6) Problemy ze zdaniami ogólnymi

błąd scalania

Muchy są małe - zdanie ogólne - duży kwantyfikator sens dystrybutywny, mówimy coś o wszystkich elementach danego zbioru.

Muchy są liczne - o muchach jako o klasie much sens kolektywny, mówimy coś o zbiorze much, wszystkich muchach razem wziętych.

Jest to systematyczna wieloznaczność - prawie wszystkie nazwy ogólne, które odnoszą się do desygnatów, przejawiają taką dwuznaczność - jest to polisemia.

Np. Wszyscy zebrani kłócili się ze sobą (sens kolekyny), więc każdy z zebranych kłócił się ze sobą (sens dystrybutywny).

Samochody osobowe zużywają dużo paliwa.
- sens dystrybutywny: każdy samochód osobowy zużywa dużo paliwa
- sens kolektywny: wszystkie samochody osobowe razem wzięte zużywają dużo paliwa

Samochód osobowy zużywa mniej paliwa niż ciężarówka. Wobec tego mniej paliwa jest zużywane w Polsce przez samochody osobowie niż przez ciężarówki.

ze zdania ogólnego o każdej ciężarówcce i każdym samochodzie wnioskujemy coś o całej klasie samochodów i ciężarówek.

7) błąd w przechodzeniu od całości do części

błąd rozdzielania

Powiedziałaś, zę dziewczyna Artura ma ładną buzię. To jak możesz teraz mówić, że nie ma ładnego nosa?

Przeciętna polska rodzina ma 2,5 dzieci. Kowalscy są przeciętną rodziną polską, wobec tego Kowalscy mają 2,5 dzieci.

Kondory kalifornijskie praktycznie wymarły. Ten ptak w naszym zoo jest kondorem kalifornijskim, wobec ten ptak jest praktycznie wymarły. (bycie na wymarciu zawsze oznacza sens kolektywny)

Hiszpania jest w 99 % katolicka. Alfonso Rodriguez jest Hiszpanem, więc A.R. jest w 99% katolikiem.

8) Błąd pozornej alternatywny (inaczej: fałszywe dylematy).

Rozumowania, w których przesłanka ma charakter alternatywy .

Pozór tautologii - siła przekonywania

p V ~p.

Albo ten pies żyje, albo zdechł.
Albo ten pies żyje, albo nie żyje.

Albo kupujesz jedynie amerykańskie produkty, albo nie zasługujesz na miano lojalnego Amerykanina. Kupiłeś wczoraj Toyotę, nie zasługujesz więc na miano lojalnego Amerykanina.

Gdy pozwolimy rządowi w pełni kontrolować służbę zdrowia, biurokracja rozrośnie się jeszcze bardziej, gdy zaś uwolnimy lekarzy od jakichkolwiek ingerencji państwowych, zaczniemy być przez nich postrzegani jako worki z pieniędzmi. Słowem, czeka nas albo użeranie się z urzędasami, albo bezlitosna eksploatacja finansowa. - Musimy albo dodać uzasadnienie przesłanki, albo oprzeć się na formie przesłanki, która wygląda jak alternatywa, a tak naprawdę nią nie jest. Nie możemy startować z przesłanki, która

Albo pozwolisz mi jechać na koncert Beach Boys, albo będę nieszczęśliwa do końca życia. Wiem, że nie chcesz, abym byłą nieszczęśliwa do końca życia, z czego wynika, że pozwolisz mi jechać na koncertach Beach Boys. - emocjonalne obciążenie przesłanki.

9) Błąd "przeinaczenia" - dowodzi się nie tego, czego powinna dotyczyć dana dyskusja.

błąd słomianej kukły - walka z kukłą. Zmieniamy tezę przeciwnika i wtedy ją obalamy.

Od: "straw man" - walka z urojonym przeciwnikiem; obalenie argumenty zastępczenie - walczenie z tezą, której nikt nie broni i równoczesne podszywanie się pod walczenie z inną tezą mającą zwolenników.

ignoratio elechii­ - błąd, który często się z tym wiąże. Nieznajomość dowodzonej tezy.

Zwolennicy równych praw kboiet i mężczyzn podawali wiele argumentów wpsierających ich tezy. Sptyjamy jednak, czy rzeczywiście równe role dla kobiet i mężczyzn jest to, o co nam chodzi? Jeżeli kobiety będą zmuszane do pracy w trudnych warunkach jako wojskowi zawodowi, czy nie osłabi to obronności naszego kraju> Poza tym, gdy kobiety i mężczyźni zmuszani będą do używania tych samych publicznych toalet, czy nie wzmoże to przestępczości związanej z seksem? Większość z nas musi odpowiedziećtwierdząco na oba te pytania. Wobec tego, po zastanowieniu, okazujesię, że argumenty zwolenników zrównania praw kobiet i mężczyzn nie były aż tak przekonujące.

A: Większość policjantó opowiada się za karą śmierci, tych zwłaszcza, których koledzy zginęli ścigając przestępców. Jednakże nie wszyscy muszą traktować ich zapatrywania jak wyrocznię. I niekoniecznie trzeba poświęcać im aż tyle miejsca, co w waszym tygodniku.

B: Nasz czytalenik sądzi, że poglądy policjantów należy zignorować i nie zajmować się nimi w środkach masowego porzekazu. A przecieżpolicjanci mają o wiele bardziej rozległa wiedzę o mechanizmach przestrępczości niżprawnicy. Nie mówiąc już o laikach. - Wzmocnienie tezy przeciwnika.

A: Krytyka dzieł postmodernistów i relatywistów bywa czasem w pismach prawicowych poręcznym parawnem dla antysemityzmu.

B: Zarzut ten jest niedorzeczny. Skoro krytkowanie owego nurtu utozśamia pan z ukrytym antysemityzmem, to listę zawoalowanych antysoemitów trzeba by koniecznie poszerzyć o Leszka Kołakowskiego, Macieja ziembę czy Jana Pawła II.Błąd wzmocnienia tezy - przestawienie kwantyfikatorów z małego na duży.

11) Ukryta przesłanka.

Powoduje, że ine argumenty tracą na ważności i przestają wspierać tezę

przykład: kupowanie sumochodu - wszystko ma inny wydźwięk, gdy dowiadujemy się, jaki samochód ma przebieg (np. ma 4 lata, wszystko jest ok, ale ma przebieg 300 000)

entymemat - wnioskowanie z przemilczaną przesłanką (np. oczywistą). Nie jest to błąd. Właściwie wszystkie zdania w języku są entymematyczne - tzn. odwołują się do treści niezawartych w wypowiedzi.

Nie wiesz kim jest Krzysztof Komedia, nie interesuje cię więc polski jazz.

błędem jest przemilczanie decydującej przesłanki.

Beata nie jest zbyt rozgarnięta. Trzeba się postarać, żeby oblać ten egzamin.

Już niedługo będę mógł spłacić kredyt. Moja umierająca ciotka obiecała niezłą sumę tym, którzy się nią zajmują. (Brakująca przesłanka: osoba mówiąca zajmuje się ciotką)

12) Argument z niewiedzy: pomylenie braku dowodu z obaleniem tezy.

Życie na innych planetach nie istnieje, ponieważ nikt nie udowodnił, że istnieje.

13) uchylanie się od argumentacji

- obowiązek uzadsadniania głoszonych przez sibie poglądów
- kwestia onus probandi

A: Komuniści tępili Kościół, liberałowie natomiast chcą go urobić na własną modłę.
B: Nie bardzo widzę, w czym to konkretnie się przejawia.
C: Och, przejaw widać gołym okiem. Chyba, że ktoś już dał się oślepić i nie dostrzega oczywistości.

A: Populacja europejska starzeje się i niebawem musi dojść do załamania systemu emerytalnego.
B: Czy taki scenariusz jest rzeczywiście nieunikniony?
A: To przedstaw własny, zanim zaczniesz krytykować mój. Albo wyjaśnić, jak można byłoby krachu uniknąć.
B: Nie ma powodu, bym się do tego zabierał. Ja nie wyraziłem żadnego poglądu, a jedynie wątpliwości. \

14) błąd poszukiwania perfekcyjnego rozwiązywania.

Rada gminy zdecydowałą nie zatrudniać dodatkowego policjanta. Ten jeden dodatkowy człowiek nie sprawi, że przestępczość przestanie być problemem.

15) strategia utopionych kosztów

z tego, że zainwestowaliśmy już wiele w jakieś przedsięwzięcie wnioskujemy, że dalej powinniśmy w nie inwestować, mimo, że przynosi straty

16) błąd prowincjonalizmu

uznawanie (bądź odrzucanie) argumentu na podstawie identyfikacji z określoną grupą

lekarz: nie uznaję stosowania akupunktury za sprawdzoną metodę leczenia bólu. Za mało zbadana jest to metoda, aby ją traktować serio. Argument opiera się na tym, że akupunktura jest zbyt mało sprawdzona w zachodniej medycynie.

17) celowe odwrócenie uwagi

red herring - czerwony śledź. Gdy myśliwi ustrzelili lisa, psom daje się zepstuego śledzia, żeby nie rozszarpały lisa.

A: Władze stołeczne zrobiłyby dobrze, gdyby ukróciły wreszcie ciągłe demonstracje anarchistów. Kończą się one zawsze wybijaniem szyb, podpaleniem sklepów, obrażeniami Bogu ducha winnych przechodniów.
B: Żaden aanarchista nie wyrządza tylu szkód, co obecny rząd. Podnosi się w kółko podatki. Podpisuje się oszukańcze traktaty. Nabywa przestarzały sprzęt wojskowy i wplątuje kraj w międzynarodowe awantury.

A: Jest niezbicie udowodnione, że stosowanie kary śmierci nie zmniejsza liczby przestępstw nią zagrożonych, zy naprawdę muszę cytować prace naukowe poswięcone temu prolbemowi?
B: A czy pomyślał pan, co czują ofiary przestępstw - członkowie rodzin, którzy muszą jako podatnicy opłacać utrzymanie mordercy syna czy ojca w więzieniu?

Podnosi się kwestie wywołujące emocje, by przenieść dyskusję na pole, na którym czuje się mocniejszym

18) Błąd fałszywej przyczyny

- pomylenie korelacji z przyczyną

Cesarstwo Rzymskie upadło po przyjęciu chrześcijaństwa, a zatem chrześcijaństwo było przyczyną upadku Rzymu.

szczególnie jaksrawy przypadek: pojedyncza korelacja:

Gdy ugryzłem banana w pociągu, wjechałem do tunelu. Postanowiłem nie jeść bananów, bo powodują ślepotę.

odwrotny kierunek:

Mieszkańcy pewnej wyspy zaobserwowali przez wieki, że ludzie o dobrym zdrowiu mają pchły, a ludzie o złym zdrowiu ich nie mają. Wywnioskowali z tego, ze pchły wpływają dobrze na zdrowie.

- wnioskowanie o przyczynie wyłącznie na podstawie statycznej zależności.
trzeci czynnik; wspólna przyczyna
Stwierdzono wyraźny związek statystyczny pomiędyz długowiecznością, a rzadkim korzystanie z porad lekarza. Nie należy więc chodzić do lekarza. Wspólna przyczyna to np. genetycznie dobre zdrowe.

- ekstrapolacja poza zasięg zależności
podlewanie kwiatów powoduje ich lepszy wzrost, ale tylko w pewnym zakresie.

19) fałszywa (słaba) analogia

przyjmujemy fałszywe założenie o istnieniu istotnych dla argumentacji podobieństw, bądź
pomijamy istotne dla argumentaji różniceḍ

Country Joe MacDonald (National Public Radio, USA 1995):
Winienie żołnierzy za wojny, to jak winienie strażaków za pożary. (podczas dyskusji o to, czy należy żołnierzom walczącym w Wietnamie postawić pomnik)

rekonstrukcja argumentu:
Nie winimy strażaków za pożary.
Strażacy i pożary są jak żołnierze i wojny
-------------------------------------------------------
Więc nie powinniśmy winić żołnierzy za wojnę.

istotne podobieństwa:
Strażacy mają niebezpieczną pracę.
Żołnierze mają niebezpieczną pracę.

analogia: Zadaniem strażaków jest zakończenie pożaru; zadaniem żołnierzy jest zakończenie wojny czy strażacy nie wzniecają pożarów; żołnierze nie rozpoczynają wojen - to słabe analogie.

istotna różnica: bez strażaków byłyby pożary; bez żołnierzy nie byłoby wojen.

Nieistotny jest np. wzrost.

Do analogii odwołujemy się wtedy, gdy dedukcja zawodzi.