, inne tytuły uczestnictwa w spółkach lub obligacje
o Oddano do używania innym osobom na podstawie umów prawa cywilnego
Decyzję o likwidacji podejmuje organ założycielski z własnej inicjatywy/ na
wniosek rady pracowniczej przedsiębiorstwa, o ile minister właściwy ds. Skarbu
Państwa nie zgłosi sprzeciwu wraz z uzasadnieniem w terminie 2 tygodni.
35. Działalność gospodarcza fundacji.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach
Zgodnie z jej regulacją fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z
podstawowymi interesami RP celów społecznie/ gospodarczo użytecznych, zwłaszcza
takich jak:
Ochrona zdrowia
Rozwój gospodarki i nauki
Oświata i wychowanie
Kultura i sztuka
Opieka i pomoc społeczna
Ochrona środowiska
Opieka nad zabytkami
Fundacje mogą ustanawiać osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca
zamieszkania/ osoby prawne mające siedziby w Polsce lub za granicą
Siedziba fundacji powinna znajdować się na terytorium RP.
Fundacja uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do KRS
Fundator ustala statut fundacji określający jej nazwę, siedzibę, majątek, cele, zasady,
formy i zakres działalności, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz
obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków. Statut może zawierać też inne
postanowienia, w szczególności dot. prowadzenia przez fundację działalności
gospodarczej, dopuszczalności jej połączenia z inną fundacją, zmiany celu lub statutu,
a także przewidywać tworzenie obok zarządu także innych organów.
Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji
jej celów. Jeżeli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą, wartość środków
majątkowych przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być mniejsza niż
1000 zł.
Fundacja, która podejmuje działalność gospodarczą musi uzyskać status
przedsiębiorcy, co dokonuje się poprzez wpis do rejestru przedsiębiorców KRS
49
Podjęcie przez fundację działalności gospodarczej nie przewidzianej w statucie
wymaga uprzedniej zmiany statutu. Zmiana ta musi być wpisana do KRS
Z działalności fundacji korzystają przede wszystkim osoby nie będące członkami tej
osoby prawnej, tzw. destynatariusze (recipienci) np. osoby bezrobotne.
36. Działalność gospodarcza organizacji społecznych.
Organizacje społeczne to organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne
organizacje społeczne (art. 5 § 2 pkt. 5 KPA)
Rodzaje organizacji społecznych podzielić można w następujący sposób:
* Fundacja nie jest organizacją społeczną, gdyż nie stanowi związku ludzi, lecz
odpowiednio, celowo zarządzaną masę majątkową !
Jak widać na powyższym schemacie jedną z form organizacji społecznych są
stowarzyszenia i prowadzenie działalności gospodarczej przez tą formę zostanie
omówione poniżej jako, że ta forma interesuje nas najbardziej w aspekcie prawa
gospodarczego publicznego (fundacje zostały omówione w poprzednim zagadnieniu)
Podstawa prawna: ustawa z 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach
Przepisy tej ustawy stanowią, że obywatele polscy realizują prawo do zrzeszania się w
stowarzyszeniach zgodnie z przepisami Konstytucji RP i porządkiem prawnym
określonym w ustawach.
Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach
niezarobkowych.
Stowarzyszenie samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury
organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dot. jego działalności.
Opiera ono swoją działalność na pracy społecznej członków.
Do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników.
Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą
uprawomocnienia się postanowienia o zarejestrowaniu.
Stowarzyszenia dzielą się na:
Stowarzyszenia (potocznie nazywane rejestrowymi)
Stowarzyszenia zwykłe
STOWARZYSZENIA REJESTROWE
Mogą być tworzone przez co najmniej 15 obywateli polskich posiadających pełną
zdolność do czynności prawnych i korzystających z pełni praw publicznych.
50
Stowarzyszenie obowiązane jest posiadać zarząd i organ kolegialny.
Stowarzyszenie może tworzyć terenowe jednostki organizacyjne.
Osoba prawna może być członkiem wspierającym stowarzyszenia.
Każda organizacja posiadająca osobowość prawną może podejmować działalność
gospodarczą. Dochód z tej działalności powinien być w całości przeznaczony na
realizację celów statutowych stowarzyszenia i nie może ulegać podziałowi pomiędzy
jego członków. (Oznacza to konieczność wyodrębnienia księgowości związanej z
prowadzoną działalnością gospodarczą od pozostałej księgowości prowadzonej przez
stowarzyszenie, a związanej z działalnością statutową)
Warunkiem prowadzenia przez stowarzyszenie działalności gospodarczej jest
otrzymanie statusu przedsiębiorcy (wpis do rejestru przedsiębiorców KRS).
Majątek stowarzyszenia pochodzi z:
Składek członkowskich
Darowizn
Spadków
Zapisów
Dochodów z własnej działalności
Dochodów z majątku stowarzyszenia
Ofiarności publicznej
Dotacji
STOWARZYSZENIA ZWYKŁE
Są one uproszczoną formą organizacyjną i nie posiadają osobowości prawnej, nie
podlegają wpisowi do KRS, a jedynie obowiązkowi pisemnego zgłoszenia organowi
nadzoru.
ZWYKLE NIE MOGĄ PROWADZIĆ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ !
Inne ograniczenia stowarzyszeń zwykłych:
→ brak możliwości powoływania terenowych jednostek organizacyjnych
→ brak możliwości łączenia się w związki stowarzyszeń
→ brak możliwości zrzeszania osób prawnych
→ brak możliwości przyjmowania darowizn, spadków i zapisów oraz otrzymywania
dotacji
→ brak możliwości korzystania z ofiarności publicznej
Stowarzyszenia zwykłe może być założone przez co najmniej 3 osoby. Założyciele
informują na piśmie właściwy organ nadzorujący i jeżeli w ciągu 30 dni sąd rejonowy
nie zakaże jego działalności, może ono rozpocząć działalność.
37. Samorząd gospodarczy, zawodowy i izby gospodarcze.
Z punktu widzenia formalnego przesłanką uznania określone organizacji za samorząd
gospodarczy jest jej charakter publicznoprawny. Z kolei od strony materialnej treścią
samorządu gospodarczego powinno być wykonywanie zadań publicznoprawnych na
rzecz prywatne gospodarki. Oba te elementy odpowiadają granicom treściowym
pojęcia samorządu, traktowanego w literaturze jako zdecentralizowana forma
administracji, której istota polega na samodzielnym i niezależnym wykonywaniu
swoich praw w zakresie administracji oraz samodzielnym wykonywaniu
niektórych funkcji z zakresu administracji publicznej przez określoną
społeczność (korporację), pod określonym ustawowo nadzorem państwa.
Tylko związki publicznoprawne są związkami samorządowymi; związki te posiadają
władztwo administracyjne, a zatem są one (albo raczej ich działalność) częścią
administracji publicznej.
51
Organizacje samorządu gospodarczego w europejskich porządkach należą do
podmiotów wykonujących zadania administracji gospodarczej, co jest przejawem
decentralizacji zadań państwa dotyczących życia gospodarczego, charakterystycznej
dla państwa urzeczywistniającego ideę demokratycznego państwa prawnego o ustroju
gospodarczym opartym zasadniczo za założeniach gospodarki rynkowej. Samorząd
gospodarczy oznacza pośrednią administrację państwową wykonywaną przez
zdecentralizowane jednostki administracyjne w obszarze gospodarki.
Jako forma decentralizacji administracji samorząd polega na powierzeniu zarządu
sprawami publicznymi samym zainteresowanym, czyli zrzeszeniu obywateli,
zorganizowanych z mocy ustawy w korporacjach prawa publicznego.
Pojęcie samorządu nieterytorialnego, jako zbyt ogólne, zastąpiono właściwszym
pojęciem samorządu specjalnego, poddanego dalszemu podziałowi na samorząd
gospodarczy i samorząd zawodowy.
Podstawą tworzenia samorządów jest art. 17 Konstytucji RP (→ art. 17 ust. 1. W
drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby
wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym
wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony;
ust. 2 umożliwia tworzenie samorządów innego rodzaju. Samorządy te nie mogą
naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać podejmowania działalności
gospodarczej (jednak to zastrzeżenie nie znajduje zastosowania w stosunku do
samorządów określonych w ust. 1) )
Zasady ogólne organizacji i funkcjonowania samorządu gospodarczego zawierały
przepisy zawarte w ustawie Prawo działalności gospodarczej z 1999 r.
U.s.d.g. nie przejęła tych przepisów w związku z czym ustrój samorządu
gospodarczego, cele i zadania, sposób jego tworzenia oraz tryb powoływania władz
organizacji samorządu gospodarczego będą określać przepisy odrębnych ustaw
regulujących sytuacje poszczególnych samorządów gospodarczych.
Do podstawowych aktów ustawowych regulujących zasady funkcjonowania
samorządu gospodarczego w Polsce można:
Ustawę z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych
Ustawę z dnia 22 marca 1989 o rzemiośle
Ustawę z dnia 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych
Samorząd gospodarczy o charakterze publicznoprawnym tworzy wyłącznie ustawa
o izbach rolniczych, do których przynależność jest obowiązkowa i które, w
pewnym niewielkim zakresie realizują zadania administracji publicznej. W
pozostałych przypadkach stworzono podstawy prawne dla dobrowolnych zrzeszeń
niezobowiązanych ustawowo do wykonywania zadań administracji publicznej.
SAMORZĄD GOSPODARCZY
Z punktu widzenia funkcjonalnego samorząd gospodarczy jest pośrednią administracją
gospodarczą wykonywaną przez zdecentralizowane jednostki organizacyjne, którego
istotę wyznacza wykonywanie we własnym imieniu określonych zadań publicznych w
sposób wolny od wpływu organów państwowych.
Samorząd gospodarczy to organizacje korporacyjne przedsiębiorców oraz innych
podmiotów posiadających status pracodawców. Zrzeszenie takie może być utworzone,
jeżeli z taką inicjatywą wystąpi co najmniej 200 osób prowadzących działalność
gospodarczą w zakresie transportu lub co najmniej 50 osób prowadzących inną
działalność gospodarczą.
Samorząd gospodarczy reprezentuje środowiska przedsiębiorców i przez działania na
rzecz przedsiębiorczości wspiera rozwój gospodarczy kraju.
Głównymi zadaniami zrzeszeń są:
52
o
Utrwalanie więzi środowiskowych
o
Utrwalanie postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodu
o
Prowadzenie na rzecz członków działalności kulturalnej, oświatowej i
socjalnej
o
Zakładanie i prowadzenie kas praz funduszów zapomogowo-pożyczkowych
o
Reprezentowanie interesów członków wobec organów administracji
państwowej
Samorządy dążą głownie do realizacji tzw. zadań własnych, jednak zadania
samorządu gospodarczego w warunkach państwa współczesnego nie ograniczają
się do reprezentowania interesów podmiotów gospodarczych, lecz obejmują także
zadania państwa, które zostały przekazane samorządowi gospodarczemu do
wykonania, co umożliwia mu uczestnictwo we władzy publicznej.
Zrzeszenia (w liczbie co najmniej 10) mogą powoływać ogólnokrajowe
reprezentacje. Celem reprezentacji jest:
Zapewnienie zrzeszonym w niej organizacjom pomocy w realizacji zadań
statutowych
Rozwijanie działalności społeczno-zawodowej
Reprezentowanie interesów członków zrzeszeń w kraju i za granicą
Członkostwo w samorządzie gospodarczym jest dobrowolne. Organizacja nie może
odmówić członkostwa przedsiębiorcy, który spełnia kryteria członkostwa określone w
jej statucie. Samorząd gospodarczy nie może ograniczać zakresu wykonywanej przez
przedsiębiorcę działalności gospodarczej lub podejmować działań godzących w
zasadę konkurencji. Samorząd gospodarczy nie posiada uprawnień władczych wobec
przedsiębiorców w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Samorząd gospodarczy jako instytucja prawa prywatnego jest jednym z rodzajów
samorządu specjalnego.
Samorząd gospodarczy działa poprzez organizacje przedsiębiorców:
- izby gospodarcze
- organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła.
IZBY GOSPODARCZE
Zgodnie z ustawą o izbach gospodarczych: jest to organizacja samorządu
gospodarczego reprezentująca interesy gospodarcze zrzeszonych podmiotów w
zakresie ich działalności wytwórczej, handlowej, budowlanej lub usługowej, w
szczególności wobec organów państwowych. Mogą się w niej zrzeszać podmioty
prowadzące działalność gospodarczą z wyjątkiem osób fizycznych wykonujących taką
działalność jako uboczne zajęcie zarobkowe.
Działalność izby gospodarczej jest nadzorowana przez ministra właściwego ze
względu na przedmiot działania izby lub przez wojewodę właściwego dla siedziby
izby z punktu widzenia zgodności działalności izby z przepisami ustaw i statutów.
Cele: kształtowanie i upowszechnianie zasad etyki w działalności gospodarczej, w
szczególności opracowywanie i doskonalenie norm rzetelnego postępowania w
obrocie gospodarczym oraz wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych
odnoszących się do gospodarki.
W ustawie wymieniono następujący katalog zadań, które moją być wykonywane przez
izby gospodarcze:
→ przyczynianie się o tworzenia warunków rozwoju życia gospodarczego oraz
wspieranie inicjatyw gospodarczych członków
→ popieranie we współpracy z właściwymi organami oświatowymi rozwoju
kształcenia zawodowego, wspieranie nauki zawodu w zakładach pracy oraz
doskonalenia zawodowego pracowników
53
→ delegowanie swoich przedstawicieli, na zaproszenie organów państwowych, do
uczestniczenia w pracach instytucji doradczo-opiniodawczych w sprawach
działalności wytwórczej, handlowej, budowlanej i usługowej
→ organizowanie i stwarzanie warunków do rozstrzygania sporów w drodze
postępowania polubownego i pojednawczego oraz uczestniczenie na odrębnie
określonych zasadach w postępowaniu sądowym z związku z działalnością
gospodarczą jej członków
→ wydawanie opinii o istniejących zwyczajach dotyczących działalności
gospodarczej
→ informowanie o funkcjonowaniu przedsiębiorców oraz wyrażanie opinii o stanie
rozwoju gospodarczego na obszarze działania izby.
Warunkiem założenia izby gospodarczej jest powzięcie takiej inicjatywy przez co
najmniej 50 podmiotów działających na terenie danego województwa i
spełniających wcześniej opisane wymogi. Ustawa daje możliwość utworzenia izby
ponadregionalnej, ale w takim przypadku liczba założycieli nie może być mniejsza
niż 100. Ograniczenia te nie dot. izby, której założycielami są towarzystwa
emerytalne, natomiast w przypadku izb gospodarczych utworzonych przez
producentów rolnych i ich związki limity te wynoszą odpowiednio 10 i 20.
Izby gospodarcze, jak również organizacje gospodarcze i społeczne, których
przedmiotem działania jest wspieranie rozwoju gospodarczego, mogą na zasadzie
dobrowolności zrzeszać się w Krajowej Izbie Gospodarczej.
Majątek (zarówno izb jak i Krajowej Izby Gospodarczej) stanowią:
Składki członkowskie
Darowizny
Spadki
Zapisy
Własna działalność
Dochody z majątku
SAMORZĄD GOSPODARCZY RZEMIOSŁA
Organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła są:
Cechy
Izby rzemieślnicze
Związek Rzemiosła Polskiego
ww. organizacje mają osobowość prawną.
Cechy zrzeszają rzemieślników wg. kryterium terytorialnego lub wg. rodzaju
działalności gospodarczej.
Izby rzemieślnicze zrzeszają cechy, spółdzielnie rzemieślnicze, rzemieślników
nienależących do cechów, a także inne jednostki organizacyjne, jeżeli ich celem jest
wspieranie rozwoju gospodarczego rzemiosła. Izby mogą w swych statutach
przyjmować nazwy z dodatkiem wyrazów „przedsiębiorczości” lub „przedsiębiorca”
użytych w odpowiednim przypadku, a także określeń zawierających wskazanie
regionu.
Związek Rzemiosła Polskiego to ogólnopolska reprezentacja izb rzemieślniczych
oraz cechów o zasięgu ogólnopolskim.
Szczególne zadania organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, ich ustrój,
stosunki prawne członków są określone w statutach uchwalanych przez zjazdy lub
walne zgromadzenia tych organizacji.
SAMORZĄD ZAWODOWY
54
Jest to zorganizowane zrzeszenie osób, których cechą wspólną jest wykonywanie
danego zawodu. Samorządy zawodowe są powoływane w celu obrony interesów
członków tych samorządów. Członkostwo w samorządzie jest obowiązkowe (z
wyjątkiem osób/samorządów, których charakter pracy związany jest z rolnictwem)
Samorząd zawodowy możemy podzielić na cztery naczelne grupy:
1) Rolników
2) Zawody medyczne
3) Zawody prawnicze
4) Pozostałe zawody
Samorządy zawodowe są niezależne i podlegają tylko ustawom. Często pełnią istotną
rolę w dopuszczaniu chętnych do wykonywania określonego zawodu. Samorządy
zawodowe zawsze nadzorują sposób wykonywania danego zawodu, dysponując
uprawnieniami o charakterze władczym, w tym uprawnieniami dyscyplinarnymi
wykonywanymi poprzez samorządowe sądy dyscyplinarne. Zrzeszenia zawodowe jak
i ich ogólnokrajowe reprezentacje podlegają wpisowi do rejestru stowarzyszeń, innych
organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki
zdrowotnej we właściwych dla ich siedziby sądach rejestracyjnych. Z chwilą wpisania
do ww. rejestru organizacje te uzyskują osobowość prawną.
38. Pojęcie gospodarki komunalnej.
o
Ustawa o gospodarce komunalnej określa zasady i formy prowadzenia gospodarki
komunalnej przez jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty i województwa), ale
także przez związki międzygminne, miasto stołeczne Warszawa i porozumienia komunalne.
o Gospodarka komunalna polega na wykonywaniu przez j.s.t. zadań własnych (wyłączone są
zadania zlecone), w celu zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej.
o
Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności
publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb
ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.
o
Ta działalność o charakterze użyteczności publicznej zaspokaja potrzeby podstawowe i
powszechnie odczuwalne. Cechuje ją wysoka kapitałochłonność, wysoki udział kosztów
stałych w ponoszonych na nią nakładach.
o
Cechuje ją usługowość (a więc działalność gospodarcza ma charakter usługowy, wyłączone
jest prowadzenie działalności handlowej, wydobywczej, wytwórczej, produkcyjnej).
o
Te zadania o charakterze użyteczności publicznej to np. ład przestrzenny, gospodarka
nieruchomościami, utrzymanie dróg, ulic, mostów, placów, wodociągi, zaopatrzenie w wodę,
prąd, gaz, oczyszczanie ścieków, wysypiska śmieci, komunikacja miejska, zarząd dróg,
utrzymanie i ochrona terenów zieleni i zadrzewień, zarząd cmentarzami.
39. Gmina jako podmiot działalności gospodarczej.
Jednostki samorządu terytorialnego są podmiotami prawa publicznego oraz posiadają
osobowość prawną w rozumieniu prawa cywilnego. Działają we własnym imieniu i na własny
rachunek. Za zobowiązania odpowiadają własnym majątkiem. Są reprezentowane przez
własne organy. Ich dochody i wydatki podlegają szczególnym regulacjom ze strony prawa
publicznego. Gmina, podobnie jak wszystkie inne jednostki samorządu terytorialnego może
prowadzić działalność gospodarczą w zakresie użyteczności publicznej. Działalność ta może
być prowadzona za pomocą zakładu budżetowego lub gminnej spółki kapitałowej.
Działalność wykraczająca poza zakres użyteczności publicznej może być prowadzona tylko w
granicach przewidzianych ustawą :
55
a) może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeżeli ŁĄCZNIE
zostaną spełnione następujące przesłanki:
istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym;
występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na
poziom życia wspólnoty samorządowej;
wcześniejsze zastosowanie innych działam i wynikających z przepisów
środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarki, a w
szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego
ograniczenia bezrobocia;
b) może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeżeli zbycie
składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny do spółki albo
też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę
majątkową;
c) bez żadnych ograniczeń gmina może posiadać akcje lub udziały spółek zajmujących
się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą,
promocyjną, edukacyjną, wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, a także
spółek ważnych dla rozwoju gminy, w tym klubów sportowych działających w formie
spółek kapitałowych.
40. Organizacyjno-prawne formy wykonywania zadań gminy w sferze
użyteczności publicznej i poza tą sferą.
Właściwe j.s.t. (gminy) mogą, w ramach swojego uznania, podjąć decyzję, w jakiej formie
organizacyjnej – zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego – będą prowadzić gosp.
komunalną. Gmina może powierzyć wykonywanie zadań z zakresu gosp. komunalnej osobom
fizycznym, osobom prawnym lub jednostką organizacyjnym nieposiadającym osobowości
prawnej, w drodze umowy na zasadach ogólnych, z zastosowaniem przepisów o
zamówieniach publicznych.
1. Komunalne zakłady budżetowe:
Pojęcie komunalnego zakładu budżetowego wprowadziła ustawa o gospodarce komunalnej,
odwołując się do obowiązujących rozwiązań prawnych dotyczących konstrukcji zakładu
budżetowego z zastrzeżeniem, że w tej formie organizacyjnej gmina może prowadzić
działalność gosp. w sferze użyteczności publicznej. Rada gminy, powiatu lub sejmik
województwa powołują, likwidują lub przekształcają komunalne zakłady budżetowe w
drodze uchwały.
Zakład budżetowy nie posiada osobowości prawnej i należy do tzw. ułomnych osób
prawnych. Występuje w obrocie gosp. w imieniu jst i na ich rachunek w granicach
udzielonego pełnomocnictwa. Składniki mienia komunalnego zakładu budżetowego stanowią
mienie odpowiedniej jst. Mienie to obejmuje własność oraz inne prawa majątkowe. Zakłady
budżetowe są najbardziej wyodrębnioną i samodzielną formą organizacyjną gospodarki
pozabudżetowej. Pomimo tego zakłady budżetowe są silnie powiązane z budżetem jst, z
którym rozliczają się ‘wynikowo’ (nadwyżką lub niedoborem). Ich dział. gosp. i zasady
finansowania są ściśle określone przepisami prawa i w niewielkim zakresie uzależnione są od
osiąganych wyników ekonomicznych. Jeżeli jest to konieczne i uzasadnione realizacją przez
zakład budżetowy podstawowych potrzeb mieszkańców, tj. zadań użyteczności publ.,
działalność zakładu budżetowego może być dotowana.
Forma komunalnego zakładu budżetowego jest użyteczną formą gospodarki komunalnej
przede wszystkim z uwagi na to, iż gwarantuje wykonanie publicznoprawnego obowiązku
gospodarki komunalnej i kontrolę nad wykonywaniem jej zadań, co nie jest oczywiste w
przypadku wyboru prywatnej formy gosp. komunalnej. Zastosowanie formy komunalnej
56
zakładu budżetowego może narzucać nadto zasada gospodarności i szybkiej realizacji zadań
gosp. komunalnej.
2. Spółki prawa handlowego:
Gosp. komunalna może być prowadzona przez gminę oprócz zakładu budżetowego także w
formach spółek prawa handlowego. Formą gosp. komunalnej prowadzonej przez gminę jest
spółka z o. o. lub spółka kapitałowa (spółki kapitałowe). Poza sferę użyteczności publ. gminy
mogą tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich. Nie oznacza to, że każdy
rodzaj spółki prawa handlowego jest właściwą formą prowadzenia działalności gospodarczej
gminy, wykraczającej poza sferę użyteczności publ. Dopuszcza się wybór spółki
komandytowej, w której gmina jest komandytariuszem, i spółki komandytowo-akcyjnej, w
której gmina jest akcjonariuszem.
3. Jednoosobowa spółka gminy:
Przedsiębiorstwa komunalne, w stosunku do których rada gminy do 30. czerwca 1997 r. nie
podjęła decyzji w sprawie wyboru formy organizacyjno-prawnej lub o prywatyzacji, uległy z
dniem 1. lipca przekształceniu z mocy prawa w jednoosobową spółkę gminy. Zasadniczo,
jeśli przepisy ustawy nie przewidywały inaczej, spółka ta wstąpiła we wszystkie stosunki
prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo komunalne bez względu na charakter
prawny tych stosunków. Tryb przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego w spółkę
przewiduje podjęcie przez zarząd gminy decyzji o rodzaju spółki, ustalenie statutu i
niezwłoczne złożenie wniosku do rejestru handlowego. Wraz z dokonaniem wpisu spółki do
rejestru handlowego następuje wykreślenie przedsiębiorstwa komunalnego z rejestru
przedsiębiorstw komunalnych. Powstała spółka prowadzi swoją działalność na podstawie ks.,
jeżeli przepisy ustawy o gosp. komunalnej nie stanowią inaczej.
4. Przekształcenie:
Ustawa o gosp. komunalnej przewiduje możliwość przekształcenia zakładu budżetowego w
spółkę w drodze uchwały rady gminy. Do przekształcenia zakładu budżetowego w spółkę
stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o gosp. komunalnej, które przewidują, iż składniki
mienia zakładu budżetowego staja się majątkiem spółki. Zgodnie z nimi prawo zarządzania
gruntem zakładu budżetowego przekształconego w spółkę staje się prawem użytkowania
wieczystego spółki, a spółka w wyniku przekształcenia wstępuje we wszystkie prawa i
obowiązki związane z działalnością zakładu budżetowego.
Ustawa o gosp. komunalnej nie przewiduje żadnych przesłanek, których spełnienie stanowi
warunek przekształcenia zakładu budżetowego w spółkę. Właściwe organy gminy jst
podejmują uchwałę o przekształceniu zakładu budżetowego w spółkę w ramach niczym
nieskrępowanego uznania. Rada gminy jest zobowiązana dokonać wyboru formy spółki.
Formy szczególne:
1. Związki komunalne:
Stanowią one instytucjonalną podstawę dla współpracy jst, poddaną regulacji ustaw o
samorządzie gminnym i powiatowym. Związek komunalny posiada osobowość prawną, jest
więc nowym podmiotem prawa, uprawnionym do uczestniczenia w obrocie gospodarczym.
Utworzenie związku komunalnego wymaga podjęcia uchwał odpowiednich jst.
Organem stanowiącym i kontrolnym związku jest zgromadzenie związku, który tworzą
wójtowie i burmistrzowie gmin i reprezentanci powiatów. Organem wykonawczym związku
jest zarząd powoływany przez zgromadzenie związku komunalnego. Związek komunalny,
podobnie jak właściwe jst, może prowadzić gosp. komunalną, mającą na celu wykonanie
zadań odpowiednich jst. Wykorzystanie formy związku komunalnego w tym zakresie jest
uzasadnione lepszą, bardziej oszczędną realizacją określonych zadań publicznych,
zaspokajających potrzeby mieszkańców, niemożliwych do realizacji na poziomie gminy bądź
powiat (np. z uwagi na ograniczone środki finansowe).
57
2. Porozumienia komunalne:
Są one zawierane między gminami, powiatami i województwami w celu wykonania zadań
zaspokajających zbiorowe potrzeby wspólnoty samorządowej. Podstawy prawne porozumień
komunalnych tworzą przepisy prawne ustaw o samorządzie gminnym, powiatowym i
wojewódzkim. Istotną cechą wyróżniającą omawiane porozumienia jest brak odrębnej
podmiotowości prawnej. W wyniku zawartego porozumienia nie powstaje nowy podmiot
praw i obowiązków wyposażony w osobowość prawną. W związku z tym określone zadania
realizuje jedna z jst, korzystając ze środków finansowych stron porozumienia komunalnego.
Z prawnego punktu widzenia, porozumienie komunalne jest umową publicznoprawną, której
treścią jest przekazanie jednej z jst (strony porozumienia) realizacji zadań publicznych pod
warunkiem partycypacji w kosztach związanych z wykonaniem przekazanych zadań. Jest to
w wielu wypadkach bardziej efektywna forma realizacji zadań np. gminy niż powołanie
własnego przedsiębiorstwa.
41. Umowne powierzanie wykonywania zadań z zakresu gospodarki
komunalnej.
Podstawa: ustawa o gospodarce komunalnej. Gospodarka komunalna obejmuje w
szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i
nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług
powszechnie dostępnych. Dzięki niej przestały istnieć przedsiębiorstwa komunalne, określiła
ona również formy działania gospodarki komunalnej jakimi są obecnie zakłady budżetowe
lub spółki prawa handlowego, a także, co istotne - umożliwiła powierzenie przez gminy
świadczenia usług komunalnych przez wszystkie podmioty rynkowe. Jednostki samorządu
terytorialnego mogą więc powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej
osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom nie posiadającym osobowości prawnej,
w drodze umowy na zasadach ogólnych, z zastosowaniem przepisów o zamówieniach
publicznych (z uwzględnieniem przepisów o finansach publicznych lub, odpowiednio,
przepisów o partnerstwie publiczno-prywatnym, przepisów o koncesji na roboty budowlane
lub usługi, przepisów o zamówieniach publicznych i przepisów o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie).
Umowa dotycząca powierzenia wykonywania zadań z zakresu gospodarki komunalnej
powinna zostać zawarta w formie pisemnej i zawierać w swojej treści elementy składowe
dotyczące m.in. okresu obowiązywania, warunków finansowych, dopuszczalności jej
rozwiązania itp. Jeżeli do prowadzenia danego rodzaju działalności wymagane jest uzyskanie
zezwolenia, jst może powierzyć wykonywanie zadań wyłącznie podmiotowi posiadającemu
takie zezwolenie.
Ustawa zapewnia znaczącą autonomię gminie, pozwala na samodzielne ustalenie zasad, form
i warunków prowadzenia gospodarki u siebie. Istnieją dwa podstawowe modele organizacji
usług komunalnych w gminie: w pierwszym, usługi komunalne są świadczone przez gminne
jednostki organizacyjne, zaś w drugim świadczą je inne podmioty gospodarcze.
58
42. Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej a zakład administracyjny.
Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej
1.)Działa w oparciu o ustawę z dnia 25
września 1981 r. o przedsiębiorstwach
państwowych
2.) jest formą wykonywania przez państwo
działalności gospodarczej.
3.) jest jedną z dwóch form przedsiębiorstwa
państwowego
(drugą
formą
jest
przedsiębiorstwo działające na zasadach
ogólnych)
4.) uzyskuje odrębną osobowość prawną po
dokonaniu wpisu do rejestru ale trzeba
pamiętać, że do jego istnienia potrzebne jest
dokonanie pewnych czynności prawnych
przez
administrację
państwową
(np.: wydanie
aktu
o
utworzeniu
przedsiębiorstwa, powołanie pierwszego
dyrektora przedsiębiorstwa, wyposażenie
przedsiębiorstwa w środki do prowadzenia
działalności)
5.) jest samodzielnym, samofinansującym się
i samorządnym a organy państwowe mogą
podejmować decyzje w zakresie działalności
przedsiębiorstwa tylko i wyłącznie wtedy
gdy pozwalają na to przepisy ustawowe (tzw.
domniemanie
samodzielności
prawnej
przedsiębiorstwa)
6.) tworzone są w szczególnie wrażliwych
dla interesu publicznego dziedzinach (np.: w
zakresie komunikacji miejskiej, zaopatrzenia
ludności w energię elektryczną, gazową i
cieplną, usług pogrzebowych i utrzymania
urządzeń cmentarnych)
7.) w odróżnieniu od przedsiębiorstwa
państwowego działającego na zasadach
Zakład administracyjny
1.)Działa w oparciu o ustawę z dnia 30
czerwca 2005 r. o finansach publicznych
2.) powoływany do zarządu mieniem
publicznym wydzielonym dla prowadzenia
działalności gospodarczej
3.)
najczęściej
ma
formę
jednostki
budżetowej albo zakładu budżetowego.
Różnica miedzy nimi polega na sposobie
finansowania
działalności.
Jednostka
budżetowa
swoje
wydatki
pokrywa
bezpośrednio z budżetu państwa (jednostki
samorządu terytorialnego) a uzyskany
dochód także idzie do tego budżetu. Zakład
budżetowy
wykonuje
swoje
zadania
odpłatnie i z tego pokrywa wydatki, później
rozlicza się z uzyskanego dochodu z
jednostką macierzystą.
4.) nie posiada odrębnej samodzielności
prawnej – jest to jednostka organizacyjna,
która wchodzi w skład struktur Skarbu
Państwa albo wspólnot samorządowych (jako
państwowy
lub
samorządowy
zakład
administracyjny)
5.) prowadzi działalność w oparciu o majątek
wydzielony przez Skarb Państwa albo
konkretną
wspólnotę
samorządową.
Właścicielem tego majątku nadal pozostaje
jednostka macierzysta.
pomiędzy jednostką macierzystą a zakładem
występują
zależności
o
charakterze
administracyjnym
6.) celem działalności jest bezpośrednie
świadczenie
usług
socjalno-bytowych,
zdrowotnych i kulturalnych w dziedzinie
określonym w akcie o jej utworzeniu.
7.)Zakład prowadzi swoja działalność w
imieniu
oraz
na
rachunek
podmiotu
59
ogólnych mają one niezarobkowy charakter
(w ich działalności nie chodzi o zysk) oraz
nie mogą przestać prowadzić działalności
mimo tego, że mają stratę. Mogą być tak
zwanie planowo deficytowe.
8.) pomiędzy organami przedsiębiorstwa a
osoba korzystającą z jego usług mamy
zazwyczaj stosunek cywilnoprawny, rzadziej
występuje stosunek administracyjnoprawny
państwowego albo samorządowego, który to
odpowiada za realizację zadań publicznych i
w związku z tym jednostka macierzysta ma
szeroką możliwość ingerencji w działanie
zakładu,
może
go
przekształcić,
zlikwidować, decyduję o tym jak ma być
wykorzystywane mienie zakładu.
8.)
Pomiędzy
organami
zakładu
a
korzystającym z usług zakładu nawiązuje się
stosunek
administracyjnoprawny
(tzw.
władztwo administracyjne albo typowy
stosunek cywilnoprawny.
Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej ma na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie
potrzeb ludności (np. przedsiębiorstwo wodociągowe). Organ założycielski ma obowiązek
dotowania działalności przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, jeżeli jest ona deficytowa,
ale niezbędna za względu na konieczność zaspokojenia potrzeb ludności. Przedsiębiorstwo
użyteczności publicznej świadczy usługi na zasadach określonych prawem cywilnym.
Pomiędzy przedsiębiorstwem użyteczności publicznej a korzystającym z jego usług nie
występuje stosunek władztwa administracyjnego. Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej
posiada osobowość prawną, która jest mu niezbędna dla nawiązania stosunków
cywilnoprawnych w celu świadczenia usług.
Zakład administracyjny jest to jednostka organizacyjna powołana do świadczenia usług
niematerialnych
na
podstawie
nawiązanego
z
użytkownikiem
stosunku
administracyjnoprawnego. Zakłady administracyjne w zasadzie nie posiadają osobowości
prawnej (z wyjątkiem szkół wyższych). Tworzone są przez organy administracji publicznej.
Nie kierują się kryterium ekonomiczno-finansowym. Korzystanie z ich usług jest przeważnie
nieodpłatne lub częściowo odpłatne, a zakłady finansowe są z budżetu państwa lub jednostki
samorządu terytorialnego. Korzystanie z usług zakładu administracyjnego może być
przymusowe (np. zakład karny, szkoła podstawowa).
43. Charakterystyka norm materialnoprawnych, kształtujących sytuację
administracyjno-prawną przedsiębiorcy.
Normy administracyjnego prawa gospodarczego zakreślają sferę wolności jednostki
(przedsiębiorcy). Normy materialnego prawa administracyjnego gospodarczego wskazują tym
podmiotom granice realizacji ich indywidualnych interesów oraz możliwości osiągania
autonomicznie wyznaczanych celów, pozostających w obszarze objętym wolnością
gospodarowania i konstytucyjnie gwarantowaną ochroną własności. Sfera swobody
aktywności przedsiębiorców określana jest zdecydowanie szeroko. Normy prawa
administracyjnego gospodarczego co najmniej w dwojaki sposób określają sytuację prawną
przedsiębiorców poddanych zawartych w nim regulacjom prawnym. Sytuacja prawna
przedsiębiorcy określona być może przez powyższe normy w sposób bezpośredni (norma
określa wprost prawa lub obowiązki jednostki-przedsiębiorcy), a także w sposób pośredni (
sytuacja, gdy norma określa kompetencje organów administracji publicznej,
podporządkowując przedsiębiorcę tym kompetencjom).
Normy obowiązujące bezpośrednio (per se)- są to normy, które stanowią o sytuacji
prawnej podmiotu, których źródłem są zdarzenia inne niż działania organów
administracji. Konkretyzacji sytuacji przedsiębiorcy dokonuje w tym przypadku nie
60
organ administracji, lecz dokonuje jej bezpośrednio sam podmiot, interpretując treści
zawarte w normie. W przeważającej mierze z treści tych norm wynikają przede
wszystkim różnego rodzaju obowiązki, w szczególnych przypadkach jedynie
uprawnienia. Sytuacja, gdy obowiązki przedsiębiorcy powstają z mocy samego prawa,
jest w prawie administracyjnym gospodarczym szczególnie często spotykana w
obszarze policji i reglamentacji gospodarczej. Ten system obowiązków, wynikających
bezpośrednio z normy prawnej, zdaje się wskazywać przedsiębiorcom granice ich
publicznych praw podmiotowych. Rola organu administracji publicznej sprowadza
się tu do kontroli przestrzegania tych norm przez adresatów i ewentualnej realizacji
obowiązku za pomocą środków przymusu, który realizowany jest normami prawa
procesowego.
Normy stanowiące podstawę do wydania przez organ aktów indywidualno-
konkretnych lub podjęcia czynności materialno technicznych- zarówno w sferze
reglamentacji, jak i w sferze policji określona część zakazów, zawarta w normach
obowiązujących bezpośrednio, będzie miała tzw. względny charakter. Względność
zakazu ustanowionego w normie a.p.g. polega na tym, że norma ta przewiduje
jednocześnie możność prawną indywidualnego zwolnienia się od tego zakazu poprzez
uzyskanie od właściwego organu administracji publicznej odpowiedniego zezwolenia.
Uprawnione organy administracji uchylają stosowanie generalnie obowiązujących
nakazów czy zakazów do indywidualnie określonych przedsiębiorców, w konkretnie
określonych sytuacjach (pozwolenia administracyjne, koncesje). Mamy tu do
czynienia z nadzorem prewencyjnym.
Norma prawna a.p.g. pośrednio kształtująca sytuację prawną adresata, w swej istocie
nie tyle sama wyznacza tę sytuację, ile staje się podstawą do takiego wyznaczenia
przez uprawniony organ administracji. Pośrednio obowiązująca norma prawna
powoduje, że przedsiębiorca poddany zostaje kompetencji organu administracji. Ta
dokonywana przez organ indywidualizacja następuje w oparciu o przepisy
sformalizowanej procedury- postępowania administracyjnego. Konkretyzacja sytuacji
polegać będzie na powiązaniu zindywidualizowanego adresata z uprawnieniami,
obowiązkami lub pozwoleniami zawartymi w dyspozycji normy prawnej.
44. Nakazy i zakazy o charakterze generalnym jako źródło obowiązków
przedsiębiorców.
Źródłem generalnych nakazów i zakazów są przepisy prawa powszechnie obowiązującego
zawarte w konstytucji, ratyfikowanych umowach międzynarodowych, ustawach,
rozporządzeniach oraz aktach prawa miejscowego. Mogą mieć one charakter policyjny
(wynikające z potrzeby ochrony pewnych niezmiennych wartości) lub reglamentacyjny
(podyktowane troską o prawidłowe funkcjonowanie rynku). Generalne zakazy i nakazy
wyznaczają pewne ramy, w obrębie których przedsiębiorca może podejmować działania w
sposób swobodny. Jest on podstawowym adresatem przepisów zawierających nakazy i
zakazy.
Drugim adresatem tych przepisów jest organ kontrolujący ich przestrzeganie oraz sposób ich
interpretacji przez przedsiębiorców. Normy zawierające wyrażone wprost zakazy i nakazy
skierowane bezpośrednio do przedsiębiorcy i nie wymagają konkretyzacji w postaci wydania
aktu administracyjnego. Rola organu administrującego ogranicza się do zapewnienia kontroli
zgodności podejmowanych przez przedsiębiorców działań z przepisami prawa oraz
ewentualnego wymuszenia wykonania obowiązku za pomocą zastosowania środków
przymusu. W niektórych przypadkach przedsiębiorca może ubiegać się o uchylenie w
stosunku do niego powszechnie obowiązującego zakazu przez wydanie zezwolenia.
61
45. Obowiązek a warunek w administracyjnym prawie gospodarczym.
OBOWIĄZEK
Obowiązki prawne w apg są kreowane głównie przez normy materialnego prawa adm.
gospodarczego, ale również prawa formalnego (postępowanie adm., postępowanie
sądowoadm., postępowanie cywilne).
Podstawa prawna: tylko w normach powszechnie obowiązujących (należących do prawa
krajowego, do prawa wspólnotowego i prawa międzynarodowego).
Zasadniczo przedsiębiorca może podejmować swobodnie różne działania, a normy prawa
publicznego ograniczające jego swobodę stanowią w tym zakresie wyjątek. Zgodnie z art. 31
ust. 3 Konstytucji RP: Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i
praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w
demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla
ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.
Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. zasada proporcjonalności.
W apg obowiązki prawne przedsiębiorcy nie odpowiadają uprawnieniom innych podmiotów,
tak jak to jest np. w prawie prywatnym (obowiązek dłużnika odpowiada uprawnieniu
wierzyciela). Obowiązkom przedsiębiorcy odpowiadają kompetencje przydzielone
organom adm. gospodarczej za pomocą których poprzez nadzór prawny czuwa nad ich
wykonywaniem przez przedsiębiorcę.
Obowiązki przedsiębiorców nie są zachowaniami ekwiwalentnymi. Z tytułu ich wykonania
przedsiębiorca nie może domagać się określonego świadczenia od władzy publicznej czy
innego podmiotu.
Mają charakter osobisty. Powinny być wykonywane przez ich adresatów wskazanych w
normie prawnej, nie mogą być przenoszone na kogoś innego.
Mają charakter niepieniężny. Nie wyklucza to jednak sytuacji, gdzie np. zapłacenie
okresowej „opłaty koncesyjnej” z tytułu udzielonej koncesji będzie obowiązkiem o
charakterze pieniężnym.
Powstawanie.
Z mocy prawa (ex lege)
Z momentem wystąpienia po stronie przedsiębiorcy elementów przewidzianych w hipotezie
normy prawnej (stany faktyczne lub prawne w związku z podejmowaniem i wykonywaniem
działalności gospodarczej) powstaje konkretny obowiązek zachowania się adresata określony
w dyspozycji normy prawnej.
- nierzadko jeden stan faktyczny lub prawny rodzi wiele obowiązków prawnych w apg i
jednocześnie wywołuje obowiązki prawne w innych obszarach prawa.
- przedsiębiorca nie może uchylać się od spełnienia obowiązków tłumacząc się:
nieznajomością powinności (ignorantia iuris nocet) lub niezrozumieniem sensu powinności.
- co do zasady wykonywanie obowiązków: dobrowolne. Dopiero gdy w wyniku podjętych
czynności kontrolnych zostanie stwierdzone że obowiązek nie został wykonany lub
wykonano go tylko częściowo, organy adm. gospodarczej podejmują działania. Może tu np.
zostać wydana decyzja deklaratoryjna stwierdzająca istnienie obowiązku z mocy prawa.
Następnie mogą być podjęte czynności przewidziane w ustawie o postępowaniu
egzekucyjnym w adm. zmierzające do przymusowego wykonania obowiązków i/albo do
zastosowania innych sankcji za niewykonanie lub nieprawidłowe wykonanie obowiązku.
Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte, gdy przepis jednoznacznie określa rodzaj i
zakres obowiązku. Wątpliwości co do zakresu lub rodzaju powinny być wyjaśnione przed
wszczęciem, a gdy pojawiły się one w toku postępowania- przed jego zakończeniem.
62
- decyzja adm. (deklaratoryjna) wydawana jest tylko wtedy, gdy chodzi o wiążące ustalenie
danej sytuacji, kiedy okoliczności z którymi przepis wiąże dane skutki są niejasne, budzą
wątpliwości, zwłaszcza gdy istnieje spór. Wydanie decyzji deklaratoryjnej musi mieć
podstawę prawną w przepisach powszechnie obowiązujących. Kiedy fakt spełniania
przesłanek jest oczywisty i bezsporny, decyzja adm. w takiej sprawie jest bezprzedmiotowa,
wystarczy wydanie zaświadczenia.
- Tytułem prawnym jest tu np. ustawa czy rozporządzenie.
W drodze działań prawnych adm. gospodarczej
-administracyjne
akty
indywidualne
(w
szczególności
decyzje
adm.,
postanowienia)charakter konstytutywny!
- elementy konieczne to: 1) wystąpienie w hipotezie normy prawnej elementów niezbędnych
(stanów faktycznych i stanów prawnych) 2) przeprowadzenie jurysdykcyjnego postępowania
adm. w oparciu o które wydana zostaje zazwyczaj decyzja adm. ustalająca konkretny
obowiązek prawny (konstytutywna).
- taka doręczona przedsiębiorcy decyzja staje się tytułem prawnym, z którego wynika dla
niego obowiązek.
- co do zasady wykonywanie obowiązków: dobrowolne. Jeśli nie, wszczyna się postępowanie
egzekucyjne w adm., zmierzające do przymusowego wykonania obowiązku i/albo działania
zmierzające do zastosowania innych sankcji za niewykonanie bądź nieprawidłowe wykonanie
obowiązku.
- decyzji może zostać nadany rygor natychmiastowej wykonalności albo może podlegać
natychmiastowemu wykonaniu z mocy prawa.
Zakres podmiotowy: przedsiębiorca („każdy”, „wytwarzający”, „naprawiający urządzenia
techniczne” itd.)
Zakres przedmiotowy: zachowanie się (działanie bądź zaniechanie) przedsiębiorcy.
Sankcja prawna: jest wyrazem przymusu państwowego, który występuje w formie przymusu
administracyjnego. Występuje w dwóch postaciach:
Egzekucji- zmierza ona do przymusowego wprowadzenia w życie pożądanego przez normę
prawną stanu faktycznego.
Kary- polega na wytworzeniu nowego stanu faktycznego, jako odpłata za nieposłuszeństwo.
Administracja korzysta z tzw. Przywileju egzekucji (action direct). Jest podmiotem
uprawnionym do nałożenia obowiązków na jednostkę, sama stwierdza zgodność swego
żądania z prawem i sama może akt adm. wprowadzić w życie przy użyciu przymusu w razie
nieposłuszeństwa.
Nierzadko w apg bywa tak, że niewykonanie obowiązku prawnego stanowi czyn karalny w
rozumieniu Prawa karnego.
WARUNEK
Zdarzenie przyszłe i niepewne, w apg ma ograniczone zastosowanie.
Dwa rodzaje:
- zawieszający- ziszczenie się skutkuje przesunięciem wykonania aktu adm. w czasie, w
odniesieniu do uprzedniego nabycia, z tej decyzji adm. praw lub obowiązków.
-rozwiązujący- ziszczenie się powoduje wygaśniecie stosunku prawnego.
Występuje zawsze w powiązaniu ze stosunkiem prawnym, nie jest elementem samodzielnym.
Musi występować upoważnienie ustawowe do ustalenia warunku, inaczej będzie niezgodny z
prawem i będzie podlegać uchyleniu.
Przy kształtowaniu stosunku prawnego w ramach uznania adm. nie można ustanawiać
warunku.
Warunek stanowi dodatkową formę ingerencji adm. gospodarczej w trwanie sytuacji prawnej
przedsiębiorcy. Wzmacnia pozycję organu administracji gospodarczej.
63
Często na gruncie apg zachodzą zależności między wykonywaniem praw podmiotowych, a
wykonywaniem obowiązków prawnych. Często wykonywanie prawa podmiotowego
uzależnione jest od spełnienia obowiązków prawnych wynikających z mocy prawa lub
określonych aktami administracji. Stan takiego sprzężenia wykonywania konkretnego prawa
podmiotowego czy obowiązku prawnego od wykonywania innego prawa podmiotowego czy
obowiązku prawnego nie pozwala zawsze jednoznacznie ustalić granicy między
„obowiązkiem prawnym” a „warunkiem” w apg.
46. Decyzja administracyjna jako źródło praw i obowiązków
przedsiębiorców.
DECYZJA, JAKO ŹRÓDŁO PRAW PRZEDSIĘBIORCÓW:
1. Wydanie indywidualnego aktu adm. (akt konstytutywny) rodzi normę indywidualną dla
przedsiębiorcy (stanowi ona tytuł prawny dla przedsiębiorcy)
2. Prawo do prowadzenia (rozwijania) dział. gosp.
3. Trwałość tytułu prawnego (decyzji adm. uprawniającej). Trwałość nabytych praw nie ma
charakteru absolutnego! Normy APG przewidują przesłanki:
a) obiektywne np. interesy gosp. państwa (lub)
b) subiektywne np. wykonywanie pozwolenia niezgodnie z ustalonymi warunkami
które mogą stanowić podstawę do ograniczenia lub cofnięcia indywidualnego aktu adm.
Trwałość decyzji uprawniającej zdeterminowana jest także zachowaniem przedsiębiorcy!
Gwarantowana normami prawa ochrona prawna decyzji adm. uprawniającej:
Od aktów adm. zmieniających czy znoszących nabyte wcześniej prawa podmiotowe (np.
wezwanie do usunięcia stwierdzonych uchybień czy cofnięcie koncesji), przedsiębiorcy
przysługują środki ochrony prawnej:
administracyjne (np. odwołanie)
sądowe (np. skarga do sądu adm.)
Udzielenie przedsiębiorcy decyzji adm. uprawniającej powoduje, że jego sytuacja staje się
korzystniejsza od innych podmiotów, które takiej decyzji nie otrzymały (jest to uchylenie
ogólnego zakazu prowadzenia określonej dział. gosp.).
Wyróżniamy:
zezwolenia na prowadzenie określonego rodzaju dział. gosp.
zezwolenia uchylające ograniczenia wynikające z przepisów reglamentacyjnych lub
policyjnych, np. uprawnienie wydawane w formie decyzji adm.
DECYZJA, JAKO ŹRÓDŁO OBOWIĄZKÓW PRZEDSIĘBIORCÓW:
1. Na przedsiębiorcy w związku z wykonywaną działalnością ciąży szereg obowiązków
prawnych („obciążenia kontrolne”). Chęć wykonywania przez przedsiębiorcę określonej
dział. gosp. powoduje obowiązek uzyskania koncesji lub pozwolenia (obowiązek ten ma na
celu ochronę ważnego interesu publ. – jest to nadzór prawny zapobiegawczy)
2. Wraz z wydaniem decyzji uprawniającej przedsiębiorca otrzymuje jednocześnie prawo do
wykonywania określonej dział. i obowiązek poddawania się kontroli.
3. Do zakresu kontroli zalicza się m.in. badanie:
zgodności wykonywanej dział. z udzieloną decyzją uprawniającą,
przestrzegania warunków wykonywania dział. gosp.,
64
obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych
obywateli (przykład koncesji).
Jeżeli organ stwierdzi w drodze decyzji naruszenie (np. wymagań higienicznych i
zdrowotnych), to przedsiębiorca ma obowiązek usunięcia niezgodnego stanu faktycznego lub
prawnego w wyznaczonym terminie.
4. Obowiązki w APG powstają w większości z mocy prawa (norma określa wprost
obowiązki) i powinny być one wykonywane dobrowolnie przez adresatów norm. Jeżeli organ
dokonując czynności kontrolnych stwierdzi, że obowiązek nie został wykonany lub wykonano
go tylko częściowo może wydać decyzję administracyjną stwierdzającą istnienie obowiązku z
mocy prawa (d. deklaratoryjna). Z decyzją deklaratoryjną mamy do czynienia tylko wtedy,
gdy chodzi o ustalenie tej sytuacji w sposób wiążący, że w danych okolicznościach dla
adresata aktu wynikają z mocy ustawy określone uprawnienia lub obowiązki. Wiążące
ustalenie w drodze decyzji administracyjnej powinno mieć miejsce wtedy, gdy okoliczności
(przesłanki), z którymi przepis prawa wiąże powstanie określonych skutków prawnych z
mocy prawa, są niejasne, gdy ich występowanie w konkretnym przypadku budzi wątpliwości,
a zwłaszcza, gdy istnieje co do tego spór.
Obowiązki (wynikające z odrębnych ustaw) mogą dotyczyć:
I obciążeń osobistych:
zameldowania się przedsiębiorcy,
poddania się kontroli osobistej oraz udostępnienia zawartości bagaży,
okresowych badań lekarskich
II obciążeń materialnych:
badań technicznych pojazdów,
oznaczania środków spożywczych,
wyposażenia przeciwpożarowego,
ochrony mienia.
Realizacja powyższych obowiązków wiąże się zawsze z ponoszeniem przez przedsiębiorcę
określonych kosztów.
5. Obowiązki:
są wprowadzane w formie nakazów lub zakazów,
wskazują pożądany sposób zachowania się przedsiębiorcy (z punktu widzenia przepisów pr.)
Obowiązek uzyskania właściwego aktu adm. spełnia funkcję prewencyjną wobec ochrony
interesu publicznego, ma to zapobiegać niekorzystnym zjawiskom w życiu gospodarczym.
47. Podstawy prawne decyzji administracyjnych w prawie publicznym
gospodarczym.
Podstawa prawna - kluczowy element decyzji administracyjnej. Pojęcie to jest związane ze
stosowaniem prawa, przez które rozumiemy proces ustalania przez organ państwa na podstawie norm
prawa obowiązującego konsekwencji prawnych (pozytywnych lub negatywnych). Rezultatem tego
procesu jest decyzja adm.
Prawo składa się z systemu norm, które można podzielić na normy:
stanowienia,
merytoryczne (materialne) - określają wzorce zachowań,
formalne – kreują powinność przestrzegania bądź stosowania norm materialnych.
procesowe – decyzje adm. procesowe – podejmowane są w oparciu o normy procesowe (np. decyzja
adm. stwierdzająca nieważność innej decyzji adm. czy decyzja umarzająca post. adm. jako
bezprzedmiotowe).
65
Tylko normy materialne mogą stanowić podstawę prawną dla decyzji adm. skierowanej do
przedsiębiorcy! Podstawę prawną decyzji adm. adresowanych do przedsiębiorców określa głównie
krajowe prawo materialne (jest to tzw. podstawa materialnoprawna indywidualnego aktu adm.).
Występują również dziedziny stosunków gosp. (np. pomoc publiczna dla przedsiębiorców), gdzie nie
prawo krajowe, lecz pr. wspólnotowe (rozporządzenia wspólnotowe)
i pr. międzynarodowe (umowy międzynarodowe) tworzą normy materialne, które są podstawą prawną
decyzji adm. kierowanych do podmiotów dział. gosp.
Każda decyzja musi być wydana w oparciu o przepisy prawa powszechnie obowiazującego. Podstawa
prawna decyzji administracyjnej składa się z elementów:
ustrojowego regulującego właściwość rzeczową miejscową i instancyjną organu administrującego
wydającego decyzje
procesowego regulującego tok czynności prowadzących do wydania decyzji np. terminy, obowiązek
współdziałania (np. uzgodnienia, zasięgnięcia opinii) z innymi organami itp.,
materialnego warunkującego treść wydawanej decyzji w zależności od istniejącego stanu faktycznego
Decyzja administracyjna może być decyzja:
związaną organ musi wydać decyzje o określonej treści, jeżeli przedsiębiorca spełnia wszystkie
przewidziane prawem warunki
swobodą (uznaniowa) organ wydaje decyzje w oparciu o swoje swobodne uznanie w granicach
określonych ustawą
48. Treść decyzji administracyjnych w prawie publicznym gospodarczym.
Elementy decyzji adm. (art. 107 k.p.a.):
Oznaczenie organu adm. publ.
Data wydania
Oznaczenie strony / stron
Powołanie podstawy prawnej
Rozstrzygnięcie
Uzasadnienie faktyczne i prawne
Pouczenie (czy? i w jakim trybie? Służy od niej odwołanie)
Podpis (+ imię/nazwisko/stanowisko służbowe os. upoważnionej do wydawania decyzji). Brak
podpisu powoduje, że „decyzja” nie wywołuje skutków prawnych, nie można uznać doręczonego
dokumentu za decyzję!
* Pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa (do sądu powszechnego) lub skargi (do sądu
adm.) jeżeli przysługuje od decyzji
I Uzasadnienie faktyczne, wskazanie:
faktów, które organ uznał za udowodnione
dowodów, na których się oparł (oraz)
przyczyn z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej
II Uzasadnienie prawne – wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów
prawa.
Można odstąpić od uzasadnienia decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie, nie dotyczy to jednak
decyzji:
rozstrzygających sporne interesy stron (oraz)
decyzji wydanych na skutek odwołania.
Organ może odstąpić od uzasadnienia decyzji również w wypadkach, w których z dotychczasowych
przepisów ustawowych wynikała możliwość zaniechania czy ograniczenia uzasadnienia ze względu
na: interes bezpieczeństwa państwa lub porządek publiczny.
Przedsiębiorcy niezadowolonemu z treści decyzji adm. służą środki ochrony prawnej ustalone w
k.p.a.:
66
odwołanie – od decyzji wydanej w I instancji,
wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (od decyzji wydanej w I instancji przez ministra lub SKO).
Poza wyżej wskazanymi środkami możliwe jest również zastosowanie środków ochrony prawnej
(środki zaskarżenia) wywołujących kontrolę sądowoadministracyjną. W tym wypadku sprawy są
rozpatrywane przez WSA lub NSA (skarga kasacyjna od wyroku lub postanowienia WSA).
Pisma organu adm. zawierające rozstrzygnięcie w sprawie załatwianej decyzją adm. należy uznać za
decyzję adm., mimo iż nie posiadają one w pełni formy przewidzianej w art. 107 k.p.a., jeżeli
zawierają minimum elementów niezbędnych do zakwalifikowania ich jako decyzji adm.:
oznaczenie organu wydającego decyzję,
wskazanie jej adresata,
rozstrzygnięcie w sprawie,
podpis osoby reprezentującej organ adm.
Brak któregokolwiek z tych elementów dyskwalifikuje pismo organu jako decyzję (nie wywiera
ona skutków prawnych)!
Decyzja adm. rozpoczyna swój byt prawny z momentem zakomunikowania (doręczenia,
ogłoszenia) jej treści adresatowi tego indywidualnego aktu adm. Z tym momentem wiąże ona
organ, który ją wydał, a adresatowi wskazuje, w jaki sposób będzie wpływać na jego prawa lub
obowiązki. Przepisy APG często przewidują dla wydawanych na ich podstawie decyzji adm.
dodatkowe daleko idące modyfikacje w odniesieniu do rozwiązań przewidzianych w k.p.a. (dotyczy to
np. składników decyzji). Zasadą jest, że jeżeli brakuje przepisów szczególnych (lex specialis) ma
pełne zastosowanie standard z k.p.a. (lex generalis). Wszystkie odstępstwa dot. decyzji adm. od
rozwiązań zawartych w k.p.a. zazwyczaj słabiej chronią interes prawny przedsiębiorcy.
Decyzja musi być ponadto wydana przez właściwy organ w innym wypadku decyzja jest nieważna!
Decyzje wydawane na podstawie administracyjnego prawa gospodarczego można podzielić ze
względu na ich treść na:
1. koncesje ustanowione w dziedzinach o szczególnym znaczeniu ze względu na interes publiczny,
tworzą uprawnienie przedsiębiorcy do prowadzenia określonej działalności
2. zezwolenia (pozwolenia) stanowiące uchylenie powszechnie obowiązującego zakazu:
policyjne, jeżeli zakaz został ustanowiony ze względu na ochronę szczególnych wartości, takich jak
np. życie i zdrowie ludzi
3. reglamentacyjne, jeżeli zakaz został ustanowiony w celu zapewnienia prawidłowego
funkcjonowania obrotu gospodarczego
4. proste - przedsiębiorca zostaje dopuszczony do prowadzenia określonej działalności gospodarczej
pod warunkiem przestrzegania norm powszechnie obowiązujących
5. uwarunkowane - uchylają powszechnie obowiązujący zakaz obciążając jednocześnie
przedsiębiorcę obowiązkiem spełnienia dodatkowych warunków zawartych w zezwoleniu
6. decyzje deklaratoryjne potwierdzające określony stan faktyczny lub prawny:
- akty kwalifikacyjne osobowe dotyczące osób:
dotyczące kwalifikacji osobistych np. kategoria zdrowia
dotyczące kwalifikacji zawodowych np. dyplomy uczelni, prawo jazdy
- akty kwalifikacyjne rzeczowe dotyczące właściwości rzeczy (np. atest, certyfikat),
akty nadzoru:
nakazujące wykonanie określonych czynności faktycznych
stwierdzające nieważność czynności prawnych
odbierające nadane uprzednio uprawnienia
49. Prawa podmiotowe w prawie publicznym gospodarczym.
Prawo podmiotowe jest pojęciem-narzędziem służącym do opisywania skutków prawnych, jakie
niesie prawo przedmiotowe dla jego podmiotów. Prawo podmiotowe oraz obowiązek prawny składają
się na sytuację prawną przedsiębiorcy!
Prawa podmiotowe wynikają z prawa:
a) krajowego,
67
b) wspólnotowego,
c) międzynarodowego.
Należy odróżniać prawo podmiotowe od prawa przedmiotowego. Prawo przedmiotowe to ogół
obowiązujących norm prawnych wynikających ze źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Prawa
podmiotowe wynikają zawsze z prawa przedmiotowego (pozytywnego), które jest źródłem pr.
podmiotowego. Prawo podmiotowe jest oparte na akceptowalnych i preferowanych w danym
miejscu i czasie wartościach oraz zasadach – są one materialnym źródłem praw podmiotowych.
W literaturze przyjmuje się podział pr. podmiotowych na:
a) prywatne – kształtowane prawem prywatnym (np. prawo własności)
b) publiczne – kształtowane prawem publicznym. Beneficjentem pr. podmiotowego publ. jest tylko
jednostka (PRZEDSIĘBIORCA), nigdy państwo (podmioty władzy publ.). Zobowiązanymi z tytułu
pr. podmiotowych są organy adm. gosp. (lub inne podmioty władzy publ.).
Publiczne pr. podmiotowe są skierowane ostatecznie do podmiotów władzy publ., które z tytułu
przysługującego jednostce publ. pr. podmiotowego zobowiązane są do określonego prawem
zachowania np. złożenie przez przedsiębiorcę wniosku o udzielenie zezwolenia na wykonywanie
danej dział. gosp. (pr. podmiotowe przedsiębiorcy) rodzi po stronie organu administracji obowiązek
prawny rozpatrzenia podania i wydania we właściwym terminie stosownej decyzji adm.
Sankcją za niewykonanie publ. praw podmiotowych jest odpowiedzialność dyscyplinarna oraz
odszkodowawcza administracji gospodarczej.
Publ. pr. podmiotowe są uprawnieniami uznanymi lub nadanymi i jednocześnie gwarantowanymi
jednostce przez pr. powszechnie obowiązujące.
Zachowania organów adm. gospodarczej podejmowane w odpowiedzi na publ. pr. podmiotowe
jednostek wyrażane są głównie przez prawne formy działania adm. gospodarczej – DECYZJE ADM.
Prawo podmiotowe przedsiębiorcy wyrażające się między innymi w możliwości domagania się
określonego zachowania od organów adm. gospodarczej musi iść w parze z efektywną ochroną
prawną tego uprawnienia (istnienie środków zaskarżenia dla przedsiębiorcy)!
Publ. pr. podmiotowe pozwala na wyraźne wyodrębnienie oraz ochronę indywidualnego interesu
prawnego jednostki wobec interesu zbiorowego (publicznego) reprezentowanego przez organy publ.
KATEGORIE PUBL. PR. PODMIOTOWYCH (podział):
a) pr. podmiotowe współdziałania z adm. publ. – są to prawa pozytywne (wyrażone w konkretnej
regulacji pr.) przysługują osobom prawa publicznego. Jednostka ma zagwarantowany bezpośredni
udział w wykonywaniu władzy publ. (np. czynne i bierne pr. wyborcze)
b) pr. podmiotowe do żądania pewnych pozytywnych świadczeń od państwa – możliwość żądania
od właściwych organów w państwie pewnych zachowań, np.
- roszczenia prawnego o wydanie aktów administracyjnych o określonej treści (niektórych pozwoleń
czy potwierdzeń)
- może przybierać postać prawnie chronionego interesu
- prawa do innych świadczeń pozytywnych (odszkodowania, renty, zasiłki, zapomogi etc.)
c) pr. podmiotowe o treści negatywnej – podmioty władzy publ. nie mogą naruszać obszarów
wolności działania przedsiębiorcy zastrzeżonej prawem powszechnie obowiązującym. Jednostce służy
prawo żądania od adm. gospodarczej zaniechania ingerencji w jej sferę wolnościową (gdy
przedsiębiorca uzyskał określone zezwolenie i wykonuje określoną dział gosp. to organy nie powinny
mu w tę działalność ingerować np. cofać jej bezpodstawnie).
Od powyższych 3 rodajów publ. pr. podmiotowych należy odróżniać – publ. pr. podmiotowe
wynikające z adm. aktu indywidualnego (np. koncesji czy pozwolenia)!
PUBL. PR. PODMIOTOWE:
1. Mają charakter osobisty i powinny być wykonywane tylko przez adresatów tych praw,
2. Nie mogą stanowić przedmiotu obrotu gosp. (zakaz ich zbywania, nabywania i obciążania),
3. Można się ich niekiedy zrzec,
4. Ich niewykonywanie może być podstawą do ich cofnięcia lub wygaśnięcia
68
50. Administracyjno-prawne formy ochrony interesów przedsiębiorców.
Tutaj środki ochrony prawnej występują: na drodze administracyjnej (przede wszystkim
ODWOŁANIE) i na drodze sądowoadministracyjnej (głównie skarga na ostateczne decyzje adm. do
WSA oraz skarga kasacyjna do NSA).
2) W świetle ustawy o swobodzie działalności gospodarczej
SPRZECIW- wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli czynności z naruszeniem
przepisów dotyczących:
- zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli
- okazania legitymacji służbowej oraz doręczenia upoważnienia do przeprowadzania kontroli
- przeprowadzania kontroli w obecności kontrolowanego
- nie przeprowadzania równocześnie więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy
- ograniczenia czasu trwania wszystkich kontroli w roku;
Nie można wnieść sprzeciwu jeśli organ przeprowadza kontrolę:
1) dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu
przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów;
2) w zakresie: nadzoru podatkowego, weterynaryjnego, kontroli administracji rybołówstwa, kontroli
związanej z nadawaniem towarom przeznaczenia celnego, kontroli przemieszczających się środków
transportu, zakupu produktów lub usług sprawdzających rzetelność usługi (Inspekcja Handlowa),
sprzedaży dokonywanej poza punktem stałej lokalizacji (np. na targowiskach).
Na piśmie do organu podejmującego i wykonującego kontrolę. O wniesieniu sprzeciwu
przedsiębiorca zawiadamia na piśmie kontrolującego.
Można wnieść w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli.
Przedsiębiorca musi uzasadnić wniesienie sprzeciwu.
Powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych przez organ z chwilą doręczenia kontrolującemu
zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu do czasu rozpatrzenia sprzeciwu (lub przy wniesieniu
zażalenia do czasu rozpatrzenia zażalenia).
Powoduje wstrzymanie biegu czasu trwania kontroli od dnia wniesienia sprzeciwu do dnia
doręczenia przedsiębiorcy postanowienia rozstrzygającego sprzeciw (lub postanowienia
rozstrzygającego zażalenie jeśli wniesiono zażalenie).
Organ kontroli może w razie wniesienia sprzeciwu dokonać zabezpieczenia dowodów w formie
postanowienia (wygasa w dniu następującym po dniu doręczenia przedsiębiorcy poniższych
postanowień).
Rozpatrzenie przez organ kontroli: 3 dni robocze od dnia otrzymania sprzeciwu - wydanie
postanowienia o:
- odstąpieniu od czynności kontrolnych
- kontynuowaniu czynności kontrolnych;
Na postanowienie to przysługuje:
ZAŻALENIE
Można wnieść w ciągu 3 dni od otrzymania postanowienia.
Rozstrzygnięcie zażalenia w drodze postanowienia w ciągu 7 dni od dnia wniesienia (jeśli nie to jest to
równoznaczne z uznaniem słuszności zażalenia.)
3) W świetle ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów
*ODWOŁANIE DO SĄDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW- przysługuje od
decyzji Prezesa Urzędu w terminie dwóch tygodni od jej doręczenia. Składa się je do Prezesa, który:
a) przekazuje je niezwłocznie wraz z aktami sprawy do właściwego sądu;
b) jeżeli uzna odwołanie za słuszne może uchylić albo zmienić swoją decyzję w całości lub w części, o
czym bezzwłocznie powiadamia stronę, przesyłając jej nową decyzję, od której przysługuje
odwołanie;
69
c) przed czynnością a) lub b) w uzasadnionych przypadkach może przeprowadzić dodatkowe
czynności zmierzające do wyjaśnienia zarzutów podniesionych w odwołaniu;
*ZAŻALENIE- na niektóre postanowienia Prezesa Urzędu w terminie tygodnia od dnia doręczenia;
przepisy dotyczące odwołania stosuje się odpowiednio.
W sprawach nieuregulowanych do postępowania przed Prezesem Urzędu stosuje się KPA. W
sprawach dotyczących dowodów- Kodeks postępowania cywilnego. Od decyzji jednak nie przysługują
środki z KPA dotyczące wznowienia postępowania, uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności
decyzji.
4) W świetle ustawy Prawo zamówień publicznych
Środki ochrony prawnej przysługują tu: wykonawcy, uczestnikowi konkursu, a także innemu
podmiotowi, jeżeli ma lub miał interes w uzyskaniu danego zamówienia oraz poniósł lub może
ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy.
ODWOŁANIE
- od niezgodnej z przepisami ustawy czynności zamawiającego w postępowaniu o udzielenie
zamówienia
- od zaniechania czynności do której zamawiający jest zobowiązany na podst. ustawy.
Jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie
art. 11 ust. 8, odwołanie przysługuje wyłącznie wobec czynności:
1) wyboru trybu negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki lub zapytania o cenę;
2) opisu sposobu dokonywania oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu;
3) wykluczenia odwołującego z postępowania o udzielenie zamówienia;
4) odrzucenia oferty odwołującego.
Powinno zawierać: wskazanie czynności lub zaniechania zamawiającego, zarzuty, żądanie,
okoliczności faktyczne i prawne uzasadniające odwołanie.
Do Prezesa Izby w formie pisemnej albo elektronicznej, kopię przesyła się zamawiającemu;
Terminy do wniesienia:
1) Jeżeli dotyczy treści ogłoszenia o zamówieniu lub wobec treści SIWZ-u (przy przetargu
nieograniczonym):
- 10 dni od dnia publikacji ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub zamieszczenia
specyfikacji istotnych warunków zamówienia na stronie internetowej- gdy kwoty przekroczone lub
równe
- 5 dni od dnia zamieszczenia ogłoszenia w Biuletynie Zamówień Publicznych lub specyfikacji
istotnych warunków zamówienia na stronie internetowej- wartość zamówienia mniejsza niż te kwoty
2) w innych przypadkach:
- kwoty przekroczone lub równe: 10 dni od dnia, w którym powzięto lub przy zachowaniu należytej
staranności można było powziąć wiadomość o okolicznościach stanowiących podstawę jego
wniesienia;
- kwoty nie przekroczone: 5 dni.
W przypadku wniesienia odwołania po upływie terminu składania ofert bieg terminu związania ofertą
ulega zawieszeniu do czasu ogłoszenia przez Izbę orzeczenia.
Zamawiający nie może zawrzeć umowy do czasu wydania orzeczenia przez Izbę
Zamawiający przesyła w ciągu 2 dni kopię odwołania innym wykonawcom uczestniczącym w
postępowaniu; wykonawca, jeśli ma interes, w ciągu 3 dni może wówczas przystąpić do postępowania
odwoławczego po którejś ze stron.
Odwołanie podlega rozpoznaniu jeśli: nie ma braków formalnych oraz uiszczono wpis.
Izba rozpoznaje odwołanie w składzie jednoosobowym lub trzyosobowym (gdy tak zadecyduje Prezes
Izby).
Rozpatrzenie: w ciągu 15 dni od doręczenia.
Izba odrzuca odwołanie, gdy:
-w sprawie nie mają zastosowania przepisy ustawy;
70
- wniesienie przez podmiot nieuprawniony;
- wniesienie po terminie;
- odwołujący powołuje się wyłącznie na te same okoliczności, które były przedmiotem rozstrzygnięcia
przez Izbę w sprawie innego odwołania dotyczącego tego samego postępowania wniesionego przez
tego samego odwołującego się;
-odwołujący nie przesłał zamawiającemu kopii odwołania,
Izba uwzględnia odwołanie, jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub
może mieć istotny wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia.
Podczas rozprawy obowiązek wskazywania dowodów (dokumenty, świadkowie, biegli, przesłuchanie
stron;)
O oddaleniu odwołania lub jego uwzględnieniu Izba orzeka w wyroku. W pozostałych przypadkach
Izba wydaje postanowienie.
-Jeżeli nie zawarto umowy Izba może: nakazać wykonanie lub powtórzenie czynności przez
zamawiającego;
-Jeżeli zawarto umowę Izba może: unieważnić ją, unieważnić ją w części, nałożyć karę finansową.
SKARGA DO SĄDU
Przysługuje na orzeczenie Izby stronom oraz uczestnikom postępowania odwoławczego.
Skargę wnosi się do sądu okręgowego za pośrednictwem Prezesa Izby, w terminie 7 dni od doręczenia
orzeczenia Izby przesyłając jej odpis przeciwnikowi skargi. Prezes przekazuje skargę wraz z aktami
postępowania odwoławczego do sądu w ciągu 7 dni od jej otrzymania.
Powinna zawierać: oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, zarzuty, uzasadnienie, dowody, wniosek o
uchylenie lub o zmianę orzeczenia.
W skardze nie można rozszerzyć żądania odwołania.
Rozpoznanie: niezwłocznie, nie później niż miesiąc od wpłynięcia.
Sąd oddala skargę wyrokiem, jeżeli jest ona bezzasadna. W przypadku uwzględnienia skargi sąd
zmienia zaskarżone orzeczenie i orzeka wyrokiem co do istoty sprawy, a w pozostałych sprawach
wydaje postanowienie.
Sąd nie może orzekać co do zarzutów, które nie były przedmiotem odwołania.
Nie przysługuje skarga kasacyjna.
51. Nadzór administracyjny nad działalnością gospodarczą.
Nadzór gospodarczy – ingerencja działalności państwa podejmowana w interesie publicznym
wobec działalności podmiotów gospodarczych, samodzielnych, działających na własne
ryzyko i odpowiedzialność przedsiębiorców, zasadniczo w przestrzeni wyznaczonej przez
wolności i prawa podmiotowe w obrocie gospodarczym.
Nadzór administracyjny – nadzór gospodarczy w wąskim znaczeniu; nadzór organów
państwowych wykonywany wobec jednostek samorządowych, w tym jednostek samorządu
terytorialnego, instytucjonalnie samodzielnych i wykonujących własne i zlecone zadania
publiczne na własną odpowiedzialność.
Celem nadzoru jest uczestnictwo podmiotów w obrocie gospodarczym pozostawało w
zgodzie z ustalonymi regułami prawa.
Nadzór administracyjny nad działalnością gospodarczą sprawowany jest przez kompetentne
organy administracji publicznej. Stosunek nadzoru to zespół relacji prawnych nawiązywanych
przez nadzorującego (organ administracyjny) z nadzorowanym (podmiot administrowany).
Stosunek nadzoru nawiązywany jest w celu zapobiegania zagrożeniom mogącym powstać w
wyniku prowadzenia przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej. Uprawnienia nadzorcze
z reguły powiązane są z uprawnieniami kontrolnymi organ nadzoru może po przeprowadzeniu
kontroli władczo ingerować w prowadzona działalność gospodarczą w celu zapobieżenia
wystąpieniu zagrożenia, przeciwdziałania zagrożeniom lub usunięcia ich skutków.
71
Środki nadzoru prewencyjnego: zatwierdzenie aktu podmiotu nadzorowanego, uprzednia
zgoda lub wezwanie podmiotu nadzorowanego.
Środki nadzoru represyjnego: uchylenie, zawieszenie, stwierdzenie nieważności decyzji,
nakazy i zakazy określonego postępowania.
52. Organy nadzoru administracyjnego nad działalnością gospodarczą.
Nadzór instytucjonalny - nadzór administracyjny sprawowany przez organy specjalnie do
tego powołane.
Nadzór funkcjonalny – nadzór powierzony organom administracji publicznej oprócz ich
innych właściwych kompetencji.
Policyjne np.:
Inspekcji Sanitarnej
Dozoru Technicznego
Inspekcji Budowlanej
Państwowej Straży Pożarnej
Inspekcji Weterynaryjnej
Inspekcji Farmaceutycznej
Inspekcji Ochrony Środowiska
Reglamentacyjne np.:
Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Inspekcji Hodowlanej
Powiatowych rzeczników konsumentów
Kontroli skarbowej i celnej:
Urzędy skarbowe
Izby skarbowe
Urzędy celne
Inspekcję celną
Koncesyjne:
Właściwych ministrów i organy specjalistyczne przez nich upoważnione
Krajowa Radę Radiofonii i Telewizji
53. Stosunek prawny kontroli.
Kontrola – sprawdzanie prawidłowości określonych zjawisk czy działań, ich analizowanie i
ocena, ustalanie wyników pokontrolnych i wysuwanie odpowiednich wniosków.
(Nadzór – jest pojęciem szerszym; obejmuje również prawo bezpośredniej ingerencji w
działalność podmiotu nadzorowanego;)
Kontrola ma na celu wskazanie dostrzeżonych nieprawidłowości, ale pozostawienie
względnej swobody wyboru sposobu ich usunięcia. Nadzór natomiast podejmuje działania
bezpośrednio zmierzające do zmiany stanu nieprawidłowego.
Kontrola stanowi nieodzowny element procesu oddziaływania państwa na gospodarkę.
Obecnie istnieją dostateczne podstawy dogmatyczno – prawne uznania kontroli gospodarczej
jako samoistnej funkcji organów administracji gospodarczej. Najszerszą podstawą prawną dla
kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorców stanowi ustawa o swobodzie działalności
gospodarczej. Określa ona zasady przeprowadzania kontroli działalności gospodarczej
72
przedsiębiorców, chyba że zasady i tryb kontroli wynikają bezpośrednio z przepisów
powszechnie obowiązujących UE lub ratyfikowanych umów międzynarodowych.
Środkami kontroli określają przepisy prawne. Należą do nich między innymi: zawiadomienie
o wszczęciu kontroli, czynności kontrolne, gromadzenie materiału dowodowego,
sformułowanie zaleceń pokontrolnych.
Dopuszcza się sprzeciw złożony przez przedsiębiorcę wobec - podjęcia i wykonywania przez
organy kontrolne czynności z naruszeniem określonych przepisów prawa.
Podstawą stosunku kontroli są najczęściej przepisy ustawy tworzące lub wskazujące:
1. Organ powołany do prowadzenia kontroli
2. Przedmiot i granice kontroli
3. Kryteria kontroli
4. Czas i miejsce przeprowadzenia kontroli
5. Dopuszczalne czynności kontrolne
6. Formy ustalenia wyników kontroli
7. Środki prawne przysługujące podmiotowi kontrolowanemu
54. Kryteria kontroli gospodarczej w prawie publicznym gospodarczym.
Kryteria kontroli wyznaczają pewne wzorce postępowania kontrolowanych podmiotów.
Należy do nich odnieść postępowania będące przedmiotem kontroli. Prawnie określone
kryteria kontroli stanowią swoistego rodzaju zasady, jakimi powinny kierować się podmioty
kontrolowane. Wszystkie podmioty gospodarcze mogą być poddane kontroli w zakresie
legalności i rzetelności, a przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą z
wykorzystaniem mienia publicznego również w zakresie celowości i gospodarności.
Kryteria kontroli:
1. Legalności – obowiązek podmiotu nadzorowanego do działania zgodnie z prawem
2. Rzetelności – obowiązek należytego udokumentowania prowadzonej działalności
gospodarczej
3. Gospodarności – (tylko w sferze zarządu własnością publiczną) – obowiązek właściwego
wykorzystania posiadanych środków
4. Celowości – użycie powyższych środków zgodnie z celami do jakich zostały przeznaczone
5. Pozostałe kryteria wskazane w niektórych przepisach szczegółowych np. ochrona
bezpieczeństwa i dóbr osobistych obywateli.
55. Decyzje nadzorcze.
R
óżni się od innych decyzji. Aby wydać decyzje nadzorczą musi zostać wydany uprzednio
akt pokontrolny. Jeżeli podmiot zastosuję się do poleceń tego aktu decyzja nadzorcza nie
będzie wydana. Jeżeli podmiot się nie zastosuje to wydaje się wtedy decyzje nadzorczą. Stad
w skład podstawy prawnej decyzji nadzorczej wchodzi
1) upoważnienie do podjęcia decyzji i jej skutki
2) norma kształtująca zachowanie się podmiotu nadzorowanego .
Ze względu na ich treść można je podzielić na decyzje:
73
prewencyjne polegające na odmowie wydania aktu administracyjnego (koncesji,
zezwolenia, aktu kwalifikacyjnego) podmiotowi, który nie spełnia przewidzianych
prawem skutków
nakazujące dokonanie odpowiednich czynności faktycznych (np. z zakresu stanu
bezpieczeństwa i higieny pracy, stanu sanitarnego, ochrony przeciwpożarowej itp.)
dotyczące czynności prawnych (np. stwierdzające ich nieważność lub zakazujących
dokonywania podobnych czynności w przyszłości)
uchylające - decyzje zezwalające na prowadzenie określonej działalności gospodarczej
lub wykonywanie zawodu (koncesji, zezwolenia, licencji)
56. Wolność gospodarcza jako prawo podstawowe w unijnym porządku
prawnym.
Ogólnie konstytucję gospodarczą UE tworzą zasady traktatowe, które organizują gospodarkę
w ramach ustroju w państwach członkowskich i w samej Unii, i również prawa podmiotowe/
podstawowe.
Zgodnie z art. 16 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej uznaje się wolność
prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z prawem Unii oraz ustawodawstwami i
praktykami krajowymi (tutaj: Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, stanowiąca,
że podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla
każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.
Konstytucja art. 20 i 22 ustanawiająca społeczną gospodarkę rynkową; publiczne prawo o
charakterze negatywnym, którego ograniczenie jest dopuszczalne w drodze ustawy i tylko ze
względu na ważny interes publiczny; art. 65 o wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz
wyboru miejsca pracy).
Traktat o funkcjonowaniu UE kreuje, np. :
- swobody rynku wewnętrznego: swobodę przepływu towarów, swobodę przepływu osób, w
tym pracowników, swobodę przedsiębiorczości, swobodę świadczenia usług, swobodę
przepływu kapitału;
- zasadę otwartej gospodarki rynkowej z wolna konkurencją;
57. Swobody rynku wewnętrznego i reguły konkurencji.
SWOBODY RYNKU WEWNĘTRZNEGO
Rynek wewnętrzny Unii Europejskiej obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, na terenie
którego zapewniony jest swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału. Głównym
celem, dla którego rozpoczęto prace nad utworzeniem Wspólnego Rynku, było obniżenie cen
produkcji towarów i obrotu nimi, zwiększenie dostępności i konkurencyjności usług,
umożliwienie swobodnego przemieszania się w obrębie Wspólnoty.
Podstawę prawną do rozpoczęcia prac nad stworzeniem Wspólnego Rynku dało podpisanie
23 marca 1957 roku Traktatu Rzymskiego o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty
Gospodarczej (EWG) przez sześć państw europejskich: Francję, Niemcy, Włochy, Belgię,
Holandię i Luksemburg.
Utworzenie Wspólnego Rynku wymagało likwidacji różnego rodzaju barier, które mogłyby
ograniczać swobodny przepływ towarów, usług, osób i kapitału.
Swobody rynku wewnętrznego to swego rodzaju wolności regulowane Traktatem
ustanawiającym Wspólnotę Europejską, związane z funkcjonowaniem Jednolitego Rynku.
Są to:
74
1. Swoboda przepływu towarów (art. 23 - 31),
2. Swoboda przepływu osób (art. 39 - 48),
3. Swoboda przepływu usług (art. 49 - 55),
4. Swoboda przepływu kapitału (art. 56-60).
SWOBODA PRZEPŁYWU TOWARÓW
Swobodny przepływ towarów oznacza, że na danym obszarze istnieje swoboda obrotu
(eksportu i importu) towarami.
Podstawowe elementy tej swobody to: zniesienie ceł i opłat podobnych w skutkach do ceł,
zniesienie barier fiskalnych, zniesienie ograniczeń ilościowych i ograniczeń podobnych w
skutkach do ograniczeń ilościowych. Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości zasada swobodnego przepływu towarów dotyczy wyłącznie produktów
pochodzących z państw UE oraz takich, które zostały w sposób legalny wprowadzone na
obszar Unii. Realizując zasadę swobodnego przepływu towarów, państwa członkowskie
muszą zagwarantować bezpieczeństwo produktów znajdujących się na rynku. Produkt
dopuszczony do obrotu, oznacza dla konsumenta pewność, że jest bezpieczny zarówno dla
ludzi jak i dla środowiska. Sposób dopuszczania produktów do obrotu regulują odpowiednie
dyrektywy.
Swobodny przepływ towarów opiera się na trzech zasadniczych elementach:
1)zniesieniu ceł i opłat podobnych w skutkach do ceł
2) zakazie dyskryminacyjnego opodatkowania, a dokładniej:
a) podatków bezpośrednich lub pośrednich wyższych niż te które są nakładane na podobne
produkty krajowe (tzw. zakaz dyskryminacji)
b) podatków bezpośrednich, które pośrednio chronią inne produkty (tzw. zakaz protekcji)
3) zakazie ograniczeń ilościowych i ograniczeń podobnych w skutkach do ograniczeń
ilościowych.
Ad 1) Zniesienie ceł i opłat podobnych w skutkach do ceł oznacza zakaz wprowadzania przez
państwa członkowskie jednostronnych opłat wiązanych z przekroczeniem przez towar
granicy. Zakaz ten ma charakter bezwzględny.
Ad 2) Zniesienie barier fiskalnych oznacza zakaz nakładania na produkty z innych państw
członkowskich jakichkolwiek podków pośrednich lub bezpośrednich wyższych niż nałożone
na podobne produkty krajowe. Za produkty podobne uznaje się produkty zaspokajające te
same potrzeby użytkownika, tak, że mogą on być używane zamiennie. Ponadto państwa
członkowskie nie mogą nakładać na produkty innych państw członkowskich podatków
wewnętrznych, które pośrednio chronią inne produkty.
Ad 3) Zakaz stosowania ograniczeń ilościowych i ograniczeń podobnych w skutkach do
ograniczeń ilościowych oznacza zakaz wprowadzania regulacji, które pośrednio lub
bezpośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie wpływają na handel między państwami
członkowskimi. Państwa członkowskie mogą jednak stosować ograniczenia uzasadnione
względami moralności publicznej, porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego,
ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrony roślin, ochrony narodowych dóbr
kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, bądź ochrony własności
przemysłowej i handlowej. Ograniczenia te nie powinny jednak stanowić środka arbitralnej
dyskryminacji ani ukrytych ograniczeń w handlu między państwami członkowskimi.
Ograniczenia w swobodnym przepływie towarów muszą mieć charakter proporcjonalny i nie
wykraczać poza to, co jest konieczne dla osiągnięcie przewidzianego celu.
SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB
Swoboda przepływu osób obejmuje prawo do swobodnego przemieszczania się, osiedlania,
podejmowania nauki oraz możliwość podejmowania pracy lub prowadzenia działalności na
75
własny rachunek (tzw. samozatrudnienie) przez obywateli jednego państwa UE na terytorium
innego państwa UE. Prawo swobodnego przemieszczania się i pobytu przysługuje każdemu
obywatelowi Unii, z zastrzeżeniem warunków i ograniczeń ustalonych w Traktacie i środkach
przyjętych w celu jego wykonania. Ze swobody przepływu osób mogą korzystać osoby
podejmujące pracę lub inną działalność ekonomiczną. Swobodą przepływu osób są również
objęci członkowie rodzin osób migrujących. Zakres prawa obejmuje: wjazd na terytorium
państwa członkowskiego, pozostanie w nim przez dowolny czas lub zamieszkanie na stałe,
swobodne przemieszczanie się w granicach tego państwa. Kluczowy element swobodnego
przepływu osób stanowi zasada niedyskryminacji – państwo przyjmujące musi traktować
obywateli innych państw członkowskich korzystających ze swobody tak samo jak własnych
obywateli. Zasada niedyskryminacji obejmuje nie tylko sytuacje związane z działalnością
ekonomiczną, stanowiącą podstawę korzystania ze swobody, ale również inne sytuacje życia
codziennego. Szeroki zakres działania zasady niedyskryminacji wynika z obywatelstwa UE.
Realizacja swobody przepływu osób wymaga określonych gwarancji.
Odnoszą się one do:
1. praw wyborczych,
2. dostępu do rynku pracy,
3. uznawania dyplomów i kwalifikacji zawodowych,
4. koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Istotną kwestię stanowi koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego, która zakłada
równe traktowanie obywateli państw członkowskich UE w dostępie do świadczeń,
wynikających z krajowych systemów zabezpieczenia społecznego (emerytury, zasiłki).
Swoboda przemieszczania się i pobytu nie ma jednak charakteru absolutnego. Każde z państw
może w pewnych przypadkach nie zezwolić cudzoziemcowi na pobyt lub wydalić go ze
swojego terytorium. Pobyt cudzoziemca w innym państwie członkowskim nie może być
ciężarem dla państwa przyjmującego.
Warunki i ograniczenia korzystania z prawa poruszania się i pobytu obywateli UE wynikają
ze szczegółowych regulacji odnoszących się do poszczególnych grup obywateli, zawartych w
przepisach TWE i dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady o prawie
przemieszczania się i pobytu obywateli Unii i członków ich rodzin na terytorium państw
członkowskich, w szczególności mają tu zastosowanie ograniczenia ze względów
bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego.
SWOBODA PRZEPŁYWU USŁUG
Swoboda przepływu usług obejmuje zakaz dyskryminacji oraz zakaz wprowadzania
ograniczeń w swobodnym świadczeniu usług w stosunku do obywateli państw członkowskich
prowadzących działalność w innym państwie członkowskim niż państwo osoby korzystającej
ze świadczenia.
Swoboda świadczenia usług została uregulowana w art. 49–55 TWE. Traktat definiuje usługi
jako świadczenia wykonywane z reguły odpłatnie, jeśli nie są one regulowane przez
postanowienia dotyczące swobodnego przepływu towarów, kapitału i osób. Usługi obejmują
w szczególności działalność o charakterze przemysłowym, handlowym, rzemieślniczym i
wykonywanie wolnych zawodów. Do obszaru usług według klasyfikacji prawa
wspólnotowego nie są zaliczane usługi transportowe (ze względu na swa specyfikę są one
objęte odmienna regulacja w Traktacie- obszar polityki transportowej) oraz usługi bankowe i
ubezpieczeniowe, które związane są z przepływem kapitału. Swobodą przepływu usług są,
zatem objęte jedynie świadczenia wykonywane odpłatnie. Istotną cechą usług, pozwalającą
odróżnić je od prowadzenia działalności gospodarczej, jest ich czasowy charakter. Aby można
76
było powołać się na swobodny przepływ usług, konieczne jest istnienie elementu
transgranicznego, który w przypadku usług może wystąpić w jednej z czterech form:
1) usługodawca z jednego państwa członkowskiego przemieszcza się czasowo do innego
państwa członkowskiego w celu wykonania tam usługi;
2) usługobiorca z jednego państwa członkowskiego przemieszcza się czasowo do innego
państwa członkowskiego w celu skorzystania tam z usługi;
3) sama usługa jest przekazywana z jednego państwa członkowskiego (np. przez Internet),
podczas gdy usługodawca i usługobiorca pozostają w swoich państwach;
4) usługodawca i usługobiorca znajdują się w państwie trzecim, w którym świadczona jest
usługa.
Zgodnie z art. 49 TWE ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Wspólnoty
są zakazane w odniesieniu do obywateli państw członkowskich mających swe
przedsiębiorstwo w państwie Wspólnoty innym niż państwo odbiorcy świadczenia.
Podstawowe elementy swobodnego przepływu towarów to zakaz dyskryminacji ze względu
na przynależność państwową oraz zakaz ograniczeń. Zakaz dyskryminacji oznacza, że
niedozwolone jest stosowanie różnego traktowania podmiotów ze względu na obywatelstwo,
miejsce zamieszkania lub siedziby. Dopuszczalne ograniczenia w swobodzie przepływu usług
mogą być uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub
zdrowia publicznego pod warunkiem, że są proporcjonalne i nie wykraczają poza to, co jest
konieczne dla osiągnięcia celu.
SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU
Zasada swobodnego przepływu kapitału regulowana jest przez 9–55 art.56-60 TWE i odnosi
się do samodzielnych transakcji finansowych, które nie są związane z przepływem towarów,
usług czy osób. Stanowi ona zarazem niezbędny warunek korzystania z pozostałych swobód,
np. prowadzenia działalności gospodarczej na terenie innego państwa członkowskiego.
Polega ona na znoszeniu:
· ograniczeń w przepływie kapitału należącego do rezydentów państw członkowskich
· dyskryminującego traktowania transakcji finansowych ze względu na obywatelstwo, miejsce
zamieszkania lub miejsce lokaty kapitału
· możliwie najbardziej liberalnego postępowania w zakresie przyznawania zezwoleń
dewizowych
· nie wprowadzania żadnych nowych ograniczeń dewizowych lub zaostrzania starych
Swoboda przepływu kapitału oznacza dążenie do wspólnego rynku usług finansowych i
liberalizacji obrotu papierami wartościowymi. Obywatele Unii mogą swobodnie dokonywać
transakcji bankowych w dowolnym kraju członkowskim i lokować posiadany kapitał w
dowolnie wybrane inwestycje na obszarze Unii Europejskiej, na przykład poprzez zakup
udziałów, akcji i obligacji lub kupowanie nieruchomości. Prawo to posiadają nie tylko
obywatele państw członkowskich, ale także każda osoba fizyczna i prawna mająca miejsce
zamieszkania lub siedzibę na terenie państw UE.
Omawiana zasada stanowi, że wszelkie ograniczenia przepływu kapitału oraz dokonywania
płatności między państwami członkowskimi oraz między państwami członkowskimi a
państwami trzecimi są zakazane. Zasada ta nie narusza prawa danego państwa
członkowskiego do:
a) stosowania przepisów prawa podatkowego traktujących odmiennie podatników ze
względu
77
na różne miejsce zamieszkania (tj. rezydentów i nierezydentów) lub różne miejsce
inwestowania kapitału,
b) podejmowania wszelkich środków niezbędnych do:
- zapobiegania naruszeniom ustaw i aktów wykonawczych danego państwa (zwłaszcza w
sferze podatkowej i nadzoru nad instytucjami finansowymi),
- ustanowienia procedur deklarowania przepływu kapitału do celów informacji
administracyjnej bądź statystycznej,
- podejmowania środków uzasadnionych względami porządku lub bezpieczeństwa
publicznego.
REGUŁY KONKURENCJI
Polityka konkurencji należy do głównych i najwcześniej uzgodnionych polityk
wspólnotowych. Zasadność i konieczność jej prowadzenia wiąże się bezpośrednio z jednym z
głównych celów Wspólnot Europejskich, jakim było stworzenie wspólnego rynku państw
członkowskich. Polityka konkurencji ma dać gwarancje, że bariery zniesione w handlu
wewnętrznym, w ramach wspólnego rynku, nie zostaną zastąpione innymi działaniami ze
strony przedsiębiorstw lub rządów, prowadzącymi do zniekształcenia konkurencji. Polityka
konkurencji ma na uwadze przede wszystkim interes konsumentów i stara się o zapewnienie
im łatwego dostępu do dóbr i usług oferowanych na jednolitym rynku po maksymalnie
zbliżonych cenach. Równocześnie poprzez stworzenie warunków do skutecznego
funkcjonowania wolnej konkurencji, wpływa ona korzystnie na konkurencyjność unijnych
przedsiębiorstw na rynku światowym.
Polityka konkurencji Unii Europejskiej koncentruje się na pięciu głównych kierunkach, do
których
zalicza
się wyeliminowanie
porozumień
ograniczających
konkurencję,
niedopuszczenie do wykorzystywania przez przedsiębiorstwa pozycji dominującej, kontrola
fuzji
przedsiębiorstw,
liberalizacja
zmonopolizowanych
sektorów
gospodarki oraz obserwowanie pomocy państwa.
Prawo konkurencji UE odnosi się do przedsiębiorców, których skutki działalności koncentrują
się na rynkach krajów unijnych. Dotyczy głównie przedsiębiorców mających swą siedzibę w
jednym z państw unijnych, jak i tych którzy są spoza Unii, jeśli oddziałują na wspólny rynek.
Wspólnotowe prawo konkurencji obejmuje:
- zakaz karteli, czyli wszelkich umów, nieformalnych porozumień czy praktyk, prowadzących
do naruszenia lub zniekształcenia zasad konkurencji miedzy przedsiębiorstwami oraz
wpływających na handel pomiędzy państwami członkowskimi,
- zakaz nadużywania pozycji dominującej, czyli takiej, która oznacza możliwość
samodzielnego działania na rynku, bez względu na zachowania innych producentów,
sprzedawców lub klientów,
- zakaz pomocy państwa, poza przypadkami określonymi w traktatach, przy czym pomoc ta
rozumiana jest jako wszelkie formy płatności, ulg i zwolnień przyznawanych poszczególnym
przedsiębiorstwom uznaniowo ze środków publicznych,
- regulacje dotyczące państwowych monopoli gospodarczych, w tym zakaz rozbudowywania
istniejących i tworzenia nowych monopoli,
- kontrolę koncentracji przedsiębiorstw.
58. Pojęcie działalności gospodarczej.
Art.2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej stanowi:
Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana,
handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż,
a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
78
Zawarte w przepisach u.s.d.g. określenie pojęcia działalności gospodarczej ma uniwersalny
charakter, stanowiąc tym samym legalną definicję działalności gospodarczej. Oznacza to, że
zawarte w innych aktach prawnych określenie dz.gosp. powinne być interpretowane zgodnie
z pojeciem zawartym w u.s.d.g. ( np. ordynacja podatkowa odwoluje się do u.s.d.g względem
wyjaśnienia definicji dz.gosp.)
Aktywność podmiotu w celu uznania ja za działalność gospodarcza musi spełniać
odpowiednie przesłanki, które muszą być spełnione łącznie. Te przesłanki to:
1. musi to być jeden z rodzajów działalności: dz. wytwórcza, budowlana, handlowa,
usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie kopalin ze złóż, .dz. zawodowa(
dz. wykonywana przez przedstawicieli „wolnych zawodów”),
2.zarobkowy charakter- wykonywana dz. przynosi podmiotowi zyski (nadwyżkę
przychodów na wydatkami), nie chodzi tutaj o wynik, ale o motyw działania podmiotu
(podmiot może być stratny, ale jego celem jest uzyskanie zysku), nie chodzi o samo
osiąganie realnych zysków
3.zorganizowany charakter- oznacza poddanie dz. gosp. regulacji prawnej, która wskazuje
wymogi dopuszczające podmiot do podejmowanie i wykonywania dz. gosp. Zorganizowanie
jest związane z dokonaniem i wyborem przez podmiot takich elementów jak np.:
Forma organizacji przedsiębiorcy (np. sp. prawa handlowego)
Siedziba przedsiębiorcy
Zgromadzenie środków finansowych
Zatrudnienie pracowników
4.ciągłość- dz. gosp. nie powinna być wykonywana incydentalnie, jednostkowo lub
okazjonalnie (nie wyklucza jednak prowadzenia sezonowego), chodzi o dz. powtarzalną.
Wyróżniamy 3 aspekty ciągłości:
Czasowy- trwanie dz. w czasie
Celowy- posiadanie przez podmiot określonego planu gospodarczego
Podstawy utrzymania się- zakłada się, że to jest cel przedsiębiorcy
W myśl ustawy, jednorazowe czynność zarobkowe nie będą kwalifikowane do dz. gosp
(naprawa sąsiadowi drzwi w ramach pomocy sąsiedzkiej lub okazjonalne udzielanie
korepetycji).
Wykonywanie działalności we własnym imieniu
Dz. ta powinna być prowadzona samodzielnie w tym znaczeniu, iż prowadzi ją konkretny
podmiot; który w ramach stosunków prawnych, w których występuje , jest podmiotem w
sensie prawnym samodzielnym, a wszelkie prawa i obowiązki nabywa bezpośrednio.
Samodzielność oznacza, że w rezultacie dokonywanych przez siebie przez siebie transakcji
staje się uprawnionym bądź zobowiązanym i jest w pełni za nie odpowiedzialna. Nie oznacza
to jednak, że musi działać osobiście (pełnomocnicy, prokurenci). Przedstawiciele tzw.
wolnych zawodów- zawsze osobiście. Nie oznacza też, że na własny rachunek ( np.
działalność spedytora, który działa we własnym imieniu, ale nie na swój rachunek), natomiast
przedstawiciele tzw. wolnych zawodów zawsze na własny rachunek.
Wykonywanie działalności na własny rachunek
Oznacza to, że dz. jest prowadzona na własne ryzyko i że podmiot jest narażony na straty.
Natomiast prowadzenie dz. na cudzy rachunek oznacza, że prawa i obowiązki związane z
prowadzeniem dz. muszą zostać ostatecznie przekazane tam, na czyj rachunek dana dz. jest
prowadzona ( działalność agenta, komisanta).
79
Art. 3 Ustawy o swobodzie dz. gosp.- działalność rolnicza, agroturystyczna prowadzona przez
rolników- są to rodzaje dz. gosp., ale nie stosuje się do nich przepisów ustawy o swobodzie
dz. gosp.
59. Pojęcie przedsiębiorstwa.
Wyróżniamy 3 ujęcia przedsiębiorstwa:
1) Przedsiębiorstwo w znaczeniu funkcjonalnym:
zawodowa działalność gospodarcza prowadzona w celach zarobkowych
2) Przedsiębiorstwo w znaczeniu podmiotowym:
podmiot praw i obowiązków powstałych z racji prowadzenie przedsiębiorstwa, któremu
ustawa przyznaje osobowość prawną ( chodzi głownie o przedsiębiorstwa państwowe )
3) Przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym( określone w KC- art. 55
1
):
zespół środków –rzeczy i praw majątkowych- zorganizowany w celu prowadzenia dz. gosp.
Obejmuje ono w szczególności:
1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa
przedsiębiorstwa);
2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i
wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa
do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5) koncesje, licencje i zezwolenia;
6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8) tajemnice przedsiębiorstwa;
9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Czynność prawna, mająca za przedmiot przedsiębiorstwo, dotyczy wszystkiego, co jest
związane z przedsiębiorstwem ( KC):
a) akty rzeczowe- np. samochody
b) akty podmiotowe- np. prawo jazdy, koncesje
Jednakże istnieje spór dot. koncesji, ponieważ wg. prawa publicznego gospodarczego
koncesji kupić nie można, natomiast wg. prawa cywilnego można.
c) akty osobiste- mogą być przeniesione, ale pod pewnymi warunkami przez organ
administracji, np. art. 531 § 2 KSH
60. Pojęcie przedsiębiorcy i rodzaje przedsiębiorców.
1) wg. ustawy o swobodzie działalności gospodarczej- przedsiębiorca to osoba fizyczna,
osoba prawna, oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która we
własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gosp. w rozumieniu ustawy a także
wspólnicy spółki cywilnej.
2) wg. kodeksu cywilnego - art. 43
1-
przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i
jednostka organizacyjna, o której mowa w np. 33
1
§ 1, prowadząca we własnym imieniu
działalność gospodarczą lub zawodową. Jest to definicja legalna.
Osoby fizyczne.
Osoba, która nie posiada zdolności do czynności prawnych nie może być przedsiębiorcą.
Osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych- różne zdania.
Tak, bo może działać przez przedstawiciela.
80
Nie, bo trudno sobie wyobrazić, żeby w każdej sytuacji działała przez przedstawiciela,
trudności praktyczne.
Przepis ustawy o swobodzie dz. gosp. nie zastrzega pełnej zdolności, więc można
wnioskować, że może być przedsiębiorcą osoba o ograniczonej zdolności do czynności
prawnych.
Osoby prawne.
Definicja z KC- Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym
przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.
Można je podzielić na:
a) dla których prowadzenie dz. gosp. jest głównym celem, np. spółki kapitałowe,
b) dla których prowadzenie dz. gosp. jest jednym z celów, np. instytuty badawcze,
c) dla których prowadzenie dz. gosp. jest działalnością akcesoryjną, np. fundacje, muzea.
Jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi.
Przepis prawny musi wskazywać, że dana jednostka ma osobowość prawną, np. spółki
kapitałowe w organizacji.
Rodzaje przedsiębiorców (przedsiębiorstw):
a) przedsiębiorstwa państwowe
b) spółdzielnie
c) przedsiębiorstwa indywidualne
d) spółki
- cywilne
- osobowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna)
- kapitałowe (z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna)
Należy zaznaczyć, że spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą, ale przedsiębiorcami są
wspólnicy spółki cywilnej! W zależności od tego czy są os. fiz., os. prawnymi czy
jednostkami org. To muszą się zarejestrować w odpowiednim rejestrze. Nie chodzi o każdą
spółkę cywilną, tylko o taką, która prowadzi dz. gosp.
61. Mikro, mali i średni przedsiębiorcy.
Mikro, mali i średni przedsiębiorcy są wyróżniani w Ustawie o swobodzie działalności gosp.
na podstawie 2 podstawowych kryteriów:
1) liczby zatrudnionych pracowników (średniorocznie) w ciągu ostatnich 2 lat
obrotowych,
2) obrotu netto za 2 ostatnie lata obrotowe.
Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch
ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji
finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy
aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły
równowartości w złotych 2 milionów euro.
Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch
ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz
81
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji
finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy
aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły
równowartości w złotych 10 milionów euro.
Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch
ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji
finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy
aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły
równowartości w złotych 43 milionów euro.
Wyrażone w euro wielkości przelicza się na złote według średniego kursu ogłaszanego przez
Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku obrotowego wybranego do określenia statusu
przedsiębiorcy.
Średnioroczne zatrudnienie określa się w przeliczeniu na pełne etaty.
Przy obliczaniu średniorocznego zatrudnienia nie uwzględnia się pracowników
przebywających na urlopach macierzyńskich i wychowawczych, a także zatrudnionych w celu
przygotowania zawodowego.
W przypadku przedsiębiorcy działającego krócej niż rok, jego przewidywany obrót netto ze
sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych, a także średnioroczne
zatrudnienie oszacowuje się na podstawie danych za ostatni okres, udokumentowany przez
przedsiębiorcę.
Różny jest czas trwania kontroli tych przedsiębiorców:
Czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku
kalendarzowym nie może przekraczać:
1) w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców – 12 dni roboczych;
2) w odniesieniu do małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych;
3) w odniesieniu do średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych.
62. Rejestracja przedsiębiorców (Centralna Ewidencja i Informacja o
Działalności Gospodarczej, rejestr przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze
Sądowym).
Gospodarczej, rejestr przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym).
Jednym z obowiązków przedsiębiorcy jest obowiązek rejestrowy. Każdy przedsiębiorca musi
uzyskać wpis w odpowiednim rejestrze.
1.Dla osób fizycznych jest to CEIDG, czyli Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności
Gospodarczej. Zastąpiła ona Ewidencję Działalności Gospodarczej, która była prowadzona
przez gminę. CEIDG jest rejestrem osób fizycznych, będących przedsiębiorcami, dlatego
nazwa nie jest adekwatna. O CEIDG stanowi Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.
Prowadzi ją Minister właściwy do spraw Gospodarki w formie teleinformatycznej, jej
zadaniem jest ewidencjonowanie przedsiębiorców, będących os. fizycznymi. Jest rejestrem
jawnym → umożliwia osobom trzecim wgląd do informacji o przedsiębiorcach, każdy może
uzyskać dane, nawet bez interesu prawnego czy faktycznego, ale nie wszystkie dane są
udostępniane jak w KRSie, np. nie udostępniany jest adres przedsiębiorcy, a tylko adres
prowadzenia dz. gosp. Wpis do niej jest bezpłatny, tak samo jak dostęp dla os. trzecich.
Na podstawie art. 25 Ustawy wpisowi do CEIDG podlegają:
82
firma przedsiębiorcy oraz jego numer PESEL, o ile taki posiada;
data urodzenia przedsiębiorcy;
numer identyfikacyjny REGON przedsiębiorcy, o ile taki posiada;
numer identyfikacji podatkowej (NIP), o ile taki posiada;
informacja o obywatelstwie polskim przedsiębiorcy, o ile takie posiada, i innych
obywatelstwach przedsiębiorcy;
oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu zamieszkania przedsiębiorcy, adres do doręczeń
przedsiębiorcy oraz adresy, pod którymi jest wykonywana działalność gospodarcza, w tym
adres głównego miejsca wykonywania działalności i oddziału, jeżeli został utworzony; dane
te są zgodne z oznaczeniami kodowymi przyjętymi w krajowym rejestrze urzędowym
podziału terytorialnego kraju, o ile to w danym przypadku możliwe;
adres poczty elektronicznej przedsiębiorcy oraz jego strony internetowej, o ile przedsiębiorca
takie posiada i zgłosił te informacje we wniosku o wpis do CEIDG;
data rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej;
określenie przedmiotów wykonywanej działalności gospodarczej, zgodnie z Polską
Klasyfikacją Działalności (PKD);
informacje o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej;
numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz numer identyfikacyjny REGON spółek
cywilnych, jeżeli przedsiębiorca zawarł umowy takich spółek;
dane pełnomocnika upoważnionego do prowadzenia spraw przedsiębiorcy, wraz ze
wskazaniem zakresu spraw, które obejmuje dane pełnomocnictwo, o ile przedsiębiorca
udzielił pełnomocnictwa i zgłosił informację o jego udzieleniu we wniosku o wpis do CEIDG
(pkt. obowiązuje od 1.01.2012 r.);
informacja o zawieszeniu i wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej;
informacja o ograniczeniu lub utracie zdolności do czynności prawnych oraz ustanowieniu
kurateli lub opieki;
informacja o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu, o ogłoszeniu upadłości
obejmującej likwidację majątku dłużnika, zmianie postanowienia o ogłoszeniu upadłości z
możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej
likwidację majątku dłużnika i zakończeniu tego postępowania;
informacja o wszczęciu postępowania naprawczego;
informacja o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej;
informacja o zakazie wykonywania określonego zawodu, którego wykonywanie przez
przedsiębiorcę podlega wpisowi do CEIDG;
informacja o zakazie prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem,
edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi;
informacja o wykreśleniu wpisu w CEIDG.
Osoba fizyczna może rozpocząć działalność już w dniu złożenia wniosku albo może określić
we wniosku inny termin rozpoczęcia działalności gosp.
Forma wpisu- czynność materialno-techniczna.
Forma wykreślenia z rejestru- decyzja Ministra wł.d.s. Gospodarki.
Wpis ma charakter deklaratoryjny- stwierdza tylko, że się prowadzi dz. gosp., ponieważ
prowadzenie dz. gosp. można rozpocząć już w dniu złożenia wniosku.
Wniosek można złożyć:
-osobiście
-wysłać pocztą
-elektronicznie
Wpis ma charakter ogólnopolski, dlatego wniosek można złożyć w wybranym przez siebie
urzędzie gminy ( miasta), nie ma właściwości miejscowej.
83
Dokonanie zmian w CEIDG. Przedsiębiorca jest obowiązany złożyć wniosek o:
1) zmianę wpisu – w terminie 7 dni od dnia zmiany danych, powstałej po dniu dokonania
wpisu do CEIDG;
2) wykreślenie wpisu – w terminie 7 dni od dnia trwałego zaprzestania wykonywania
działalności gospodarczej.
Domniemanie prawdziwości wpisu. Chroni osobę trzecią. Domniemanie to może być
wzruszone- przedsiębiorca musi wtedy wykazać złą wiarę os. trzeciej. Jeżeli natomiast błąd
we wpisie nastąpił z winy organu to przedsiębiorca będzie miał roszczenie zwrotne do organu
( prof. Kosikowski).
2. Dla osób prawnych- Rejestr Przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym.
KRS- utworzony na mocy Ustawy o KRS z 1997 r., składa się z 3 części:
a) rejestr przedsiębiorców,
b) rejestr stowarzyszeń i innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz
samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
c) rejestr dłużników niewypłacalnych.
Prowadzą go w systemie teleinformatycznym Sądy Rejonowe- Sądy Gospodarcze (wydziały w
SR), obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego część, zwane sądami
rejestrowymi.
Rejestr jest jawny- wszystkie dane są udostępniane, każdy ma wgląd do danych, zawartych w
rejestrze. Jawność dot. także wszystkich dokumentów, które były składane z wnioskiem o wpis,
np. statut spółki. Dane co do zasady udostępniane są bezpłatnie (odpis aktualny) , ale pełny
odpis jest płatny.
Wpis do rejestru także podlega opłacie i każda kolejna zmiana też. Opłata dot. tylko rejestru
przedsiębiorców, bo niektóre wpisy do innych rejestrów w KRS są bezpłatne, np. wpis
związków zawodowych.
Katalog podmiotów podlegających wpisowi zawarty jest w art. 36 Ustawy o KRS, np. spółki
jawne, europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych, spółki partnerskie, spółki
komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki
akcyjne, spółki europejskie, spółdzielnie.
Sądem właściwym do dokonania wpisu jest sąd właściwy miejsca wykonywania działalności
gospodarczej. Sąd ma 7 dni od dnia złożenia wniosku na dokonanie wpisu. Jest on obowiązany
wydać postanowienie o wpisie, a wpis może pojawić się później w systemie
teleinformatycznym. Tak samo dot. to zmian.
„Od dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nikt nie może zasłaniać się
nieznajomością ogłoszonych wpisów. Jednak w odniesieniu do czynności dokonanych przed
upływem szesnastego dnia od dnia ogłoszenia podmiot wpisany do Rejestru nie może
powoływać się na wpis wobec osoby trzeciej, jeżeli ta udowodni, że nie mogła wiedzieć o treści
wpisu.”( art. 15 ust. 1)- ochrona dla osoby trzeciej
„Jeżeli wpis do Rejestru nie podlega obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i
Gospodarczym, to nikt nie może zasłaniać się nieznajomością treści wpisu w Rejestrze, chyba
że mimo zachowania należytej staranności nie mógł wiedzieć o wpisie.”( art. 16)- jeżeli coś nie
podlega ogłoszeniu to ochrona nie przysługuje.
Domniemanie prawdziwości wpisu- „Jeżeli dane wpisano do Rejestru niezgodnie ze
zgłoszeniem podmiotu lub bez tego zgłoszenia, podmiot ten nie może zasłaniać się wobec
84
osoby trzeciej działającej w dobrej wierze zarzutem, że dane te nie są prawdziwe, jeżeli
zaniedbał wystąpić niezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie
wpisu.”( art. 17 ust. 2)
Na podstawie art. 38 danymi, które podlegają wpisowi są m.in. nazwa lub firma, pod którą
działa, oznaczenie jego formy prawnej, jego siedziba i adres, numer NIP, wysokość kapitału
zakładowego.
Charakter wpisu do KRS- konstytutywny, bo prowadzenie dz. gosp. możemy rozpocząć z
dniem wpisu, nadaje on też osobowość prawną. Trzeba jednak zaznaczyć, że nie każdy wpis ma
charakter konstytutywny, np. wpis zmiany pełnomocnika spółki ma charakter deklaratoryjny.
Minister Sprawiedliwości prowadzi Centralną Informację KRS z oddziałami przy sądach
rejestrowych, np. udziela informacji z rejestru, wydaje odpisy, wyciągi i zaświadczenia z KRS (
mają one moc dokumentów urzędowych). Ma ona zasięg ogólnokrajowy.
63. Przedmiotowe ograniczenia wolności gospodarczej.
Mają one charakter powszechny, obejmują wszystkie podmioty, które mają zamiar podjąć
i prowadzić działalność w tym samym przedmiocie.
A. Monopol państwowy
Najbardziej restrykcyjne ograniczenie przedmiotowe. Zgodnie z art. 216 pkt 3 Konstytucji
RP jego ustanowienie następuje w drodze ustawy. Wykonywanie monopolu państwa należy
do ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, który w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw finansów publicznych tworzy w tym celu jednoosobowe spółki Skarbu
Państwa.
Zgodnie z ustawą z 2009 r. o grach hazardowych, prowadzenie działalności w zakresie
gier liczbowych, loterii pieniężnych i gry telebingo stanowi monopol państwowy.
B. Koncesja
Jest to akt administracyjny, który wymagany jest do podjęcia działalności gospodarczej w
dziedzinach o istotnym znaczeniu ze względu na bezpieczeństwo państwa, obywateli albo
inny ważny interes publiczny. Jest ona instrumentem nadzoru nad danym rodzajem
działalności gospodarczej, który nie może być wykonywany w sposób wolny. Stanowi ona
jednostronny akt woli organu państwa pozwalający na działania gospodarcze w obszarze
stanowiącym dotąd wyłączną domenę państwa. Udzielenie, odmowa, zmiana, cofnięcie bądź
ograniczenie zakresu koncesji leży w gestii organu właściwego.
Katalog działalności koncesjonowanych znajduje się w UoSDzG. Ustanowienie nowego
rodzaju działalności koncesjonowanej wymaga zmiany tej ustawy. Koncesjonowaniu
podlegają:
Rodzaj działalności
Organ właściwy
1. Poszukiwanie i wydobywanie złóż i
kopalin
Minister właściwy ds. środowiska, a w
ustawowo określonych przypadkach - starosta
2. Wytwarzanie i obrót materiałami
wybuchowymi, bronią i amunicją
Minister właściwy ds. wewnętrznych
3. Wytwarzanie, przesyłanie itp. paliw i
energii
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki
4. Przesyłanie dwutlenku węgla w celu
jego podziemnego składowania
5. Ochrona osób i mienia
Minister właściwy ds. wewnętrznych
85
6. Rozpowszechnianie
programów
radiowych i telewizyjnych
Przewodniczący KRRiT
7. Przewozy lotnicze
Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego
8. Prowadzenie kasyna gry
Minister właściwy ds. finansów
Szerzej o koncesjach w kolejnych zagadnieniach (69-76).
C. Działalność regulowana
Jest to działalność gospodarcza, której wykonywanie wymaga spełnienia szczególnych
warunków określonych przepisami prawa. Polega na zastępowaniu zezwoleń na prowadzenie
niektórych rodzajów działalności wpisem do odpowiedniego rejestru. Następuje w drodze
decyzji administracyjnej.
Jeżeli przepis odrębnej ustawy stanowi, że dany rodzaj działalności jest działalnością
regulowaną, przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeżeli spełnia szczególne
warunki określone przepisami tej odrębnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze
działalności regulowanej.
Rejestr działalności regulowanej jest jawny. Przedsiębiorca jest obowiązany zgłosić
zmianę danych wpisanych do rejestru w terminie 14 dni od dnia zajścia zdarzenia
powodującego zmianę.
Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej jest obowiązany dokonać wpisu
przedsiębiorcy do tego rejestru w terminie 7 dni od dnia wpływu do tego organu wniosku o
wpis wraz z oświadczeniem o spełnieniu wymaganych warunków. Jeśli organ nie dokona
wpisu w tym terminie, a od dnia wpływu wniosku do tego organu upłynęło 14 dni,
przedsiębiorca może rozpocząć działalność.
Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej, w drodze decyzji, odmawia wpisu
przedsiębiorcy do rejestru, w przypadku gdy:
wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania
działalności gospodarczej objętej wpisem;
przedsiębiorcę wykreślono z rejestru tej działalności regulowanej z przyczyn
określonych w ustawie, w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku.
Spełnianie przez przedsiębiorcę warunków wymaganych do wykonywania działalności
regulowanej podlega kontroli, w szczególności przez organ prowadzący rejestr danej
działalności
D. Zezwolenia, licencje zgody
Zezwolenie – dopuszczenie konkretnego przedsiębiorcy do podjęcia i wykonywania
określonej przepisami prawa działalności gospodarczej, po uprzednim stwierdzeniu,
że spełnia on wszystkie warunki wykonywania tej działalności. Zezwolenie
konkretyzuje, ale nie kreuje, prawa po stronie przedsiębiorcy i stanowi stwierdzenie
kompetentnego organu o braku istnienia przeszkód do wykonywania danej
działalności. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej wskazuje katalog, który
nie jest zamknięty. Odwołuje do przepisów szczególnych. Co do zasady zezwolenie
wydawane jest na czas nieokreślony, jednak przepisy mogą wskazywać inny okres.
Zezwolenia wymaga np. określona działalność w zakresie ustawy o giełdach
towarowych, prawa farmaceutycznego.
Licencja – środek prawny oddziaływania organów państwa na gospodarkę. Uzyskania
licencji wymaga określona działalność w zakresie transportu drogowego i kolejowego.
86
Wymóg uzyskania licencji jest warunkiem wykonywania w sposób legalny
działalności gospodarczej w określonym przedmiotowo zakresie. Wydawana jest na
czas nieokreślony, chyba że ustawy stanowią inaczej.
Organy zezwalające, udzielające licencji i udzielające zgody oraz wszelkie warunki
wykonywania działalności objętej zezwoleniami, licencjami oraz zgodami, a także zasady i
tryb wydawania decyzji w sprawie zezwoleń, licencji i zgód określają przepisy szczególne.
Koncesja, zezwolenie, zgoda, licencja albo wpis do rejestru działalności regulowanej
uprawniają do wykonywania działalności gospodarczej na terenie całego kraju i przez czas
nieokreślony.
Wprowadzenie wyjątku od tej zasady jest dopuszczalne tylko w przepisach ustaw
odrębnych wyłącznie ze względu na nadrzędny interes publiczny.
64. Podmiotowe ograniczenia wolności gospodarczej.
A. Podmioty zagraniczne
Osobą zagraniczną, według przepisów UoSDzG, jest osoba fizyczna niebędąca
obywatelem polskim, osoba prawna z siedzibą poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej lub
jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której przyznana została zdolność prawna,
z siedzibą poza granicami RP.
Osoby zagraniczne dzieli się na:
1. Wykonujące działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele Polski.
Do tego katalogu zalicza się osoby zagraniczne z:
a. państw członkowskich UE;
b. państw członkowskich Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o
Europejskim Obszarze Gospodarczym;
c. państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
które mogą korzystać ze swobody działalności na podstawie umów zawartych ze
Wspólnotą Europejską i jej członkami;
d. państw innych niż wymienione powyżej, jeżeli
i. posiadają w RP zezwolenie: na osiedlenie się, na pobyt rezydenta
długoterminowego Wspólnot Europejskich, na zamieszkanie na czas
oznaczony; a nadto osoby posiadające status uchodźcy, ochronę
uzupełniającą, zgodę na pobyt tolerowany;
ii. korzystają w RP z ochrony czasowej;
iii. posiadają ważną kartę Polaka;
iv. są członkami rodziny dołączającymi do obywateli państw wymienionych
w pkt a-c lub przebywającymi z nimi.
2. Wykonujące działalność gospodarczą wyłącznie w formie spółki komandytowej,
komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnej. Mogą one także
przystępować do w.w. spółek oraz nabywać ich akcje. Do tego katalogu zaliczają się
osoby zagraniczne niewymienione powyżej.
B. Jednostki samorządu terytorialnego
Jednostki samorządu terytorialnego mają ograniczoną możliwość prowadzenia
działalności gospodarczej, uregulowaną w ustawie o gospodarce komunalnej. Podstawową
zasadą jest, że JST mogą prowadzić działalność gospodarczą tylko w granicach gospodarki
komunalnej w określonych formach. Gospodarka komunalna polega na wykonywaniu przez
JST zadań własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej.
Obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest
87
bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia
usług powszechnie dostępnych. Gospodarka komunalna może być prowadzone przez
jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formach:
samorządowego zakładu budżetowego,
spółek prawa handlowego.
Prowadzenie działalności wykraczającej poza zakres sfery użyteczności publicznej jest
ograniczone.
1. Gmina
a. może tworzyć spółki prawa handlowego, a także przystępować do nich, jeżeli:
i. istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku
lokalnym;
ii. występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa
ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie
innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków
prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w
szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego
ograniczenia bezrobocia;
b. może tworzyć spółki prawa handlowego, a także przystępować do nich, jeżeli
zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny
do spółki bądź rozporządzenie tym składnikiem w inny sposób spowoduje
poważną stratę;
c. może, bez żadnych ograniczeń, posiadać akcje bądź udziały spółek
bankowych, ubezpieczeniowych, doradczych, promocyjnych, edukacyjnych
lub wydawniczych na rzecz samorządu, a także innych spółek ważnych dla
rozwoju gminy.
2. Województwo – może tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne
oraz przystępować do nich, jeżeli ich działalność polega na wykonywaniu czynności
promocyjnych, edukacyjnych lub wydawniczych oraz na wykonywaniu działalności w
zakresie telekomunikacji służących rozwojowi województwa.
Powiat w nie ma uprawnień do prowadzenia działalności poza sferą użyteczności.
C. Osoby pełniące funkcje publiczne
Dotyczy osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz sędziów Trybunału
Konstytucyjnego. Osoby te nie mogą:
być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa
handlowego;
być zatrudnione lub wykonywać innych zajęć w spółkach prawa handlowego, które
mogłyby wywołać podejrzenie o ich stronniczość lub interesowność;
być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółdzielni, z
wyjątkiem rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych;
być członkami zarządów fundacji prowadzących działalność gospodarczą;
posiadać w spółkach prawa handlowego więcej niż 10 % akcji lub udziały
przedstawiające więcej niż 10 % kapitału zakładowego – w każdej z tych spółek;
prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi
osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy
pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności; nie dotyczy to działalności
wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, w formie i
zakresie gospodarstwa rodzinnego.
D. Sędziowie
88
Sędzia nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia, z wyjątkiem zatrudnienia na
stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w łącznym wymiarze
nieprzekraczającym pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tych
stanowiskach, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia nie przeszkadza w pełnieniu
obowiązków sędziego.
Sędziemu nie wolno także podejmować innego zajęcia ani sposobu zarobkowania, które
przeszkadzałoby w pełnieniu obowiązków sędziego, mogło osłabiać zaufanie do jego
bezstronności lub przynieść ujmę godności urzędu sędziego.
Sędzia nie może:
być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa
handlowego,
być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółdzielni,
być członkiem zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą,
posiadać w spółce prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziały
przedstawiające
więcej niż 10% kapitału zakładowego,
prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi
osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem bądź
pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.
E. Prokuratorzy
Prokurator nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia, z wyjątkiem za-trudnienia na
stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w łącznym wymiarze
nieprzekraczającym pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tych
stanowiskach, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia nie przeszkadza w pełnieniu
obowiązków prokuratora.
Prokuratorowi nie wolno także podejmować innego zajęcia ani sposobu zarobkowania,
które by przeszkadzało w pełnieniu obowiązków prokuratora, mogło osłabiać zaufanie do
jego bezstronności lub przynieść ujmę godności urzędu prokuratora.
Prokurator nie może:
być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa
handlowego;
być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółdzielni;
być członkiem zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą;
posiadać w spółce prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziały
przedstawiające więcej niż 10% kapitału zakładowego;
prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi
osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem bądź
pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.
F. Osoby, wobec których sąd orzekł pozbawienie prawa do prowadzenia działalności
gospodarczej
Zgodnie z ustawą z 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze, sąd może orzec na okres od
trzech do dziesięciu lat pozbawienie prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny
rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w
spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu.
G. Rodzaje działalności gospodarczej, które mogą być prowadzone tylko w określonej
formie prawnej
89
Przykładowo, zgodnie z ustawą Prawo bankowe, banki mogą być tworzone jako banki
państwowe, spółdzielcze lub banki w formie spółek akcyjnych. Zgodnie z ustawą o
działalności ubezpieczeniowej, zakład ubezpieczeń może wykonywać działalność
ubezpieczeniową tylko w formie spółki akcyjnej albo towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych.
Pewne sfery działalności mogą być zastrzeżone tylko dla osób fizycznych – np. na listę
maklerów papierów wartościowych lub na listę doradców inwestycyjnych może być wpisana
wyłącznie osoba fizyczna.
65. Prawne warunki podejmowania i prowadzenia działalności
gospodarczej.
Zgodnie z UoSDzG, podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności
gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków
określonych przepisami prawa.
Do podjęcia działalności gospodarczej konieczne jest uzyskanie NIP (Numeru
Identyfikacji Podatkowej) oraz wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności
Gospodarczej (działalność może być podjęta najszybciej w dniu złożenia wniosku o wpis) w
przypadku osoby fizycznej, bądź wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze
Sądowym (charakter konstytutywny) dla osób prawnych. Spółka kapitałowa w organizacji
może rozpocząć działalność gospodarczą przed uzyskaniem wpisu w rejestrze.
W przypadku podejmowania działalności będącej działalnością regulowaną, potrzebny jest
też wpis do odpowiedniej ewidencji.
W przypadku określonych kategorii działalności gospodarczej konieczne będzie także
uzyskanie odpowiedniej koncesji albo zezwolenia.
Ponadto, na przedsiębiorcy ciążą następujące obowiązki:
1. Przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji jest obowiązany
umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej
działalności do oznaczonych osób i organów, numer identyfikacji podatkowej (NIP)
oraz posługiwać się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym;
2. Wykonywania działalności gospodarczej na zasadach uczciwej konkurencji i
poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów;
3. Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki
wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed
zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony
środowiska;
4. Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień
zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej,
przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby czynności w ramach działalności
gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się
posiadaniem takich uprawnień zawodowych;
5. Przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej jest obowiązany do zamieszczenia na towarze, jego opakowaniu, etykiecie,
instrukcji lub do dostarczenia w inny, zwyczajowo przyjęty sposób, pisemnych
informacji w języku polskim: określających firmę przedsiębiorcy i jego adres;
umożliwiających identyfikację towaru;
6. Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością
gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w
każdym przypadku, gdy:
a. stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca,
90
b. jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej
płatności, przekracza równowartość 15 000 euro;
7. Jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub
sprzedaży na odległość za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci
teleinformatycznych lub druków bezadresowych, jest on obowiązany do podania w
ofercie co najmniej następujących danych: 1) firmy przedsiębiorcy; 2) NIP; 3)
siedziby i adresu
66. Kompetencje kontrolne i nadzorcze organów gminy wobec
przedsiębiorców.
Kontrola działalności gospodarczej przeprowadzana jest zgodnie z przepisami UoSDzG
oraz przepisami szczególnymi (określają one zakres przedmiotowy kontroli działalności
gospodarczej oraz organy upoważnione do jej). Organy administracji wykonując swoje
zadania działają wyłącznie na podstawie i w granicach prawa, z poszanowaniem interesów
przedsiębiorcy.
Jej istota sprowadza się do zarejestrowania stanu faktycznego dot. przedmiotu kontroli
oraz porównania go ze stanem wyznaczonym przez prawo, plany oraz organizację przyjętą
dla podmiotu kontrolowanego. Funkcją kontroli jest także ocena tego, co wynika z owego
porównania, oraz wyciąganie na tej podstawie wniosków dotyczących dalszego
funkcjonowania zjawiska badanego lub kontrolowanego.
Kontrola dostarcza więc materiału, na podstawie którego możliwe jest zapobieżenie
powstawaniu niekorzystnych zjawisk i zweryfikowanie nieprawidłowych zachowań
kontrolowanych podmiotów. Wyniki kontroli mogą być również podstawą orzekania o
odpowiedzialności prawnej podmiotów, którym powierzono uprawnienia i obowiązki lub
kompetencje w zakresie objętym kontrolą.
Zasadą jest zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrolę
wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od
dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Nie można równocześnie
podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy.
Szczegółowe zadania organów gminy:
wydawanie, odmowa wydania i cofanie zezwoleń i koncesji, jeśli przepisy odrębnych
ustaw tak stanowią,
kontrola przestrzegania przepisów prawa przez przedsiębiorców w zakresie o którym
mowa w art. 78 UoSDzG (szerzej poniżej),
wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach.
Organy gminy zostały wyposażone w stosunkowo duże kompetencje władcze związane z
działalnością gospodarczą. Wyposażone one zostały w szerokie uprawnienia kontrolne, a
praktycznie i nadzorcze, związane z działalnością przedsiębiorców prowadzących działalność
gospodarczą na ich terenie. Wykonywana kontrola jest w większości kontrolą funkcjonalną,
co ogranicza swobodę działalności przedsiębiorców.
Przepis art. 78 UoSDzG obliguje wójta, burmistrza czy prezydenta miasta do tego, aby
niezwłocznie zawiadamiał właściwe organy administracji rządowej lub właściwe organy JST
w razie:
91
powzięcia wiadomości o wykonywaniu działalności gospodarczej niezgodnie z
przepisami ustawy,
stwierdzenie zagrożenia życia, zdrowia ludzkiego, niebezpieczeństwa powstania szkód
majątkowych w znacznych rozmiarach,
naruszenia środowiska w wyniku wykonywania tej działalności.
Właściwe organy administracji rządowej lub właściwe organy JST niezwłocznie
zawiadamiają wójta/burmistrza/prezydenta miasta o podjętych czynnościach. W wypadku
braku możliwości zawiadomienia wspomnianych organów, wójt/burmistrz/prezydent może
nakazać w drodze decyzji wstrzymanie wykonywania działalności gospodarczej na czas
niezbędny, nie dłuższy niż 3 dni. Decyzji tej nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.
Książka kontroli
Przedsiębiorca jest obowiązany prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę
kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli, a także udostępniać je na żądanie organu
kontroli. Książka kontroli zawiera wpisy dokonywane przez organ kontroli.
Przedsiębiorca jest obowiązany dokonywać w książce kontroli wpisu informującego o
wykonaniu zaleceń pokontrolnych bądź wpisu o ich uchyleniu przez organ kontroli lub jego
organ nadrzędny albo sąd administracyjny.
67. Pojęcie reglamentacji gospodarczej i jej główne obszary
Wg prof. Strzyczkowskiego – forma interwencjonizmu państwowego w rozumieniu
oddziaływania państwa na procesy gospodarcze, motywowanego dążeniem do
osiągnięcia określonych celów wyznaczonych w polityce gospodarczej państwa. Ma
ona na celu wywołanie skutków uznanych przez państwo za pożądane z punktu
widzenia interesu publicznego, determinowanego przez inne cele niż ochrona
bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Wg prof. Kocowskiego – w ujęciu szerokim reglamentacja jest formą
interwencjonizmu państwowego i oznacza ograniczenie swobody działalności
gospodarczej przez ustanowienie norm prawnych podejmowania i wykonywania
działalności gospodarczej jako wyjątek od zasady swobodnej działalności
gospodarczej, uzasadniany ważnym interesem publicznym z uwzględnieniem
zasady proporcjonalności. Jest ona wykorzystywana w sposób:
o
bezpośredni - ograniczenia podmiotowe
o pośredni przez normy prawa gospodarczego publicznego upoważniające
określone organy administracji gospodarczej do wydawania aktów
reglamentujących postępowanie ich adresatów.
Za podręcznikiem – przez reglamentację gospodarczą rozumieć należy taką sferę
restrykcyjnej działalności organów państwa (interwencjonizmu państwowego),
celem której, także w obszarze gospodarki, jest preferencja i ochrona interesów
gospodarczych pewnych zbiorowości (także interesu gospodarczego, a niekiedy i
politycznego państwa w przeciwstawieniu do indywidualnych interesów podmiotów
gospodarujących (przedsiębiorców). W pewnym sensie celem jej jest także ochrona
producentów, konsumentów przed antykonkurencyjnymi działaniami innych
podmiotów, a także w określonym zakresie zasobów naturalnych kraju. Polega ona
na ustanawianiu przez organy państwa warunków, od których spełnienia przez
podmioty gospodarujące, uzależniona jest możliwość skutecznej realizacji ich
92
publicznych praw podmiotowych, jak i praw podmiotowych, zwanych wolnościami.
W sensie bezpośrednim – reglamentacja ogranicza swobodę działania
podmiotów gospodarujących w realizacji wolności podmiotowych, a w
szczególności zaś wolności działalności gospodarczej.
Interesy i dobra podlegające jej ochronie to:
interesy zewnętrzne (polityczne) państwa,
prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz rynku wspólnotowego,
wyczerpywane zasoby naturalne kraju,
zasady współżycia społecznego oraz interesy producentów i konsumentów,
interesy gospodarcze państwa,
wolna konkurencja.
67. Pojęcie reglamentacji gospodarczej i jej główne obszary.
Wg prof. Strzyczkowskiego – forma interwencjonizmu państwowego w rozumieniu
oddziaływania państwa na procesy gospodarcze, motywowanego dążeniem do
osiągnięcia określonych celów wyznaczonych w polityce gospodarczej państwa. Ma
ona na celu wywołanie skutków uznanych przez państwo za pożądane z punktu
widzenia interesu publicznego, determinowanego przez inne cele niż ochrona
bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Wg prof. Kocowskiego – w ujęciu szerokim reglamentacja jest formą
interwencjonizmu państwowego i oznacza ograniczenie swobody działalności
gospodarczej przez ustanowienie norm prawnych podejmowania i wykonywania
działalności gospodarczej jako wyjątek od zasady swobodnej działalności
gospodarczej, uzasadniany ważnym interesem publicznym z uwzględnieniem
zasady proporcjonalności. Jest ona wykorzystywana w sposób:
o
bezpośredni - ograniczenia podmiotowe
o pośredni przez normy prawa gospodarczego publicznego upoważniające
określone organy administracji gospodarczej do wydawania aktów
reglamentujących postępowanie ich adresatów.
Za podręcznikiem – przez reglamentację gospodarczą rozumieć należy taką sferę
restrykcyjnej działalności organów państwa (interwencjonizmu państwowego),
celem której, także w obszarze gospodarki, jest preferencja i ochrona interesów
gospodarczych pewnych zbiorowości (także interesu gospodarczego, a niekiedy i
politycznego państwa w przeciwstawieniu do indywidualnych interesów podmiotów
gospodarujących (przedsiębiorców). W pewnym sensie celem jej jest także ochrona
producentów, konsumentów przed antykonkurencyjnymi działaniami innych
podmiotów, a także w określonym zakresie zasobów naturalnych kraju. Polega ona
na ustanawianiu przez organy państwa warunków, od których spełnienia przez
podmioty gospodarujące, uzależniona jest możliwość skutecznej realizacji ich
publicznych praw podmiotowych, jak i praw podmiotowych, zwanych wolnościami.
W sensie bezpośrednim – reglamentacja ogranicza swobodę działania
podmiotów gospodarujących w realizacji wolności podmiotowych, a w
szczególności zaś wolności działalności gospodarczej.
Interesy i dobra podlegające jej ochronie to:
interesy zewnętrzne (polityczne) państwa,
93
prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz rynku wspólnotowego,
wyczerpywane zasoby naturalne kraju,
zasady współżycia społecznego oraz interesy producentów i konsumentów,
interesy gospodarcze państwa,
wolna konkurencja.
68. Instrumenty prawne reglamentacji gospodarczej.
Na gruncie UoSDzG, w katalogu form prawnych wykorzystywanych przez reglamentację
administracyjną znajdują się:
Koncesje,
Zezwolenia
-
najszerzej rozpowszechniony, „zwykły” akt reglamentacji
administracyjnej. Każde zezwolenie wymaga podstawy ustawowej, a wszelkie
związane z nim zakazy i nakazy należy interpretować ściśle (żadnych ograniczeń dla
przedsiębiorcy w drodze analogii, czy domniemania obowiązków). Są to także
związane akty administracyjne. Dotyczą np. obrotu alkoholem, odzysku i
unieszkodliwiania odpadów;
Licencje - niektóre akty potwierdzające spełnienie wymogów o charakterze
zawodowym. Osoby legitymujące się nimi nie muszą działać na własny rachunek, czy
we własnym imieniu. Jednak posiadanie uprawnień może stanowić jeden z warunków
ustawowych prowadzenia określonej działalności gospodarczej;
Zgody,
Działalność regulowana - konieczne jest uzyskanie wpisu do rejestru działalności
regulowanej. Jego podstawą jest oświadczenie przedsiębiorcy dotyczące spełnienie
przez niego warunków podjęcia i wykonywania działalności.
Prof. Strzyczkowski dokonuje podziału prawnych form reglamentacji na:
ogólnie obowiązujące przepisy prawa – nie są one jednak stanowione przez organy
administracji publicznej – te kontrolują i sprawują nadzór nad ich przestrzeganiem oraz
stosują odpowiednie środki nadzoru (w tym: sankcje administracyjne określone w
przepisach prawa);
indywidualne
akty
administracji
gospodarczej
– mają postać decyzji
administracyjnych.
69. Koncesjonowanie działalności gospodarczej.
Koncesjonowanie to kwalifikowana postać reglamentacji gospodarczej, która wiąże
się z wprowadzeniem specyficznych wymogów jej prowadzenia, zawierających m.in.
elementy nieostre, jak i wstępną ocenę przez organ predyspozycji przedsiębiorcy do
prawidłowego (zgodnego z interesem publicznym) wykonywania działalności w
przyszłości. Z koncesji wynika osobiste uprawnienie o charakterze administracyjnym
do podjęcia działalności gospodarczej w wyznaczonym w tym akcie zakresie.
Działalność koncesjonowana to taka działalność gospodarcza, do której rozpoczęcia
konieczne jest uzyskanie koncesji od właściwego organu administracji publicznej,
którym najczęściej jest minister.
Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej ogranicza liczbę
wymaganych koncesji w porównaniu z wcześniej obowiązującymi przepisami.
Koncesja jest formą prawną publicznego prawa gospodarczego służącą wykonywaniu
funkcji administracji gospodarczej. Koncesja jest decyzją administracyjną. Termin
94
„koncesja” w języku prawnym odnoszony jest także do swoistego kontraktu – koncesji
na roboty budowlane lub usługi, która przyjmuje postać umowy. Koncesja jest forma
prawna (środkiem prawnym) ograniczania wolności podejmowania, wykonywania i
zakończania działalności gospodarczej. Koncesja jest odmiana decyzji uprawniającej
w publicznym prawie gospodarczym.
Aktualnie uzyskanie koncesji zgodnie z ustawa o swobodzie działalności gospodarczej
wymaga (przymus koncesyjny) wykonywania działalności gospodarczej w zakresie:
o
poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż,
bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w
górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,
o
poszukiwania, rozpoznawania złóż węglowodorów oraz kopalin stałych
objętych własnością górnicza, wydobywania kopalin ze złóż, podziemnego
bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz podziemnego składowania
odpadów,
o wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicja oraz
wyrobami i technologia o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,
o
wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu
paliwami i energia,
o
ochrony osób i mienia,
o
rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych, z wyłączeniem
programów rozpowszechnianych wyłącznie w systemie teleinformatycznym,
które nie są rozprowadzane naziemnie, satelitarnie lub w sieciach kablowych,
przewozów lotniczych,
o prowadzenia kasyna gry.
Przedsiębiorca, aby móc prowadzić jedną z działalności koncesjonowanych
wymienionych w art. 46 u.s.d.g musi wcześniej wystąpić do właściwego organu o
wydanie koncesji. Jeżeli przepisy odrębnych ustaw nie stanowią inaczej, z wnioskiem
o udzielenie koncesji należy wystąpić do ministra właściwego ze względu na
przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji.
Wprowadzenie innych koncesji w dziedzinach działalności gospodarczej mających
szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny
ważny interes publiczny jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy działalność ta nie
może być wykonywana jako wolna lub po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności
regulowanej albo zezwolenia oraz wymaga zmiany ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej.
Uprzednio koncesjonowanie wiązane było z dziedzinami stosunków społecznych
gdzie zaspokajanie określonych potrzeb było obowiązkiem władzy publicznej.
Niezależnie przymus koncesyjny dotyczył również obszarów działalności
gospodarczej zapewniających ze swej natury stabilne i odpowiednio wysoko
realizowane dochody budżetowi publicznemu (interesy finansowe państwa).
Eksponowane miejsce zajmował pogląd mówiący, iż przedmiotem koncesji jest
„służba publiczna” (concessionservice public). Powyższe było podstawa
wykształcenia się w przeszłości tzw. francuskiego typu koncesji, która przyjmowała
postać umowy (kontraktu publicznoprawnego).
Obecnie koncesja to prawna forma działania administracji gospodarczej podejmowana
tylko na wniosek podmiotów zainteresowanych wykonywaniem działalności
gospodarczej w dziedzinach wyznaczonych przez ustawę o swobodzie działalności
gospodarczej i szczegółowo rozwiniętych w ustawach szczególnych. Ustanowienie
obowiązku uzyskania koncesji w danej sferze stosunków społecznych skutkuje dla
przedsiębiorcy ograniczeniem realizacji ustrojowej wolności
działalności
95
gospodarczej. Koncesje, jako formę publicznoprawnego oddziaływania na
gospodarkę, należy odróżnić zwłaszcza od zezwoleń i innych uprawniających decyzji
w publicznym prawie gospodarczym.
70. Koncesja jako prawna forma działania administracji gospodarczej.
Koncesja, w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, stanowi akt
administracyjny dopuszczający przedsiębiorcę do działalności objętej daleko idącym
rygoryzmem regulacji, który jest uzasadniony szczególnie istotnym interesem
publicznym. Stanowi jednostronny akt woli organu państwa dozwalający na działanie
gospodarcze w obszarze stanowiącym dotąd wyłączną domenę państwa.
Z koncesji wynika osobiste uprawienie o charakterze administracyjnym do
podjęcia działalności gospodarczej w zakresie wyznaczonym w tym akcie. Jest to
prawna forma działania administracji gospodarczej, podejmowana tylko na wniosek
podmiotów zainteresowanych wykonywaniem działalności gospodarczej, w
dziedzinach wyznaczonych przez ustawę o swobodzie działalności gospodarczej i
szczegółowo rozwiniętych w ustawach szczególnych. Ustanowienie obowiązku
uzyskania koncesji w danej sferze stosunków społecznych skutkuje dla przedsiębiorcy
ograniczeniem realizacji ustrojowej wolności działalności gospodarczej.
Koncesja przybiera postać decyzji administracyjnej ze wszystkimi następstwami
odnoszącymi się do tej kategorii czynności prawnych. Ten indywidualny akt
administracyjny ma charakter konstytutywny, gdyż tworzy uprawienia i obowiązki
publicznoprawne dla przedsiębiorcy. Wynikające z koncesji uprawnienia i obowiązki
nie mogą być przedmiotem swobodnego obrotu między zainteresowanymi
jednostkami. Koncesje są wydawane na czas nieokreślony.
Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej
zakresu należą zazwyczaj do kompetencji ministra właściwego we względu na
przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji. Niektóre
koncesje wydawane są przez organy administracji gospodarczej o odmiennej pozycji
prawnej np. przez Przewodniczącego KRRiT. Zagadnienia odnoszące się do koncesji
(zasady udzielania, treść i trwałość koncesji) określone są we właściwych dla danej
koncesji ustawach, ustawie o swobodzie działalności gospodarczej i KPA.
Wykonywanie koncesji przez koncesjonariusza podlega bieżącemu nadzorowi
prawnemu wykonywanemu przez organ koncesyjny bądź inne organy administracji
gospodarczej Niewykonywanie lub nieprawidłowe wykonywanie koncesji prowadzi
do jej zmiany, ograniczenia lub cofnięcia.
Koncesję, jako formę publicznoprawnego oddziaływania na gospodarkę należy
odróżnić od zezwoleń i innych uprawniających decyzji w publicznym prawie
gospodarczym.
71. Prawne warunki udzielenia koncesji.
Zakres swobody działania organu koncesyjnego, zarówno w postępowaniu o
udzielenie koncesji, jak i w postępowaniu o jej odebranie lub ograniczenie jest
znaczący
Koncesja wydawana jest z zastosowaniem przepisów posługujących się pojęciami
niedookreślonymi( pozostawiającymi luz interpretacyjny, natomiast nie wybór), nie
zaś w warunkach uznania administracyjnego. Jest to bliższe zasadzie wolności
gospodarczej.
96
Organ koncesyjny jest obowiązany przekazać każdemu zainteresowanemu
przedsiębiorcy szczegółową informację o warunkach, o których mowa poniżej,
niezwłocznie po wszczęciu postępowania w sprawie udzielenia koncesji
Udzielenie koncesji wymaga złożenia stosownego wniosku, o którym mówi art. 49
u.s.d.g.
Wniosek o udzielenie lub o zmianę koncesji zawiera:
o
firmę przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu albo miejsca
zamieszkania i adresu oraz adresu głównego miejsca wykonywania
działalności gospodarczej;
o
numer w rejestrze przedsiębiorców lub w ewidencji oraz numer identyfikacji
podatkowej (NIP);
o
określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą
ma być udzielona koncesja.
We wniosku, należy podać także informacje oraz dołączyć dokumenty
określone w przepisach regulujących działalność gospodarczą wymagającą
uzyskania koncesji (ustawy szczegółowe).
Przedsiębiorca jest obowiązany zgłaszać organowi koncesyjnemu wszelkie zmiany
danych, o których mowa w powyżej w terminie 14 dni od dnia ich powstania. (art. 59
u.s.d.g)
Art.50 mówi o tym, że przed podjęciem decyzji w sprawie udzielenia koncesji lub jej
zmiany organ koncesyjny może:
o
wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia, w wyznaczonym terminie, brakującej
dokumentacji poświadczającej, że spełnia on warunki określone przepisami
prawa, wymagane do wykonywania określonej działalności gospodarczej, pod
rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia;
o
dokonać sprawdzenia faktów podanych we wniosku o udzielenie koncesji w
celu stwierdzenia, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania
działalności gospodarczej objętej koncesją oraz czy daje rękojmię
prawidłowego wykonywania działalności objętej koncesją.
Art 56 daje organowi koncesyjnemu podstawę do odmowy udzielenia koncesji lub
ograniczenia jej zakresu w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji albo do
odmówienia zmiany koncesji:
o
gdy przedsiębiorca nie spełnia warunków wykonywania działalności
gospodarczej objętej koncesją określonych w ustawie lub warunków podanych
do wiadomości przedsiębiorcom w trybie określonym w u.s.d.g.
o
ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa lub
obywateli;
o
jeżeli w wyniku przeprowadzonego przetargu, o którym mowa w art. 52,
udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy lub przedsiębiorcom;
o
w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.
Organ koncesyjny może czasowo wstrzymać udzielenie koncesji, ze względu
na przyczyny wymienione w ust. 1 pkt 2, ogłaszając o tym w Dzienniku
Urzędowym RP „Monitor Polski”.
97
72. Postępowanie w sprawach o uzyskanie koncesji.
Udzielenie koncesji należy zazwyczaj do kompetencji ministra właściwego ze względu na
przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji. Niektóre koncesje
wydawane są przez organy administracji gospodarczej o odmiennej pozycji prawnej (np.
przez Przewodniczącego KRRiT) czy też przez organy takie jak marszałkowie województw i
starostowie (w dziedzinie poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin ze złóż,
zależnie od rodzaju kopaliny i innych okoliczności).
Zasady udzielania koncesji określone są we właściwych dla danej koncesji:
Ustawach
Ustawie o SwobDziałGospU
KPA
Cechą charakterystyczną postępowania w sprawie udzielenia koncesji jest badanie nie tylko
spełnienia przez przedsiębiorcę warunków otrzymania koncesji, ale również tego, czy daje on
rękojmię prawidłowego wykonywania działalności objętej koncesją (rękojmia oznacza
gwarancję, że w przyszłości przedsiębiorca będzie wykonywał działalność zgodnie ze
szczególnymi warunkami określonymi w koncesji i ogólnymi warunkami ustawowymi, w tym
że nie sprowadzi niebezpieczeństwa dla interesu publicznego).
Koncesje wydawane są tylko na żądanie przedsiębiorcy. Złożenie wniosku wszczyna
procedurę administracyjną, prowadzoną w przedmiocie udzielenia koncesji.
Wniosek o udzielenie koncesji zawiera:
1. firmę przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i
adresu oraz adresu głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej;
2. numer w rejestrze przedsiębiorców lub w ewidencji oraz numer identyfikacji
podatkowej (NIP);
3. określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być
udzielona koncesja.
Przed podjęciem decyzji w sprawie udzielenia koncesji organ koncesyjny może:
1) wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia, w wyznaczonym terminie, brakującej
dokumentacji poświadczającej, że spełnia on warunki określone przepisami prawa, wymagane
do wykonywania określonej działalności gospodarczej, pod rygorem pozostawienia wniosku
bez rozpatrzenia;
2) dokonać sprawdzenia faktów podanych we wniosku o udzielenie koncesji w celu
stwierdzenia, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania działalności gospodarczej
objętej koncesją oraz czy daje rękojmię prawidłowego wykonywania działalności objętej
koncesją.
Jeśli w wyniku postępowania wyjaśniającego okaże się, że liczba wnioskodawców
spełniających warunki do udzielenia koncesji i dających rękojmie prawidłowego
wykonywania działalności objętej koncesją jest większa niż liczba koncesji przewidzianych
do udzielenia, organ koncesyjny zarządza przetarg.
W ogłoszeniu przetargu organ koncesyjny określa :
1. minimalną opłatę, za którą może być udzielona koncesja - nie niższą niż opłata skarbowa
albo inna opłata o charakterze publicznoprawnym, przewidziana w odrębnych przepisach za
udzielnie koncesji,
2. miejsce i termin składnia ofert,
3. szczegółowe warunki, jakie powinna spełniać oferta,
4. wysokość, formę i termin wniesienia wadium,
98
5. termin rozstrzygnięcia przetargu
Oferta (sporządzona w języku polskim) wniesiona przez przedsiębiorcę zawiera:
1. firmę przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu
głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej,
2. deklarowaną wysokość opłaty za udzielenie koncesji
Charakterystyczne dla działalności koncesjonowanej jest także dokonywanie oceny
przedsiębiorcy z punktu widzenia interesu publicznego, który wyraża się w użyciu pojęć
niedookreślonych(wymaga to interpretacji na potrzeby każdego przypadku stosowania
prawa)- zagrożenia obronności lub bezpieczeństwa państwa lub obywateli. Każda decyzja
administracyjna musi posiadać uzasadnienie prawne i faktyczne, w którym organ powinien
wykazać, że rzeczywiście doszło do zagrożenia wskazanych wartości.
Wprowadzenie licznych wymogów oraz pojęć niedookreślonych, które stanowią przesłanki
udzielenia koncesji, rodzi duży stopień niepewności po stronie przedsiębiorcy, co w obrocie
gospodarczym może mieć dla niego niekorzystne skutki ekonomiczne, wynikające np. z
potrzeby poniesienia nakładów na działalność, do której może być on niedopuszczony.
Z tej przyczyny do koncesji, co do której nie ograniczono liczby przedsiębiorców, którzy
ją mogą otrzymać, przewidziano zastosowanie instytucji promesy. Formą jej udzielenia
jest decyzja administracyjna.
Promesa stanowi rodzaj przyrzeczenia publicznego, które wiąże organ przez okres jej
ważności (co najmniej 6 miesięcy) i stanowi prawo podmiotowe po stronie adresata.
Jeśli organ koncesyjny przewiduje udzielenie ograniczonej liczby koncesji, ma
obowiązek ogłosić to w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski” wraz z informacjami
niezbędnymi do zapewnienia jawności i powszechności postępowania. Dotyczą one:
przedmiotu i zakresu działalności objętej koncesją,
liczby koncesji,
czasu, na który jej się udziela,
terminu i miejsca składania wniosków o udzielenie koncesji,
umieszczenia informacji dodatkowych istotnych dla stron, a także wskazać wymagane
dokumenty.
Z uzyskaniem koncesji mogą łączyć się pewne opłaty. Należy zwrócić uwagę, że
charakterystyczną cechą koncesji udzielanej w trybie przetargu jest fakt, że na tym etapie o jej
otrzymaniu rozstrzyga wyłącznie zaoferowana przez przedsiębiorcę kwota.
Jest to rzadki dla prawa publicznego przypadek, gdy uprawnienie z natury
administracyjnoprawne można „kupić” od państwa na zasadzie rynkowej.
Zdarza się również, że przepisy szczególne przewidują opłaty z tytułu samego korzystania z
koncesji. Nie chodzi tutaj o opłatę skarbową ani podatek, lecz o specyficzny rodzaj opłaty
administracyjnoprawnej związanej z udziałem działalności koncesjonowanej.
73. Trwałość decyzji koncesyjnej.
Ustawodawca zrezygnował z zasady, że koncesje wydawane są na określony czas.
Skreślono bowiem art. 47 ust. 3 u.s.d.g. Ustawy szczególne posługują się jednak
konstrukcją koncesji czasowej (np. w Prawie Energetycznym, ust. o Radiofonii i
Telewizji- 10 lat)
Decyzja koncesyjna nie jest trwała – można ją wzruszyć. Koncesja po
przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania z powodu określonych przesłanek
może zostać(obligatoryjnie lub fakultatywnie) cofnięta lub zmieniona.
99
O cofnięciu koncesji stanowi art. 48:
Organ koncesyjny cofa koncesję, w przypadku gdy:
a) wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania
działalności gospodarczej objętej koncesją;
b) przedsiębiorca nie podjął w wyznaczonym terminie działalności objętej
koncesją, mimo wezwania organu koncesyjnego, lub trwale zaprzestał
wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją.
Organ koncesyjny cofa koncesję albo zmienia jej zakres, w przypadku gdy
przedsiębiorca:
a) rażąco narusza warunki określone w koncesji lub inne warunki wykonywania
koncesjonowanej działalności gospodarczej, określone przepisami prawa;
b) w wyznaczonym terminie nie usunął stanu faktycznego lub prawnego
niezgodnego z warunkami określonymi w koncesji lub z przepisami
regulującymi działalność gospodarczą objętą koncesją.
Organ koncesyjny może cofnąć koncesję albo zmienić jej zakres ze względu na
zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa obywateli, a
także w razie ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy.
74. Nadzór organu koncesyjnego.
kontrola jest nieodzowną częścią nadzoru
Nadzór jest sprawowany wg kryterium:
o
Celowości
o
Legalności
o
Ochrony bezpieczeństwa prawnego i dóbr osobistych
Organ koncesyjny ma obowiązek prawny czuwania nad wykonywaniem koncesji
przez przedsiębiorcę. Posiada on w tym zakresie określone ustawą kompetencje
kontrolne i nadzorcze. Kontrola wyraża się w porównywaniu stanu rzeczywistego ze
stanem postulowanym. Nadzór ma swe ujście w możliwości zastosowania środków
nadzorczych w przypadku stwierdzenia - w wyniku przeprowadzonej kontroli –
określonych nieprawidłowości.
Art.57:
Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie:
o
zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją;
o przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej;
o
obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr
osobistych obywateli.
Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione
w szczególności do:
o
wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest
wykonywana działalność gospodarcza objęta koncesją, w dniach i w
godzinach, w których ta działalność jest wykonywana lub powinna być
wykonywana;
o
żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych
nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z
przedmiotem kontroli.
Organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień
w wyznaczonym terminie.
100
Całe postępowanie kontrolne w istocie służy sprawowaniu nadzoru bieżącego przez
organ koncesyjny nad wykonywaniem koncesji. Nadzór ten wykonywany jest przez
organ w sytuacji stwierdzenia przypadków przewidzianych w u.s.d.g.Art. 58
75. Zezwolenie jako prawna forma działania administracji gospodarczej.
Na gruncie podręcznika „Administracyjne prawo gospodarcze” autorstwa L. Kieresa, T.
Kocowskiego i in. dla wszystkich przypadków (z wyłączeniem koncesji), gdzie określone
zachowanie się jednostki (jednorazowe czy powtarzalne) wymaga uzyskania od organu
administracyjnego indywidualnego administracyjnego aktu stosowania prawa (decyzji
administracyjnej), przyjąć należy umowne wspólne dla nich określenie „pozwolenie”.
Pozwolenia będące decyzjami administracyjnymi w rozumieniu k.p.a. i spełniające
jednocześnie kryteria z u.s.d.g. nazywać należy „zezwoleniami”. W konsekwencji każde
zezwolenie jest pozwoleniem, ale nie każde pozwolenie jest zezwoleniem.
Pozwolenia można podzielić na:
1. Proste – są to pozwolenia wykonywane na podstawie przepisów powszechnie
obowiązujących; administracja nie decyduje o sposobie ich wykonywania.
2. Uwarunkowane – gdy sposób wykonania konkretnego pozwolenia ustalany jest także
w stosunku do indywidualnego adresata przez organ je wydający. W samym
pozwoleniu określane jest takie pozwolenie jako „uwarunkowane/złożone”.
Administracja posiada przy nich dalej idące kompetencje, ponieważ może decydować
o elementach rozstrzygnięcia administracyjnego.
Oraz na:
1. Jednorazowe – dotyczą jednorazowego zachowania się przedsiębiorcy.
2. Ciągłe – powtarzające się, stanowią tytuł prawny do powtarzających się zachowań
przedsiębiorcy.
A także na:
1. Policyjne - jeżeli zakaz został ustanowiony z uwagi na ochronę bezpieczeństwa,
spokoju i porządku publicznego, życia i zdrowia ludzkiego, środowiska naturalnego,
bezpieczeństwa lub obronności państwa itp.
2. Reglamentacyjne – dotyczą tych zjawisk płynących spoza danego państwa czy
organizacji międzynarodowej (UE), które uznane są za „zagrożenia” przez
odpowiednie ośrodki sprawujące władzę w państwie i organizacji międzynarodowej a
także związane są z oddziaływaniem państwa i organizacji międzynarodowej (UE) na
życie gospodarcze w skali makro.
Zezwolenie, zgoda i licencja są formami niemal równorzędnymi. Należą do przedmiotowych
form reglamentacji administracyjnej ograniczających swobodę działalności gospodarczej.
Istotą typowego pozwolenia administracyjnego jest wiążące ustalenie niezaistnienia żadnej,
opartej na prawie, przeszkody w podjęciu określonej działalności. Są one aktami
indywidualnymi o charakterze uprawniającym. Zezwolenie ma charakter aktu związanego -
spełnienie warunków przewidzianych w ustawie uprawnia przedsiębiorcę do jego uzyskania.
Zezwolenie – dopuszczenie konkretnego przedsiębiorcy do podjęcia i wykonywania
określonej przepisami prawa działalności gospodarczej, po uprzednim stwierdzeniu, że
spełnia on wszystkie warunki wykonywania tej działalności. Zezwolenie konkretyzuje, ale nie
kreuje, prawa po stronie przedsiębiorcy i stanowi stwierdzenie kompetentnego organu o braku
istnienia przeszkód do wykonywania danej działalności. Ustawa o swobodzie działalności
gospodarczej przedstawia otwarty katalog działalności, których prowadzenie wymaga
uzyskania zezwolenia i odwołuje w tym zakresie do przepisów szczególnych. Co do zasady
101
zezwolenie wydawane jest na czas nieokreślony, jednak przepisy mogą wskazywać inny
okres. Zezwolenia wymaga np. określona działalność w zakresie ustawy o giełdach
towarowych czy prawa farmaceutycznego.
Licencja – środek prawny oddziaływania organów państwa na gospodarkę. Wymóg
uzyskania licencji jest warunkiem wykonywania w sposób legalny działalności gospodarczej
w określonym przedmiotowo zakresie. Licencja zazwyczaj stwierdza określony stan
faktyczny, natomiast obowiązki i uprawnienia adresata licencji określone są w przepisach
obowiązujących. Wydawana jest na czas nieokreślony, chyba że ustawy stanowią inaczej.
Uzyskania licencji wymaga np. określona działalność w zakresie transportu drogowego i
kolejowego.
Zgoda - według J. Bocia jest to po prostu inna nazwa pozwolenia.
Organy zezwalające, udzielające licencji i udzielające zgody oraz wszelkie warunki
wykonywania działalności objętej zezwoleniami, licencjami oraz zgodami, a także zasady i
tryb wydawania decyzji w sprawie zezwoleń, licencji i zgód określają przepisy szczególne.
Zezwolenie, zgoda, licencja uprawniają do wykonywania działalności gospodarczej na terenie
całego kraju i przez czas nieokreślony. Wprowadzenie wyjątku od tej zasady jest
dopuszczalne tylko w przepisach ustaw odrębnych i wyłącznie ze względu na nadrzędny
interes publiczny.
76. Koncesja a zezwolenie.
KONCESJA
ZEZWOLENIE
Przedmiotowe
ograniczenie
swobody
działalności gospodarczej.
Przedmiotowe
ograniczenie
swobody
działalności gospodarczej.
Zamknięty
katalog
działalności
koncesjonowanych.
Otwarty katalog działalności, których
prowadzenie wymaga zezwolenia.
Ma charakter kreacyjny.
Tylko
konkretyzuje
uprawnienie
pod
względem podmiotowym.
Koncesję reguluje ustawa o swobodzie
działalności gospodarczej.
Zezwolenia są regulowane przez inne
ustawy.
Instytucja promesy.
Brak promesy.
Koncesja zawsze jest wydawana w formie
decyzji administracyjnej
Różnie.
Przy koncesji pojawiają się wątpliwości, czy
jest to akt uznaniowy czy związany.
Nie ma wątpliwości co do tego, że
zezwolenie jest aktem związanym.
Możliwość
wprowadzenia
trybu
przetargowego.
Nie wprowadza się trybu przetargowego.
Co do zasady wydawana jest na czas
nieokreślony.
Co do zasady wydawane jest na czas
nieokreślony.
77. Akty kwalifikujące (kwalifikacyjne) jako forma działania administracji
gospodarczej.
Akty kwalifikujące stanowią odrębną formę reglamentacji administracyjnej w gospodarce; są
aktami stosowania prawa i przybierają postać decyzji administracyjnych. Wyróżniono je na
podstawie swoistych dla nich cech jurydycznych – jest to m.in. szczególny model stosowania
prawa, wyczerpujący się na etapie subsumpcji (kwalifikacji), treść rozstrzygnięcia to bowiem
albo kwalifikacja pozytywna, albo kwalifikacja negatywna. Decyzje te nie nakładają na
adresatów nowych obowiązków ani nie tworzą dla nich nowych praw. Pod względem
prawnym kwalifikują one stany faktyczne związane z osobą lub rzeczą i tworzą dla adresatów
102
interes prawny (możliwość domagania się wydania określonej decyzji) lub interes zwykły
(możliwość określonego zachowania się) albo organowi administracyjnemu dają podstawę do
władczego wkraczania w sferę praw i interesów tych podmiotów.
Do takich decyzji można zaliczyć m.in. dyplomy i świadectwa szkolne, decyzje o uznaniu za
zabytek kultury itp.
Przedmiotem aktów kwalifikacyjnych jest stwierdzenie pewnych stanów faktycznych i
stanów prawnych i niekiedy równocześnie ich ocena. Właściwe organy administracji,
dokonując stwierdzeń pewnych stanów i niekiedy ich ocen, posługują się zawsze określonym
wzorcem, do jakiego odwołują się normy prawa administracyjnego gospodarczego. Wzorzec
ten nie zawsze jest określony w przepisach prawa i często ma charakter niewymierny. Bywa
jednak tak, że przepisy szczegółowo wskazują, np. jakimi metodami stwierdzone stany
oceniać. Obszar prawa odnoszący się do aktów kwalifikujących nierzadko wymaga
stosowania specjalnej wiedzy i doświadczenia. Obszary stosunków gospodarczych, na jakich
występują akty kwalifikowane, są różne, zaś rozwiązań prawnych konstytuujących owe akty
przybywa.
Proponowany jest podział aktów kwalifikacyjnych na:
1) Akty osobowe – dotyczące osób fizycznych (np. uprawnienia klasyfikatora grzybów,
prawo jazdy). Można wyróżnić wśród nich:
a) Akty dotyczące kwalifikacji osobistych (np. świadectwo lekarskie),
b) Akty dotyczące kwalifikacji zawodowych (np. dyplom ukończenia uczelni),
2) Akty rzeczowe – dotyczące rzeczy w rozumieniu k.c. (np. dowód rejestracyjny).
Akty kwalifikacyjne są indywidualnymi aktami administracyjnymi i mogą przybierać formę
decyzji, postanowienia w rozumieniu k.p.a. Określane są w przepisach jako decyzje,
postanowienia, świadectwa, certyfikaty, oceny, paszporty, homologacja itp.
Akty kwalifikacyjne powodują niekiedy powstanie skutków prawnych w innych obszarach
prawa niż prawo administracyjne gospodarcze.
78. Działalność gospodarcza regulowana.
Działalność gospodarcza regulowana to działalność gospodarcza, której wykonywanie
wymaga spełnienia szczególnych warunków określonych przepisami prawa. O regulowanej
działalności gospodarczej przesądza przepis odrębnej ustawy, stanowiący, czy dany rodzaj
działalności gospodarczej jest działalnością gospodarczą regulowaną w rozumieniu u.s.d.g.
To forma reglamentacji różna od koncesji, pozwoleń i aktów kwalifikacyjnych. Polega na
zastępowaniu zezwoleń na prowadzenie niektórych rodzajów działalności wpisem do
odpowiedniego rejestru. Następuje aktem (zaświadczenie, odmowa) – w drodze decyzji.
Jeżeli przepis odrębnej ustawy stanowi, że dany rodzaj działalności jest działalnością
regulowaną, przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeżeli spełnia szczególne
warunki określone przepisami tej odrębnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze
działalności regulowanej.
Rejestr działalności regulowanej jest jawny.
Procedura składania wniosku i uzyskania wpisu. Organ prowadzący rejestr działalności
regulowanej dokonuje wpisu na wniosek przedsiębiorcy, po złożeniu przez przedsiębiorcę
oświadczenia o spełnieniu wymaganych warunków. Wniosek składa się do organu
prowadzącego rejestr działalności regulowanej; można go złożyć również w urzędzie gminy,
wskazując powyższy organ. Organ wydaje z urzędu zaświadczenie o dokonaniu wpisu do
rejestru.
Przedsiębiorca jest obowiązany zgłosić zmianę danych wpisanych do rejestru w terminie 14
dni od dnia zajścia zdarzenia powodującego zmianę.
103
Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej jest obowiązany dokonać wpisu
przedsiębiorcy do tego rejestru w terminie 7 dni od dnia wpływu do tego organu wniosku o
wpis wraz z oświadczeniem o spełnieniu wymaganych warunków. Jeśli organ nie dokona
wpisu w tym terminie, a od dnia wpływu wniosku do tego organu upłynęło 14 dni,
przedsiębiorca może rozpocząć działalność (nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy organ wezwał
przedsiębiorcę do uzupełnienia wniosku o wpis przed upływem 7 dni od jego otrzymania).
Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej, w drodze decyzji, odmawia wpisu
przedsiębiorcy do rejestru, w przypadku gdy:
1) wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania
działalności gospodarczej objętej wpisem,
2) przedsiębiorcę wykreślono z rejestru tej działalności regulowanej z przyczyn
określonych w ustawie, w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku.
Spełnianie przez przedsiębiorcę warunków wymaganych do wykonywania działalności
regulowanej podlega kontroli, w szczególności przez organ prowadzący rejestr danej
działalności.
Decyzje nadzorcze. Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej wydaje decyzję o
zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem, gdy:
1) przedsiębiorca złożył oświadczenie niezgodne ze stanem faktycznym,
2) przedsiębiorca nie usunął naruszeń warunków w terminie,
3) stwierdzi rażące naruszenie warunków wymaganych do wykonywania działalności
regulowanej.
Decyzja o zakazie wykonywania działalności podlega natychmiastowemu wykonaniu. Organ
z urzędu wykreśla wpis przedsiębiorcy w rejestrze działalności regulowanej. Organ
prowadzący rejestr działalności regulowanej wykreśla wpis przedsiębiorcy w rejestrze także
na jego wniosek.
Przedsiębiorca, którego wykreślono z rejestru działalności regulowanej, może uzyskać
ponowny wpis do rejestru w tym samym zakresie działalności nie wcześniej niż po upływie 3
lat od dnia wydania decyzji.
79. Praktyki ograniczające konkurencję (porozumienia ograniczające
konkurencję, nadużywanie pozycji dominującej).
Wolna konkurencja, jako mechanizm gospodarczy, jest jednym z podstawowych dóbr
chronionych przez przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Do praktyk
ograniczających konkurencję należą porozumienia ograniczające konkurencję a także
nadużywanie pozycji dominującej.
I. POROZUMIENIA OGRANICZAJĄCE KONKURENCJĘ
Za praktyki ograniczające konkurencję uznaje się porozumienia przedsiębiorców
ograniczające konkurencję.
Porozumienia – czyli umowy zawierane między przedsiębiorcami, między związkami
przedsiębiorców oraz między przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia
tych umów, a także uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej
przedsiębiorców lub ich związki, jak również uchwały lub inne akty związków
przedsiębiorców lub ich organów statutowych.
104
Konkurencja stanowi formę rywalizacji przedsiębiorców o korzyści ekonomiczne, osiągane
ze sprzedaży towarów i usług, rynki zaopatrzenia i zbytu, a także o siłę roboczą. Obejmuje
więc różne czynności nakierowane na eliminację rywali i pozyskanie klientów kosztem rywali
działających w tej samej branży towarowej.
Celem ochrony wspomnianego dobra przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów
wprowadzają następujące ograniczenia adresowane bezpośrednio do przedsiębiorców.
Art. 6. 1. Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie,
ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w
szczególności na:
1) ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży
towarów;
2) ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub
inwestycji;
3) podziale rynków zbytu lub zakupu;
4) stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych
warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;
5) uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego
świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem
umowy;
6) ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych
porozumieniem;
7) uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych
przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków
składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny.
2. Porozumienia, o których mowa w ust. 1, są w całości lub w odpowiedniej części nieważne,
z zastrzeżeniem art. 7 i 8.
Art. 7. 1. Zakazu, o którym mowa w art. 6 ust. 1, nie stosuje się do porozumień zawieranych
między:
1) konkurentami, których łączny udział w rynku w roku kalendarzowym poprzedzającym
zawarcie porozumienia nie przekracza 5%;
2) przedsiębiorcami, którzy nie są konkurentami, jeżeli udział w rynku posiadany przez
któregokolwiek z nich w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia
nie przekracza 10%.
2. Przepisów ust. 1 nie stosuje się do przypadków określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1–3 i 7.
Art. 8. 1. Zakazu, o którym mowa w art. 6 ust. 1, nie stosuje się do porozumień, które
jednocześnie:
1) przyczyniają się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu
technicznego lub gospodarczego;
2) zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień
korzyści;
3) nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne
do osiągnięcia tych celów;
4) nie stwarzają tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku
właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów.
2. Ciężar udowodnienia okoliczności, o których mowa w ust. 1, spoczywa na przedsiębiorcy.
3. Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, wyłączyć określone rodzaje porozumień
spełniające przesłanki, o których mowa w ust. 1, spod zakazu, o którym mowa w art. 6 ust. 1,
biorąc pod uwagę korzyści, jakie mogą przynieść określone rodzaje porozumień.
105
II. NADUŻYWANIE POZYCJI DOMINUJĄCEJ
Zakazane jest ponadto nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego
lub kilku przedsiębiorców.
Pozycja dominująca – rozumie się przez to pozycję przedsiębiorcy, która umożliwia mu
zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości
działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz
konsumentów; domniemywa się, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział
w rynku właściwym przekracza 40%.
Samo posiadanie pozycji dominującej nie jest zabronione, zabronione natomiast jest jej
nadużywanie.
Rynek właściwy – rozumie się przez to rynek towarów, które ze względu na ich
przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za
substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości,
istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty
transportu, panują zbliżone warunki konkurencji.
Art. 9. 1. Zakazane jest nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego
lub kilku przedsiębiorców.
2. Nadużywanie pozycji dominującej polega w szczególności na:
1) bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie
wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków
zakupu albo sprzedaży towarów;
2) ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub
konsumentów;
3) stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych
warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;
4) uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego
świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem
umowy;
5) przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju
konkurencji;
6) narzucaniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu
nieuzasadnione korzyści;
7) podziale rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych.
3. Czynności prawne będące przejawem nadużywania pozycji dominującej są w całości lub w
odpowiedniej części nieważne.
80. Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów.
Zakazane są praktyki godzące w zbiorowe interesy konsumentów. Przez praktykę naruszającą
zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie
przedsiębiorcy. Ustawa wyraźnie stwierdza, że nie jest zbiorowym interesem konsumentów
suma indywidualnych interesów konsumentów, co oznacza, iż ustawodawca ma tu na
myśli określoną formę interesu zbiorowego, która stanowić będzie kwalifikowaną odmianę
interesu publicznego.
106
Art. 24, pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów: „Przez praktykę naruszającą
zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie
przedsiębiorcy, w szczególności:
1) stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień
wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479
45
k.p.c.;
2) naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji;
3) nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji.”
Ochrona zbiorowych interesów konsumentów przewidziana w ustawie nie wyłącza ochrony
wynikającej z innych ustaw, w szczególności z przepisów o przeciwdziałaniu nieuczciwym
praktykom rynkowym i przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Przepisów ustawy
o ochronie konkurencji i konsumentów nie stosuje się do spraw o uznanie postanowień
wzorca umowy za niedozwolone.
81. Antykonkurencyjna koncentracja gospodarcza.
Koncentracją możemy nazwać zwiększenie potencjału koncentrujących się
przedsiębiorców w celu wzmocnienia pozycji na rynku W praktyce koncentracja przynosi
trwałą zmianę w kontroli zainteresowanych przedsiębiorstw.
Sprawowanie kontroli nad koncentracją przedsiębiorców na terenie Polski należy do
kompetencji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W myśl tego założenia
każda większa koncentracja jest kontrolowana przez UOKiK.
Przedsiębiorcy, którzy decydują się na dokonanie koncentracji powinni zgłosić taki
zamiar Prezesowi UOKiK oraz udzielić wszelkich niezbędnych wyjaśnień w tym zakresie.
Ten, na podstawie podanych przez przedsiębiorcę informacji, ustala, czy koncentracja
doprowadzi do powstania lub umocnienia pozycji dominującej oraz jaki będzie miała wpływ
na konkurencję.
Zamiar koncentracji podlega zgłoszeniu Prezesowi Urzędu, jeżeli:
1) łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku
obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 000 000 000 euro lub
2) łączny obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorców uczestniczących w
koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość
50000 000 euro.
2. Obowiązek ten dotyczy zamiaru:
1) połączenia dwóch lub więcej samodzielnych przedsiębiorców;
2) przejęcia - przez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów lub
w jakikolwiek inny sposób - bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad jednym lub więcej
przedsiębiorcami przez jednego lub więcej przedsiębiorców;
3) utworzenia przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy;
4) nabycia przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy (całości lub części
przedsiębiorstwa), jeżeli obrót realizowany przez to mienie w którymkolwiek z dwóch lat
obrotowych poprzedzających zgłoszenie przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
równowartość 10 000 000 euro.
Art.. 14 ustawy wskazuje szczegółowe przypadki, gdy zamiar koncentracji nie podlega
zgłoszeniu. Dokonanie koncentracji przez przedsiębiorcę zależnego uważa się za jej
dokonanie przez przedsiębiorcę dominującego.
107
82. Prawne środki zwalczania praktyk ograniczających konkurencję i
praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.
Środki prawne, jakie może podjąć Prezes Urzędu w sprawie praktyk
ograniczających konkurencję:
1)
Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję i
nakazującą zaniechanie jej stosowania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazów określonych w
art. 6 ustawy i art. 81 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (dotyczą zakazanych
porozumień) i w art. 9 ustawy i art. 82 Traktatu (dotyczą zakaz nadużywania pozycji
dominującej.
2)
Jeżeli zachowanie rynkowe przedsiębiorcy przestało naruszać zakazy określone w
przepisach przywołanych w pkt. 1, (np. przedsiębiorcy zaniechali już stosowania takich
praktyk, zerwali porozumienie, albo w taki istotny sposób je ograniczyli, że nie podlega
stosowaniu ustawy ), Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za ograniczającą
konkurencję i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania.
3)
Prezes Urzędu może wydać decyzję zobowiązującą przedsiębiorcę do wykonania
zobowiązania, jeżeli w toku postępowania antymonopolowego zostanie uprawdopodobnione
- na podstawie okoliczności sprawy, informacji zawartych w zawiadomieniu lub będących
podstawą wszczęcia postępowania z urzędu - że został naruszony zakaz, o którym mowa w
art. 6 lub 9 ustawy lub w art. 81 lub 82 Traktatu WE, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane
naruszenie tego zakazu, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań
zmierzających do zapobieżenia tym naruszeniom. Prezes Urzędu może określić termin
wykonania zobowiązania i nakłada na przedsiębiorcę obowiązek składania w wyznaczonym
terminie informacji o stopniu realizacji zobowiązań.. W określonych przypadkach (art. 12 ust.
5 oraz 6) Prezes Urzędu może uchylić tę decyzją.
Gdy Prezes wydaje decyzję zobowiązującą przedsiębiorcę do wykonania zobowiązania, to nie
wydaje on już decyzji omówionych w pkt. 1 i 2.
Środki prawne, jakie może podjąć Prezes Urzędu w sprawie naruszeń zbiorowych
interesów konsumentów:
1)
Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe
interesy konsumentów i nakazującą zaniechanie jej stosowania, jeżeli stwierdzi
naruszenie zakazu określonego w art. 24.
W decyzji tej może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych
interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu, w szczególności zobowiązać
przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie
określonej w decyzji. Może również nakazać publikację decyzji w całości lub w części na
koszt przedsiębiorcy.
2)
Jeżeli przedsiębiorca zaprzestał stosowania praktyk o których mowa w art. 24 Prezes
Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy
konsumentów i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania. Tak samo jak w decyzji opisanej
wyżej, Prezes może określić środki usunięcia trwających skutków i nakazać publikację
decyzji.
3)
Jeżeli w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy
konsumentów zostanie uprawdopodobnione, że przedsiębiorca stosuje praktykę, o której
mowa w art. 24, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane naruszenie tego przepisu,
zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do
zapobieżenia tym naruszeniom, Prezes Urzędu może, w drodze decyzji, nałożyć obowiązek
108
wykonania tych zobowiązań. W tej decyzji może on określić termin wykonania
zobowiązania i nakłada na przedsiębiorcę obowiązek składania w wyznaczonym terminie
informacji o stopniu realizacji zobowiązań.
W określonych przypadkach Prezes Urzędu może uchylić tę decyzją.
Gdy Prezes wydaje decyzję zobowiązującą przedsiębiorcę do wykonania zobowiązania, to
nie wydaje on już decyzji omówionych w pkt. 1 i 2.
83. Prawne środki zapobiegania antykonkurencyjnej koncentracji.
Prezes UOKiK może wydać:
a) zgodę na koncentrację - Prezes Urzędu, w drodze decyzji, wydaje zgodę na dokonanie
koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona, w
szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku.
b) warunkową zgodę- Prezes Urzędu, w drodze decyzji, wydaje zgodę na dokonanie
koncentracji, gdy - po spełnieniu przez przedsiębiorców zamierzających dokonać koncentracji
wyznaczonych warunków - konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona, w
szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku.
Prezes Urzędu może na przedsiębiorcę lub przedsiębiorców zamierzających dokonać
koncentracji nałożyć obowiązek lub przyjąć ich zobowiązanie, w szczególności do:
1) zbycia całości lub części majątku jednego lub kilku przedsiębiorców,
2) wyzbycia się kontroli nad określonym przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami, w
szczególności przez zbycie określonego pakietu akcji lub udziałów, lub odwołania z funkcji
członka organu zarządzającego lub nadzorczego jednego lub kilku przedsiębiorców,
3) udzielenia licencji praw wyłącznych konkurentowi
- określając w decyzji, o której mowa w ust. 1, termin spełnienia warunków.
Prezes Urzędu nakłada obowiązek składania przez przedsiębiorców w wyznaczonym
terminie, informacji o realizacji tych warunków.
c) odmowę- Prezes Urzędu zakazuje, w drodze decyzji, dokonania koncentracji, w wyniku
której konkurencja na rynku zostanie istotnie ograniczona, w szczególności przez powstanie
lub umocnienie pozycji dominującej na rynku.
Wyjątkowo Prezes Urzędu wydaje zgodę na dokonanie koncentracji gdy, choć w jej
wyniku konkurencja na rynku zostanie mocno ograniczona, w przypadku gdy odstąpienie od
zakazu jest uzasadnione, w szczególności:
1) przyczyni się ona do rozwoju ekonomicznego lub postępu technicznego;
2) może ona wywrzeć pozytywny wpływ na gospodarkę narodową
Prezes Urzędu może uchylić decyzję wyrażającą zgodę na koncentracje jeżeli zostały
one oparte na nierzetelnych informacjach, za które są odpowiedzialni przedsiębiorcy
uczestniczący w koncentracji, lub jeżeli przedsiębiorcy nie spełniają warunków
wyznaczonych im przez Prezesa Urzędu (patrz: warunkowa zgoda).
Jeżeli koncentracja została już dokonana, a przywrócenie konkurencji na rynku nie jest
możliwe w inny sposób Prezes Urzędu może, w drodze decyzji, określając termin jej
wykonania na warunkach określonych w decyzji, nakazać w szczególności:
1) podział połączonego przedsiębiorcy na warunkach określonych w decyzji;
2) zbycie całości lub części majątku przedsiębiorcy;
3) zbycie udziałów lub akcji zapewniających kontrolę nad przedsiębiorcą lub
przedsiębiorcami lub rozwiązanie spółki, nad którą przedsiębiorcy sprawują wspólną
kontrolę.
Decyzja ta nie może być wydana po upływie 5 lat od dokonania koncentracji.
109
Decyzja zawierająca zgodę na dokonanie koncentracji wygasają, jeżeli w terminie 2
lat od dnia ich wydania koncentracja nie została dokonana. W określonych warunkach (art. 22
o ochronie kik) jej ważność może zostać przedłużona o rok.
84. Organy ochrony konkurencji i ich kompetencje.
1) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Prezes Urzędu jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach
ochrony konkurencji i konsumentów. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad
działalnością Prezesa Urzędu. Prezes Rady Ministrów powołuje Prezesa Urzędu spośród osób
wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru.
Stanowisko Prezesa Urzędu może zajmować osoba, która:
1) posiada tytuł zawodowy magistra lub równorzędny;
2) jest obywatelem polskim;
3) korzysta z pełni praw publicznych;
4) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne
przestępstwo skarbowe;
5) posiada kompetencje kierownicze;
6) posiada co najmniej 6-letni staż pracy, w tym co najmniej 3-letni staż pracy na stanowisku
kierowniczym;
7) posiada wykształcenie i wiedzę z zakresu spraw należących do właściwości Prezesa
Urzędu.
Prezes Rady Ministrów powołuje wiceprezesów Urzędu spośród osób wyłonionych w drodze
otwartego i konkurencyjnego naboru. Prezes Rady Ministrów odwołuje wiceprezesów Urzędu
na wniosek Prezesa Urzędu.
Do zadań Prezesa Urzędu należy między innymi:
1) sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów ustawy;
2) wydawanie decyzji w sprawach praktyk ograniczających konkurencję, w sprawach
koncentracji przedsiębiorców oraz w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy
konsumentów, a także innych decyzji przewidzianych w ustawie;
3) prowadzenie badań stanu koncentracji gospodarki oraz zachowań rynkowych
przedsiębiorców;
4) przygotowywanie projektów rządowych programów rozwoju konkurencji oraz projektów
rządowej polityki konsumenckiej;
5) współpraca z krajowymi i międzynarodowymi organami i organizacjami, do których
zakresu działania należy ochrona konkurencji i konsumentów;
8) opracowywanie i przedkładanie Radzie Ministrów projektów aktów prawnych
dotyczących ochrony konkurencji i konsumentów;
9) przedkładanie Radzie Ministrów okresowych sprawozdań z realizacji rządowych
programów rozwoju konkurencji i polityki konsumenckiej;
10) współpraca z organami samorządu terytorialnego, w zakresie wynikającym z rządowej
polityki konsumenckiej;
11) inicjowanie badań towarów, wykonywanych przez organizacje konsumenckie;
12) opracowywanie i
wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych
popularyzujących wiedzę o ochronie konkurencji i konsumentów;
13) występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów;
14) realizacja zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie
współpracy i wymiany informacji w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów oraz
pomocy publicznej;
110
15) gromadzenie i upowszechnianie orzecznictwa w sprawach z zakresu ochrony
konkurencji i konsumentów, w szczególności przez zamieszczanie decyzji Prezesa Urzędu na
stronie internetowej Urzędu;
16) współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie
niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych;
Prezes Urzędu wydaje Dziennik Urzędowy Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów. W Dzienniku Urzędowym mogą być publikowane:
1) decyzje i postanowienia Prezesa Urzędu,
2) orzeczenia Sądu Okręgowego w Warszawie - sądu ochrony konkurencji i konsumentów
3) informacje, komunikaty, ogłoszenia, wyjaśnienia i interpretacje mające istotne znaczenie
dla stosowania przepisów w sprawach objętych zakresem działania Prezesa Urzędu.
W skład Urzędu wchodzi Centrala w Warszawie oraz 9 delegatur UOKiK: Bydgoszcz,
Gdańsk, Katowice, Kraków, Lublin, Łódź, Poznań, Warszawa, Wrocław.
Zadania delegatur:
1) Sprawy ze względu na właściwość
2) Sprawy przekazane przez Prezesa Urzędu
3) Prezes Urzędu w szczególnych przypadkach może:
a) Przejąć sprawę należącą do właściwości delegatury
b) Przekazać do załatwienia delegaturze sprawę należącą do niego
c) Przekazać do załatwienia sprawę jednej delegatury innej
Decyzje i postanowienia w sprawach z zakresu właściwości delegatur (oraz w sprawach
przekazanych do załatwienia) są wydawane przez dyrektorów delegatur w imieniu Prezesa
Urzędu.
Prezes Urzędu kieruje działalnością Inspekcji Handlowej przy pomocy Urzędu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów. Zadania Inspekcji Handlowej wykonują Prezes UOKiK oraz
wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora inspekcji handlowej.
2) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki
Prezes URE jest centralnym organem administracji rządowej realizującym zadania z
zakresu spraw regulacji gospodarki paliwami i energią oraz promowania konkurencji na tym
rynku. Jednym z jego obowiązków jest współdziałanie z innymi organami w celu
przeciwdziałania praktykom przedsiębiorstw energetycznych ograniczającym konkurencję.
Udziela on koncesji, a także zajmuje się restrukturyzacją i modernizacją przedsiębiorstw
energetycznych.
3) Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej
Prezes UKE jest organem regulacyjnym w zakresie działalności pocztowej i
telekomunikacyjnej, a w ramach realizacji swoich zadań ma za zadanie wspierać konkurencję
na tym rynku, szczególnie poprzez zapewnianie użytkownikom osiągania maksymalnych
korzyści w zakresie cen, różnorodności i jakości usług, a także zapobieganie ograniczaniu
konkurencji na rynku telekomunikacyjnym.
4) Komisja Nadzoru Finansowego
KNF jest organem sprawującym nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym,
ubezpieczeniowym i emerytalnym, a także nad instytucjami pieniądza elektronicznego.
Wśród zadań Komisji są także działania mające na celu rozwój rynku finansowego i jego
konkurencyjności. Przy ich podejmowaniu Komisja może współpracować z Prezesem Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
111
85. Warunki prawne nabywania nieruchomości przez podmioty
zagraniczne.
Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga zezwolenia. Zezwolenie jest
wydawane na wniosek cudzoziemca, w drodze decyzji administracyjnej przez Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji jeżeli sprzeciwu nie wniesie Minister Obrony Narodowej, a w
przypadku nieruchomości rolnych, jeżeli sprzeciwu również nie wniesie Minister Rolnictwa i
Rozwoju Wsi. Takie zezwolenie ważne jest dwa lata (w tym czasie możemy nabyć
nieruchomość) . Od negatywnej decyzji ministra nie służy odwołanie, można jednak zwrócić
się do niego z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Opłata skarbowa za wydanie
zezwolenia wynosi 1 400 zł.
Jednak faktycznie od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej. doszło do
znacznego zliberalizowania rygorów w tej materii i nie jest już wymagane uzyskanie
zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji przez cudzoziemców, będących
obywatelami lub przedsiębiorcami państw członkowskich Europejskiego Obszaru
Gospodarczego tj. Unii Europejskiej, Islandii, Liechtensteinu oraz Norwegii. krajów.
Nabyciem nieruchomości w rozumieniu ustawy jest nabycie prawa własności
nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, na podstawie każdego zdarzenia
prawnego.
Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca nie może spowodować zagrożenia
obronności, bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego, ani naruszać zasad polityki
społecznej i zdrowia społeczeństwa. Sprzeciw wobec wydania zezwolenia mogą wnieść
Minister Obrony Narodowej , a w przypadku nieruchomości rolnych, Minister Rolnictwa i
Rozwoju Wsi.
Drugą konieczną przesłanką do uzyskania zezwolenia jest wykazanie przez
cudzoziemca, że zachodzą okoliczności potwierdzające jego więź z Rzeczpospolitą Polską.
Ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców wskazuje, że mogą to być w
szczególności:
1) posiadanie polskiej narodowości lub polskiego pochodzenia;
2) zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej;
3) posiadanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub na osiedlenie się;
4) członkostwo w organie zarządzającym osoby prawnej lub spółki handlowej
nieposiadającej osobowości prawnej mającej siedzibę na terytorium RP, kontrolowanej
bezpośrednio lub pośrednio przez nieposiadających polskiego obywatelstwa, zagraniczne
osoby prawne lub spółki;
5) wykonywanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej lub
rolniczej, zgodnie z przepisami prawa polskiego.
Cudzoziemcem w rozumieniu polskich przepisów dotyczących zasad nabywania
nieruchomości jest:
-osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego;
-osoba prawna mająca siedzibę za granicą;
-nieposiadająca osobowości prawnej spółka osób fizycznych lub prawnych, mająca siedzibę
za granicą, utworzona zgodnie z ustawodawstwem państw obcych;
-osoba prawna i spółka handlowa nieposiadająca osobowości prawnej mająca siedzibę na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontrolowana bezpośrednio lub pośrednio przez
nieposiadających polskiego obywatelstwa, zagraniczne osoby prawne lub spółki.
W przypadku spółki handlowej za kontrolowaną uważa się spółkę, w której cudzoziemiec lub
cudzoziemcy:
-dysponują bezpośrednio lub pośrednio powyżej 50 % głosów na zgromadzeniu wspólników
lub na walnym zgromadzeniu, albo
112
-mają pozycję dominującą
Ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców przewidywała dwa wyjątki
od powyższego zwolnienia. Po pierwsze przedsiębiorcy i obywatele EOG nadal muszą
uzyskać zezwolenie w przypadku nabywania nieruchomości rolnych i leśnych - przez okres
12 lat od uzyskania przez Polskę członkostwa w UE tj. do 2 maja 2016 r.
Drugi wyjątek dotyczył możliwości nabywania nieruchomości przez cudzoziemców
jako „drugiego domu”, które również wymagało uzyskania zezwolenia. Ograniczenie
obowiązywało przez 5 lat od wejścia Polski do Unii Europejskiej, a zatem do dnia 2 maja
2009 r.
Przedsiębiorca, który zamierza nabyć nieruchomość, może ubiegać się o przyrzeczenie
wydania zezwolenia zwane promesą. Można ją wydać również na wniosek osoby prawnej lub
spółki osobowej mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontrolowanej
bezpośrednio lub pośrednio przez osoby zagraniczne (w opisany wyżej sposób) Promesa jest
ważna rok od dnia wydania. W okresie ważności promesy nie można odmówić wydania
zezwolenia, chyba, że uległ zmianie stan faktyczny istotny dla rozstrzygnięcia sprawy.
Nie wymaga uzyskania zezwolenia:
1. nabycie samodzielnego lokalu mieszkalnego,
2. nabycie samodzielnego lokalu użytkowego o przeznaczeniu garażowym lub udziału w
takim lokalu, jeśli jest to związane z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych nabywcy lub
właściciela nieruchomości lub samodzielnego lokalu mieszkalnego,
3. nabycie nieruchomości przez cudzoziemca zamieszkującego w Polsce co najmniej 5 lat od
udzielenia mu zezwolenia na osiedlenie się,
4. nabycie przez cudzoziemca, będącego małżonkiem obywatela polskiego i zamieszkującego
w Polsce co najmniej 2 lata od udzielenia mu zezwolenia na osiedlenie się, nieruchomości,
która w wyniku nabycia stanowić będzie wspólność ustawową małżonków,
5. nabycie przez cudzoziemca nieruchomości, jeżeli w dniu nabycia jest on uprawniony do
dziedziczenia ustawowego po zbywcy nieruchomości, a zbywca nieruchomości jest jej jest jej
właścicielem lub wieczystym użytkownikiem co najmniej 5 lat,
6. nabycie przez spółkę handlową kontrolowaną przez cudzoziemca na jej cele statutowe
nieruchomości niezabudowanych, których łączna powierzchnia w całym kraju nie przekracza
0,4 ha na obszarze miast,
7. nabycie nieruchomości przez cudzoziemca, będącego bankiem i jednocześnie wierzycielem
hipotecznym, w trybie przejęcia nieruchomości na własność w wyniku bezskutecznej licytacji
w postępowaniu egzekucyjnym,
8. nabycie lub objęcie przez bank będący osobą prawną kontrolowaną przez cudzoziemca
akcji bądź udziałów w spółce będącej właścicielem bądź użytkownikiem wieczystym
nieruchomości, w związku z dochodzeniem przez ten bank roszczeń wynikających z
dokonanych czynności bankowych.
Powyższe zwolnienia nie dotyczą nieruchomości położonych w strefach nadgranicznych oraz
gruntów rolnych przekraczającej 1 ha.
Należy podkreślić, że nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wbrew przepisom
ustawy jest nieważne. W razie nabycia nieruchomości wbrew przepisom ustawy, o
nieważności nabycia orzeka sąd także na żądanie, właściwego ze względu na miejsce
położenia nieruchomości, wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka
województwa lub wojewody albo na żądanie ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
Uzyskanie przez cudzoziemca zezwolenia wymaganego przez ustawę nie zwalnia go
od obowiązku legitymowania się innymi, przewidywanymi również dla obywateli polskich,
zezwoleniami. Chodzi m. in. o przypadki nabywania lasów, gruntów i innych nieruchomości
Skarbu Państwa.
113
86. Reglamentacja cen.
Cena jest to wartość wyrażoną w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest
obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę; w cenie uwzględnia się podatek od
towarów i usług oraz podatek akcyzowy.
Zasadą jest swobodne uzgadnianie cen towarów i usług między stronami.
Odstępstwa o tej zasady uregulowane w ustawie o cenach z 2001 r.:
1) W razie szczególnych zagrożeń dla właściwego funkcjonowania gospodarki państwa
Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, określić wykaz towarów lub usług,
na które ustala się ceny urzędowe i marże handlowe urzędowe, W wykazie Rada
Ministrów uwzględni towary lub usługi mające podstawowe znaczenie dla kosztów
utrzymania konsumentów oraz ustali okres stosowania cen urzędowych i marż
handlowych urzędowych.
2) Minister właściwy do spraw finansów publicznych ustala, w drodze rozporządzenia,
ceny urzędowe i marże handlowe urzędowe na towary i usługi, określone w wykazie,
mając na względzie równoważenie interesów konsumentów i przedsiębiorców
zajmujących się wytwarzaniem i obrotem tymi towarami lub świadczeniem tych
usług.
3) Rada gminy może ustalać ceny urzędowe za usługi przewozowe w publicznym
transporcie zbiorowym w zakresie zadania o charakterze użyteczności publicznej w
gminnych przewozach pasażerskich oraz za przewozy taksówkami na terenie gminy.
W mieście stołecznym Warszawie uprawnienia te przysługują Radzie Warszawy..
Rada gminy określa strefy cen (stawki taryfowe) obowiązujące przy przewozie osób i
ładunków taksówkami.
4) Rada powiatu może ustalać ceny urzędowe za usługi przewozowe w publicznym
transporcie zbiorowym w zakresie zadania o charakterze użyteczności publicznej w
powiatowych przewozach pasażerskich.
5) Sejmik województwa może ustalać ceny urzędowe za usługi przewozowe w
publicznym transporcie zbiorowym w zakresie zadania o charakterze użyteczności
publicznej w wojewódzkich przewozach pasażerskich.
Przedsiębiorca, który stosował ceny urzędowe lub marże handlowe urzędowe z naruszeniem
przepisów ustawy o cenach i w ten sposób osiągnął kwotę nienależną, jest obowiązany do jej
zwrotu kupującemu. Ceny urzędowe i marże handlowe urzędowe mają charakter cen i marż
handlowych maksymalnych, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.
Ustawą refundacyjną z 2012 r. wprowadzono urzędowe ceny i marże leków refundowanych,
Stałą cenę leku refundowanego Minister Zdrowia negocjuje z producentem leku. Od jej
wartości ustalana jest urzędowa marża - od 2014 roku ma wynosić 5 proc. Za stosowanie
wyższych marż i cen od tych, które ustali Ministerstwo Zdrowia, grożą kary administracyjne.
87. Pojęcie policji administracyjnej w gospodarce i jej rodzaje.
Policja
gospodarcza
– działalność organów państwa i innych podmiotów
publicznoprawnych, której celem jest ochrona bezpieczeństwa publicznego (tj. życia,
zdrowia, mienia oraz moralności publicznej, przed zagrożeniami wynikającym z prowadzenia
działalności gospodarczej), polegająca na:
ustalaniu wzorców zachowań, zapobiegającym zagrożeniom dla bezpieczeństwa
publicznego, środowiska naturalnego oraz moralności publicznej, jakie powstają/mogą
powstawać w toku podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej
podejmowanie władczych działań indywidualnych, mających na celu:
114
o
uchylenie obowiązującego zakazu lub nadanie podmiotowi nowych uprawnień
(część koncesji, zezwoleń, licencji przy których przyznawaniu zasadnicza rolę
odgrywają kryteria policyjne)
o
ustalenie określonych wzorców zachowań (np. Główny Inspektor Sanitarny
może czasowo zawiesić obrót wodami pochodzącymi z państw UE)
o
ustalenie czynności niezgodnych z prawem, lub dodatkowymi warunkami
ustalonymi w decyzjach zezwalających
o
uchylenie udzielonych decyzji zezwalających (skutek - konieczność
zaprzestania danej działalności)
o
egzekucja praw (w dużej mierze stosuje się przepisy u.p.e.a)
w znaczeniu przedmiotowym – całokształt działań podejmowanych przez organy państwa,
których celem jest ochrona bezpieczeństwa oraz porządku i spokoju publicznego, w różnych
sferach aktywności społecznej. Chroni się w niej pewne dobra (życie, zdrowie i mienie) i
pewne stany (bezpieczeństwo, porządek i spokój publiczny). Przedmiotem jej zainteresowania
są wszystkie sfery aktywności jednostek, także( a współcześnie może przede wszystkim) te,
które związane są z szeroko rozumianą działalnością gospodarczą.
w znaczeniu podmiotowym – można wyróżnić organy pełniące funkcje przypisywane policji:
zorganizowane na wzór wojskowy (Policja Państwowa, Straż Graniczna)
oraz organy „cywilne” administracji publicznej nie oparte na wzorach wojskowych
(inspekcje, nadzory)
w ostatnim czasie można zauważyć tendencję do swoistej prywatyzacji czy
komercjalizacji funkcji policyjnej
Środkiem używanym do osiągnięcia celu jest przymus
Istota zagrożeń policyjnych – dwa szeregi zjawisk:
niebezpieczeństwa życia codziennego
kolizje między interesem jednostek a interesem ogólnym
są to zjawiska niezmienne – siły przyrody, świat roślin i zwierząt, działalność człowieka
Policja:
finansowa
sanitarna
przemysłowa
pożarowa
pracy
drogowa
budowlana
wodna
ochrony środowiska
leśna
łowiecka
rybacka
88. Ciężary policyjne.
Materialne i osobiste obciążenia jednostek i przedsiębiorców obowiązkami policyjnymi –
wynikają bezpośrednio z przepisów prawa lub decyzji administracyjnych
Obciążenia osobiste
obowiązek meldunkowy
115
24 września 2010 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił nową ustawę o ewidencji
ludności, która wejdzie w życie 1 stycznia 2015r
Obowiązek ten polega na (nowa ustawa)
1
:
1. zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego;
2. wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego;
3. zgłoszeniu wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej oraz powrotu z wyjazdu
poza granice Rzeczypospolitej Polskiej
Zameldowanie osoby w lokalu jest czynnością rejestracyjną, potwierdzającą wyłącznie fakt
pobytu osoby w tym lokalu i następuje pod oznaczonym adresem. Równocześnie można mieć
jedno miejsce pobytu stałego i jedno miejsce pobytu czasowego.
Ustawa przewiduje zniesienie obowiązku meldunkowego z dniem 1 stycznia 2016 r.
kontrola osobista oraz udostępnienie zawartości bagaży
o przez funkcjonariuszy policji (art. 15 ustawy o Policji)
o przez funkcjonariuszy Straży Granicznej (art. 15 ustawy o ochronie granicy
państwowej) – w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu
zabronionego pod groźbą kary, przez osobę przekraczającą granicę
okresowe badania lekarskie
o
w podręczniku (2009) jako podstawę powołuje się Rozporządzenie Ministra
Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 marca 1971 r. w sprawie stanów
chorobowych stanowiących przeciwwskazanie do wykonywania niektórych
czynności z zakresu produkcji środków spożywczych oraz obrotu nimi – które
zostało uchylone 31.12.2002r!
o
Obowiązek dotyczył osób pracujących przy produkcji i obrocie środkami
spożywczymi
Obciążenia materialne
okresowe badania techniczne pojazdów
o
Prawo o ruchu drogowym; dział III, rozdział 3
o
Właściciel pojazdu samochodowego, ciągnika rolniczego, pojazdu
wolnobieżnego wchodzącego w skład kolejki turystycznej, motoroweru lub
przyczepy jest obowiązany przedstawiać go do badania technicznego (art. 81)
o
przeprowadzane na koszt właściciela lub posiadacza pojazdu
o co do zasady – corocznie (wyjątki: np. samochód osobowy: I badanie – przed
upływem 3 lat od pierwszej rejestracji; następne - do 5 lat od pierwszej
rejestracji, ale nie później niż 2 lata od poprzedniego badania; potem
corocznie)
o
nadzór nad stacjami kontroli pojazdów sprawuje starosta
o
działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów jest
działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów u.s.d.g i wymaga uzyskania
wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów
oznaczanie środków spożywczych
1
do 2015:
1. zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego;
2. wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego;
3. zameldowaniu o urodzeniu dziecka;
4. zameldowaniu o zmianie stanu cywilnego;
5. zameldowaniu o zgonie osoby.
116
o
Rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi w sprawie znakowania
środków spożywczych - 2007 (wydane na podstawie: ustawy o
bezpieczeństwie żywności i żywienia i ustawy o jakości handlowej artykułów
rolno-spożywczych)
o
§2.1 – minimum informacji które muszą znaleźć się na opakowaniu środka
spożywczego; m.in.: nazwa, składniki, data minimalnej trwałości lub termin
przydatności do spożycia, oznaczenie partii produkcyjnej, dane identyfikujące
producenta, źródło pochodzenia i inne)
wyposażenie przeciwpożarowe
o
Ustawa o ochronie przeciwpożarowej
o
art. 4: Właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich
ochronę przeciwpożarową, jest obowiązany:
1. przestrzegać
przeciwpożarowych
wymagań
techniczno-budowlanych,
instalacyjnych i technologicznych;
2. wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia
przeciwpożarowe i gaśnice;
3. zapewnić konserwację oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w
sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie;
4. zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na
terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji;
5. przygotować budynek, obiekt budowlany lub teren do prowadzenia akcji
ratowniczej;
6. zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi;
7. ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski
żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.
Odpowiedzialność za realizację przejmuje w całości lub w części –zarządca lub
użytkownik, na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub
użytkowanie. W przypadku gdy umowa taka nie została zawarta - faktycznie władającym
budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem.
ochrona mienia
o Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia
o
art. 5: obszary, obiekty i urządzenia ważne dla obronności, interesu
gospodarczego państwa, bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych
interesów państwa muszą podlegać obowiązkowej ochronie przez
specjalistyczne
uzbrojone
formacje
ochronne
lub
odpowiednie
zabezpieczenie techniczne (np. w zakresie obronności państwa w
szczególności: zakłady produkujące, remontujące i magazynujące uzbrojenie,
urządzenia i sprzęt wojskowy; w zakresie ochrony innych ważnych interesów
państwa: archiwa państwowe)
117
89. Prewencyjno-zachowawczy charakter działalności organów policyjnych.
Zadaniem policji jest usunięcie zagrożenia lub niedopuszczenie do jego powstania -
charakter negatywny. Działalność policyjna jest w zasadzie stała i nieprzerwana; może
dotyczyć przedsiębiorcy który już wykonuje działalność (ze względu na domniemany fakt
naruszenia obowiązujących ograniczeń), jak i przedsiębiorcy który chce ją dopiero
wykonywać (i potrzebuje uprzedniej zgody organów policyjnych).
Działania podejmowane w ramach realizacji funkcji policyjnej to działania prewencyjno-
zachowawcze:
działania prewencyjne - ustalane w przepisach wzorce zachowań wymuszają
podejmowanie działań i kształtowanie stanów faktycznych, w których ryzyko
naruszenia przez przedsiębiorców stanów i dóbr objętych ochroną policyjną,
minimalizowane jest w stopniu maksymalnym; niedopuszczenie do powstania
zagrożenia dla chronionych dóbr lub stanów
działania zachowawcze - w wypadku zaistnienia zagrożenia na organie spoczywa
obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego
90. Policja urządzeń technicznych (dozór techniczny).
Dozór techniczny - określone ustawą działania zmierzające do zapewnienia bezpiecznego
funkcjonowania urządzeń technicznych; należy przez to rozumieć urządzenia, które mogą
stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska wskutek:
rozprężenia cieczy lub gazów, wyzwolenia energii, rozprzestrzeniania się materiałów
niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub transportu
Wykonywany przez Urząd Dozoru Technicznego oraz specjalistyczne jednostki dozoru
technicznego, (Transportowy Dozór Techniczny i Wojskowy Dozór Techniczny). Do
postępowania przed organami jednostek dozoru technicznego stosuje się przepisy KPA.
Dozorowi podlegają urządzenia techniczne w toku ich projektowania, wytwarzania (w tym
materiałów i elementów), naprawy i modernizacji, obrotu oraz eksploatacji.
Do zakresu działania Urzędu Dozoru Technicznego należy m.in.:
nadzór i kontrola przestrzegania przepisów o dozorze technicznym, a także przepisów
i zasad z zakresu bezpieczeństwa techniki, dotyczących urządzeń technicznych
wykonywania dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi
wydawanie decyzji w sprawach wynikających z wykonywania dozoru
certyfikowanie systemów jakości dot. urządzeń technicznych
UDT jest państwową osobą prawną podlegającą ministrowi właściwemu do spraw
gospodarki
jego organem jest Prezes UDT (powoływany/odwoływany przez ministra)
wykonuje zadania przy pomocy oddziałów terenowych (kierują nimi dyrektorzy,
powoływani/odwoływani przez Prezesa)
Urządzenia objęte dozorem (z wyjątkiem znajdujących się w obrocie i oznaczonych przez
wytwarzającego znakiem dozoru technicznego) mogą być eksploatowane tylko na podstawie
decyzji zezwalającej na ich eksploatację, wydanej przez organ właściwej jednostki dozoru.
Oznaczeniu znakiem dozoru podlegają urządzenia dopuszczone do obrotu na podstawie
decyzji o dopuszczeniu do obrotu, wydanej przez organ właściwej jednostki dozoru.
118
Czynności dozoru wykonują inspektorzy na podstawie upoważnienia wydanego przez organ
właściwej jednostki oraz legitymacji służbowej, w obecności przedsiębiorcy lub osoby przez
niego upoważnionej. Są uprawnieni do:
wstępu za okazaniem upoważnienia i legitymacji
swobodnego poruszania się
dostępu do urządzeń technicznych
żądania od przedsiębiorców udzielenia niezbędnych informacji i przedstawienia
koniecznych dokumentów oraz wyników badań
przeprowadzania w wyznaczonych terminach badań, prób i pomiarów
wydawania zaleceń technicznych
Prezes Urzędu organem wyższego stopnia minister właściwy do spraw gospodarki
Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego minister właściwy do spraw transportu
Szef Wojskowego Dozoru Technicznego Minister Obrony Narodowej
91. Policja handlowa.
Inspekcja Handlowa – wyspecjalizowany organ kontroli, powołany do ochrony interesów i
praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa.
Do zadań Inspekcji należy m.in.:
kontrola legalności i rzetelności działania przedsiębiorców w zakresie produkcji,
handlu i usług
kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu w zakresie zgodności z wymaganiami
określonymi w przepisach odrębnych z wyłączeniem produktów podlegających
nadzorowi innych właściwych organów
kontrola produktów w rozumieniu ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów w
zakresie spełniania ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa
kontrola substancji chemicznych, ich mieszanin, wyrobów i detergentów
przeznaczonych dla konsumentów, w zakresie określonym w przepisach o
substancjach chemicznych i ich mieszaninach
podejmowanie mediacji w celu ochrony interesów i praw konsumentów
organizowanie i prowadzenie stałych polubownych sądów konsumenckich
prowadzenie poradnictwa konsumenckiego;
Zadania Inspekcji wykonują:
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (organizowanie i
koordynowanie kontroli o znaczeniu krajowym, wydawanie wytycznych i zaleceń
zapewniających jednolitość postępowania Inspekcji oraz nadzór nad ich realizacją i
inne)
wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora inspekcji handlowej, jako
kierownika wojewódzkiej Inspekcji Handlowej wchodzącej w skład zespolonej
administracji rządowej w województwie
Organy Inspekcji wykonują zadania określone w ustawie na podstawie okresowych planów
kontroli; mogą też podejmować kontrole nieplanowane, jeżeli wymaga tego interes
konsumentów lub interes gospodarczy państwa
Kontrolę wszczyna i prowadzi inspektor po okazaniu legitymacji służbowej oraz doręczeniu
upoważnienia do przeprowadzenia kontroli wydanego przez wojewódzkiego inspektora.
119
Kontrolę przeprowadza się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej
w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu wykonywania działalności oraz w godzinach pracy
lub w czasie faktycznego wykonywania działalności przez kontrolowanego.
W toku kontroli inspektor może m.in.
badać akta, dokumenty, ewidencje i informacje w zakresie objętym kontrolą oraz
żądać od kontrolowanego lub jego przedstawiciela sporządzenia niezbędnych kopii
oraz urzędowego tłumaczenia na język polski dokumentów sporządzonych w języku
obcym;
dokonywać oględzin terenów, obiektów, pomieszczeń, środków przewozowych,
produktów i innych rzeczy w zakresie objętym kontrolą;
żądać od kontrolowanego lub jego przedstawiciela niezwłocznego usunięcia uchybień
porządkowych i organizacyjnych;
przesłuchiwać osoby w charakterze strony, świadka lub biegłego, jeżeli jest to
niezbędne dla wyczerpującego wyjaśnienia okoliczności sprawy;
zasięgać opinii biegłych, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli;
zabezpieczać dowody, produkty, pomieszczenia i środki przewozowe;
Wojewódzki inspektor w drodze decyzji (rygor natychmiastowej wykonalności), może:
zarządzić w toku kontroli ograniczenie wprowadzania do obrotu, wstrzymanie
wprowadzania do obrotu lub wycofanie z obrotu produktów albo wstrzymanie
świadczenia usług, albo niezwłoczne usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości,
jeżeli jest to konieczne ze względu na bezpieczeństwo lub interes konsumentów albo
interes gospodarczy państwa
nakazać przedsiębiorcy wstrzymanie wprowadzania do obrotu lub wycofanie z obrotu
w jego punktach sprzedaży całej partii artykułu rolno-spożywczego zafałszowanego,
jeżeli stwierdzony rodzaj nieprawidłowości może odnosić się do całej partii
produkcyjnej artykułu rolno-spożywczego
Protokół kontroli - podpisuje inspektor oraz kontrolowany lub osoba przez niego
upoważniona, w którego obecności przeprowadzono kontrolę
Wojewódzki inspektor może, w drodze postanowienia, zabezpieczyć produkt w celu ustalenia
jego rzeczywistej jakości, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że jakość produktu nie
odpowiada jakości deklarowanej przez producenta lub wymaganiom określonym w
przepisach odrębnych albo dokumentach normalizacyjnych bądź produkt jest nieprawidłowo
oznaczony.
Jeżeli jest to niezbędne dla usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, wojewódzki inspektor
wyda, w drodze decyzji, zarządzenie pokontrolne
Wojewódzki inspektor kieruje do kontrolowanego lub jednostki nadrzędnej wystąpienie
pokontrolne, informujące o innych stwierdzonych uchybieniach, zawierające wnioski o ich
usunięcie
Stałe polubowne sądy konsumenckie – przy wojewódzkich inspektoratach; na podstawie
regulaminu rozpatrują spory
o prawa majątkowe wynikłe z umów sprzedaży produktów i świadczenia usług
zawartych pomiędzy konsumentami i przedsiębiorcami,
wynikłe z umów o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej, ciepłowniczej lub
gazowej, umów o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej,
gazu ziemnego lub umów o świadczenie usług przesyłania i dystrybucji ciepła, umów
sprzedaży oraz umów kompleksowych, w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo
energetyczne, w których jedną ze stron jest konsument
wojewódzki inspektor organem wyższego stopnia jest Prezes Urzędu
120
92. Policja sanitarna.
Państwowa Inspekcja Sanitarna
Zgodnie z przepisami ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej powołana do realizacji zadań
z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności sprawowanie nadzoru nad warunkami:
higieny: środowiska, pracy, radiacyjnej, procesów nauczania i wychowania,
wypoczynku i rekreacji
zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku
higieniczno-sanitarnymi personelu, sprzętu i pomieszczeń medycznych
w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i
uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i
zawodowych.
Zapobiegawczy i bieżący nadzór sanitarny oraz prowadzenie działalności zapobiegawczej i
przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych
warunkami środowiska, prowadzenie działalności oświatowo-zdrowotnej
Nadzór zapobiegawczy – np. uzgadnianie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu
pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych; inicjowanie przedsięwzięć oraz prac
badawczych w dziedzinie zapobiegania negatywnym wpływom czynników i zjawisk
fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie ludzi.
Do zakresu działania PIS w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola
przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności
(część przykładów z ustawy):
higieny środowiska, a zwłaszcza wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi,
powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, gleby, wód i innych
elementów środowiska w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach;
warunków produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz
warunków żywienia zbiorowego;
warunków zdrowotnych produkcji i obrotu przedmiotami użytku, materiałów i
wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, kosmetykami oraz innymi
wyrobami mogącymi mieć wpływ na zdrowie ludzi;
warunków zdrowotnych środowiska pracy, a zwłaszcza zapobiegania po-wstawaniu
chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy;
wymagań określonych w przepisach o zawartości niektórych substancji w dymie
papierosowym
przykładowe zadania z zakresu zapobiegania i zwalczania chorób:
dokonywanie analiz i ocen epidemiologicznych;
ustalanie zakresu i terminów szczepień ochronnych oraz sprawowanie nadzoru w tym
zakresie;
wydawanie decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzji o braku podstaw
do jej stwierdzenia;
kierowanie akcją sanitarną przy masowych przemieszczeniach ludności, zjazdach i
zgromadzeniach.
PIS podlega ministrowi właściwemu do spraw zdrowia
Kierują nią Główny Inspektor Sanitarny
o
centralny organ administracji rządowej podległy ministrowi
o
powoływany przez Prezesa RM na wniosek ministra zdrowia
121
o koordynuje i nadzoruje ustawową działalność państwowych inspektorów
sanitarnych
o
organem doradczym i opiniodawczym w sprawach objętych zakresem
działania PIS jest Rada Sanitarno-Epidemiologiczna, powoływana na okres
trzech lat.
państwowy wojewódzki inspektor sanitarny – wojewódzka stacja sanitarno-
epidemiologiczna
państwowy powiatowy inspektor sanitarny – powiatowa stacja sanitarno-
epidemiologiczna
państwowy graniczny inspektor sanitarny – graniczna stacja sanitarno-
epidemiologiczna
W rozumieniu KPA, w sprawach należących do zakresu zadań i kompetencji PIS, jeżeli
ustawa nie stanowi inaczej, organem właściwym jest państwowy powiatowy lub państwowy
graniczny inspektor sanitarny; zaś państwowy wojewódzki inspektor sanitarny jest organem
właściwym w stosunku do podmiotów, dla których powiat jest organem założycielskim (lub
organem prowadzącym, lub w których powiat jest podmiotem dominującym) oraz w zakresie
higieny radiacyjnej.
Organy wyższego stopnia:
państwowy powiatowy/graniczny inspektor sanitarny państwowy wojewódzki
inspektor sanitarny
państwowy wojewódzki inspektor sanitarny Główny Inspektor Sanitarny
Państwowy inspektor sanitarny w związku z wykonywaną kontrolą ma prawo:
wstępu o każdej porze dnia i nocy, na terenie miast i wsi do:
o
zakładów pracy
o
obiektów użyteczności publicznej, obiektów handlowych, ogrodów
działkowych i nieruchomości oraz wszystkich pomieszczeń wchodzących w
ich skład
o
środków transportu i obiektów z nimi związanych
o
obiektów będących w trakcji budowy
żądania pisemnych czy ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób
żądania okazania dokumentów i udostępniania wszelkich danych
pobierania próbek do badań laboratoryjnych
W razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, inspektor nakazuje,
w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień
Jeżeli ww. naruszenie spowodowało bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi,
inspektor nakazuje, w drodze decyzji (rygor natychmiastowej wykonalności):
unieruchomienie zakładu pracy lub jego części
zamknięcie obiektu użyteczności publicznej
wyłączenie z eksploatacji środka transportu
wycofanie z obrotu środka spożywczego, przedmiotu użytku
93. Pojecie mienia publicznego jego rodzaje i przeznaczenie.
Mienie publiczne
w znaczeniu przedmiotowym – własność i inne prawa majątkowe; wszelkie rzeczy,
jak też wszelkie prawa majątkowe, które nie są objęte (nie mogą być objęte)
własnością prywtną czy społeczną, są własnością publiczną
122
w znaczeniu podmiotowym – mienie przysługujące podmiotom państwowym oraz
mienie przysługujące podmiotom samorządowym
- mienie państwowe – własność i inne prawa majątkowe przysługujące Skarbowi Państwa
albo innym państwowym osobom prawnym
- mienie samorządowe – własność i inne prawa majątkowe należące do: poszczególnych gmin
I ich związków oraz innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw (mienie
komunalne); powiatu lub innych powiatowych osób prawnych (mienie powiatu);
województwa samorządowego lub innej wojewódzkiej osoby prawnej (mienie samorządu
województwa)
w znaczeniu funkcjonalnym – mienie służące w sposób bezpośredni lub pośredni
interesowi publicznemu (służące wykonywaniu przez tych, którzy je dzierżą ich zadań
publicznych; inaczej mówiąc, to mienie służace zaspokajaniu w sposób bezposredni
lub pośredni potrzeb materialnych I niematerialnych społeczeństwa, określonej grupy
czy wspólnoty lokalnej
Mienie publiczne dzieli się na:
mienie powszechne (dobra publiczne) – wszelkie rzeczy przeznaczone do
powszechnego użytku, z których może korzystać każdy na równych prawach i
bezpośrednio (drogi, place, wody publiczne, wybrzeże morskie); sposób korzystania z
tego mienia określają przepisy prawa administracyjnego
mienie służące administracji (majątek administracyjny) – mienie służące celom
administracyjnym w znaczeniu zapewnienia funkcjonowania agend państwowych i
samorządowych (siedziby władz i urzędów publicznych), jak i służące wypełnianiu
zadań administracji publicznej (obiekty służące funkcjonowaniu oświaty, szkolnictwa,
zdrowia, porządku publicznego); korzystanie z tych dóbr odbywa się z reguły na
zasadzie dopuszczenia i regulowane jest na zasadach określonych w przepisach
administracyjnych lub cywilnych
mienie skarbowe (kapitałowe) – zespół środków finansowych i rzeczowych, z
których podmioty korzystają dla realizacji swych celów jako wartości kapitałowej;
składają się nań m.in.: dochody z kapitału, pieniądze, papiery wartościowe, pożytki z
nieruchomości, dochody z przedsiębiorstw; celem tego mienia jest generowanie
dochodu stanowiącego bazę materialną należytego funkcjonowania administracji
publicznej i zaspokajania potrzeb użyteczności publicznej; korzystają z niego jedynie
w zasadzie dzierżyciele – jak właściciele, inni nie mają z reguły do niego dostępu
Reasumując:
MIENIE PUBLICZNE to określone rzeczy, dobra, w tym środki finansowe (środki
majątkowe) przysługujące Skarbowi Państwa lub innym państwowym osobom
prawnym oraz mienie przynależne podmiotom samorządowym, służące w sposób
pośredni czy bezpośredni realizacji ich zadań publicznych (interesu publicznego). W
ramach tego mienia wyróżnić można:
mienie produkcyjne – zorganizowane i wykorzystywane do działalności
gospodarczej ( składniki służące interesowi powszechnemu przez przynoszenie
korzyści płynących z działalności gospodarczej – rozumianej jako aktywność
gospodarcza państwa lub wspólnoty samorządowej, której celem jest zaspokajanie
potrzeb publicznych przez wytwarzanie dóbr lub świadczenie usług, lub której celem
jest zabezpieczenie potrzeb poprzez inwestowanie przedsięwzięte do uzyskania
środków na tę działalność publiczną)
mienie nieprodukcyjne – nie przeznaczone w sposób bezpośredni czy pośredni do
aktywności gospodarczej (mienie przeznaczone w sposób prawny do użytku
123
publicznego, służące zapewnieniu funkcjonowania i spełniania zadań
niegospodarczych przez podmioty publiczne
Mienie publiczne to szersze pojęcie niż mienie państwowe.
94. Podmioty zarządu mieniem publicznym i ich organy.
Wyróżnienie podmiotów zarządzających mieniem publicznym nastąpić może w
zależności od tego, komu wspomniane mienie przysługuje; można więc mówić o
jednostkach zarządu w odniesieniu do mienia przynależnego bezpośrednio
Skarbowi Państwa oraz w odniesieniu do mienia przynależnego bezpośrednio
jednostkom samorządu terytorialnego; działania w zakresie zarządzania tym
mieniem podejmują i realizują głównie odpowiednie (państwowe, samorządowe)
organy administracji publicznej, stosownie do przyznanych im przez przepisy prawa
kompetencji ;
w wypadku mienia państwowego czy samorządowego występującego w postaci
publicznej osoby prawnej, gospodarowanie nim należy do organów tej osoby i
odbywa się w sposób samodzielny, w granicach I na warunkach przewidzianych w
przepisach prawnych regulujących utworzenie i funkcjonowanie tej osoby
w wypadku mienia publicznego zorganizowanego w
formie
jednostek
organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, zarządzającym tym
mieniem są organy kierownicze tych jednostek; podejmują działania w granicach
przewidzianych w prawie I upoważnieniu podmiotu powołującego taką jednostkę oraz
wyposażającego ją w odpowiednie składniki majątkowe
Wyróżniamy:
zarząd pośredni – realizowany przez Ministra Skarbu Państwa, organ założycielski,
organy jednostek samorządowych
zarząd bezpośredni – wykonywany przez osoby prawne, ich organy
(przedsiębiorstwa państwowe, jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, jednostki
samorządowej)
Skarb Państwa i jego organy
Skarb Państwa jest osobą prawną, która w stosunkach cywilnoprawnych jest
podmiotem praw i obowiązków dotyczących mienia państwowego, nie należącego do
innych państwowych osób prawnych; SP jest zbiorczą nazwą (nie istnieje bowiem
jako realna jednostka organizacyjna), dawaną na określenie mienia jednostek
państwowych wyodrębnionych organizacyjnie, a nie mających osobowości prawnej
zasada domniemania właściwości w sprawach dotyczących gospodarowania
mieniem SP i jego ochrony przyznana została Ministrowi Skarbu – minister jest
kompetentny we wszystkich tych sprawach, z wyjątkiem przekazanych w przepisach
prawnych innym organom publicznym
Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa posiada m.in. takie uprawnienia jak:
1) przygotowuje i przedkłada Radzie Ministrów oraz, z jej upoważnienia, Sejmowi coroczne
sprawozdania o stanie mienia Skarbu Państwa oraz o ekonomicznych, finansowych i
społecznych
skutkach
prywatyzacji,
2) przygotowuje i przedkłada Radzie Ministrów projekty rocznych kierunków prywatyzacji
i programów prywatyzacji majątku państwowego oraz coroczne sprawozdania z realizacji
kierunków
prywatyzacji,
3) prowadzi zbiorczą ewidencję majątku Skarbu Państwa
124
Organy jednostek samorządu terytorialnego
Organy stanowiące – w ich wyłącznej kompetencji jest podejmowanie uchwał w
sprawach majątkowych przekraczających zakres zwykłego zarządu
Organy wykonawcze – przygotowywanie projektów uchwał rad lub sejmiku oraz
wykonywanie uchwał podejmowanych przez te organy w zakresie gospodarowania
mieniem; ponadto gospodarowanie mieniem samorządowym w zakresie nie
zastrzeżonym dla rad lub sejmików; poza tym wójt (burmistrz, prezydent miasta),
starosta oraz marszałek są kompetentni w sprawach wydawania decyzji w
indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej, w tym także w
odniesieniu do gospodarowania mieniem samorządowym
Gmina, powiat, województwo nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania
innych samorządowych osób prawnych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej,
a te osoby nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania wspólnot samorządowych
Działania te podlegają ocenie Najwyższej Izby Kontroli
Jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej
Zarząd mieniem publicznym może być zorganizowany przez Skarb Państwa oraz
wspólnoty samorządowe w formie jednostki organizacyjnej wchodzącej w skład ich
struktury w znaczeniu prawnym, w postaci państwowego lub samorządowego
zakładu nie mającego osobowości prawnej, działającego w oparciu o przepisy prawa
Zakład/zakład budżetowy – względnie samodzielna jednostka organizacyjna
wyposażona w wyodrębnione środki rzeczowe i osobowe, tworzona, łączona,
przekształcana i likwidowana przez ministrów, wojewodów, organy stanowiące
jednostek samorządu terytorialnego, działające na podstawie ustawy, aktu
założycielskiego, statutu; tego rodzaju jednostką zarządza i reprezentuje na
zewnątrz kierownik (dyrektor) na podstawie i w granicach upoważnienia
jednostki macierzystej (jej organu); zakład swoją działalność prowadzi w imieniu
i na rachunek jednostki macierzystej, która jest odpowiedzialna za wykonanie zadań
publicznych realizowanych przez zakład
Jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną
Tworzona przez Skarb Państwa czy gminę, powiat, województwo samorządowe, ale
stanowiąca odrębny organizacyjnie i prawnie podmiot w postaci państwowej lub
samorządowej osoby prawnej
Podmiotem prowadzącym bezpośrednio działalność gospodarczą jest ODRĘBNA
osoba prawna
Taką jednostką organizacyjną jest spółka kapitałowa działająca na podstawie
Kodeksu spółek handlowych
Bieżące prowadzenie spraw i reprezentacja należą do wyłonionego zarządu, w
skład którego mogą także wchodzić osoby trzecie spoza grona wspólników
Przedsiębiorstwa państwowe
Samodzielny, samorządny, samofinansujący się przedsiębiorca posiadający
osobowość prawną
Posiada majątek będący częścią mienia publicznego
Organy : dyrektor przedsiębiorstwa (zarządza przedsiębiorstwem i reprezentuje
je na zewnątrz), ogólne zebranie pracowników (delegatów), rada pracownicza
125
95. Komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych.
KOMERCJALIZACJA
– polega na przekształceniu przedsiębiorstwa
państwowego w spółkę (akcyjną lub z ograniczoną odpowiedzialnością); co do
zasady spółka ta wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem
było przedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter prawny tych
stosunków
Komercjalizacji dokonuje minister właściwy do spraw Skarbu Państwa:
1) na wniosek organu założycielskiego – organ założycielski zawiadamia o
zamiarze komercjalizacji dyrektora przedsiębiorstwa państwowego oraz radę
pracowniczą
2) na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa państwowego i rady pracowniczej –
do wniosku przedstawianego ministrowi dołącza się kwestionariusz
przedsiębiorstwa państwowego przeznaczonego do komercjalizacji
3) z własnej inicjatywy – minister właściwy do spraw SP zawiadamia o zamiarze
komercjalizacji dyrektora przedsiębiorstwa państwowego, radę pracowniczą oraz
organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego
z uzasadnionym wnioskiem dokonania komercjalizacji przedsiębiorstwa
państwowego w celu komunalizacji może wystąpić do ministra SP organ
wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, na obszarze której znajduje Si
siedziba tego przedsiębiorstwa, na podstawie uchwały organu stanowiącego tej
jednostki
minister SP, na wniosek organu wykonawczego j. s. t lub związku j. s. t., na obszarze
której znajduje się siedziba spółki, w której SP posiada akcje, może zbyć nieodpłatnie
część lub wszystkie posiadane przez SP akcje tej spółki na rzecz tej j. s. t. lub związku
j. s. t. przy ŁĄCZNYM spełnieniu następujących warunków:
1) przedmiot działalności spółki jest związany z realizacją zadań własnych tej j. s. t.
lub związku j. s. t.
2) spółka wykonuje działalność gospodarczą na obszarze składającej wniosek j. s. t.
lub związku j. s. t
3) spółka nie jest wpisana na listę spółek o szczególnym znaczeniu dla gospodarki
państwa lub inne listy spółek o znaczeniu państwowym, tworzone na podstawie
przepisów odrębnych
do spółki powstałej w wyniku komercjalizacji, co do zasady, stosuje się przepisy
Kodeksu spółek handlowych
pracownicy komercjalizowanego przedsiębiortswa stają się, z mocy prawa,
pracownikami spółki, za wyjątkiem dyrektora i pracowników zatrudnionych na
podstawie powołania, których stosunek pracy wygasa, z mocy prawa, z dniem
wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorców
do pełnienia funkcji prezesa pierwszego zarządu spółki powstałej w yniku
komercjalizacji powołuje się dyrektora komercjalizowanego przedsiębiorstwa, chyba
że nie wyrazi on zgody na pełnienie tej funkcji
bilans zamknięcia przedsiębiorstwa państwowego staje się bilansem otwarcia spółki
minister właściwy do spraw Skarbu Państwa sporządza za Skarb Państwa akt
komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego, w którym ustala:
1) statut spółki
2) wysokość kapitału zakładowego spółki
3) imiona i nazwiska członków organów pierwszej kadencji
4) osobę upoważnioną do zgłoszenia wniosku o wpisanie spółki do rejestru
przedsiębiorców, jeżeli jest to osoba inna niż zarząd
126
i który zastępuje czynności określone w k. s. h. poprzedzające złożenie wniosku o
wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców
niezwłocznie po sporządzeniu aktu komercjalizacji zgłasza się do sądu rejestrowego
właściwego dla siedziby spółki wniosek o wpisanie do rejestru przedsiębiorców;
dniem komercjalizacji jest pierwszy dzień miesiąca przypadającego po wpisaniu
spółki do rejestru przedsiębiorców
w spółce powstałej w wyniku komercjalizacji działa rada nadzorcza; pierwsza rada
liczy 5 osób, w tym 2 przedstawicieli pracowników; w spółkach z o. o. mnożna nie
ustanawiać rady, kontrolę sprawuje wówczas wspólnik lub osoba przez niego
upwłnomocniona
sprawowanie zarządu w spółce może być zlecone osobie fizycznej w drodze umowy;
osobę taką wyłania się w drodze konkursu przeprowadzonego przez radę nadzorczą, a
o którym postanawia walne zgromadzenie
komercjalizacji mogą podlegać przedsiębiortwa państwowe, z wyjątkiem m.in.:
postawionych w stan likwidacji lub upadłości, wykonujących prawomocną decyzję o
podziale lub łączeniu przedsiębiorstwa państwowego itd.
inną formą komercjalizacji (nie jest to prywatyzacja) stanowi wniesienie
przedsiębiorstwa do jednoosobowej spółki S.P.: dokonuje jej minister w drodze
zarządzenia o wniesieniu oraz dokonuje on także innych czynności przewidzianych w
k. s. h.
96. Spółki Skarbu Państwa, ich ustrój i sytuacja prawna.
w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego powstaje jednoosobowa
spółka Skarbu Państwa o formie prawnej sp. z.o.o. lub sp. akcyjnej; jest ona
państwową osobą prawną; jej jedynym akcjonariuszem jest SP, a działalność opiera
się na mieniu państwowym; sprzedaż jej majątku trwałego może nastąpić (w
określonej sytuacji) w drodze publicznego przetargu.
jeżeli przepisy u.k.p. nie stanowią inaczej, to ta spółka wstępuje we wszystkie
stosunki prawne , których podmiotem wcześniej było przedsiębiorstwo
państwowe, bez względu na charakter tych stosunków; z dniem wykreślenia pp z
rejestru, pracownicy pp z mocy prawa staja się pracownikami spółki - z wyjątkiem
dyrektora pp i pracowników zatrudnionych z mocy powołania (bo w sp. nie ma
stanowisk pracy, które obsadza się powołaniem).
taka spółka staje się co do zasady równorzędnym partnerem innych przedsiębiorców,
jej działanie poddane jest tym samym powszechnym prawom rynkowym; jednak ukp
ustanawia regułę, że jej postanowienia mają pierwszeństwo przed przepisami
ogólnymi – czyli k. s. h.; to wpływa na częściowo odrębną regulację prawną takiej
spółki.
zasadą jest, że organizację spółki reguluje k. s. h oraz statut spółki, a ukp
wprowadza pewne odstępstwa; niżej przedstawione będą tylko odstępstwa
wprowadzane przez ukp.
Ustrój - organizacja spółki:
1) walne zgromadzenie – organ spółki; uprawnienia (jako jedynego akcjonariusza)
wykonuje minister SP – ustala statut, skład osobowy pierwszych władz; do czasu
gdy SP jest jedynym akcjonariuszem spółki, powołuje i odwołuje członków rady
nadzorczej; nadto zatwierdza sprawozdanie finansowe i podział zysków; ukp daje
mu kompetencje m.in. do wyrażenia zgody na utworzenie przez sp. innej spółki,
objęcie akcji innej spółki, ich zbycie oraz określenie warunków i trybu zbycia
127
akcji; oświadczenia woli składane spólce przez Sp wymagają zachowania formy
pisemnej ad solemnitatem - pod rygorem nieważności.
2) rada nadzorcza –ukp wskazuje, że pierwsza rada ma liczyć co najmniej 5 osób, w
składzie mają być przedstawiciele pracowników, czasem rolników i rybaków; gdy
SP jest jedynym akcjonariuszem, to jak wyżej wspomniano, minister SP powołuje
i odwołuje członków rady (ale 2/5 składu wybierają pracownicy, czasem rolnicy i
rybacy); gdy SP przestaje być jedynym akcjonariuszem – można ukształtować
odmienne zasady wyboru członków rady (uprawnienia pracowników do wyboru
2/5 nie mogą być zmienione!); członkowie rady nie mogą wykonywać zajęć, które
byłyby sprzeczne z ich obowiązkami, budziły podejrzenia o stronniczość, np. nie
mogą pozostawać w stosunku pracy ze spółką!
3) zarząd – organ wykonawczy, członków pierwszej kadencji powołuje minister SP;
gdy średnioroczne zatrudnienie większe niż 500 osób, to pracownicy powołują
jednego członka zarządu; gdy ponad połowa udziałów należy do SP, to rada
nadzorcza powołuje i odwołuje członków zarządu, prowadząc w tym celu
postępowanie kwalifikacyjne; samych kompetencji zarządu ukp nie reguluje, czyli
to określa k. s. h.; ale stanowi, że sprawowanie zarządu można zlecić osobie
fizycznej, wyłonionej w konkursie
ukp stanowi też, że zawarcie umowy przez spółkę, której przedmiot nie jest związany
z działalnością gospodarczą spółki (określoną w statucie spółki) jak również umowy
darowizny i zwolnienia z długu, wymaga zgody rady nadzorczej pod rygorem
nieważności czynności prawnej.
97. Zasady prywatyzacji jednoosobowych spółek Skarbu Państwa.
Prywatyzacja polega na:
1) obejmowaniu akcji w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych
spółek Skarbu Państwa powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty
inne niż Skarb Państwa lub inne niż państwowe osoby prawne
2) zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji w spółkach
akcje w imieniu państwa zbywa minister SP; przed zaoferowaniem zbycia akcji
konieczne jest dokonanie analizy sytuacji spółki; elementy tej analizy to: ustalenie
sytuacji prawnej majątku spółki, stanu rozwoju przedsiębiorstwa, perspektyw rozwoju,
wartości przedsiębiorstwa, oceny realizacji obowiązków wynikających z tytułu
wymagań ochrony środowiska; w jej konsekwencji minister SP może zobowiązać
spółkę do wprowadzenia w jej przedsiębiorstwie zmian
Zasady zbywania i nabywania akcji:
1) uprawnienia pracowników oraz rolników i rybaków współpracujących uprzednio z
przedsiębiorstwem państwowym: prawo nieodpłatnego nabycia do 15% akcji
spółki, jakie objął SP w dniu wpisania spółki do rejestru; realizacja prawa może
nastąpić w okresie 6 miesięcy od dnia wpisania spółki do rejestru; takie nieodpłatnie
nabyte akcje nie mogą być przedmiotem obrotu przed upływem 2 lat od dnia zbycia
przez SP akcji na zasadach ogólnych, a jak akcje nabył pracownik będący członkiem
zarządu – muszą minąć 3 lata; takie akcje nie mogą być też przedmiotem
przymusowego wykupu na zasadach k. s. h.; prawo do nieodpłatnego nabycia akcji
podlega dziedziczeniu
2) Zasady ogólne: akcje należące do Skarbu Państwa są zbywane w trybie:
- oferty ogłoszonej publicznie
- przetargu publicznego
- negocjacji podjętych na podstawie publicznego zaproszenia
128
- aukcji ogłoszonej publicznie
- sprzedaży akcji w obrocie zorganizowanym w rozumieniu ustawy o obrocie
instrumentami finansowymi
Itd.
Rada Ministrów może wyrazić zgodę na inny niż przewidziany powyżej tryb
zbywania akcji; zbycie akcji z naruszeniem przepisów ukp jest nieważne
Po wyłonieniu nabywcy w którymś z ww. trybów następuje zawarcie z nim umowy;
zapłata za akcje może być dokonywana w ratach, jeżeli zabezpieczono spłatę
pozostałej kwoty
98. Prywatyzacja bezpośrednia i pośrednia.
To pytanie jest opracowane dwukrotnie poprzez błąd osoby odpowiedzialnej za rozdział
zganień:
I wersja:
Prywatyzacja pośrednia polega na:
1) obejmowaniu akcji w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych
spółek Skarbu Państwa powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty
inne niż Skarb Państwa lub inne niż państwowe osoby prawne
2) zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji w spółkach
I ogólnie to co w zagadnieniu wyżej
Prywatyzacja bezpośrednia polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami
materialnymi I niematerialnyminmajątku przedsiębiorstwa państowego przez:
1) sprzedaż przedsiębiorstwa
2) wniesienie przedsiębiorstwa do spółki
3) oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania
co do zasady kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo wstępuje we wszelkie prawa
i obowiązki przedsiębiorstwa państwowego, bez względu na charakter stosunku
prawnego, z którego te prawa I obowiązki wynikają
organ założycielski dokonuje prywatyzacji bezpośredniej w imieniu Skarbu
Państwa, w szczególności gdy z wnioskiem wystąpi dyrektor przedsiębiorstwa
państwowego i rada pracownicza, albo wobec złożonej oferty nabycia
przedsiębiorstwa, zawiązania spółki; organ założycielski wydaje, za zgodą ministra
właściwego do spraw Skarbu Państwa, zarządzenie o prywatyzacji
bezpośredniej; organ założycielski dokonuje prywatyzacji bezpośredniej działając
przez pełnomocnika; zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej podlega ujawnieniu w
rejestrze przedsiębiorców; z dniem wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej
ustaje działalność dotychczasowych organów przedsiębiorstwa państwowego, a ich
funkcje wykonuje pełnomocnik do spraw prywatyzacji
sprzedaż przedsiębiorstwa następuje w trybie:
1) przetargu publicznego
2) negocjacji podjętych na podstawie publicznego zaproszenia
w przypadku sprzedaży przedsiębiorstwa w umowie należy uwzględnić w
szczególności zobowiązania kupującego w zakresie przewidywanych inwestycji,
ochrony środowiska i dóbr kultury oraz ochrony miejsc pracy; zobowiązania
socjalne ustalone z przedstawicielami pracowników stanowią integralną część
umowy;
wniesienie przedsiębiorstwa do spółki następuje w trybie negocjacji podjętych na
podstawie publicznego zaproszenia; akcjonariusze inni niż Skarb Państwa powinni
129
wnieść wkłady na pokrycie co najmniej 25% kapitału zakładowego; utworzenie
spółki, w której obok SP akcjonariuszami są osoby będące w dniu wydania
zarządzenia o prywatyzacji pracownikami przedsiębiorstwa (rolnikami, rybakami);
powinni oni wnieść wkłady na pokrycie co najmniej 10% kapitału zakładowego.
(podobnie jak w prywatyzacji pośredniej mają oni prawo nieodpłatnego nabycia 15%
akcji; reszta akcji też zbywana jest tak jak w prywatyzacji pośredniej)
Oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania może nastąpić na rzecz
spółki, jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki:
1) do spółki przystąpiła odpowiednio ponad połowa ogólnej liczby pracowników
przedsiębiorstwa państwowego albo pracowników i rolników lub rybaków;
2) akcjonariuszami spółki są wyłącznie osoby fizyczne, chyba że minister właściwy
do spraw Skarbu Państwa zezwoli na uczestnictwo w spółce osobom prawnym;
3) opłacony kapitał zakładowy spółki nie jest niższy niż 20% wysokości funduszu
założycielskiego i funduszu przedsiębiorstwa w dniu, na który został sporządzony
bilans za rok obrotowy poprzedzający wydanie zarządzenia o prywatyzacji
bezpośredniej;
4) co najmniej 20% akcji zostało objętych przez osoby niezatrudnione w
prywatyzowa-nym przedsiębiorstwie państwowym.
jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dnia złożenia wniosku o prywatyzację bezpośrednią
nie zostanie złożony wniosek o wpisanie do rejestru przedsiębiorców spółki
spełniającej warunki określone w ustawie, Skarb Państwa może oddać
przedsiębiorstwo do odpłatnego korzystania osobie fizycznej lub prawnej
oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania następuje w drodze umowy
zawartej między Skarbem Państwa a przejmującym na okres nieprzekraczający
piętnastu lat
II wersja:
Dział V ustawy z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw
państwowych poświęcony jest prywatyzacji bezpośredniej.
-Istota prywatyzacji bezpośredniej to zadysponowanie przez organ administracji państwowej
całym mieniem przedsiębiorstwa państwowego w celu zmiany właściciela lub formy
organizacyjnej. Jej skutkiem jest ustanie bytu osoby prawnej, jaką jest to przedsiębiorstwo.
-Według art. 39 u. k. p. prywatyzacja bezpośrednia polega na rozporządzeniu wszystkimi
składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego przez:
1) sprzedaż przedsiębiorstwa,
2) wniesienie przedsiębiorstwa do spółki,
3) oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania, jeżeli spełnia następujące warunki:
a) wartość sprzedaży towarów i usług w roku poprzedzającym rok wydania zarządzenia
o prywatyzacji bezpośredniej nie jest wyższa od równowartości kwoty 6 mln euro,
b) wysokość funduszy własnych w dniu 31 grudnia roku poprzedniego nie jest wyższa od
równowartości w złotych kwoty 2 mln euro, obliczonej według kursu kupna
ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ten dzień.
W uzasadnionych przypadkach RM może wyrazić zgodę na oddanie do odpłatnego
korzystania przedsiębiorstwa, które nie spełnia tych warunków.
Tryb prywatyzacji:
1) Organ założycielski dokonuje prywatyzacji bezpośredniej w imieniu Skarbu Państwa:
-gdy z wnioskiem wystąpi dyrektor przedsiębiorstwa państwowego i rada
pracownicza,
-wobec złożonej oferty nabycia przedsiębiorstwa, zawiązania spółki (39 ust. 1 pkt 2),
lub zawarcia umowy (52).
130
Organ założycielski dokonuje prywatyzacji bezpośredniej działając przez
pełnomocnika (do spraw prywatyzacji); dokonuje on czynności (sprzedaży,...) na
podstawie odrębnego pełnomocnictwa do każdej z nich.
2) Przed wydaniem zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej:
-dokonuje się analizy stanu przedsiębiorstwa, polegającej na oszacowaniu wartości
przedsiębiorstwa państwowego i ustaleniu stanu prawnego jego majątku;
-można dokonać analizy stanu przedsiębiorstwa, polegającej m. in. na ocenie realizacji
obowiązków wynikających z wymogów ochrony środowiska i ochrony dóbr kultury.
-Analiza stanowi załącznik do zarządzenia.
3) Organ założycielski wydaje, za zgodą ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa,
zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej.
-W tym zarządzeniu organ założycielski określa: sposób prywatyzacji bezpośredniej i
osobę, której udzielił pełnomocnictwa do jej dokonania. Załącza się również dokonane
analizy.
-Zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej podlega ujawnieniu w rejestrze
przedsiębiorców.
4) Z dniem wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej ustaje działalność
dotychczasowych organów przedsiębiorstwa państwowego, a ich funkcje przejmuje
pełnomocnik.
5) Po dokonaniu prywatyzacji pełnomocnik sporządza bilans zamknięcia i występuje z
wnioskiem do sądu o wykreślenie przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorców.
6) Organ założycielski zawiadamia ministra SP o wykreśleniu przedsiębiorstwa
państwowego z rejestru przedsiębiorców.
Sprzedaż przedsiębiorstwa (art. 48).
Sprzedaż przedsiębiorstwa następuje w trybie:
1) przetargu publicznego,
2) negocjacji podjętych na podstawie publicznego zaproszenia.
ad. 2) W umowie należy uwzględnić w szczególności zobowiązania kupującego w zakresie:
-przewidywanych inwestycji,
-ochrony środowiska i dóbr kultury,
-ochrony miejsc pracy,
-zobowiązania socjalne ustalone z przedstawicielami pracowników stanowią integralną część
umowy.
Kupujący przekazuje na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych nie później niż do dnia
pierwszej płatności należności za przedsiębiorstwo, określoną kwotę (stanowiącą
równowartość do 15% ceny przedsiębiorstwa). O tę kwotę pomniejsza się cenę
przedsiębiorstwa. Zapłata należności za przedsiębiorstwo może być dokonana w ratach, pod
warunkiem jej zabezpieczenia po uiszczeniu pierwszej raty. Pierwsza rata należności za
przedsiębiorstwo wynosi co najmniej 20% tej ceny. Pozostałe raty muszą być spłacone w
okresie 5 lat.
Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki (art.49).
Następuje w trybie negocjacji podjętych na podstawie publicznego zaproszenia i polega na
utworzeniu spółki pomiędzy Skarbem Państwa a osobami trzecimi. Może to nastąpić w
dwóch wersjach:
1) Utworzenie spółki, w której obok SP uczestniczy aktywny inwestor (akcjonariusz), nie
będący pracownikiem. Powinien wnieść wkłady na pokrycie co najmniej 25% kapitału
zakładowego;
131
2) Utworzenie spółki, w której akcjonariuszami obok skarbu państwa są wyłącznie osoby będące
w dniu wydania zarządzenia pracownikami przedsiębiorstwa albo rolnikami, rybakami.
Powinni wnieść wkłady na pokrycie co najmniej 10% kapitału zakładowego.
Ponadto uprawnionym pracownikom, rolnikom, rybakom przysługuje prawo nabycie
nieodpłatnego 15 % akcji należących do Skarbu Państwa.
Oddanie do bezpłatnego korzystania (art. 51).
Wszystkie składniki materialne i niematerialne przekazane są spółce kapitałowej do
odpłatnego korzystania, tylko gdy łącznie spełnione są warunki:
1) Do spółki przystąpi ponad połowa pracowników przedsiębiorstwa lub pracowników,
rolników, rybaków,
2) Akcjonariuszami są wyłącznie osoby fizyczne (osoby prawne tylko za zgodą Ministra SP),
3) Opłacony kapitał zakładowy spółki jest nie niższy niż 20% wysokości funduszy
założycielskiego i funduszu przedsiębiorstwa za rok poprzedzający rok w którym wydano
zarządzenie o prywatyzacji,
4) Co najmniej 20% udziałów lub akcji zostało objętych przez osoby niezatrudnione w
prywatyzowanym przedsiębiorstwie.
Oddanie przedsiębiorstwa następuje na podstawie umowy zawartej na okres do 15 lat
pomiędzy SP a przejmującym. Strony mogą ustalić, że po upływie tego okresu: a) na
przejmującego zostanie przeniesione prawo własności przedsiębiorstwa, b) przejmujący ma
prawo nabycia przedsiębiorstwa, c) po dwóch latach od zawarcia umowy udziały mogą
nabywać osoby prawne.
Dział IV ustawy z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw
państwowych poświęcony jest prywatyzacji pośredniej.
-Akcje w imieniu Skarbu Państwa zbywa minister właściwy do spraw Skarbu Państwa.
-Przed zaoferowaniem ich do zbycia minister właściwy do spraw SP:
1) dokonuje lub zleca dokonanie analizy mającej na celu oszacowanie wartości
przedsiębiorstwa spółki, w tym ustalenie sytuacji prawnej majątku spółki,
2) może dokonać lub zlecić dokonanie analiz w zakresie:
a) ustalenia stanu i perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa spółki,
b) oceny realizacji obowiązków wynikających z wymogów ochrony środowiska,
c) innym, każdorazowo określonym przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa,
jeżeli wymaga tego ochrona interesu SP,
3) może zobowiązać spółkę, do wprowadzenia w jej przedsiębiorstwie zmian wynikających z
wymogów ochrony środowiska (warunek- w tej spółce SP posiada większość głosów na
walnym zgromadzeniu),
-Rada Ministrów określa: zakres, sposób dokonania i finansowania analiz.
-Akcje należące do Skarbu Państwa są zbywane w trybie:
1) oferty ogłoszonej publicznie,
2) przetargu publicznego,
3) negocjacji podjętych na podstawie publicznego zaproszenia,
4) przyjęcia oferty w odpowiedzi na wezwanie ogłoszone na podstawie ustawy z 2005 r. o
ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do
zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych,
5) aukcji ogłoszonej publicznie,
6) sprzedaży akcji w obrocie zorganizowanym w rozumieniu ustawy z 2005 r. o obrocie
instrumentami finansowymi,
132
7) sprzedaży na podstawie oferty publicznej akcji objętych prospektem emisyjnym lub
memorandum informacyjnym,
8) stabilizacji pomocniczej,
9) sprzedaży akcji, poza obrotem zorganizowanym w rozumieniu przepisów ustawy z 2005 r.
o obrocie instrumentami finansowymi.
-RM może wyrazić zgodę na inny tryb zbywania akcji.
-RM określa rozporządzeniem szczegółowy tryb zbywania akcji oraz warunki, jakie powinny
spełniać oferty i zaproszenia.
-Przy spełnieniu określonych warunków (gdy np. zbycie dotyczy akcji spółek, w których SP
posiada nie więcej niż 25% kapitału zakładowego) akcje należące do SP mogą być zbywane
w trybie innym bez obowiązku występowania o zgodę RM.
-Ustawa określa także uprawnienia pracowników do nabywania akcji (od art.36).
Proces prywatyzacji pośredniej związany jest z komercjalizacją i zbywaniem akcji.
(odesłanie -> pyt. 97)
99. Pojęcie oraz zakres (podmiotowy i przedmiotowy) zamówień
publicznych.
- Prawo zamówień publicznych, ustawa z 29.01.2004 r. (pzp)
-Zamówienia publiczne są to umowy odpłatne zawierane pomiędzy zamawiającym a
wykonawcą, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane (art. 2 pkt 13).
Zamówienia publiczne są umową, więc czynnością prawną o charakterze dwustronnym
między dwiema stronami posiadającymi zdolność prawną – zdolność bycia podmiotem praw i
obowiązków – zamawiającym i wykonawcą.
-Elementy wyznaczniki zamówienia publicznego:
1) Przedmiot zamówienia:
a) Roboty budowlane – rozumiane jako wykonanie albo zaprojektowanie i
wykonanie robót budowlanych, a także realizacja obiektu budowlanego
(budynku wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, budowli
stanowiącej całość techniczno-użytkową, obiektu małej architektury) za
pomocą dowolnych środków, zgodnie z wymaganiami określonymi przez
zamawiającego, w rozumieniu ustawy Prawo budowlane (art. 2 pkt 8),
b) Dostawy – nabywanie rzeczy, praw oraz innych dóbr, w szczególności na
podstawie umowy sprzedaży, dostawy, najmu, dzierżawy oraz leasingu (art.2
pkt 2),
c) Usługi – wszelkie świadczenia, których przedmiotem nie są roboty budowlane
lub dostawy, a są usługami określonymi w przepisach wydanych na podstawie
art. 2a pzp (Prezes RM określi wykaz usług o charakterze priorytetowym i
niepriorytetowym, uwzględniając dyrektywy europejskie stanowiące o
procedurach udzielających zamówień publicznych).
2) Forma zamawiania ich realizacji: umowa odpłatna– z tytułu wykonania robót
budowlanych, dostaw czy usług wykonawcy w ramach zamówienia publicznego
będzie przysługiwało wynagrodzenie od zamawiającego. Co do zasady wynagrodzenie
to będzie miało charakter pieniężny (przy czym na koncesję na roboty budowlane
przysługuje prawo do eksploatacji obiektu budowlanego; możliwość pobierania opłat,
np. za przejazd autostradą)
3) Wartość zamówienia – przepisy ustawy trzeba stosować, gdy wartość zamówienia
wynosi 14 tys. euro
4) Podmioty:
a) zamawiający:
133
-osoba fizyczna
-osoba prawna
-jednostka
organizacyjna
nieposiadająca osobowości prawnej, która posiada
samodzielność finansową związaną z jej własną działalnością – wtedy wartość
zamówienia ustala się odrębnie od wartości zamówień udzielanych przez inne jednostki
organizacyjne tego zamawiającego (A więc nieposiadające samodzielności finansowej
oddziały, filie, zakłady itp. Jednostki wewnętrzne organizacyjne przedsiębiorców nie będą
mogły samodzielnie występować w roli zamawiających.);
-zwykle zamawiającym będzie podmiot wyraźnie w ustawie wskazany, który dokonuje
zamówień na roboty budowlane, usługi bądź dostawy i w zasadzie wydatkuje na nie
środki finansowe, które kwalifikowane są jako środki publiczne. I są to:
I.
jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z 2009 r. o finansach
publicznych:
1- organy władzy publicznej (Sejm, Senat, Prezydent RP),
2-organy administracji rządowej (Rada Ministrów, Prezes RM, ministrowie),
3-organy kontroli państwowej (NIK, RPO, KRRiT),
4-sądy i trybunały (TK, TS, SN, sądy powszechne, administracyjne i sądy
wojskowe)
5-jednostki
samorządu
terytorialnego
(gminy,
powiaty,
samorząd
województwa), oraz ich związki.
6-jednostki budżetowe (jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych,
która pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, są to np. urzędy
administracji państwowej i samorządowej, prokuratury i sądy, jednostki policyjne i
wojskowe),
7-samorządowe zakłady budżetowe (taka jednostka organizacyjna sektora
finansów publicznych, która odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania,
pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych, np. Miejski
Ośrodek Sportowy, Izba Wytrzeźwień, przedszkola, żłobki), Nowa ustawa o
finansach publicznych wprowadza nowe formy takie jak: agencje wykonawcze i
instytucje gospodarki budżetowej, likwiduje gospodarstwa pomocnicze i
państwowe zakłady budżetowe)
8-państwowe fundusze celowe (fundusz ustawowo powołany, którego przychody
pochodzą ze środków publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację
wyodrębnionych zadań. Działają jako osoby prawne (np. Państwowy Fundusz
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych), lub stanowią jedynie wyodrębniony
rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej
fundusz, np. Fundusz Geodezyjny którym zarządza starosta).
Nowa ustawa likwiduje samorządowe fundusze celowe.
9-uczelnie publiczne,
10-jednostki badawczo-rozwojowe,
11-samodzielne i publiczne zakłady opieki zdrowotnej, (np. szpital, zakład
opiekuńczo-leczniczy, pogotowie ratunkowe, żłobek, przychodnia, ośrodek
zdrowia),
12-państwowe i samorządowe instytucje kultury (teatry, opery, orkiestry, kina,
muzea galerie sztuki),
13-Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), Kasa Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego (KRUS) i zarządzane przez nie fundusze
14-Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ)
15-Polska Akademia Nauk (PAN)
134
16-inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie
odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, ale z wyłączeniem
banków, przedsiębiorstw i spółek prawa handlowego (np. agencje państwowe,
Agencja Nieruchomości Rolnych, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa, Polska Organizacja Turystyczna, Krajowa Szkoła Administracji
Publicznej)
II.
inne państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej
tworzone na podstawie przepisów szczególnych a nie należące do sektora
finansów publicznych, np. Lasy Państwowe, jednostki organizacyjne Wojska,
jednostki organizacyjne policji, czy Straży Pożarnej.
III.
inne osoby prawne, które nie należą do sektora finansów publicznych, a są (3
przesłanki):
- tworzone w celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających
charakteru przemysłowego ani handlowego,
-podmioty sektora finansów publicznych (państwo, jednostki samorządu
terytorialnego lub inne podmioty prawa publicznego wskazane wyżej), pojedynczo
lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio finansują je w całości lub w
przeważającej części, lub posiadają połowę ich udziałów, akcji,
-również sprawują nadzór i powołują ponad połowę składu organu zarządzającego
lub nadzorczego, np. różnego rodzaju fundacje, których fundatorem jest Skarb
Państwa, spółki komunalne, Poczta Polska, komunalne towarzystwa budownictwa
społecznego.
IV.
Związki wyżej wymienionych podmiotów, np. w formie stowarzyszeń i izb.
V.
Podmioty, które prowadzą działalność gospodarczą o charakterze użyteczności
publicznej i udzielają zamówienia w celu wykonania jednego z rodzaju
działalności, o którym mowa w art.132, np. poszukiwanie, rozpoznawanie i
wydobywanie gazu ziemnego, ropy naftowej, węgla kamiennego, brunatnego i
innych paliw, zarządzanie lotniskami, tworzenie sieci związanych z dystrybucją
energii elektrycznej, gazu, wody pitnej i usługami z nimi związanymi, obsługa sieci
komunikacyjnej, pocztowej.
-Ten podmiot działa na podstawie praw wyłącznych lub szczególnych (prawa
przyznane w drodze ustawy lub decyzji administracyjnej polegające na
zastrzeżeniu wykonywania określonej działalności dla jednego lub większej liczby
podmiotów, jeżeli spełnienie określonych odrębnymi przepisami warunków
uzyskania takich praw nie powoduje obowiązku ich przyznania).
VI.
Podmioty prywatne i niezależne od państwa, jeżeli łącznie zachodzą następujące
przesłanki:
-Ponad 50% wartości zamówienia jest finansowane ze środków publicznych, lub
finansowane przez ww. podmioty sektora bądź nie finansów publicznych,
-Przedmiotem zamówienia są roboty budowlane, które obejmują wykonanie
czynności w zakresie zdrowia, edukacji, sportu, np. w zakresie budowy szpitali,
obiektów sportowych, budynków szkolnych, lub usługi z takimi budowami
związane.
-Wartość zamówienia jest równa bądź przekracza 5mln 150 tys. Euro.
VII.
Podmioty, z którymi zawarto umowę koncesji na roboty budowlane w zakresie, w
jakim udzielają zamówienia w celu wykonania koncesji.
b) wykonawcy:
Art.2 pkt 11- osoba fizyczna, osoba prawna (ustawodawca przyznał im osobowość
prawną, mają własną nazwę (firmę), siedzibę, własne organy, własny majątek) a także
jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (np. jednostki budżetowe czy
135
zakłady budżetowe, które działają w istocie na rachunek SP lub jst, czt też spółka jawna,
partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna), która:
-ubiega się o udzielenie zamówienia publicznego,
- złożyła ofertę
- zawarła umowę w sprawie zamówienia publicznego.
Więc pojęcie wykonawcy to nie tylko podmiot, który zawarł umowę, ale też każdy,
kto ubiega się o udzielenie zamówienia publicznego, czyli ci, którzy złożyli ofertę.
100. Zasady i tryby udzielania zamówień publicznych.
-Skreślenie ust. 4 i ust. 5 art. 36 i wprowadzenie dosyć długiej regulacji dotyczącej
podwykonawcy.
-Za podwykonawcą nie uznaje się podmiotu, na którego wykonawca może wywierać
dominujący wpływ. Zasady w skrócie:
1. Zasada uczciwej konkurencji. (Zasada zachowania konkurencji). (art. 7 PZP)
Jest to zasada dwuczęściowa, której treść stanowi konieczność równego traktowania
wykonawców. (1) Zamawiający ma zapewnić zachowanie uczciwej konkurencji między
uczestnikami postępowania o przyznanie zamówienia. Celem tej zasady jest zapobieganie
monopolizowania rynku i jak najlepsze wykorzystanie finansów publicznych (jak
najlepsza jakość przy jak najniższej cenie). Aby cel został zrealizowany, opis zamówienia
powinien być jasny, zrozumiały i powszechnie dostępny, warunki przystąpienia do
procedury nie mogą naruszać uczciwej konkurencji, ma być też określona minimalna
liczba uczestników przy trybach nieprzetargowych. (2) (zasada równości) Na każdym
etapie każdego postępowania zamawiający ma obowiązek jednakowego traktowania
wszystkich ubiegających się o przyznanie zamówienia (brak przywilejów, dyskryminacji,
wszyscy działają na tych samych zasadach).
2. Zasada bezstronności i obiektywizmu.
Osoby, które zajmują się przygotowaniem i przeprowadzeniem postępowania (o
udzielenie zamówienia) muszą gwarantować zapewnienie bezstronności (np. zakaz
prowadzenia postępowania przez bezpośrednio zainteresowanego). Celem jest
zapewnienie przejrzystości i ochrona uczciwej konkurencji. Art. 17. PZP – katalog osób,
które nie mogą prowadzić postępowania.
3. Zasada udzielania zamówienia tylko wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami
ustawy.
Postępowanie przeprowadzone może być tylko na zasadach określonych w PZP, w trybie
przewidzianym w ustawie. Nie można w miejsce wykonawcy wybranego zgodnie z
przepisami podstawić innego.
4. Zasada jawności. (art. 8 PZP)
Informacja o planowanym zamówieniu musi być udostępniona publicznie tak, by każdy
zainteresowany mógł się z nią zapoznać. Ograniczyć jawność można tylko, jeśli ustawa
tak przewiduje.
5. Zasada pisemności. (art. 9 PZP)
Obejmuje zarówno zamawiającego, jak i wykonawcę. Wszystkie czynności muszą być
wykonane na piśmie, co do zasady, w języku polskim. Ma to zabezpieczyć zasadę
jawności.
6. Zasada prymatu przetargu nad innymi formami.
Forma przetargu (czy przetargu ograniczonego) może być stosowana zawsze i jest
wskazaną formą. Inne formy mogą być stosowane, jeśli zachodzą odpowiednie przesłanki.
Zmiany:
-Zmiana dotycząca instytucji podwykonawcy.
136
-Przez umowę o podwykonawstwo należy rozumieć umowę w formie pisemnej o charakterze
odpłatnym, której przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane stanowiące część
zamówienia publicznego, zawartą między wybranym przez zamawiającego wykonawcą a
innym podmiotem (podwykonawcą), a w przypadku zamówień publicznych na roboty
budowlane także między podwykonawcą a dalszym podwykonawcą lub między dalszymi
podwykonawcami.
-Wprowadzenie w pkt. 9 art. 2 nowego rodzaju umowy –zamówienie publiczne, umowa o
podwykonawstwo. Nie ulega wątpliwości, że w przepisach ogólnych podwykonawcą będzie
tylko ten podmiot, z którym umowę taką można ważnie zawrzeć.
-Podwykonawców wykonawca zgłasza zamawiającemu i zamawiający ma obowiązek płacić
podwykonawcom.
-Zmiana dotycząca zapłaty za wykonanie ZP.
-Zapłata taka następuje z dołu.
-Zmiana – art. 23 PZP ustawodawca dopuścił, że wykonawcy mogą wspólnie ubiegać się o
udzielenie zamówienia, czyli ubiegać się o coś, co nazywa się w literaturze przedmiotu
konsorcjum. Skutki wynikające z art. 366 KC: odpowiedzialność solidarna dłużników.
Inne ważne informacje:
-zob. Dyrektywy z 2004r.: dyrektywa o ogólnej procedurze nr 18 zwana klasyczną i nr 17
zwana sektorową.
-Art. 139 Ustawy rozwiewa wszelkie wątpliwości: do umów z PZP stosuje się przepisy KC,
jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.
ZASADY PRAWA ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
1)
ZASADA UCZCIWEJ KONKURENCJI (OCHRONY KONKURENCJI)
o
Naczelna zasada, inne zasady są jej podporządkowane
o
Obowiązuje zarówno w sferze przygotowania i przeprowadzenia zamówień
publicznych; obowiązuje oba podmioty
o
W etapie przygotowania:
Obowiązek ogłoszenia i publikacji ogłoszeń o zamówieniach w określonych
publikatorach i w określonej formie
Niedopuszczalne jest kształtowanie warunków zamówienia aby zawęzić krąg
potencjalnych wykonawców (np. poprzez faworyzowanie jednych produktów, żądanie
niepotrzebnych kwalifikacji)
Przedmiotu zamówienia nie można opisywać przez wskazanie znaków
towarowych, patentów lub pochodzenia, chyba że jest to uzasadnione specyfiką przedmiotu
zamówienia (art29ust.3)
Nakaz wyjaśnienia treści specyfikacji(art.38) – wykonawca może się zwrócić
do zamawiającego o wyjaśnienie treści SIWZ. Zamawiający niezwłocznie udziela wyjaśnień,
chyba że prośba wpłynęła później niż 6 albo 4 dni (przetarg ograniczony, negocjacje z
ogłoszeniem) od terminu składania ofert.
o
W etapie przeprowadzenia zamówienia:
Jeżeli złożenie oferty stanowi czyn nieuczciwej konkurencji odrzuca się ofertę
plus odpowiedzialność cywilna i karna(art.89ust.pkt3)
Proponowanie rażąco niskiej ceny stanowi odrzucenie oferty, przy czym ocena,
czy oferta zawiera rażąco niską cenę podlega pewnym regulacjom (zamawiający sam nie
może ocenić, czy oferta zawiera rażąco niską cenę). Zamawiający zwraca się w formie
137
pisemnej do wykonawcy o udzielenie w określonym terminie WYJAŚNIEŃ dotyczących
elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny. Otrzymując te wyjaśnienia bada
OBIEKTYWNE czynniki takie jak (art.90):
- oszczędność metody wykonania zamówienia
-rozwiązania techniczne
-wyjątkowo sprzyjające warunki dostępne dla wykonawcy
- oryginalność projektu,
-wpływ pomocy publicznej udzielonej na podstawie innych przepisów
Dopiero po zbadaniu tych czynników, zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli uzna, że ocena
wyjaśnień i dowody potwierdzają rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia,
albo jeśli wykonawca nie przedstawi wyjaśnień.
2)
ZASADA RÓWNEGO TRAKTOWANIA
Umocowania w konstytucji i w traktacie o UE – zakaz dyskryminacji
Dotyczy zamawiających
Musi być więcej niż jeden wykonawca
Nie wolno stosować przywilejów i środków dyskryminujących wykonawców
ze względu na status prawny, miejsce zamieszkania, właściwość wykonawcy
Kryteria oceny ofert nie mogą dotyczyć właściwości wykonawcy (art.91ust.3)
W etapie przeprowadzenia: (przejawy)
Zamawiający może żądać od wykonawców tylko takich oświadczeń i
dokumentów, niezbędnych do przeprowadzenia postępowania, które są następnie oceniane
według wcześniej sprecyzowanych i znanych wykonawcom reguł (art25ust.1)
Ten sam dla wszystkich termin składania i otwarcia ofert
Zamawiający nie może dowolnie zmieniać warunków udziału w postępowaniu
i kryteriów oceny ofert, a zmiana postanowienia specyfikacji istotnych warunków
zamówienia może zmieniać jedynie w szczególnych przypadkach – robi to przed upływem
terminu składania ofert, a dokonaną zmianę przekazuje niezwłocznie wykonawcom lub
zamieszcza na stronie internetowej, także gdy był to przetarg nieograniczony a zmiana SIWZ
prowadzi do zmiany treści ogłoszenia o zamówieniu, robi adnotacje i wzmianki w biuletynach
i publikatorach. Z Zastrzeżeniem wyjątków, po upływie terminu składania wniosków o
dopuszczenie do udziału w przetargu nieograniczonym i negocjacjach z ogłoszeniem
NIEDOPUSZCZALNE jest dokonywanie zmian w treści SIWZ!!! (art. 36 i 38)
Ocena i wybór najkorzystniejszej oferty następuje na jednakowych, znanych
wszystkim wykonawcom kryteriów(art91)
3)
ZASADA BEZSTRONNOŚCI I OBIEKTYWIZMU
Ciąży na zamawiającym
Dotyczy czynności w przygotowaniu zamówienia
Czynności związane z przygotowaniem oraz przeprowadzeniem postępowania
wykonują osoby zapewniające bezstronność i obiektywizm, ma na celu zachowanie
przejrzystości, uczciwej konkurencji i równości traktowania wykonawców.
Art17: Osoby, które wykonują czynności w postępowaniu o udzielenie
zamówienia a:
- ubiegają się o udzielenie tego zamówienia,
- pozostają w związku małżeńskim, w stosunku pokrewieństwa, i innymi stopniami
pokrewieństwa z wykonawcą,
- w czasie 3 lat przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówienia pozostawały
w stosunku pracy lub zlecenia z wykonawcą
138
- pozostają w takim stosunku prawnym i faktycznym z wykonawcą, który może budzić
uzasadnione wątpliwości co do bezstronności,
- zostały prawomocnie skazane za przestępstwo popełnione w związku z
postępowaniem o udzielenie zamówienia, przekupstwa, przeciwko obrotowi gospodarczemu
czy w celu osiągnięcia korzyści majątkowych
PODLEGAJĄ WYŁĄCZENIU (składają pod rygorem odpowiedzialności karnej za
fałszywe zeznania pisemne oświadczenie o braku tychże okoliczności)
4)
ZASADA UDZIELENIA ZAMÓWIENIA WYŁĄCZNIE WYKONAWCY
WYBRANEMU ZGODNIE Z PRZEPISAMI USTAWY
Przy zastosowaniu dozwolonego trybu udzielania zamówienia
Po dokonaniu niezbędnych przewidzianych prawem czynności w zakresie
wyłonienia wykonawcy spośród ofert niepodlegających odrzuceniu
Zakaz dokonywania przekształceń podmiotowych po stronie wykonawcy (nie
wolno cedować całego zobowiązania na osobę trzecią)
5)
ZASADA JAWNOŚCI
Całe postępowanie powinno być jawne, ale występują wyjątki, np. tajemnica
przedsiębiorczości, art.65-poufność negocjacji, art. 60d ust7.-poufność dialogu
konkurencyjnego
Przejawy tej zasady:
Obowiązek publikacji ogłoszeń o zamówieniu (art.11)
Obowiązek
zamawiającego
publikacji
ogłoszeń
informacyjnych
o
planowanych zamówieniach w ciągu roku poprzez własną stronę internetową lub Urząd
OPWE (Wspólnot Europejskich) poprzez tzw. Profil Nabywcy
Obowiązek ogłoszeń o konkretnych procedurach zamówieniowych (art11)
Obowiązek zamawiającego sporządzenia rocznych sprawozdań o udzielanych
zamówieniach (art.98)
Jawne jest otwarcie ofert (art.86)
Jawny jest protokół i załączniki (art.96)
Jawne jest postępowanie odwoławcze (art.187,194)
Jawna jest sama umowa o zamówieniach publicznych (art.139)
6)
ZASADA PISEMNOŚCI
- jej celem jest realizacja zasady jawności
- dotyczy obydwu podmiotów
-art27. Oświadczenia, wnioski, zawiadomienia oraz informacje zamawiający i
wykonawcy przekazują, zgodnie z wyborem zamawiającego, pisemnie, faksem lub drogą
elektroniczną.
-art97: obowiązek sporządzania pisemnego protokołu z postępowania
-niektóre czynności związanie z postępowaniem muszą być dokumentowane w formie
pisemnej, na przykład oświadczenie o niespełnianiu przesłanek wykluczających osobę biorącą
udział w czynnościach postępowania
-art.9-wymóg prowadzenia postępowania w języku polskim
7) ZASADA PRYMATU TRYB ÓW PRZETARGOWYCH
- przetarg ograniczony i nieograniczony mogą być formalnie stosowane zawsze i bez
ograniczeń
- pozostałe tryby się stosuje, gdy zachodzą ustawowe przesłanki.
- przy czym jeżeli kwota progowa nie przekracza 14 tys. Euro to można zastosować
obojętnie jaki tryb, bo i tak wtedy nie stosuje się prawa zamówień publicznych
Tryby zamówień publicznych:
1) PRZETARG NIEOGRANICZONY
139
To tryb udzielania zamówień, w którym w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o
zamówieniu oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy.
1. Wszczęcie postępowania następuje poprzez zamieszczenie ogłoszenia o zamówieniu w
miejscu powszechnie dostępnym w siedzibie oraz na stronie internetowej.
a) Jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty progowe ogłoszenie umieszcza w
Biuletynie Zamówień Publicznych.
b) Jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty progowe przekazuje ogłoszenie
Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich
c) Zamawiający może opublikować ogłoszenie również w inny sposób w szczególności w
dzienniku o zasięgu ogólnopolskim
Ogłoszenie zawiera co najmniej; nazwa i adres zamawiającego, określenie trybu zamówienia,
adres strony internetowej, określenie przedmiotu oraz wielkości i zakresu zamówienia,
informacje o możliwości złożenia oferty wariantowej, termin wykonania zamówienia,
warunki udziału i opis sposobu oceny tych warunków, określenie wadium, kryteria oceny
ofert, miejsce i termin składania ofert, termin związania ofertą, informacje o zamiarze
zawarcia umowy ramowej, ustanowienia dynamicznego systemu zakupów, informację o
możliwości zastosowania aukcji internetowej, przewidywane zamówienia uzupełniające.
Wszczynając postępowanie zamawiający udostępnia wykonawcą specyfikację istotnych
warunków zamówienia na stronie internetowej od dnia zamieszczenia ogłoszenia w BIP lub
publikacji w DzUrzUE do upływu terminu składania ofert.
Na wniosek wykonawcy zamawiający za opłatnością przekazuje w terminie 5 dni formularz
specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
2. Terminy składania ofert. Wykonawcy wraz z oferta zobowiązani są złożyć oświadczenia o
spełnianiu warunków udziału w postępowaniu , a na żądanie też dokumentu potwierdzające
to. Termin składania ofert może wynosić;
a) Jeżeli wartość zamówienia nie przekracza kwot progowych; wyznaczony termin uwzględnia
czas niezbędny do przygotowania oferty, w przypadku dostaw lub usług nie może być krótszy
niż 7 dni, a robót budowlanych nie może być krótszy niż 20 dni od zamieszczania ogłoszenia
w BIP.
b) Jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty progowe; termin nie może być
krótszy niż;
40 dni od dnia przekazania ogłoszenia Urzędowi OPWE drogą elektroniczną
47 dni od dnia przekazania ogłoszenia Urzędowi OPWE inną drogą
c) W sytuacji gdy informacje o zamówieniu zostały zawarte we wstępnym ogłoszeniu
dotyczącym zamówień planowych co najmniej na 52 dni przed i nie więcej niż 12 miesięcy to
terminy z pkt b) to zamawiający może wyznaczyć terminy odpowiednio nie krótsze niż 22 i
29 dni.
3. Wadium. Jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty progowe zamawiający
żąda wadium, a jeżeli nie przekracza kwot progowych może żądać wadium, które jest
wnoszone przed upływem terminu składania ofert i nie może przekroczyć 3% zamówienia.
a) Wadium może być wnoszone w formie; pieniądzu, poręczeniach bankowych lub spółdzielczej
kasy o-k, gwarancjach bankowych, ubezpieczeniowych, poręczeniach.
b) Zwrot wadium następuje niezwłocznie po wyborze oferty najkorzystniejszej lub
unieważnieniu postępowania wszystkim wykonawcom wyjątkiem wykonawcy, którego oferta
była najkorzystniejsza ( temu zwraca się po podpisaniu umowy.
c) Zamawiający zatrzymuje wadium jeżeli wykonawca, którego oferta została wybrana;
odmówił podpisania umowy, nie wniósł wymaganego zabezpieczenia wykonania umowy, z
przyczyn leżących po stronie wykonawcy zawarcie umowy stało się niemożliwe.
4. Wybór oferty jest dokonywany w oparciu o oferty niepodlegające odrzuceniu po dokonaniu
ich oceny według jawnych wskazanych w specyfikacji kryteriów, według reguły wyboru
140
najkorzystniejszej oferty. Zamawiający może aukcje elektroniczną d wyboru oferty
najkorzystniejszej z pośród trzech niepodlegających odrzuceniu ( jeżeli przewidział to w
ogłoszeniu) .
Niezwłocznie po wyborze zamawiający zawiadamia jednocześnie wykonawców, którzy
złożyli oferty o wyborze najkorzystniejszej (podając dane wykonawcy), wykonawcach
których oferty zostały odrzucone podając uzasadnienie , oraz wykonawcach którzy zostali
wykluczeni z postępowania, a także terminie po upływie którego oferta może być zawarta.
Zamawiający zamieszcza też te informacje na stronie internetowej i w miejscu dostępnym w
swojej siedzibie.
Pozostałe tryby to:
1) Przetarg ograniczony
2) Negocjacje z ogłoszeniem
3) Negocjacje bez ogłoszenia
4) Dialog konkurencyjny
5) Zamówienia z wolnej z ręki
6) Zapytanie o cenę
7) Licytacja elektroniczna
1. PRZETARG OGRANICZONY
1) Zamawiający publikuje ogłoszenie o zamówieniu (zasady takie same jak w przetargu
nieograniczonym), to ogłoszenie jest adresowane do nieograniczonego kręgu osób. W tym
trybie zamawiający nie od razu zamieszcza informację o SIWZ, dopiero potem ją udostępnia
wykonawcom w zaproszeniu do składania ofert. Nie informuje także o miejscu i terminie
składania ofert i terminie związania ofertą. Obligatoryjnie powinien w ogłoszeniu zamieścić
informację o wymaganych dokumentach i oświadczeniach, które wykonawca powinien
dołączyć do WNIOSKU O DOPUSZCZENIE do udziału w przetargu.
2) Następnie zamawiający ustala TERMIN do składania WNIOSKÓW o dopuszczenie do
udziału w przetargu. Jest to inna regulacja niż w przetargu nieograniczonym, ponieważ
wykonawcy najpierw muszą złożyć wniosek, który jest badany pod względem podmiotowym
odnośnie warunków udziału w postępowaniu (czy nie podlegają wykluczeniu).
TERMINY SKŁADANIA WNIOSKÓW:
a) Co najmniej 7 dni od dnia zamieszczenia ogłoszenia – dla wartości zamówień mniejszych niż
kwoty progowe
b) Co najmniej 30 dni – dla wartości zamówienia równej lub większej niż kwoty progowe a
ogłoszenie o zamówieniu zostało przekazane UOPWE drogą elektroniczną
c) Co najmniej 37 dni – podobna regulacja ale przekazane w inny sposób niż drogą
elektroniczną
d) Co najmniej 10 dni – jeżeli zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia, a ogłoszenie do
UOPWE zostało przekazane drogą elektroniczną
e) Co najmniej 15 dni – podobna regulacja ale przekazane faksem.
3) Następnie zamawiający bada, czy wykonawcy spełniają udział warunków w postępowaniu i
nie podlegają wykluczeniu na mocy art.22 i art.24 (omówione było przy przetargu
nieograniczonym, podobna regulacja). Oczywiście opis sposobu dokonywania oceny tych
warunków został przekazany w ogłoszeniu, nie jest to swobodna ocena zamawiającego.
4) Kolejnym etapem, który dotyczy wykonawców, którzy spełniają warunki, jest
ZAPROSZENIE DO SKŁADANIA OFERT
- zaprasza od 5 do 20 wykonawców
- niezwłocznie informuje wykonawców o wynikach oceny spełniania warunków udziału w
postępowaniu
141
- jeżeli liczba wykonawców jest większa niż określona w ogłoszeniu, zamawiający zaprasza
wykonawców, którzy otrzymali NAJWYŻSZE oceny, innych traktuje się jako wykluczonych
z postępowania
- jeżeli liczba jest mniejsza niż określona w ogłoszeniu, to zamawiający zaprasza wszystkich
wykonawców do składania ofert
5) Zamawiający przekazuje wykonawcom wraz z zaproszeniem do składania ofert SIWZ!!!!!
(albo poprzez stronę internetową, albo przesyła do siedziby)
6)Zamawiający ustala termin składania ofert, czyli termin na zaznajomienie się z SIWZ a
także na przygotowanie, opracowanie oferty przez wykonawców. Te terminy to:
a) co najmniej 7 dni dla dostaw i usług – jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty
progowe
b) co najmniej 14 dni dla robót budowlanych – jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż
kwoty progowe
c) co najmniej 40 dni – jeżeli wartość zamówienia jest równa lub wyższa niż kwoty progowe
d) co najmniej 36 dni – gdy zamawiający zawarł we wstępnym zamówieniu informację o
planowanych zamówieniach i zamieścił je w profilu nabywcy co najmniej na 52 dni przed
przekazaniem ogłoszenia o zamówieniu UOPWE.
e) co najmniej 10 dni – jeżeli zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia, a wartość
zamówienia jest równa lub przekracza kwoty progowe
f) co najmniej 5 dni – jeżeli zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia, a wartość
zamówienia jest równa lub przekracza kwoty progowe, dodatkowo zamawiający udostępnia
SIWZ na stronie internetowej
5) Dalsze postępowanie nie różni się od przetargu nieograniczonego, czyli:
Może żądać wniesienia wadium
Następuje otwarcie ofert
Następuje badanie ofert wg kryteriów badania oceny ofert
Sprawdzenie czy oferta nie podlega odrzuceniu a także czy nie trzeba unieważnić
postępowania
Wybór najkorzystniejszej oferty
Podpisanie umowy z wykonawcą, który przedstawił najkorzystniejszą ofertę
2. NEGOCJACJE Z OGŁOSZENIEM
Jest to tryb, który może być zastosowany, gdy zostanie spełniona CO NAJMNIEJ jedna
przesłanka:
1) W postępowaniu prowadzonym poprzednio w trybie przetargu nieograniczonego,
ograniczonego albo dialogu konkurencyjnego wszystkie oferty zostały ODRZUCONE,
natomiast PIERWOTNE WARUNKI zamówienia nie zostały w istotny sposób zmienione,
2) Muszą wystąpić wyjątkowe sytuacje, gdy charakter dostaw, usług lub robót budowlanych lub
związane z nimi RYZYKO uniemożliwia wcześniejsze dokonanie ich WYCENY
3) Nie można z góry określić szczegółowych cech zamawianych USŁUG w taki sposób, aby
uniemożliwić wybór najkorzystniejszej oferty w trybach przetargowych,
4) Przedmiotem są ROBOTY BUDOWLANE prowadzone wyłącznie w CELACH
BADAWCZYCH, doświadczalnych lub rozwojowych, a nie są one prowadzone w celu
ZYSKU lub pokrycia poniesionych kosztów badań lub rozwoju,
5) Gdy wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty progowe.
Jeżeli wystąpi co najmniej jedna przesłanka, zamawiający ma prawo zastosować ten tryb.
142
Rozpoczyna od zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu (regulacja podobna jak w przetargu
ograniczonym, czyli najważniejsze, nie zamieszcza od razu SIWZ)
Następnie zaprasza wykonawców do składania WNIOSKÓW o dopuszczenie do udziału w
negocjacjach w odpowiednich terminach (tak jak w przetargu ogr.)
Następnie bada te wnioski pod względem podmiotowym, reguły podobne jak w poprzednich
trybach
Kolejna czynność: ZAPROSZENIE DO SKŁADANIA OFERT WSTĘPNYCH – przekazuje
danym wykonawcom, którzy zostali dopuszczeni do udziału w postępowaniu SIWZ
- liczba takich wykonawców – co najmniej 3, a dla wartości zamówienia, która jest równa lub
wyższa niż kwoty progowe – co najmniej 5.
- ustala termin składania tych ofert wstępnych – co najmniej 10 dni od dnia przekazania
zaproszenia do składania ofert wstępnych
- te oferty badane są pod względem przedmiotowym, czy nie podlegają odrzuceniu, a także
czy postępowanie może być unieważnione
Jeżeli wszystko z ofertami wstępnymi danych wykonawców jest prawidłowe, zamawiający
ZAPRASZA WYKONAWCÓW DO NEGOCJACJI:
- podaje termin i miejsce negocjacji
- termin i miejsce opublikowania ogłoszenia o zamówieniu
- prowadzi te negocjacje w celu doprecyzowania lub uzupełnienia OPISU PRZEDMIOTU
ZAMÓWIENIA lub WARUNKÓW UMOWY
- negocjacje są POUFNE, żadna ze stron nie może ujawnić informacji technicznych i
handlowych związanych z negocjacjami
- przeprowadzone negocjacje mogą stanowić dla zamawiającego podstawę doprecyzowania
lub uzupełnienia SIWZ
Po negocjacjach zamawiający ZAPRASZA WYKONAWCÓW DO SKŁADANIA OFERT
(już tych właściwych)
Termin składania tych ofert – co najmniej 10 dni
Kolejne czynności podobne jak w trybach przetargowych……
3. NEGOCJACJE BEZ OGŁOSZENIA
Ten tryb może być zastosowany, jeżeli zachodzi co najmniej JEDNA z następujących
przesłanek:
1) W poprzednich trybach przetargowych nie wpłynął żaden wniosek o dopuszczenie do udziału,
albo nie zostały złożone żadne oferty, albo wszystkie oferty zostały odrzucone ze względu na
ich niezgodność z przedmiotem zamówienia, natomiast pierwotne warunki zamówienia nie
zostały w istotny sposób zmienione,
2) Został przeprowadzony KONKURS, a nagrodą było zaproszenie do negocjacji bez ogłoszenia
co najmniej 2 autorów wybranych prac konkursowych,
3) Przedmiotem zamówienia są RZECZY WYTWARZANE wyłącznie w celach badawczych,
doświadczalnych lub rozwojowych, a nie w celu zysku pokrycia poniesionych kosztów badań
lub rozwoju,
4) Istnieje pilna potrzeba udzielenia zamówienia przez zamawiającego, przyczyny nie leżą po
stronie zamawiającego, nie można jej było przewidzieć, a dodatkowo nie można zachować
terminów określonych dla trybów przetargowych i negocjacji z ogłoszeniem
Jeżeli wystąpi co najmniej jedna przesłanka, zamawiający może wszcząć ten tryb:
1) ISTOTNA ZMIANA – NIE MA W TYM TRYBIE OGŁOSZENIA O ZAMÓWIENIU ani
WNIOSKÓW O DUPUSZCZENIE DO UDZIAŁU w postępowaniu
- Jeżeli wartość zamówienia dla dostaw i usług przekracza kwoty progowe, zamawiający
powinien zawiadomić Prezesa UZP o jego wszczęciu w tym trybie, podając uzasadnienie
prawne i faktyczne
143
2) Zamawiający od razu ZAPRASZA DO NEGOCJACJI wybranych przez siebie wykonawców
w liczbie zapewniającej konkurencję, co najmniej 5, albo co najmniej 2, gy zamówienie ma
specjalistyczny charakter i liczba wykonawców mogących je wykonać jest mniejsza niż
ustawowe 5.
- negocjacje są POUFNE, żadna ze stron nie może ujawnić informacji technicznych i
handlowych związanych z negocjacjami
- jeżeli wszczęcie nastąpiło na podstawie przesłanki nr 1 (były poprzednio tryby
przetargowe), zamawiający zaprasza do negocjacji tych wykonawców, którzy uczestniczyli w
tych trybach
- celem negocjacji jest wypracowanie uzgodnień wszystkich istotnych warunków przyszłej
umowy
- te negocjacje również powodują tworzenie SIWZ, czyli ten tryb powoduje współpracę
zamawiającego z wykonawcami odnośnie treści SIWZ
3) Po negocjacjach następuje ZAPROSZENIE DO SKŁADANIA OFERT (właściwych)
- termin składania ofert: ustawodawca nie narzuca żadnego terminu, powinien uwzględniać
czas niezbędny na przygotowanie i złożenie oferty (najczęściej w negocjacjach z
wykonawcami ustala się owy termin)
- zamawiający przekazuje wykonawcom uzgodnioną SIWZ
- dalsze czynności podobne jak w trybach przetargowych (mała zmiana – zamawiający może,
ale nie musi żądać wadium, czyli brak przesłanki obligatoryjnej)
4. DIALOG KONKURENCYJNY
Zamawiający może udzielić zamówienia w tym trybie, jeżeli ŁĄCZNIE zachodzą następujące
okoliczności:
1) Nie można udzielić zamówienia w trybach przetargowych, ponieważ nie ze względu na
SZCZEGÓLNIE ZŁOŻONY CHARAKTER zamówienia nie można OPISAĆ
PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA lub OBIEKTYWNIE OKREŚLIĆ UWARUNKOWAŃ
PRAWNYCH I FINANSOWYCH wykonania zamówienia
2) CENA nie jest jedynym kryterium wyboru najkorzystniejszej oferty
Zamawiający zamieszcza OGŁOSZENIE o zamówieniu (sposób zamieszczenia podobny jak
w trybach przetargowych, ale DODATKOWO zamieszcza:
- opis POTRZEB i WYMAGAŃ zamawiającego określonych w sposób umożliwiający
przygotowanie się wykonawców do udziału w dialogu lub informację o sposobie uzyskania
tego opisu
- informację o wysokości nagród dla wykonawców, którzy podczas dialogu przedstawili
rozwiązania stanowiące PODSTAWĘ do składania ofert (czyli ustalili przedmiot zamówienia
albo treść SIWZ), jeżeli zamawiający przewiduje nagrody
Następnie zamawiający ZAPRASZA DO SKŁADANIA WNIOSKÓW O DOPUSZCZENIE
DO UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU (tak jak w trybie przetargu ograniczonego i negocjacji
z ogłoszeniem – również podobne terminy)
Zamawiający bada te wnioski i następnie informuje wykonawców o wynikach oceny
spełniania warunków udziału w postępowaniu
Zamawiający ZAPRASZA DO DIALOGU KONKURENCYJNEGO wykonawców, którzy
spełniają warunki udziału w postępowaniu, w liczbie co najmniej 3, a jeżeli wartość
zamówienia przekracza kwoty progowe – 5.
Zamawiający prowadzi ten dialog, ponieważ nie jest w stanie jednoznacznie i wyczerpująco
określić swoich oczekiwań co do przedmiotu prowadzonego postępowania, a szczególnie
144
sposobu realizacji zamówienia (najczęściej występuje w zamówieniach, których przedmiotem
są usługi informatyczne, architektoniczne, usługi o charakterze projektowym i innowacyjnym.
Ten dialog umożliwia zamawiającemu swobodne kształtowanie treści SIWZ, ma istotny
wpływ na przyszłą umowę, cenę zamówienia
Dialog kończy się, gdy zamawiający jest w stanie określić swoje wymogi co do przedmiotu
zamówienia i jego realizacji.
Następnie zamawiający ZAPRASZA tych wykonawców, z którymi prowadził dialog, DO
SKŁADANIA OFERT
-przekazuje im wtedy SIWZ
- termin składania ofert: co najmniej 10 dni
- inne czynności na zasadach ogólnych
5. ZAMÓWIENIA Z WOLNEJ RĘKI
Tryb najmniej konkurencyjny, ponieważ zamawiający udziela zamówienia po negocjacjach
tylko z JEDNYM wykonawcą
Żeby zastosować ten tryb trzeba spełnić co najmniej JEDNĄ przesłankę:
1) Dostawy, usługi lub roboty budowlane mogą być świadczone tylko przez jednego
wykonawcę, ponieważ:
a) Wskazują na to przyczyny techniczne o obiektywnym charakterze
b) Ten wykonawca posiada ochronę praw wyłącznych, wynikającą z odrębnych przepisów
c) Udziela się zamówienia w zakresie działalności twórczej lub artystycznej
2) Przeprowadzono KONKURS, którym nagrodą było zaproszenie do negocjacji w trybie
zamówienia z wolnej ręki autora wybranej pracy konkursowej
3) Wynikła wyjątkowa sytuacja, która nie wynikała z przyczyn po stronie zamawiającego, nie
mógł on jej przewidzieć, a wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia, a nie
można zachować terminów dla innych trybów,
4) We wcześniejszych trybach przetargowych nie wpłynął żaden wniosek o dopuszczenie do
udziału, odrzucono wszystkie oferty, lub nie zostały złożone żadne oferty, a pierwotne
warunki zamówienia nie zostały w istotny sposób zmienione,
5) Stosuje się ten tryb przy ZAMÓWIENIACH DODATKOWYCH
- w przypadku udzielenia dotychczasowemu wykonawcy, których przedmiotem są USŁUGI i
ROBOTY BUDOWLANE
- te zamówienia są nieobjęte zamówieniem podstawowym
- nie przekraczają łącznie 50% wartości realizowanego zamówienia
- są niezbędne do jego prawidłowego wykonania
- ich wykonanie stało się konieczne ze względu na skutek sytuacji niemożliwej wcześniej do
przewidzenia, a wykonanie zamówienia podstawowego jest uzależnione od wykonania
zamówienia dodatkowego LUB
- przyczyny techniczne i gospodarcze nie pozwalają na oddzielenie zamówienia dodatkowego
od podstawowego, ponieważ wymagałoby to niewspółmiernie wysokich kosztów
6) także stosuje się ten tryb przy ZAMÓWIENIACH UZUPEŁNIAJĄCYCH
- udzielane wtedy, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybach
przetargowych, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu
dla zamówienia podstawowego i jest zgodne z przedmiotem zamówienia
- polega na powtórzeniu tego samego rodzaju zamówień
- ważny termin udzielenia takiego zamówienia: 3 lata – komu? Dotychczasowemu
wykonawcy usług lub robót budowlanych
- zamówienia nie mogą stanowić więcej niż 50% wartości zamówienia podstawowego
145
- przy zamówieniach uzupełniających gdzie przedmiotem są DOSTAWY:
Termin: 3 lata
Zamówienie nie stanowi więcej niż 20%
Udziela się wtedy, jeżeli zmiana wykonawcy powodowałaby konieczność nabywania rzeczy o
innych parametrach technicznych, co powodowałoby niekompatybilność techniczną lub duże
trudności techniczne w użytkowaniu
Te dostawy powinny być udzielone w formie podstawowej w trybach przetargowych i także
zawarte w zamówieniu (możliwość zastosowania zamówień uzupełniających
6) Przedmiotem zamówienia są dostawy, a można udzielić tego zamówienia na szczególnie
korzystnych warunkach, ponieważ następuje likwidacja działalności innego podmiotu, istnieje
postępowanie egzekucyjne albo upadłościowe.
7) Przedmiotem zamówienia są dostawy, a dokonywane jest na giełdzie towarowej
8) Zamówienie jest udzielane przez placówkę zagraniczną, a jego wartość jest mniejsza niż
kwoty progowe
Jeżeli wartość zamówienia przekracza kwoty progowe, zamawiający zawiadamia Prezesa
UZP o wszczęciu postępowania w tym trybie, podając uzasadnienie faktyczne i prawne.
Nie musi tego robić dla zamówień dostaw, np. wody, energii elektrycznej, gazu, ciepła za
pomocą odpowiednich sieci przesyłowych, także dla usług pocztowych
Jeżeli zastosowano ten tryb w przypadku zamówień przez wykonawcę, który ma wyłączność
praw nabytych, jest działalnością artystyczną bądź twórczą, albo jest laureatem konkursu,
oraz tych, w stosunku do których nie istnieje obowiązek powiadamiania Prezesa UZP
(zamówienie nie przekracza kwot progowych) – wtedy zamawiający może nie stosować
przepisów ustawy, dotyczących: powoływania komisji przetargowej, warunków wykluczenia z
postępowania, żądania od wykonawcy złożenia oświadczeń i dokumentów – służy to
szybkości udzielenia zamówienia.
Następują negocjacje odnośnie postanowień umowy, a najpóźniej z dniem zawarcia umowy
wykonawca składa oświadczenie o spełnieniu warunków udziału w postępowaniu a także inne
dokumenty (gdy przekraczają kwoty progowe)
6. ZAPYTANIE O CENĘ
Przesłanki:
1) Przedmiotem zamówienia są dostawy lub usługi POWSZECHNIE DOSTĘPNE o ustalonych
standardach jakościowych
2) Wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty progowe
3) Wykonawców musi być co najmniej 5 (swobodny wybór zamawiającego, ale powinni to być
wykonawcy najlepsi na rynku
Etapy:
- brak jest ogłoszenia a także wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu
- zamawiający od razu ZAPRASZA wykonawców do SKŁADANIA OFERT
- termin jest ustalony przez zamawiającego, niezbędny do przygotowania ofert przez
wykonawców (nie ma terminu minimalnego)
- wysyła im SIWZ (nie musi zawierać niektórych postanowień: informacji o przewidywanych
zamówieniach uzupełniających, ofercie wariantowej, wadium, zabezpieczenia należytego
wykonania umowy)
- wykonawcy wraz z zaproszeniem powinni złożyć odpowiednie oświadczenie o warunkach
udziału w postępowaniu
- każdy z wykonawców może zaproponować tylko JEDNĄ cenę i nie może jej ZMIENIĆ.
146
- zamawiający nie prowadzi negocjacji z tymi wykonawcami, bada po prostu jaką cenę
zaproponowali wykonawcy a następnie udziela zamówienia temu wykonawcy, który
zaoferował NAJNIŻSZĄ cenę
7. LICYTACJA ELEKTRONICZNA
Jest odrębnym, samoistnym trybem udzielania zamówienia
Cechuje się stosunkowo prostą procedurą
Przesłanką udzielenia tego trybu jest wartość zamówienia: nie może przekraczać kwot
progowych!!!
Jest prowadzona przy wykorzystaniu narzędzi elektronicznych (komputerów i sieci
internetowej)
Prowadzona jest w jednym czasie
Etapy:
o
Zamawiający zamieszcza ogłoszenie o licytacji w:
- BZP
- stronie internetowej zamawiającego
- stronie, gdzie będzie prowadzona licytacja
o
Ogłoszenie zawiera podstawowe elementy jak ogłoszenie przy trybach przetargowych, przy
czym zawiera dodatkowo wymagania dotyczące rejestracji i identyfikacji wykonawców,
wymagania techniczne urządzeń, sposób postępowania w toku licytacji, sposób jej
prowadzenia, minimalne postąpienia (wartości ofert), informacje o liczbie etapów licytacji i
czas ich trwania, termin otwarcia i termin oraz warunki zamknięcia licytacji elektronicznej
o
Zamawiający NIE SPORZĄDZA SIWZ!!!!!!! Opis przedmiotu zamówienia i inne dane są
zawarte w ogłoszeniu!!!!
o
Następnie zamawiający zaprasza wykonawców do SKŁADANIA WNIOSKÓW O
DOPUSZCZENIE DO UDZIAŁU W LICYTACJI, ustala termin co najmniej 7 dni od dnia
ogłoszenia o zamówieniu
o
Zamawiający bada dopuszczalność wniosków
o
Wszystkich wykonawców, którzy spełniają udział w postępowaniu, zaprasza do
SKŁADANIA OFERT, określa także jeżeli chce termin wniesienia wadium i innych
dokumentów potwierdzających udział w postępowaniu
o
Zamawiający otwiera licytację elektroniczną w terminie wskazanym w ogłoszeniu, przy czym
nie może to być szybciej niż 5 dni od zaproszenia do składania ofert.
o
Wykonawcy składają oferty w postaci ELEKTRONICZNEJ w odpowiednim czasie licytacji.
o
Oferty składane przez wykonawców podlegają automatycznej klasyfikacji na podstawie
CENY
o
Wykonawcy mogą składać wielokrotnie ofertę, ponieważ następują kolejne postąpienia (kto
złożył korzystniejszą ofertę)
o
Licytacja może być JEDNOETAPOWA, albo WIELOETAPOWA
o
Jeżeli jest wieloetapowa, to zamawiający może, jeżeli zastrzegł to w ogłoszeniu, po
zakończeniu danego etapu nie zakwalifikować do kolejnego etapu wykonawców, którzy nie
złożyli nowych postąpień.
o
Zamawiający informuje wykonawców na bieżąco o liczbie ofert, liczbie wykonawców
uczestniczących w etapie licytacji, o cenach złożonych przez nich ofert, ale nie wskazuje ich
identyfikacji
o Licytacja trwa do czasu ZAMKNIĘCIA licytacji, wtedy kiedy upłynął termin określony w
ogłoszeniu, nie wpłynęły nowe postąpienia lub po zakończeniu ostatniego etapu
o
Zamawiający wybiera ofertę, która zawierała NAJNIŻSZĄ CENĘ, a wykonawcę , jego dane,
zamieszcza w ogłoszeniu o zamówieniu.
147
o
Nie stosuje się potem wyboru najkorzystniejszej oferty, nie ma terminów związania ofertą,
następuje podpisanie umowy z danym wykonawcą.
101. Środki ochrony prawnej w systemie zamówień publicznych.
Dział VI PZP, Środki ochrony prawnej, art. 179. – 198g.
Rodzaje środków ochrony prawnej:
-odwołanie
-skarga do sądu.
Środki ochrony prawnej przysługują:
- wykonawcy,
-uczestnikowi konkursu,
- innemu podmiotowi, jeżeli ma lub miał interes w uzyskaniu danego zamówienia oraz
poniósł lub może ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego
przepisów niniejszej ustawy
-organizacjom wpisanym na listę organizacji uprawnionych do wnoszenia środków
ochrony prawnej.
Odwołanie:
Przysługuje wyłącznie od niezgodnej z przepisami ustawy czynności zamawiającego
podjętej w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub zaniechania czynności, do
której zamawiający jest zobowiązany na podstawie ustawy. (art. 181 PZP)
Jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w rozporządzeniu
Prezesa RM, dotyczące wartości zamówień i konkursów, odwołanie przysługuje
wyłącznie wobec czynności:
1) wyboru trybu negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki lub zapytania o
cenę;
2) opisu sposobu dokonywania oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu;
3) wykluczenia odwołującego z postępowania o udzielenie zamówienia;
4) odrzucenia oferty odwołującego.
Odwołanie powinno zawierać:
-opis czynności, której zarzuca się niezgodność z przepisami ustawy lub zaniechanie
czynności zamawiającego,
-zwięzłe przedstawienie zarzutów,
-żądanie
-opis okoliczności faktycznych i prawnych uzasadniających wniesienie odwołania.
Odwołanie wnosi się do Prezesa Izby w formie pisemnej albo elektronicznej z bpe.
Odwołujący przesyła kopię odwołania zamawiającemu w odpowiednim terminie.
Terminy wniesienia odwołania:
1) w terminie 10 dni od dnia przesłania informacji o czynności zamawiającego
stanowiącej podstawę jego wniesienia – jeżeli zostały przesłane faksem albo drogą
elektroniczną, albo w terminie 15 dni – jeżeli zostały przesłane w inny sposób – w
przypadku gdy wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w
rozporządzeniu Prezesa RM;
2) odpowiednio do pkt 1 - w terminie 5 lub 10 dni, gdy wartość zamówienia jest
mniejsza niż kwoty określone w rozporządzeniu Prezesa RM.
- Inne są terminy odwołania wobec treści ogłoszenia o zamówieniu, a jeżeli
postępowanie jest prowadzone w trybie przetargu nieograniczonego, a także wobec
postanowień specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
148
W przypadku wniesienia odwołania po upływie terminu składania ofert bieg terminu
związania ofertą ulega zawieszeniu do czasu ogłoszenia przez Izbę orzeczenia.
W przypadku wniesienia odwołania zamawiający nie może zawrzeć umowy do czasu
ogłoszenia przez Izbę wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie
odwoławcze.
Zamawiający może wnieść odpowiedź na odwołanie.
Odwołanie podlega rozpoznaniu, jeżeli:
1) nie zawiera braków formalnych;
2) uiszczono wpis (najpóźniej do dnia upływu terminu do wniesienia odwołania).
-Jeżeli odwołanie nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania
warunków formalnych, niezłożenia pełnomocnictwa lub nieuiszczenia wpisu, Prezes Izby
wzywa odwołującego pod rygorem zwrócenia odwołania do poprawienia lub uzupełnienia
odwołania w terminie 3 dni od dnia doręczenia wezwania.
Odwołanie rozpoznaje Krajowa Izba Odwoławcza w składzie jednoosobowym (w
składzie trzyosobowym, jeżeli Prezes Izby uzna to za wskazane ze względu na
szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy) na rozprawie jawnej
(jawność można wyłączyć).
Izba rozpoznaje odwołanie w terminie 15 dni od dnia jego doręczenia Prezesowi Izby.
Izba odrzuca odwołanie, jeżeli stwierdzi, że w sprawie nie mają zastosowania
przepisy ustawy, odwołanie zostało wniesione przez podmiot nieuprawniony, po
upływie terminu itp.
Uwzględniając odwołanie, Izba może:
1) jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego nie została zawarta – nakazać
wykonanie lub powtórzenie czynności zamawiającego lub nakazać unieważnienie
czynności zamawiającego;
2) jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego została zawarta oraz zachodzą ku
temu przesłanki, Izba może:
a) unieważnić umowę;
b) unieważnić umowę w zakresie zobowiązań niewykonanych i nałożyć karę finansową
w uzasadnionych przypadkach;
c) nałożyć karę finansową albo orzec o skróceniu okresu obowiązywania umowy
3) jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego została zawarta w okolicznościach
dopuszczonych w ustawie – stwierdzić naruszenie przepisów ustawy.
Orzeczenie Izby, po stwierdzeniu przez sąd jego wykonalności, ma moc prawną na
równi z wyrokiem sądu.
O oddaleniu odwołania lub jego uwzględnieniu Izba orzeka w wyroku. W pozostałych
przypadkach Izba wydaje postanowienie.
Skarga do sądu:
o
przysługuje na orzeczenie Izby:
-stronom
-uczestnikom postępowania odwoławczego.
o
W postępowaniu toczącym się wskutek wniesienia skargi stosuje się odpowiednio
przepisy KPC o apelacji, jeżeli przepisy PZP nie stanowią inaczej.
o
Skargę wnosi się do sądu okręgowego właściwego dla siedziby albo miejsca
zamieszkania zamawiającego. Wnosi się ją za pośrednictwem Prezesa Izby.
Przekazuje on skargę wraz z aktami postępowania odwoławczego właściwemu sądowi
w terminie 7 dni od dnia jej otrzymania.
o
W ciągu 21 dni od wydania orzeczenia skargę może wnieść także Prezes Urzędu.
Prezes Urzędu może także przystąpić do toczącego się postępowania. Do czynności
149
podejmowanych przez Prezesa Urzędu stosuje się odpowiednio przepisy o
Prokuratorze Generalnym, określone w KPC.
o
Skarga powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego
oraz zawierać -oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, -przytoczenie zarzutów, -zwięzłe
ich uzasadnienie, -wskazanie dowodów, a także -wniosek o uchylenie orzeczenia lub o
zmianę orzeczenia w całości lub w części.
o
W postępowaniu toczącym się na skutek wniesienia skargi nie można rozszerzyć
żądania odwołania ani występować z nowymi żądaniami.
o
Sąd rozpoznaje sprawę niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 1 miesiąca od
dnia wpływu skargi do sądu. Może zmienić orzeczenie KIO i rozpatrzyć sprawę lub
oddalić skargę.
o
W przypadku uwzględnienia skargi sąd zmienia zaskarżone orzeczenie i orzeka
wyrokiem co do istoty sprawy, a w pozostałych sprawach wydaje postanowienie.
o
Od wyroku sądu lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie nie
przysługuje skarga kasacyjna. Przepisu nie stosuje się do Prezesa Urzędu.
102. Pomoc publiczna dla przedsiębiorców i zasady jej udzielania.
-Pojęcie pomocy państwa sensu largo to odrębna i w pełni wykształcona funkcja państwa
wobec gospodarki (taka jak policja czy reglamentacja) obejmująca wszelkie środki za
pomocą których państwo wspiera działalność przedsiębiorców aby osiągnąć określone
gospodarczo-polityczne cele. Krótko mówiąc, jest to pomoc udzielana przez państwo
poszczególnym przedsiębiorcom w celu poprawy funkcjonowania systemu gospodarczego.
-Od tego pojęcia należy odróżnić pomoc państwa jako pojęcie prawa wspólnotowego,
występujące w TWE i (będące zakresowo węższe od pojęcia sensu largo) wchodzące w skład
reguł konkurencji skierowanych do państw członkowskich. Zadaniem tych norm jest:
przeciwdziałanie zakłóceniu konkurencji jako następstwa podejmowanych przez państwa
członkowskie działań wspierających przedsiębiorstwa, skutkujące naruszeniem zasady
równości uczestników handlu wewnątrzwspólnotowego i rynku wewnętrznego.
Źródła prawa:
1. Prawo wspólnotowe;
a) Pierwotne; art. 87-92 TWE wprowadzające zakaz udzielania przez państwa członkowskie
pomocy uprzywilejowującej niektóre przedsiębiorstwa, oraz wyjątki od tych zakazów.
b) Wtórne; Rada posiada delegację do wydawania na wniosek Komisji po konsultacjach z PE
rozporządzeń w celu stosowania przepisów TWE. Rada wydała rozporządzenie regulujące
szczegółowe zasady stosowania art. 87 TWE.
2. Polskie prawo pomocy publicznej regulowane obecnie ustawą z 30 kwietnia 2004r. o
postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. (Ustawa z 30 października 2002
r. o pomocy publicznej dla przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu dla rynku pracy?).
Art. 87 TWE nie zawiera definicji pojęcia pomocy państwa. Jest to świadome zamierzenie
aby zagwarantować jak najszerszą kontrolę wszelkich działań państw wspierających
przedsiębiorców. Pomoc ta może być udzielona w sposób bezpośredni lub pośredni.
Wyróżnia się trzy przesłanki kwalifikacji danego środka jako pomocy państwa (art. 87TWE);
1) korzyść gospodarcza ( przysporzenie korzyści finansowych); działanie państwa skutkuje
przysporzeniem korzyści gospodarczej przedsiębiorstwu nieosiągalnej w warunkach
normalnej działalności gospodarczej . A więc skutki polegają na wsparciu przedsiębiorstwa i
150
polepszeniu w ten sposób jego sytuacji ekonomicznej. Nie ma przy tym znaczenia forma i
podstawy prawne tej korzyści, wyróżniamy środki;
A. Pomocy pozytywnej; subwencje, dotacje, subsydia kapitałowe, dopłaty do odsetek, gwarancje
bankowe, nieodpłatne przekazanie nieruchomości gruntowych, itp.
B. Pomocy negatywnej; zmniejszenie obciążeń przedsiębiorstw tj. zwolnienia i ulgi podatkowe,
umorzenia i bonifikaty odsetek od kredytów, przejęcie przez państwo obciążeń na
ubezpieczenia społeczne, pożyczki na korzystnych warunkach (odbiegające od warunków
rynkowych).
Skutkiem przysporzenia korzyści jest uprzywilejowana pozycja beneficjentów pomocy lub
określonej gałęzi produkcji. I nie chodzi tu o naruszenie przez pomoc konkurencji ale o to czy
dany środek mógłby być pozyskany przez przedsiębiorcę na normalnych rynkowych
zasadach.
Aby to zbadać KE i ETS wykształciły test prywatnego inwestora działającego w warunkach
gospodarki rynkowej; polega on na porównaniu konkretnych działań państwa do
hipotetycznego zachowania się w danej sytuacji inwestora prywatnego, kierującego się w
podobnych warunkach chęcią zysku i nie biorącego pod uwagę względów socjalnych
regionalnych czy sektorowych ( jeżeli też by dokonał inwestycji to nie jest to pomoc
państwa). Powinno się przy tym brać pod uwagę dużych inwestorów liczących na zyski w
długim okresie.
2) Pochodzenie od państwa lub ze źródeł państwowych; należy tu odnosić pojęcie państwa
rozumianego w prawie wspólnotowym, któro jest szerokie, obejmuje nie tylko organy
państwowe ale też inne korporacje terytorialne ( kraje, regiony, gminy) itp., ale też obejmuje
instytucje prawa publicznego i prawa prywatnego poddane wpływowi organów państwowych.
Pomoc pochodząca ze źródeł państwowych przyznawana jest przez odrębne od państwa
podmioty, które są kontrolowane przez państwo, bądź podmioty którym państwo powierzyło
administrowanie lub zarządzanie tymi środkami ( bez znaczenia jest publiczny lub prywatny
status instytucji i jej charakter prawny=> banki, fundacje). Kryterium przesądzającym jest
uzależnienie instytucji zarządzającej środkami od władzy państwowej, ograniczającym
autonomię decyzyjną.
3) Selektywny charakter pomocy państwa; oznacza sprzyjanie niektórym tylko przedsiębiorcą
lub gałęziom produkcji i naruszenie równowagi między beneficjentami pomocy i ich
konkurentami na rynku . Selektywność pozwala odróżnić pomoc państwa od innych środków
interwencji, które zasadniczo nie są niezgodne ze wspólnym rynkiem (mają zasięg ogólny,
obejmują wszystkie podmioty gospodarcze np. prawo podatkowe określające stawki
podatkowe). Co więcej selektywność oznacza nie tylko przyznanie korzyści niektórym
przedsiębiorcą ( lub przedsiębiorcą pewnego sektora gospodarki lub regionu) ale tez
dyskryminację innych przedsiębiorców.
Zasadniczo udzielanie pomocy przez państwo jest zakazane, art. 87 nie formułuje jednak tego
wprost, a poprzez określenie przesłanek zakazanej pomocy państwa, która oprócz
wskazanych powyżej ( pozwalających na zdefiniowanie czym pomoc państwa jest) obejmuje
dwie kolejne określające pomoc państwa za niezgodną ze wspólnym rynkiem;
4) ZAKŁÓCENIE KONKURENCJI LUB JEGO GROŹBA; skutkiem pomocy państwa jest
wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa na rynku lub utrudnienie dostępu do
danego rynku innym przedsiębiorstwom, co powinno być udowodnione przez KE.
5) NARUSZENIE WYMIANY HANDLOWEJ czyli wpływ na handel między państwami
członkowskimi który mierzony jest utrudnieniem czy też ułatwieniem importu bądź eksportu
produktów i usług. Podlega ocenie z punktu widzenia zastosowanego środka pomocy i
intensywności jego stosowania. Gdy pomoc wzmacnia pozycję przedsiębiorcy w porównaniu
z jego konkurentami na rynku wspólnotowym to handel jest automatycznie naruszony (
151
szczególnie w sektorach gdzie panuje duża konkurencja). Przesłanki naruszenia konkurencji i
naruszenia wymiany handlowej są ze sobą w nierozerwalny sposób związane.
POMOC PAŃSTWA WYŁĄCZONA SPOD ZAKAZU;
1.Art. 87 ust. 2 TWE zawiera przesłanki obligatoryjnego uznania pomocy za zgodną ze
wspólnym rynkiem;
a. Pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom ( bez
dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktu)
b. mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi
c. Pomoc przyznawana niektórym regionom RFN dotkniętych podziałem Niemiec
2.Art. 87 ust. 3 TWE zawiera przesłanki fakultatywne uznania pomocy za zgodną , czyli
dopuszczone na mocy decyzji KE;
a. Pomoc na wspieranie rozwoju gospodarczego regionów biednych i dotkniętych bezrobociem
b. Pomoc na wspieranie projektów będących przedmiotem wspólnego europejskiego
zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym problemom gospodarczym
państwa członkowskiego
c. Pomoc na ułatwienie rozwoju niektórych działań lub regionów gospodarczych o ile nie
zmienia warunków wymiany handlowej
d. Pomoc na wspieranie kultury i dziedzictwa kulturowego o ile nie zmienia warunków
wymiany handlowej i konkurencji
e. Inne kategorie pomocy jakie Rada może określić decyzją na wniosek KE
3.Nie jest zakazaną również tzw. pomoc de minimis (pomoc bagatelna) czyli nie
przekraczająca w ciągu trzech lat kwoty 100 tys. €
Kompetencję do podejmowania decyzji o dopuszczalności pomocy ma KE. Do zakończenia
postępowania i wydania odpowiedniej decyzji państwo nie może wprowadzić w życie
projektowanych środków pomocowych. Postępowanie to reguluje art. 88 TWE oraz
rozporządzenie Rady. W celu implementacji prawa wspólnotowego wydana zastała ustawa o
postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (uppp), która ustanawia organem
nadzorującym KE a organem odpowiedzialnym za stosowanie prawa wspólnotowego w tym
zakresie jest Prezes UOKiK, który pośredniczy w kontaktach z KE i reprezentuje Polskę
przed ETS.
POSTĘPOWANIE W SPRAWACH DOTYCZĄCYCH POMOCY PUBLICZNEJ
1. NOTYFIKACJA państwa członkowskie mają obowiązek zawiadamiania KE o wszelkich
planach przyznania pomocy na rzecz przedsiębiorstw lub ich zmiany. Przez notyfikację
rozumie się więc przekazanie projektu programu pomocowego, projektu pomocy
indywidualnej lub projektu pomocy indywidualnej na restrukturyzację, wraz z informacjami
niezbędnymi do oceny zgodności projektu pomocy ze wspólnym rynkiem.
1) Przygotowanie notyfikacji. Podstawowym etapem jest spełnienie wymogu uzyskania opinii
Prezesa UOKiK oraz Ministra Rolnictwa w zakresie pomocy w rolnictwie i rybołówstwie.
Prezes określa czy projekt w ogóle przewiduje udzielenie pomocy w rozumieniu prawa
wspólnotowego, czy pomoc jest zgodna ze wspólnym rynkiem, że nie ma obowiązku
notyfikacji oraz stwierdzenia obowiązku notyfikacji. Z wnioskiem może wystąpić; organ
administracji publicznej, podmiot udzielający pomocy lub podmiot ubiegający się o pomoc (
dołączając projekt programu pomocowego oraz inne wymagane informacje-art.13uppp).
Ponadto dokonanie notyfikacji programu pomocowego wymaga zgody Rady Ministrów
wyrażonej w uchwale, którą następnie przekazuje Marszałkowi Sejmu.
2) Notyfikacja projektu pomocy komisji. Notyfikacji i uzupełnień projektu dokonuje Prezes
UOKiK lub Minister Rolnictwa za pośrednictwem Stałego Przedstawiciela RP przy UE w
152
Brukseli- niezwłocznie po podjęciu uchwały przez RM. Postępowanie obejmuje fazę badania
wstępnego polegającej na dokonaniu oceny zgodności projektu z traktatem, oraz fazę
formalnego dochodzenia, którego celem jest uzyskanie pełnej informacji o zgłoszonym
projekcie przez wezwanie państwa członkowskiego i innych podmiotów do przedstawienia
uwag w określonym terminie. W terminie 18 miesięcy od rozpoczęcia procedury KE wydaję
jedną z 4 decyzji; środek będący przedmiotem zgłoszenia nie stanowi pomocy, stwierdzenie
że pomoc jest zgodna ze lub decyzja stwierdzająca że pomoc jest niezgodna ze wspólnym
rynkiem.
2. POSTĘPOWANIE PRZED KOMISJĄ; organem właściwym jest tu Prezes UOKiK lub
Minister Rolnictwa, którym wnioskujące podmioty w wyznaczonym terminie przedstawiają
informacje niezbędne do opracowania odpowiedzi na zapytania KE, wyjaśnień, uwag lub
stanowisk. Odpowiedzi te są następnie konsultowane z podmiotami i przekazywane KE za
pośrednictwem Stałego Przedstawiciela. Organy te zawiadamiają podmioty podjętym rodzaju
decyzji przez KE. Notyfikacja może być wycofana przed podjęciem przez KE decyzji na n
wniosek podmiotów przygotowujących projekt.
3. ZWROT POMOCY.
1) Pomoc przyznana bezprawnie. Komisja wszczyna i wydaje takie decyzje gdy przyznano
pomoc nienotyfikowaną ( bez zgłoszenia do KE lub w okresie obowiązywania zakazu
wykonawczego). Postępowanie wszczynane z urzędu ulu na podstawie skargi osoby trzeciej.
Komisja wysłuchuje stanowiska w sprawie zainteresowanego państwa członkowskiego
następnie wydaje odpowiednią decyzję.
2) Pomoc wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem. Komisja wszczyna postępowanie którego
przedmiotem może być naruszenie jednego z trzech rodzajów decyzji; stwierdzającej
zgodność pomocy z wspólnym rynkiem, decyzji warunkowej, decyzji pozytywnej kończącej
procedurę notyfikacji. Komisja może nakazać zawieszenie wszelkiej pomocy.
Beneficjent pomocy jest zobowiązany do zwrotu kwoty stanowiącej równowartość udzielonej
pomocy, co do której KE wydała decyzję o obowiązku zwrotu, chyba ze w skutek odwołania
decyzja zostanie wstrzymana. Do tego czasu beneficjentowi nie może zostać udzielona ani
wypłacona żadna pomoc publiczna.
Kopię decyzji komisji o obowiązku zwrotu pomocy Prezes lub minister rolnictwa przesyłają
właściwym podmiotom. Organom przysługują uprawnienia prokuratora w postępowaniu
cywilnym, administracyjnym i przed sądami administracyjnymi.
4. POSTĘPOWANIE PRZED TRYBUNAŁĘM SPRAWIEDLIWOŚCI uprawnionym do
reprezentowania RP w sprawach z zakresu pomocy publicznej toczących się przed ETS,
których stroną jest RP jest Prezes UOKiK lub minister rolnictwa. Mogą oni w tym zakresie
wnosić ( za zgodna Rady Ministrów lub organu jst) odwołania od decyzji KE, wnoszenia
spraw z zakresu pomocy publicznej do ETS i uczestniczyć w postępowaniach w tym zakresie.
Mogą również korzystać z zastępstwa prawnego, którego koszty pokrywane są z budżetu
państwa lub jst.
5. MONITOROWANIE POMOCY PUBLICZNEJ obejmuje gromadzenie, przetwarzanie i
przekazywanie informacji o udzielonej pomocy publicznej, w szczególności o jej rodzajach,
formach i wielkości oraz przestrzeganie krajowego limitu pomocy de minimis. Organem
monitorującym jest Prezes UOKiK lub minister rolnictwa, przekazują KE roczne
sprawozdanie z pomocy publicznej. Podmioty udzielające pomocy są zobowiązane do
przedstawienie organom informacji o nie udzieleniu pomocy w danym okresie
sprawozdawczym a na żądanie w wskazanym zakresie i terminie informacji o udzielonej
pomocy publicznej. Podobne obowiązki dotyczą beneficjentów pomocy.
6. KONTROLA U BENEFICJENTA POMOCY Komisja ma prawo do przeprowadzania
kontroli u beneficjenta pomocy, więc Prezes lub minister są upoważnieni do przedstawienia
KE uwag dotyczących kontroli i zastrzeżeń odnośnie wyboru biegłych. W toku kontroli mogą
153
być obecne osoby upoważnione przez te organy. W przypadku odmowy beneficjenta wobec
kontroli organy mogą skorzystać z pomocy funkcjonariuszy organów administracji rządowej
lub Policji.
7. KARY PIENIĘŻNE mogą zostać nałożone za niewykonane lub nienależycie wykonane
obowiązki orz utrudnienia w przeprowadzaniu kontroli, w wysokości do 10 tys. €. Karę
uiszcza się w terminie 14 dni od dnia w którym decyzja stała się ostateczna. Środki te
stanowią dochód budżetu państwa.
103. Regulacja sektorowa (w sektorze energetycznym,
telekomunikacyjnym, pocztowym oraz transportu kolejowego).
Rozdział 5 PZP - Zamówienia sektorowe. Art. 132 - … PZP.
Inną funkcją administracji gospodarczej jest regulacja sektorów infrastrukturalnych.
Jest to funkcja państwa. Państwo ma zapewniać skuteczne funkcjonowanie tzw. sektorów
infrastrukturalnych (sektorów sieciowych), świadczących usługi w ogólnym interesie
gospodarczym, które przestały działać w warunkach publicznego monopolu usług
użyteczności publicznej.
Świadczenie tego typu usług powinno być poddane regułom konkurencji i dążeniu do
osiągnięcia zysku. Z drugiej strony, państwo, poprzez swe uzupełniające działania,
dokonywane na rzecz dobra wspólnego, winno zapewnić odpowiednią wydajność
prowadzonej działalności.
Państwo mimo wszystko posiada monopol naturalny, objawiający się tym, że w jego rękach
znajdują się struktury własnościowych sieci: energetycznych, telekomunikacyjnych,
wodociągowych i innych.
Przedsiębiorcy praktycznie zmuszeni są do korzystania z tej infrastruktury, ponieważ budowa
nowych albo jest niemożliwa, albo jest za droga, nierealna ze względu na koszty.
Państwo dla zaspokajania usług użyteczności publicznej przez przedsiębiorców
(urynkowienie) wprowadza regulację, dając możliwość wzięcia odpowiedzialności
dostarczania podstawowych usług użyteczności publicznej poszczególnym przedsiębiorcom.
Mimo wszystko ze względu na sferę gospodarki i interesy państwa, społeczeństwa, te sektory
infrastrukturalne są w szczególnym zainteresowaniu państwa, i ono sprawuje szczególną
kontrolę i stosuje takie środki interwencyjne, aby zagwarantować świadczenie usług przez
przedsiębiorców którzy zapewniają ich powszechną dostępność.
Funkcją regulacji jest stworzenie konkurencji tam, gdzie ta konkurencja by nie powstała ze
względu na monopol naturalny (rynek zamknięty), a przedmiotem jest budowa, utrzymanie i
eksploatacja sieci przesyłowych przez podmioty prywatne, ale pod nadzorem i kontrolą
państwa.
Te sektory infrastrukturalne to:
- transport , kolej – nadzór sprawuje Prezes Urzędu Transportu Kolejowego
- telekomunikacja – Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE)
- poczta – Prezes UKE
- energetyka – Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE)
- lotnictwo – Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego
- wodociągi, woda, oczyszczalnie ścieków – odpowiedni wójt, burmistrz, prezydent miasta, a
także rada gminy.
Te organy mają liczne środki prawne, służące ochronie efektywnego funkcjonowania
gospodarki i bezpieczeństwa energetycznego państwa, ażeby dopuszczenie przedsiębiorców
do sektorów przyniosło korzystne, efektywne, racjonalne, rynkowe świadczenie usług
użyteczności publicznej dla społeczeństwa. Te środki prawne to, np.
- wydawanie decyzji i pozwoleń, koncesji, licencji, zezwoleń,
154
- kontrola działalności,
- sprawdzanie taryf i planów,
- nakładanie kar pieniężnych,
- ustalanie opłat i cen
- zatwierdzanie taryf i uchwalanie planów.
Działalność na przykładzie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki:
Kompetencje prezesa URE jako organu regulacyjnego:
1. udzielanie, odmowa, zmiana, cofanie koncesji,
2. zatwierdzanie i kontrolowanie taryf paliw gazowych, energii elektrycznej, ciepła
analiza kosztów przyjmowanych przez przedsiębiorstwa energetyczne jako uzasadnienie
do kalkulacji stawek,
3. uzgadnianie projektów planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych w zakresie
zaspokajania przyszłego i obecnego zapotrzebowania na paliwa gazowe, energię i ciepło
4. kontrolowanie jakości dostaw i jakości obsługi odbiorców,
5. rozstrzyganie sporów dotyczących umów przesyłowych, zawieranych między dostawcami
energii a odbiorcami,
6. nakładanie kar pieniężnych,
7. współdziałanie z innymi organami (głównie prezes UOKiK) w celu przeciwdziałania
praktykom monopolistycznym,
8. zbieranie i analiza informacji dotyczących gospodarki energetycznej,
9. kontrola kwalifikacji pracowników przedsiębiorstw energetycznych w zakresie określonym
ustawą.
Prezes URE może żądać od przedsiębiorstwa energetycznego udzielania niezbędnych
informacji.
W postępowaniu stosuje się przepisy kpa.
Podsumowanie (z innego skryptu):
Regulacja jest więc formą reglamentacji. Dotyczy tych dziedzin gospodarki, które w innych
okolicznościach byłyby monopolem państwa. Przesłanką jej powstania była konieczność
zapewnienia przez państwo skutecznego funkcjonowania tzw. sektorów infrastrukturalnych
(sieciowych), które świadczą usługi użyteczności publicznej. Ponieważ w warunkach
monopolu państwowego nie działały skutecznie, oddano je prywatnym inwestorom i poddano
zasadom wolnorynkowym. Jednak konieczność jednoczesnego zapewnienia wysokiego
poziomu świadczonych usług na rzecz dobra wspólnego wymaga poddania ich państwowej
kontroli.
Cechą działalności, którą obejmuje regulacja sektorowa jest to, że nawet poddane zasadom
wolnorynkowym mają cechy monopolu wynikające z ich struktury (inni przedsiębiorcy, nie
mający uprawnień w tym zakresie są zmuszani do korzystania z tych usług). Rodzi to ryzyko
zbyt dominującej postawy uprawnionych do działalności sektorowej nad tymi, którzy są
zmuszeni do korzystania z niej. To ryzyko jest, prócz jakości usług, głównym przedmiotem
kontroli państwa.
Państwo, posługując się tymi samymi instrumentami, co przy działalności reglamentowanej
(koncesje, licencje, zezwolenia, inne decyzje) zapewnia w tym przypadku konkurencyjność i
niepowstawanie monopoli oraz powszechną dostępność usług.
Każde przedsiębiorstwo zarządzające daną siecią (urządzeniem), zobligowane jest do
udostępniania swojej sieci konkurentom:
-W sektorze energetycznym:
obowiązek zapewnienia dostępu spoczywa na wszystkich operatorach przesyłowych i
dystrybucyjnych.
155
-W sektorze telekomunikacyjnym:
podmioty, które są zobowiązane do zapewnienia dostępu to przedsiębiorstwa, samodzielnie
lub wspólnie z innymi mające pozycję dominującą.
-W sektorze pocztowym:
z reguły obowiązki dostępowe są nakładane na operatora świadczącego usługę powszechną.
-W sektorze transportu kolejowego:
obowiązek ten spoczywa na zarządcy infrastruktury kolejowej.
Ustawy:
-o transporcie kolejowym;
-prawo pocztowe;
-prawo energetyczne;
-prawo telekomunikacyjne.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
PGP-Skrypt, Prywatne
Biofizyka skrypt 2013
Prawo pracy skrypt, Politologia UAM 2013-2016, Semestr IV, Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych - S
PGP DOBRY SKRYPT TO TEN
Krajowa lista ndzk skrypt dla studentĂlw 01 2013
TI-skrypt, Ekonomia UWr WPAIE 2010-2013, Semestr I, Technologie Informacyjne
Skrypt zobowiązania- 2013, WPIA, Prawo Cywilne, Zobowiązania
Skrypt z Prawa administracyjnego 2013 !d
wykłady NA TRD (7) 2013 F cz`
Pr UE Zródła prawa (IV 2013)
W WO 2013 technologia
06 pamięć proceduralna schematy, skrypty, ramyid 6150 ppt
TEORIE 6 2013 R
Wyk ECiUL#1 2013
Leczenie wrzodziejacego zapalenia jelit, wyklad 2013
TEORIE 1 2013 IIR
więcej podobnych podstron