Ćwiczenie 1.
Obliczanie prądu, spadku napięcia i mocy
Zadanie
Przedstawiony na rysunku układ oporników R
1
=15
Ω, R
2
=5
Ω, R
3
=20
Ω, R
4
=10
Ω,
przyłączono do źródła o napięciu U=40 V. Obliczyć moc jaką pobiera układ oporników
oraz moc, napięcie i prąd płynący przez opornik R
2
.
U
2
U
I
1
I
I
2
R
1
R
3
R
4
R
2
Rozwiązanie
•Obliczamy oporność zastępczą układu oporników
R
12
=R
1
+R
2
– połączone szeregowo
3
12
3
12
123
R
R
R
R
=
R
+
⋅
-
połączone równoległe
R
1234
=R
123
+R
4
– połączone szeregowo
po podstawieniu oporność zastępcza układu
(
)
(
)
20Ω
10
20
5
15
20
5
15
4
3
2
1
3
2
1
1234
=
=
R
R
R
R
R
R
R
=
R
+
+
+
+
+
+
+
⋅
+
•Moc pobierana przez układ oporników
80W
20
40
2
2
=
=
R
U
=
I
U
=
P
⋅
Rezystancja R
123
=R
4
, zatem spadek napięcia na rezystancji R
123
jest równy połowie wartości
napięcia zasilającego układ i wynosi U
123
=20V.
Również rezystancja R
12
=R
3
, zatem prądy płynące przez gałęzie równoległe są sobie równe
i wynoszą po połowie prądu I płynącego ze źródła i wynoszą.
1A
20
40
2
1
123
=
I
=
I
2A
=
=
R
U
=
I
•Spadek napięcia na oporniku R
2
wynosi
V
5
1
2
2
2
5
=
=
R
I
=
U
⋅
⋅
•Moc pobierana w oporniku
W
1
5
2
2
2
5
=
=
I
U
=
P
⋅
⋅
•Moce pobierane w pozostałych opornikach
15W
1
15
2
2
1
1
=
=
I
R
=
P
⋅
⋅
20W
1
20
2
1
3
3
=
=
I
R
=
P
⋅
⋅
40W
2
10
2
2
4
4
=
=
I
R
=
P
⋅
⋅
•Moc całkowita pobierana w opornikach
80W
4
3
2
1
=
P
P
P
P
=
P
+
+
+
Zadanie
O jakiej rezystancji opornik R
x
należy połączyć równolegle z opornikiem o rezystancji R
1
=
2,0 k
Ω, aby otrzymać rezystancję zastępczą R
z
= 0,8 k
Ω ?
x
R
1
R
Rozwiązanie
Oporność zastępcza oporników połączonych równolegle
x
x
z
R
R
R
R
R
+
⋅
=
1
1
stąd po przekształceniu
Ω
=
−
⋅
=
−
⋅
=
k
R
R
R
R
R
z
z
x
33
,
1
8
,
0
0
,
2
0
,
2
8
,
0
1
1
Odpowiedz: należy połączyć z opornikiem o rezystancji 1,33 k
Ω.
Zadanie
Rezystancje dwóch oporników wynoszą R
1
= 150
Ω i R
2
= 110
Ω a ich moc znamionowa
P = 20 W. Obliczyć pod jakie napięcie można podłączyć oporniki bez obawy ich przegrzania?
Rozwiązanie
• układ szeregowo połączonych oporników
1
R
2
R
2
1
R
R
U
R
U
I
z
+
=
=
2
1
2
R
R
U
I
U
P
+
=
⋅
=
stąd
(
)
(
)
V
R
R
P
U
1
,
72
110
150
20
2
1
=
+
=
+
=
• układ równolegle połączonych oporników
1
R
2
R
(
)
2
1
2
1
R
R
R
R
U
R
U
I
z
⋅
+
=
=
2
1
2
1
2
R
R
R
R
U
P
⋅
+
=
stąd po przekształceniu
V
R
R
R
R
P
U
6
,
35
110
150
110
150
20
2
1
2
1
=
+
⋅
=
+
⋅
=
Odp.: przy połączeniu szeregowym oporniki można podłączyć pod napięcie 72,1 V, natomiast
przy połączeniu równoległym pod napięcie 35,6V.
Zadania do rozwiązania
1.Zadanie
Obliczyć rezystancję zastępczą oporników: R
1
=10
Ω, R
2
=5
Ω, R
3
=5
Ω, R
4
=15
Ω
przy zamkniętym i otwartym wyłączniku w.
R
1
R
4
w
R
3
R
2
Odp.:
a) przy zamkniętym wyłączniku R=7,08
Ω
b) przy otwartym wyłączniku R=8,57
Ω
2.Zadanie
Obliczy prąd i napięcie źródła zasilającego układ oporników, jeżeli przez opornik R
4
przepływa prąd I
3
=1mA. Dane: R
1
=5k
Ω, R
2
=10k
Ω, R
3
=15k
Ω, R
4
=35k
Ω.
R
2
U
R
4
R
3
I
I
3
I
2
I
1
R
1
Odp.: U=50V, I=16mA
3.Zadanie
Oblicz rezystancję zastępczą R
z
układów oporników pokazanych na rysunku
R
R
R
R
R
Odp.: R
z
= 0,5R
R
R
R
R
R
Odp.; R
z
= 0,2R.