

Lekami przeciwkrzepliwymi nazywamy
leki hamujące krzepnięcie krwi
(anticoagulantia) lub/i powstawanie
zakrzepów (leki przeciwza-krzepowe).

•

W niektórych stanach chorobowych dochodzi
do wzmożenia krzepliwości krwi.

•

W świetle naczyń tworzą się wówczas zakrzepy.

•

Poza tym w pewnych przypadkach, np. przy
przetaczaniu krwi, nawet fizjologiczna
krzepliwość krwi jest niepożądana.

•

Podobnie dążymy do zahamowania krzepnięcia
krwi przy jej pobieraniu, np. do odczynu
Biernackiego.

•

W tych wszystkich przypadkach podajemy leki
hamujące krzepnięcie krwi.

•

Zmniejszenie zawartości składników krwi biorących

udział w procesie krzepnięcia:

a) jony Ca

2+

- środki dekalcynujące, wytrącające jony

Ca

2

+,

b) protrombina - inaktywatory (heparyna i

heparynoidy), leki hamujące biosyntezę

(antywitaminy K),

c) tromboplastyna - inaktywatory (heparyna i

heparynoidy),

d) trombina - heparyna,
e) fibrynogen - leki fibrynogenolityczne (ankrod).

•

Zwiększenie zawartości czynników rozkładających

powstały skrzep -plazmina (fibrynolizyna) - leki

trombolityczne.

•

Zmniejszenie właściwości agregacyjnych płytek

krwi - leki antyagregacyjne.

•

Środki dekalcynujące - wytrącające jony

Ca

2+

.

•

Leki antytrombinowe - heparyna,

heparynoidy, antytrombina III.

•

Leki antyprotrombinowe - antywitaminy K.

•

Leki fibrynogenolityczne - ankrod.

•

Leki trombolityczne - streptokinaza i

urokinaza.

•

Leki trombolityczne II generacji.

•

Leki przeciwagregacyjne - kwas

acetylosalicylowy, sulfinpirazon,

dipirydamol, prostacyklina i indobufen.

•

Do konserwowania krwi przy

przetaczaniu i przy pobieraniu krwi do

badań diagnostycznych, przy

hemodializie pozaustrojowej.

•

Zakrzepica i zapalenia zakrzepowe

naczyń krwionośnych.

•

Zatory naczyniowe i zawały (zwłaszcza

mięśnia sercowego).

•

W chirurgii - profilaktycznie w celu

zabezpieczenia przed zakrzepami.

•

W leczeniu odmrożeń.

•

Miażdżyca naczyń.

•

Wiele anionów, jak cytryniany,
szczawiany, fluorki oraz środki chelatowe
i wymienniki jonowe mają właściwości
łączenia się z jonami wapnia.

•

Wiążąc (wytrącając z roztworu) jony
wapnia powodują zahamowanie
krzepnięcia krwi in vitro: in vivo nie
można uzyskać tego stopnia
hipokalcemii, która hamowałaby
krzepnięcie, a nie powodowała wstrząsu
hipokalcemicznego.



Do konserwowania krwi przeznaczonej
do przetaczania - cytrynian sodu +
kwas cytrynowy + glukoza.



Przy pobieraniu krwi do badań
diagnostycznych.



Większe dawki (cytrynian sodu - 8 g)
podawane dożylnie powodują całkowitą
dekalcynację krwi, co objawia się
drgawkami tężyczkowymi, bradykardią i
osłabieniem czynności serca, utratą
przytomności i śmiercią przez porażenie
ośrodka oddechowego.



Ratowanie - podanie dożylne 10%
roztworu chlorku wapniowego.



Preparat Natrium citricum - roztwór
3,8% do badań hematologicznych.



Heparyna



Heparyna jest to mukopolisacharyd
(kwas mukoidynopolisiarkowy)
wytwarzany przez komórki tuczne w
wątrobie, płucach, ścianach naczyń
krwionośnych i w tkance łącznej.



Handlowa heparyna otrzymywana z
tkanki płucnej wołu jest mieszaniną
kilku heparyn o różnej masie
cząsteczkowej.



Mechanizm działania heparyny na
proces krzepnięcia krwi jest złożony.



Powoduje ona unieczynnienie
protrombiny (odwracalne), inaktywację
tromboplastyny i zahamowanie
wytwarzania się jej z prekursorów,
inaktywację trombiny i uniemożliwienie
jej działania na fibrynogen oraz
wzmożenie procesu fibrynolizy.

•

Działanie przeciwkrzepliwe - hamuje

krzepnięcie krwi (działanie występuje

natychmiast, lecz trwa krótko, 2-4

godz.) zarówno in vivo, jak i in vitro, i

wzmaga proces fibrynolizy.

•

Działanie przeciwmiażdżycowe -

niepewne. Wzmaga wytwarzanie

czynnika „przejaśnienia" i aktywuje

lipazy lipoproteinowe, w wyniku czego

następuje degradacja chylomikronów i

-lipoprotein na -lipoproteiny, przez co

hamuje powstawanie miażdżycy

doświadczalnej.



Działanie przeciwalergiczne - hamuje
reakcję antygen-przeciwciało.



Działanie przeciwzapalne - inaktywuje
hialuronidazę.

•

Do konserwowania krwi i przy jej

przetaczaniu.

•

W chirurgii - profilaktycznie w celu

zabezpieczenia przed zakrzepami (małe

i bardzo małe dawki).

•

Choroba zakrzepowa, zakrzepowe

zapalenie żył.

•

Zatory naczyniowe i zawały (mięśnia

sercowego).

•

Miażdżyca naczyń.

•

Leczenie następstw odmrożeń.

•

Leczenie oparzeń.



Przeciwwskazaniem do stosowania
heparyny jest przede wszystkim
gruźlica, czynna choroba wrzodowa,
krwawienia miesiączkowe, połóg,
podostre zapalenie wsierdzia i wstrząs.



Podawanie inaktywatorów heparyny -
siarczan protaminy (5-10 ml 1%
roztworu dożylnie), błękit toluidynowy.



Heparinum (Heparin) - sól sodowa
heparyny, ampułki, fiolki,
autostrzykawki, krem i maść



Heparynę zawiera również wiele
preparatów do stosowania miejscowego
(kremy, żele) używanych w leczeniu
bliznowców, blizn, krwiaków i urazów
zamkniętych.

•

Cepan - heparyna + alanloina + wyciąg z

cebuli + wyciąg z rumianku, krem; stosuje

się miejscowo 2-3 razy dziennie.

•

Contractubex - heparyna + alanloina +

wyciąg z cebuli, żel; stosuje się miejscowo

kilka razy dziennie.

•

Hepalpan - heparyna + alantoina +

dekspantenol, żel i maść; stosuje się

miejscowo 2-3 razy dziennie.

•

Tointex - heparyna + alanloina, krem;

stosuje się miejscowo 2-3 razy dziennie.

•

Helason - heparyna + hialuronidaza, maść;

stosuje się miejscowo 2-5 razy dziennie.

•

Lioton - żel zawierający heparynę.



Do lecznictwa wprowadzono również
wiele preparatów heparyny o
przedłużonym działaniu, a także
niskocząsteczkowe pochodne heparyny
o korzystniejszym i bezpieczniejszym od
niej działaniu.

•

Caliciparine (Heparin Depot, Heparin Calcium) - sól

wapniowa heparyny; fiolki

•

Clexane - sól sodowa enoksaparyny

(niskocząsteczkowa pochodna heparyny),

ampułkostrzykawka

•

Fraxiparine

•

Fragmin – dalteparyna, heparyna

drobnocząsteczkowa; wywiera silne i długotrwałe

działanie przeciwzakrzepowe w wyniku hamowania

czynnika Xa, trombiny w następstwie aktywacji

antytrombiny. Stosuje się profilaktycznie u

pacjentów zagrożonych zespołem zatorowo--

zakrzepowym w okresie okołooperacyjnym, u

chorych z niestabilną chorobą wieńcową.

•

Clivarin - rewiparyna, heparyna

drobnocząsleczkowa - hamuje aktywność czynnika

Xa i IIa. Zastosowanie - profilaktyka zakrzepicy żył

głębokich okołooperacyjnie. Ampułkostrzykawki.

•

Właściwości podobne do heparyny mają

również estry siarkowe monosacharydów i

dekstranu (siarczan dekstranu), kwasu

poliheksuronowego (treburon), kwasu

alginowego (alargin), kwasu

polisacharydowego i in.

•

Działają przeciwzakrzepowo podobnie do

heparyny (efekt odwracalny pod wpływem

siarczanu protaminy), mają również i inne

właściwości heparyny (wpływ na hialuronidazę,

lipemię i in.). Heparynoidy mają na ogół

nieznaczne działania niepożądane, jednak mogą

pojawić się wymioty, biegunka, zapaść, obrzęki,

pokrzywka, wypadanie włosów, agranulocytoza,

uszkodzenie narządów miąższowych.



Stosowanie ogólne podobnie do
heparyny (patrz wyżej) oraz miejscowo,
np. w bólach pourazowych stawów i
ścięgien oraz w nerwobólach.



Lumbolin - kwas sulfopolisacharydowy
+ monosalicylan glikolu etylowego +
ester benzylowy kwasu nikotynowego,
maść; stosuje się miejscowo 2-3 razy
dziennie.



Hirudoid- tuby 40 i 100 g (maść i żel).
Zawiera ester mukopolisacharydowy
kwasu polisiarkowego; stosuje się 2
razy dziennie lekko wcierając do
całkowitego wchłonięcia.



Jest to glikozaminoglikan o działaniu
przeciwzakrzepowym - hamuje czynniki
krzepnięcia zwłaszcza aktywowany
czynnik X. Hamuje również agregację
płytek krwi oraz aktywuje fibrynolizę.



Wykazuje również właściwości
reologiczne obniżając lepkość krwi i
normalizuje stężenie lipidów.



Sulodeksyd jest stosowany w
schorzeniach naczyń tętniczych i
żylnych przebiegających z
podwyższonym ryzykiem zakrzepicy.



Może powodować ból, pieczenie i
krwiaki w miejscu podania, bardzo
rzadko wywołuje reakcję alergiczną.



Sulodeksydu nie powinno się stosować
w skazach krwotocznych i czynnych
krwawieniach, w ciąży oraz w
przypadku uczulenia na heparynę i
preparaty heparynopodobne.



Vessel Due F - kapsułki



Antywitaminy K



Są to związki działające
antagonistycznie w stosunku do
witaminy K Działanie na poziomie jej
receptora w komórce wątrobowej.
Następstwem ich działania jest
zablokowanie wszystkich procesów
warunkowanych przez witaminę K, tzn.
syntezę czynników krzepnięcia II, VII,
IX i X.

•

Znane są obecnie dwie grupy związków
o właściwościach antywitamin K -
pochodne hydroksykumaryny i
pochodne indandionu.

•

Leki te różnią się przede wszystkim
aktywnością (dawką wywołującą
określony efekt antyprotrombinowy) i
właściwościami farmakokinetycznymi,
co wyraża się różnicami w czasie
wystąpienia optymalnego działania oraz
czasem działania po odstawieniu Ieku.



Antywitaminy K stosuje się (na ogół po
uprzednim podaniu heparyny) w zawale
mięśnia sercowego, w ostrej zakrzepicy
żył głębokich, w zapobieganiu
pooperacyjnym i poporodowym
zakrzepom żył głębokich, w migotaniu
przedsionków, po leczeniu
trombolitycznym.



Choroba wrzodowa.



Ciąża, laktacja.



Czynna gruźlica płuc.



Żylaki przełyku i odbytnicy.



Efekt antywitamin K ocenia się
stopniem zahamowania biosyntezy
protrombiny, oznaczając aktywność
protrombiny we krwi przez określenie
tzw. czasu protrombinowego (czasu
Quicka).

•

Tylko pierwsza i druga dawka jest
dawką znormalizowaną, następne są
dobierane indywidualnie, zależnie od
poziomu protrombiny (konieczność
kontroli czasu protrombinowego co
drugi dzień - dążymy do uzyskania
przeciętnie 20-40% prawidłowego
poziomu protrombiny).

•

Nigdy nie należy nagle przerywać
podawania antywitamin K, może to
grozić zakrzepicą wewnątrznaczyniową.



Największym niebezpieczeństwem są
krwawienia rozpoczynające się od
krwiomoczu, ale najbardziej istotne są
krwawienia śródtkankowe (np.
śródmózgowe).



Poza tym podawanie antywitamin K
może wywołać uczulenia, uszkodzenie
wątroby, nerek i inne.

•

Między antywitaminami K a innymi
lekami zachodzą różne interakcje
Interakcje wynikające najczęściej z
wpływu na ich wchłanianie, wiązanie z
białkami krwi, metabolizm (indukcja
enzymów mikrosomalnych lub inhibicja)
oraz antagonizm farmakodynamiczny.

•

Z drugiej strony pochodne
hydroksykumaryny hamują
biotransformację tolbutamidu i fenytoiny,
nasilając i przedłużając ich działanie.



Zalety - możliwość doustnego
stosowania, długi czas działania, niska
cena.



Wady - późne wystąpienie działania,
różna wrażliwość osobnicza powodująca
trudności dawkowania (konieczność
kontroli czasu protrombinowego),
niebezpieczeństwo przedawkowania.

•

Acenocoumarol (Sintrom, Syncumar) - acenokumarol.

tabletki 0,004 g; działa szybko i krótkotrwale, po

przerwaniu podawania w ciągu kilku godzin krzepliwość

krwi wraca do dawkowanie normy (nie kumuluje się).

Stosuje się doustnie pierwszego dnia 2-3 labl., drugiego 1-

2 labl., a od trzeciego dnia pod kontrolą czasu

protrombinowego wg Quicka.

•

Pelentan - etylodikumaryna, tabletki 0,3 g; stosuje się

doustnie pierwszego dnia 0,6-1,2 g, drugiego dnia 0,3-0,6

g, a kolejnego dnia dawkę zależną od czasu

protrombinowego (zazwyczaj 0.3-0.45 g/dobę).

•

Coumadine - warfaryna. tabletki 0,002 i 0,01 g; stosuje

się początkowo doustnie 0,03-0,05 g. następnie dawka

podtrzymująca 0.005-0,01 g/dobę.

•

Dindevan - fenindion, tabletki 0,01, 0,02 i 0,05 g; stosuje

się doustnie początkowo 0,2 g/dobę, drugiego dnia 0,1

g/dobę i następnie 0,05-0,1 g/dobę.

•

Unidone - anisyndion, tabletki 0,05 g; stosuje się doustnie

pierwszego dnia 0,3 g, drugiego 0,2 g, trzeciego 0,1 g.

Dawki podtrzymujące ustala się indywidualnie.

•

Antytrombina III jest fizjologicznym
inhibitorem krzepnięcia obecnym we
krwi. Należy do inhibitorów proteaz
serynowych. AT-III jest polipeptydem o
ciężarze cząsteczkowym 61 000.

•

W organizmie hamuje działanie
trombiny oraz czynników IX, X, XI i XII.

•

AT-III uaktywnia działanie heparyny
jako antykoagulantu (heparyna jest
kofaktorem antytrombiny III).



Antytrombinę III stosuje się w jej
wrodzonych i nabytych niedoborach (w
marskości wątroby, w DIC oraz w
chorobach zakrzepowo-zatorowych o
ciężkim przebiegu).



Może niekiedy wywoływać reakcje
uczuleniowe.



Antithrombin III immuno (Kybernin) -
fiolki 250, 500 i 1000 j.m.



Są to leki rozkładające fibrynogen,
eliminujące go z procesu krzepnięcia
krwi, co powoduje zahamowanie
krzepnięcia krwi.



Głównym lekiem z tej grupy jest
ankrod.

•

Toksyna żmii malajskiej Agkistrodon

rhodostoma o właściwościach enzymu

proteolitycznego - rozkłada fibrynogen i

zmniejsza lepkość krwi.

•

Profilaktyka przed zakrzepicą

pooperacyjną, zwłaszcza po zabiegach

ortopedycznych, leczenie przewlekłego

zakrzepowego zapalenia żył oraz

zakrzepicy żyły środkowej siatkówki.

•

Jest przeciwwskazany w ciężkich

posocznicach, ciąży oraz

małopłytkowości.

•

Arvin – ampułki stosuje się i.v. lub s.c.



Lekami trombolitycznymi nazywamy
leki rozpuszczające skrzepy;
endogennym czynnikiem
fibrynolitycznym jest plazmina
(fibrynolizyna); leki trombolityczne
wzmagają wytwarzanie plazminy przez
aktywację plazminogenu. Podział na I i
II generację zależy od wybiórczości
działania proteolitycznego.

•

Jest to białkowy enzym wytwarzany przez

paciorkowce (-hemolizujące i będący

zewnątrzpochodnym aktywatorem

plazminogenu).

•

Jej działanie polega na tworzeniu kompleksu

z plazminogenem, który aktywuje inne

cząsteczki plazminogenu i przekształca je w

plazminę.

•

Streptokinaza powoduje nie tylko aktywację

plazminogenu osoczowego, ale także

plazminogenu związanego z fibryną, przez co

dochodzi do rozkładu fibryny w skrzepie.

•

Okres półtrwania streptokinazy wynosi około

25-30 minut.



Leczenie trombolityczne świeżego (do
12 godzin) zawału mięśnia sercowego.



Leczenie zatoru tętnicy płucnej
(wczesne stadium - do 6 godzin).



Leczenie zakrzepicy żył i tętnic.



W chirurgii naczyniowej.



Może powodować odczyny alergiczne,
gorączkę, nudności oraz hipotonię.



Leczenie trombolityczne streptokinaza
jest przeciwwskazane u chorych z
nadciśnieniem tętniczym, zapaleniem
wsierdzia, posocznicą, ostrą chororobą
reumatyczną, czynnym krwawieniem,
czynną gruźlicą oraz ze schorzeniami
miąższu wątroby.



Streptase (Avelysin, Kabikinase) – fiolki,
ampułki



Distreptaza - streptokinaza +
streptodornaza, fiolki, tabletki oraz
czopki



Jest to kompleks streptokinazy z jedną z
form plazminogenu, który działa jako
bezpośredni aktywator plazminogenu.



Okres półtrwania antystreptazy jest
dłuższy niż samej streptokinazy i wynosi
około 70-100 minut, co pozwala na
stosowanie leku w postaci bolusa
podawanego krótkotrwale i.v.

•

Naturalny aktywator plazminogenu. Jest
to białkowy enzym proteolityczny o
budowie dwułańcuchowej otrzymywany z
moczu ludzkiego lub hodowli płodowych
komórek nerkowych. Wykazuje niewielką
selektywność wobec zakrzepu, przy silnej
aktywności fibrynolitycznej. Okres
półtrwania urokinazy wynosi około 15
minut.

•

Zastosowanie, działanie niepożądane (nie
powoduje uczuleń) i przeciwwskazania
podobne do streptokinazy.



Rheutromb (Ukidan) - fiolki



W ostatnich latach wprowadzono do
lecznictwa nowe leki trombolityczne o
bardziej wybiórczym działaniu,
stwarzając szerokie możliwości leczenia
zawału mięśnia sercowego i zatoru
płuc, a mianowicie:

•

W organizmie jest produkowany naturalny tkankowy

aktywator plazminogenu (t-PA), który w

przeciwieństwie do streptokinazy nie działa na

krążący w osoczu plazminogen, posiada natomiast

duże powinowactwo do plazminogenu w obecności

fibryny w zakrzepie.

•

Fakt ten decyduje o selektywnym działaniu t-PA -

przekształceniu plazminogenu w plazminę i w

konsekwencji rozpuszczeniu skrzepu włóknika.

•

Wybiórczość działania t-PA na fibryne nie doprowadza

do uogólnionej fibrynolizy i tym samym zmniejsza

ryzyko wystąpienia krwawień w porównaniu z innymi

Iekami trombolitycznymi. t-PA nie ma właściwości

antygenowych i nie powoduje reakcji alergicznych.

Okres półtrwania t-PA wynosi około 7 minut.

•

t-PA jest otrzymywany drogą inżynierii genetycznej

jako rekombinowany tkankowy aktywator

plazminogenu (rt-PA).

•

Wybiórczość działania t-PA na fibryne nie
doprowadza do uogólnionej fibrynolizy i
tym samym zmniejsza ryzyko wystąpienia
krwawień w porównaniu z innymi Iekami
trombolitycznymi. t-PA nie ma
właściwości antygenowych i nie
powoduje reakcji alergicznych. Okres
półtrwania t-PA wynosi około 7 minut.

•

t-PA jest otrzymywany drogą inżynierii
genetycznej jako rekombinowany
tkankowy aktywator plazminogenu (rt-
PA).



W ostrej zakrzepicy żylnej, w zakrzepicy
tętnic wieńcowych oraz w zatorowości
płucnej.



Actilyse - ampułki

•

Jest to jednołańcuchowy aktywator
plazminogenu typu urokinazy
produkowany przez komórki śródbłonka i
komórki jednojądrzaste.

•

Jest on w tej formie nieaktywny, dopiero
pod wpływem plazminy i kalikreiny ulega
przekształceniu do urokinazy.

•

Decyduje to o wybiórczym działaniu leku
na plazminogen znajdujący się w
zakrzepie. Ma podobne zastosowanie do
rt-PA.

•

Saruplase - fiolki

•

Nowym trombolitykiem II generacji jest
rekombinowana stafylokinaza (STAR),
działająca silniej niż streptokinaza i
mająca mniejsze właściwości
immunogenne.

•

Trwają intensywne badania w celu
uzyskania leków trombolitycznych III
generacji, które mają się
charakteryzować większym
powinowactwem do fibryny i dłuższym
okresem półtrwania.



Płytki krwi odgrywają bardzo istotną
rolę w powstawaniu
wewnątrznaczyniowych zakrzepów.



Wiele leków ma właściwość hamowania
agregacji płytek in vitro, ale jedynie
kilka z nich działa skutecznie w
warunkach klinicznych.



W małych dawkach hamuje
cyklooksygcnazę w płytkach krwi, w
wyniku czego następuje zahamowanie
wytwarzania tromboksanu i
zahamowanie agregacji krwinek
płytkowych. W większych stężeniach
hamuje również cyklooksygenazę w
śródbłonkach naczyń krwionośnych, co
powoduje zahamowanie wytwarzania
prostacyklin i wtórne wzmożenie
agregacji krwinek płytkowych.



Kwas acetylosalicylowy stosuje się w
profilaktyce zakrzepicy, zwłaszcza po
przebytych zawałach mięśnia
sercowego, w profilaktyce choroby
niedokrwiennej serca u chorych z
przewlekłym migotaniem przedsionków.

•

Acard (Acesan, A spinu Protect 100,
-300, Bestpirin, Cardiopirin, Polopiryna)
- tabletki Preparaty i powlekane
0,075; 0,1; 0,15; 0,3; 0,325 i 0,5 g,
tabletki 0,03; 0,05; 0,075 i 0,1 g;
stosuje się doustnie 0,075-0,5 g 1 raz
dziennie lub co drugi dzień.

•

Aspimag - kwas acetylosalicylowy (0,15
g) + tlenek magnezu (0.02 g), tabletki;
stosuje sic doustnie 1/2 tabletki raz
dziennie.



Pochodna kwasu masłowego silnie
hamująca aktywność płytek krwi. W
odwracalny i długotrwały sposób
hamuje zlepianie się płytek krwi, ich
agregację, a także uwalnianie czynnika
płytkowego IV i -tromboglobin. Nie

wydłuża czasu krzepnięcia.



Jest on stosowany w chorobach, w
których nadmienia agregacja płytek
krwi może powodować tworzenie się
zakrzepów w naczyniach krwionośnych
- w chorobie niedokrwiennej mózgu i
mięśnia sercowego, w zakrzepach
żylnych, w zaburzeniach krążenia
obwodowego na tle miażdżycy oraz w
relinopatii cukrzycowej.



Indobufen jest przeciwwskazany we
wrodzonych i nabytych skazach
krwotocznych, w okresie ciąży i
karmienia oraz w przypadku
nadwrażliwości na pochodne kwasu
masłowego.



Ibustrin – tabletki i ampułki

•

Niesteroidowy lek przeciwzapalny
(pochodna fenylobutazonu) hamujący
syntezę prostaglandyn (m.in.
tromboksanu w płytkach krwi) oraz
resorpcję zwrotną kwasu moczowego w
nerkach.

•

Powoduje zahamowanie adhezji i
agregacji płytek krwi oraz zwiększa
wydzielanie kwasu moczowego z
moczem.

•

Wykazuje słabe działanie przeciwzapalne
i przeciwbólowe.