background image

Leki przeciwwirusowe

Dagmara Mirowska-Guzel

background image

Lek przeciwwirusowy musi 

wpływać na :

Swoiste funkcje wirusa np. 

• poprzez hamowanie enzymów 

koniecznych w cyklu namnażania 

background image

Lek przeciwwirusowy musi 

wpływać na :

Mechanizmy komórkowe,

które są  potrzebne do namnażania 

wirusa

(działanie istotne  tylko dla wirusa , nie 

dla komórki lub spowodowanie 
śmierci tylko komórek zakażonych ) 

background image

Etapy replikacji wirusów

• ADSORPCJA
• PENETRACJA
• ODPŁASZCZANIE
• REPLIKACJA GENOMU WIRUSA
• DOJRZEWANIE
• UWALNIANIE

background image

Uwagi o znaczeniu 

praktycznym

• Wiele związków wykazuje aktywność przeciwwirusową in vitro, ale oddziałuje 

na komórki gospodarza i powoduje niedopuszczalną toksyczność

• Leki wykazujące skuteczność mają najczęściej ograniczone spektrum 

działania, a miejscem ich uchwytu są swoiste białka wirusa, najczęściej 

enzymy zaangażowane w syntezę kwasów nukleinowych (polimeraza, 

transkryptaza) lub przetwarzanie białek wirusowych (proteaza)

• Pojedyncze zmiany nukleotydów, prowadzące do zmian aminokwasu w 

białkach będących miejscem uchwytu są wystarczające do powstania 

oporności na lek przeciwwirusowy

• Powszechnie stosowane leki hamują czynną replikację wirusa; replikacja 

może zostać wznowiona po odstawieniu leku. W zapobieganiu infekcji ważna 

jest odpowiedź immunologiczna pacjenta. Niepowodzenie terapii może być 

związane z obniżoną odpornością lub infekcją wirusami opornymi na lek

• Większość wirusów opornych na lek pochodzi od pacjentów z obniżoną 

odpornością, obciążonych dużym ryzykiem replikacji wirusowej, u których 

terapia przeciwwirusowa jest często powtarzana

• Obecnie stosowane leki nie eliminują wirusów niereplikujących się lub 

będących w fazie utajenia

• Skuteczność kliniczna zależy od stężeń hamujących w miejscu zakażenia, 

zwykle w obrębie zakażonych komórek

background image

Grupy leków 

przeciwwirusowych

• Inhibitory odwrotnej transkryptazy
• Nie-nukleozydowe inhibitory 

odwrotnej transkryptazy

• Inhibitory proteaz
• Inhibitory polimerazy DNA
• Inhibitory neuraminidazy
• Leki o innych mechanizmach działania
• Leki biologiczne
• Inne

background image

Inhibitory odwrotnej 

transkryptazy

• Zydowudyna (AZT)
• Abakawir
• Adefovir dipivoxil
• Dydanozyna
• Emtricytabina
• Entekawir
• Lamiwudyna
• Stawudyna
• Telbiwudyna
• Tenofowir – wyjątek (difosforylacja)

background image

Inhibitory odwrotnej 

transkryptazy

• Zydowudyna – analog nukleozydowy, 

analog tymidyny (azydotymidyny)

• W komórce ulega (tri)fosforylacji do 5’-

trifosforanu zydowudyny, pod wpływem 

kinaz tymidynowych

• Działa kompetycyjnie z substratami 

trifosforanowymi gospodarza potrzebnymi 

do syntezy prowirusowego DNA 

• Wbudowanie 5’-trifosforanu zydowudyny 

do wirusowego DNA powoduje terminację 

łańcucha DNA

background image

Inhibitory odwrotnej 

transkryptazy

• Zydowudyna 

• Pierwszy lek wprowadzony do terapii HIV

• Wydłuża życie zakażonych HIV i zmniejsza 

występowanie otępienia związanego z HIV

• U kobiet ciężarnych zmniejsza ryzyko 

transmisji zakażenia o około 20%

• Aktywna w stosunku do HIV-1, HIV-2, HTLV 1 i 2

• Stosowana p.o 2-3x dz. lub i.v

• T1/2 – 1h, T1/2 aktywnego trifosforanu – 3h

• Stężenie w PMR – 65% stężenia w surowicy

• Metabolizowana w wątrobie, sprzęgana z 

kwasem glukuronowym

• 20% wydalane z moczem

background image

Inhibitory odwrotnej 

transkryptazy

• Zydowudyna – działania niepożądane:
• Zaburzenia ze strony przewodu 

pokarmowego (nudności, wymioty, bóle 
brzucha)

• Zaburzenia w obrazie krwi: anemia 

(erytropoetyna), neutropenia

• Zaburzenia ze strony oun (bezsenność, 

bóle i zawroty głowy)

• Kwasica mleczanowa

background image

Zastosowania zydowudyny

• Leczenie dorosłych i dzieci 

zakażonych HIV

• Profilaktyka przenoszenia zakażenia 

HIV matka-dziecko

• Poekspozycyjna profilaktyka 

pracowników służby zdrowia 
narażonych na HIV

background image

Zastosowania zydowudyny

• Może być stosowana w skojarzeniu z 

innymi lekami: np. abakawirem, 
lamiwudyną

• Nie stosować ze stawudyną – 

współzawodnictwo o wewnątrzkomórkową 
fosforylację

• Nadal popularny składnik schematów 

leczenia HIV – długi czas na rynku, dobra 
znajomość działań niepożądanych, 
tolerancji, toksyczności oraz skuteczności

background image

Nie-nukleozydowe inhibitory 

odwrotnej transkryptazy 

(NNRTI)

• Newirapina, Efawirenz

• Wiążą się z odwrotną transkryptazą w okolicy 

jej miejsca katalitycznego, indukując zmiany 

konformacyjne i inaktywują ją

• Leki te charakteryzują się wysoką swoistością 

w stosunku do HIV-1 i w odróżnieniu od 

inhibitorów nukleozydowych nie hamują 

aktywności odwrotnej transkryptazy HIV-2, ani 

nie wymagają wstępnej fosforylacji w komórce 

• Mankamentem jest szybkie wytwarzanie 

oporności 

• Muszą być stosowane w skojarzeniu z co 

najmniej dwoma aktywnymi lekami w celu 

zapobiegania rozwoju oporności

background image

Nie-nukleozydowe inhibitory 

odwrotnej transkryptazy 

(NNRTI)

• Newirapina – dobra dostępność po podaniu p.o., 

przechodzi do oun

• Metabolizowana w wątrobie, usuwana z moczem
• Leczenie zakażeń HIV-1 u dorosłych i dzieci w 

skojarzeniu z innymi lekami aktywnymi wobec 

retrowirusów (trójlekowy schemat leczenia 

newirapina+ zydowudyna+didanozyna – zmniejszenie 

stężenia RNA HIVdo niewykrywalnego u 52% chorych)

• Zapobieganie transmisji HIV matka-dziecko: podana w 

jednorazowej dawce doustnie podczas porodu oraz 

noworodkowi redukowała noworodkowe zakażenia HIV 

o 13%, ale duża liczba przypadków oporności oraz 

opisywane od niedawna przypadki zapalenia wątroby 

prowadzące do zgonu spowodowały ponowne badania

background image

Nie-nukleozydowe inhibitory 

odwrotnej transkryptazy

Efawirenz
• dobra dostępność po podaniu p.o., stosowany 

1xdz ze względu na długi T1/2 – 50h

• przechodzi do oun w 1%, ale działania 

niepożądane: bezsenność, koszmary senne, 

czasem objawy psychotyczne

• Działanie teratogenne we wczesnym okresie 

ciąży (wady rozwojowe mózgu i rdzenia 

kręgowego)

• Działania niepożądane grupy: wysypki skórne 

(newirapina 16%, efawirenz 27%), efawirenz: 

zaburzenia oun, ale tylko u 5% chorych 

wymagające odstawienia leku

background image

Nie-nukleozydowe inhibitory 

odwrotnej transkryptazy

Efawirenz
• Stosowany raz na dobę doustnie (wygoda)
• Stosowany wyłącznie w skojarzeniu z innymi 

lekami: 
(np.efawirenz+zydowudyna+lamiwudyna)

• Lepsza skuteczność schematów zawierających 

efawirenz związana z lepszym przestrzeganiem 
schematów dawkowania

• Pomyślnie stosowany u chorych, u których 

wcześniejsze schematy nie przyniosły efektu

• Stosowany szeroko w krajach rozwijających się 

(wygoda, skuteczność, długotrwała tolerancja)

background image

Inhibitory proteazy

Ritonawir
Amprenawir, atazanawir, darunawir, fosamprenawir, 

indinawir, lopinawir, nelfinawir, saquinawir, timpranawir

• związki zbliżone do białek, hamujące działanie wirusowej 

proteazy aspartylowej

• proteaza jest homodimerem składającym się z dwóch 

monomerów aminokwasowych, w skład każdego wchodzi reszta 

kwasu asparaginowego, niezbędna do procesu katalizy

• ludzkie proteazy aspartylowe są w większości homodimerami i 

nie są wrażliwe na działanie proteaz

• Lek zapobiega proteolitycznemu rozkładowi poliprotein HIV, do 

których należą istotne strukturalnie oraz enzymatycznie składniki 

wirusa. Uniemożliwi to metamorfozę wirusa do jego dojrzałych, 

zakaźnych postaci.

• Stosowne jako jedyne leki u zakażonych HIV powodują 100-1000 

razy zmniejszenie stężeń RNA HIV w ciągu 12 tygodni (efekt jak 

NNRTI)

background image

Inhibitory proteazy

Ritonawir
Amprenawir, atazanawir, darunawir, fosamprenawir, 

indinawir, lopinawir, nelfinawir, saquinawir, 

timpranawir

• Wiąże i blokuje proteazy HIV-1, HIV-2
• Stosowany p.o 2xdz, często w połączeniu z innymi 

inhibitorami proteaz (np. lopinawir)

• Silny inhibitor CYP3A4, ale stopień zahamowania 

zmienny

• Rozpoczyna się od małej dawki, stopniowo zwiększanej 

w ciągu kilku dni

• Działanie niepożądane: objawy ze strony przewodu 

pokarmowego (nudności, wymioty, biegunka) ustępują 

zazwyczaj w ciągu 4 tygodni, zaburzenia w obrazie krwi, 

objawy ze strony oun, hiperglikemia

background image

Inhibitory polimerazy DNA

Acyklowir
Cidofowir, famcyklowir (prolek 

pencyklowiru), gancyklowir, 
odoksurydyna, pencyklowir, 
walacyklowir (prolek acyklowiru), 
walgacyklowir (prolek gancyklowiru)

Foskarnet

background image

Inhibitory polimerazy DNA

Analog dezoksyguanozyny, wnika 

wybiórczo do komórek zakażonych 
Herpes, ulega następnie fosforylacji przy 
udziale wirusowej kinazy tymidynowej do 
monofosforanu acyklowiru, który ulega 
dalszej fosforylacji do di- i trifosforanu 
acyklowiru. Następnie wchodzi w reakcję 
z polimerazą DNA wirusa, co powoduje 
jej zablokowanie i zahamowanie 
replikacji wirusa. 

background image

Inhibitory polimerazy DNA

Oporność:
Brak lub częściowa produkcja wirusowej 

kinazy tymidynowej - najczęściej

Zmiana swoistości substratowej kinazy 

tymidynowej (np. fosforylacja tymidyny a 
nie acyklowiru)

Zmiana wirusowej polimerazy DNA

background image

Inhibitory polimerazy DNA

Wrażliwe na acyklowir są: 
wirusy opryszczki pospolitej (HSV-1, 

HSV-2 o połowę mniej), 

ospy wietrznej i półpaśca (VZV), 

Epsteina-Barr (EBV) około 10 razy mniej

cytomegalii (CMV) – 

brak skuteczności 

terapeutycznej, ale stosowany w profilaktyce zakażeń 

CMV u chorych z obniżoną odpornością, np. u biorców 

przeszczepu szpiku kostnego

Wysokie stężenia acyklowiru nie wpływają 

na wzrost niezakażonych komórek ssaków

background image

ACYKLOWIR

Stosowany   głównie w zakażeniach 

wirusami  : HSV typ 1 i 2 oraz VZV

U osób z obniżoną odpornością 

immunologiczną ( np. po 
przeszczepach )

    zapobiega uaktywnieniu się wirusów 

       HSV i VZV

background image

Zastosowanie kliniczne 

ACIKLOWIRU

• HSV typu 1 i 2 oraz VZV

Jest lekiem z wyboru w:
•  zapaleniach rogówki ( HSV )
•  nawrotowej oraz pierwotnej opryszczce 

narządów płciowych

• zapalenia mózgu
• u osób ze zmniejszoną odpornością 

immunologiczną (np. u biorców 

przeszczepów)

background image

Inhibitory polimerazy DNA

Stosowany doustnie, dożylnie, miejscowo (słabe 

wchłanianie)

Dobra dystrybucja do płynów organizmu, w tym 

do cieczy wodnistej, płynu mózgowo-

rdzeniowego

Działania niepożądane: krystalizacja leku w 

kanalikach i cewkach zbiorczych (głównie przy 

podaniu i.v., powolny wlew minimalizuje ryzyko)
Może wywołać miejscowe objawy podrażnienia i 

zapalenia żył po podaniu dożylnym 
Poza tym nudności, wymioty i rzadko 

neurotoksyczność (1-4%): zaburzenia czucia, 

drżenie, drgawki, objawy pozapiramidowe, stany 

majaczenia

background image

ACYKLOWIR

• Jest dość dobrze tolerowany
• Niekiedy powoduje przejściowy
          mocznika i kreatyniny,
           aktywności  ALT i AST,
            zaburzenia neurologiczne,
            zapalenie żył w miejscu 

podawania.

background image

ACYKLOWIR

Przeciwwskazania:
• CIĄŻA
• LAKTACJA
• USZKODZENIE NEREK

background image

GANCYKLOWIR

• Nukleozydowy syntetyczny analog 2-

deoksyguanozyny –

   aktywny wobec wirusa CMV

background image

Gancyklowir

Ze względu na znaczną toksyczność 

stosowany jest jedynie u chorych z 
obniżoną odpornością:

W ciężkich zakażeniach CMV:
• zapalenie siatkówki
• zapalenie płuc
• zapalenia przewodu pokarmowego
• zakażeniu CMV w AIDS

background image

Działania niepożądane

 Uszkodzenie szpiku: neutropenia, 

małopłytkowość, niedokrwistość, eozynofilia. 

 Zaburzenia żołądkowo-jelitowe (biegunka, 

nudności, utrata łaknienia, wymioty, 
zapalenie trzustki)

 Odczyny zapalne w miejscu iniekcji, zapalenie 

żył. 

 Rzadko (poniżej 1%) występują także: 

zaburzenia neurologiczne (drgawki, bóle 
głowy) i psychiczne (omamy, lęk, 
nadpobudliwość nerwowa, psychozy

background image

Działania niepożądane

 Ze strony układu oddechowego: 

duszność, nasilenie kaszlu. 

 Ze strony skóry: trądzik, osutka, 

pocenie się

  Zwiększenie stężenia kreatyniny i 

mocznika, zwiększenie aktywności LDH 
i AST, ALT, aktywności fosfatazy 
alkalicznej, 

   hipokaliemia, hiponatremia, 

hipoglikemia, kwasica. 

background image

Działania niepożądane

• Ze strony układu krążenia mogą 

wystąpić: nadciśnienie lub 
niedociśnienie, zaburzenia rytmu 
serca, zatrzymanie czynności serca, 
zawał serca. 

background image

Przeciwwskazania

 Nadwrażliwość na gancyklowir 
 Nie zaleca się stosowania w przypadku znacznej 

neutropenii (liczba granulocytów <500/ml), 
małopłytkowości (<25 000/ml). 

 Ostrożnie podawać chorym z niewydolnością 

nerek (konieczne jest zmniejszenie dawki). 

 W badaniach przedklinicznych wykazano 

działanie teratogenne i karcinogenne; 
gancyklowir hamuje również spermatogenezę i 
upośledza płodność.

  Ostrożnie u osób w podeszłym wieku. 

 

background image

Inhibitory polimerazy DNA

Foskarnet
Inhibitor wszystkich wirusów opryszczki oraz 

HIV

Hamuje wirusową syntezę kwasu 

nukleinowego poprzez bezpośrednie 
działanie na polimerazę DNA oraz odwrotną 
transkryptazę HIV

Stosowany i.v w leczeniu zapaleń 

siatkówki wywołanych przez CMV oraz 
zakażeń HSV i VZV opornych na 
acyklowir

background image

Inhibitory polimerazy DNA

Foskarnet

Badania porównawcze foskarnetu i gancyklowiru wykazały, że ich 

skuteczność u chorych z AIDS z zapaleniem siatkówki wywołanym przez 

CMV jest porównywalna z placebo, ale w grupie leczonej foskarnetem 

obserwowano wzrost całkowitej przeżywalności. Może to wynikać z 

aktwyności foskarnetu przeciw HIV, ale chorzy przestają stosować 

foskarnet 3 razy częściej niż gancyklowir z powodu działań 

niepożądanych.

Skojarzenie gancyklowiru z foskarnetem jest skuteczniejsze niż 

stosowanie tych leków oddzielnie

Skojarzenie może być stosowane u chorych  z zakażeniami CMV opornymi 

na gancyklowir po przeszczepieniu narządów

Foskarnet przynosi korzyści w leczeniu innych objawów CMV u chorych na 

AIDS lub po przeszczepach, ale nie wykazuje skuteczności w zapaleniu 

płuc wywołanym CMV u chorych po przeszczepieniu szpiku kostnego

Śluzówkowo-skórne zakażani HSV oporne na acyklowir – stosowanie 

foskarnetu spowodowało zaprzestanie wydalania wirusów i całkowite 

wyzdrowienie u około ¾ chorych

background image

Inhibitory polimerazy DNA

Foskarnet

Działania niepożądane:
Nefrotoksyczność oraz hipokalcemia
U około 50% - wzrost stężenia kreatyniny we krwi, w większości 

odwracalne po przerwaniu stosowania leku

Czynniki ryzyka: szybki wlew, duże dawki, wcześniejsza niewydolność 

nerek, równoczesne stosowanie leków nefrotoksycznych

Objawy ze strony oun: bóle głowy (25% chorych), drżenie, 

pobudzenie, napady padaczki, halucynacje

Inne; wysypki, gorączka, nudności, wymioty, brak apetytu 

leukopenia, zmiany w EKG, zakrzepowe zapalenie żył związane z 
infuzją iv

Badania przedkliniczne; działanie mutagenne u zwierząt: 

nieprawidłowości zębów i kości. Bezpieczeństwo stosowania u 
kobiet w ciąży - nieznane

background image

Inhibitory neuraminidazy

Oseltamiwir (Tamiflu)
Zanamiwir (Relenza
)
Neuraminidaza wirusa grypy odszczepia końcowy kwas 

sialowy i umożliwia rozpoznawanie przez wirusowe 

hemaglutyniny receptorów, obecnych na powierzchni 

komórek, w wirusach potomnych oraz w wydzielinie 

oddechowej

Te reakcje enzymatyczne są niezbędne do uwalniania 

wirusów z zakażonych komórek. Interakcja 

oseltamiwiru z neuraminidazą powoduje zmianę 

konformacyjną w obrębie aktywnego miejsca enzymu i 

blokuje jego aktywność. Zahamowanie neuraminidazy 

prowadzi do agregacji wirusów na powierzchni 

komórek oraz zmniejszania namnażania wirusów w 

drogach oddechowych

background image

Inhibitory neuraminidazy

Oseltamiwir
Silny, selektywny inhibitor neurotransmidaz 

wirusa grypy A i B

Fosforan oseltamiwiru - prolek estru etylowego 

pozbawiony działania przeciwwirusowego

Karboksylan oseltamiwiru – siła i spektrum 

działania jak zanamiwir

Hamuje wirusy grypy A oporne na 

amantadynę i rimantadynę oraz niektóre 
odmiany oporne na zanamiwir

background image

Inhibitory neuraminidazy

Oseltamiwir
p.o., szybkie wchłanianie, rozkładany przez eserazy 

w przewodzie pokarmowym i w wątrobie do 
aktywnego karboksylanu

Biodostępność karboksylanu 80%
Tmax  2,5-5 h
Pokarm nie zmniejsza biodostępności, redukuje 

ryzyko nietolerancji ze strony przewodu 
pokarmowego

Stężenie w płynie pęcherzykowym, uchu 

środkowym, zatokach zbliżone do stężeń w osoczu

Wydalane w formie niezmienionej przez nerki

background image

Inhibitory neuraminidazy

Oseltamiwir
Działania niepożądane; objawy ze strony 

przewodu pokarmowego, łagodne lub 
umiarkowane, ustępują po 1-2 dniach, 
częstość 10-15% w leczeniu i 5% w 
profilaktyce

Leczenie i Profilaktyka zakażeń 

wirusami grypy A i B (stosować do 
36-48H od wystąpienia pierwszych 
objawów).

background image

Inhibitory neuraminidazy

Zanamiwir
Analog kwasu sialowego, który silnej i 

bardziej swoiście hamuje neuraminidazy 

wirusów grypy A i B

Doustne inhalacje suchego proszku w 

nośniku laktozowym

Urządzenie aktywowane oddechem i 

wymaga współpracy ze strony chorego

Dobrze tolerowany
Leczenie i Profilaktyka zakażeń 

wirusami grypy A i B

background image

Leki przeciwgrypowe

• amantadyna i rimantadyna

• Hamowanie wczesnego etapu replikacji wirusów 

(etap utraty płaszcza)

• Działanie na ostatnie etapy gromadzenia wirusów 

(prawdopodobnie przez zmianę przetwarzania 

hemaglutynin)

• Główne miejsce działania – białko M2 wirusa grypy 

A, które pełni funkcję kanału jonowego

• Pierwotna oporność rzadka, ale jest np. w wirusie 

H5N1 i łatwo nabywana na drodze pasażu wirusów 

w obecności leku (około 30% osób leczonych, 

często u osób z obniżoną opornością)

• Krzyżowa wrażliwość i oporność

• Objawy niepożądane: oun i przewód pokarmowy

• Leczenie i profilaktyka zakażeń wywołanych 

przez wirusa grypy typu A (obecnie nie 

stosowane – działania niepożądane, oporność 

> 90%)

background image

Leki stosowane przeciw 

wirusom zapalenia wątroby

• Adefowir
• Interferony
• Lamiwudyna –analog nukleozydowy, 

inhibitor odwrotnej transkryptazy HIV 
oraz polimerazy DNA HBV

• Rybawiryna – analog nukleozydu 

purynowego

• Tenofowir

background image

Leki stosowane przeciw 

wirusom zapalenia wątroby

Adefowir

• Inhibitor licznych DNA i RNA wirusów, kliniczne 

zastosowanie tylko w HBV (leczenie przewlekłych 

zakażeń HBV, także u osób opornych na lamiwudynę)

• Skuteczny w stosunku do szczepów opornych na lamiwudynę

• Adefowir jest przekształcany w difosforan, działa jako 

kompetycyjny inhibitor wirusowej polimerazy DNA oraz 

odwrotnej transkryptazy i służy jako terminator syntezy 

wirusowego DNA

• Stosowany jako dipiwoksyl adefowiru, wchłania się szybko, w 

jelitach uwalnia adefowir, biodostępność 30-60%

• Pokarm nie wpływa na biodostępność

• Oporność u około 4% chorych przewlekle zakażonych HBV

• Działania niepożądane: zależna od dawki nefrotoksyczność i 

zaburzenia kanalikowe: azotemia, hipofosfatemia, kwasica, 

cukro- i białkomocz ustępujące kilka miesięcy po odstawieniu 

leku

background image

Leki stosowane przeciw 

wirusom zapalenia wątroby

Interferony (IFN)

Działanie przeciwwrusowe, przeciwmitotyczne, 

immunomodulujące

Fizjologicznie: alfa, beta, gamma
Alfa – przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu 

B i C (s.c.)

Beta – stwardnienie rozsiane (s.c, i.m.)
IFN pegylowane – wiązane z dużymi, obojętnymi 

cząsteczkami glikolu polietylenowego (PEG): 

spowolnienie wchłaniania, zmniejszenie klirensu 

nerkowego,  wyższe, dłużej utrzymujące się 

stężenia w surowicy

Działania niepożądane………………..

background image

Działanie przeciwwirusowe 

IFN:

• Hamuje wewnątrzkomórkową 

syntezę 

    RNA i DNA wirusa czyli hamuje 

namnażanie się wirusa.

background image

INTERFERONY

charakterystyka

W leczeniu zakażeń HCV mają 

zastosowanie:

• Rekombinowane IFN alfa (różniące się 

składem aminokwasów)

• Pegylowane IFN alfa   (zawierające 

rekombinowane IFN alfa, różniące się 

wielkością cząsteczki pegylującej)

• Naturalne IFN alfa z ludzkich leukocytów

background image

INTERFERONY PEGYLOWANE

Przyłączenie do cząsteczki 

rekombinowanego  („klasycznego”)  
IFNa poletylenoglikolu powoduje:

•  Zwolnienie absorpcji i wydłużenie 

klirensu IFNα z ustroju

• Ochronę substancji czynnej przed 

degradacją  przez proteazy tkankowe

background image

Leki stosowane przeciw 

wirusom zapalenia wątroby

Lamiwudyna

Doustnie
Biodostępność 80%,
Dobrze dystrybuowana
Dobrze tolerowana – wzrost stężenia 

aminotransferaz, a nawroty wzrostu po 
zakończenia terapii u około 15%

Leczenie przewlekłe zapalenia wątroby HBV u 

dorosłych i dzieci

Oporność narastająca wraz z czasem trwania terapii

background image

Leki stosowane przeciw 

wirusom zapalenia wątroby

Rybawiryna

In vitro hamuje replikację wielu wirusów DNA i RNA (orto-, mykso-, 

paramykso-, arena-, bunia-, flawiwirusów

Działanie przeciwwirusowe wiąże się ze zmianą puli komórkowych 

nukleotydów oraz zahamowaniem syntezy wirusowego 

informacyjnego RNA

Wymaga fosofrylacji do mono-, di- i trifosforanowych pochodnych
W przypadku większości wirusów nie stwierdzono niebezpieczeństwa 

pojawienia się oporności na rybawirynę, z wyjątkiem wirusów HCV

W przewlekłych zakażeniach HCV stosuje się standardowo 

rybawirynę p.o + pegIFN alfa (skuteczność czyli trwały zanik 

wirusa w surowicy krwi w 50-80% w zależności od genotypu wirusa)

Rybawiryna w aerozolu jest zatwierdzona w USA do leczenia zapaleń 

oskrzeli i płuc wywołanych RSV u hospitalizowanych dzieci

Rybawiryna i.v i/lub aerozol stosowana była niekiedy do leczenia ciężkich 

zakażeń wirusem grypy oraz pacjentów z obniżoną odpornością 

zakażonych adenowirusami, wirusem krowianki, paragrypy lub odry

background image

Rebetol – 200 mg rybawiryny

Copegus – 200 mg, 400 mg 

rybawiryny

• Należy podawać rano i wieczorem z 

posiłkiem

• Nie stosować w monoterapii 
• Stosować zawsze w skojarzeniu z 

peginterferonem α albo interferonem alfa

•  

background image

Leczenie ostrego wirusowego 

zapalenia wątroby typu C

              MONOTERAPIA

• INTERFERONY naturalne 

(Alfaferon )

• INTERFERONY rekombinowane ( IFN 

α 2a – Roferon, IFN α 2b Intron A )

• INTERFERONY pegylowane

background image

Leczenie przewlekłego wirusowega 

zapalenia wątroby typu C

• Standardem jest  terapia skojarzona 

:

             IFN α pegylowany
                                     i
              Rybawiryna

background image

Leczenie pwzw typuC 

Terapia trójlekowa:

• IFN alfa pegylowany
• Rybawiryna
• Inhibitory proteazy: TELAPREVIR
                                    BOCEPREVIR

background image

RETERAPIA p.w.z.w. typu C

• Według zasad wcześniej podanych 
• Należy stosować inne preparaty IFN 

alfa niż w terapii nieskutecznej

background image

•Należy dążyć do podjęcia 

leczenia we wczesnych 
etapach choroby  ponieważ 
jest większa szansa sukcesu 
terapeutycznego

.

background image

• Redukcja dawek lub przerwa w 

terapii zwiększają  ryzyko 
niepowodzeń terapeutycznych

background image

PRZECIWWSKAZANIA DO 

STOSOWANIA LECZENIA 

SKOJARZONEGO

• Ciąża, karmienie piersią
• Choroba psychiczna istniejąca lub w 

wywiadzie, ciężka depresja, próby lub 
skłonności samobójcze

• Ciężka choroba serca w wywiadzie
(niestabilna lub nie poddająca się 

leczeniu w ciągu ostatnich 6 
miesięcy)

background image

• Przewlekła niewydolność nerek lub 

klirens kreatyniny <50 ml/min

• Ciężkie choroby autoimmunologiczne
• Zdekompensowana marskość wątroby
• Choroby tarczycy nie poddające się 

konwencojnalnemu leczeniu

• Padaczka i inne zaburzenia czynności 

OUN

background image

UWAGA

• Niedokrwistość związana  z 

podawaniem rybawiryny może być 

przyczyną niewydolności serca i 

zaostrzenia choroby wieńcowej

• Bad. wzroku przed rozpoczęciem 

leczenia IFNα i okresowe bad. w 

trakcie leczenia, zwłaszcza u 

pacjentów mających choroby 

związane z rozwojem retinopatii: 

cukrzyca, nadciśnienie.

background image

Leczenie przewlekłego wirusowego 

zapalenia wątroby typu B

Głównym celem –
• uzyskanie trwałego zaniku HBV 
• i następnie eliminacja HBsAg
•  zapobiec  marskości wątroby i 

pierwotnemu rakowi wątroby

background image

U chorych z wzw typu B bez marskości 

leczenie anty HBV ma spowodować:

• Zahamowanie 
• Spowolnienie
• Regresja zmian zapalnych i włóknienia 

wątroby

Chorzy z marskością wyrównaną – 

zahamować progresję do marskości 

niewyrównanej

background image

Leki zarejestrowane do leczenia 

HBV

• Interferon rekombinowany alfa 2a i alfa 2b
• Interferon pegylowany (PegIFN) alfa 2a 
• Analogi:
ADEFOWIR
ENTEKAWIR
LAMIWUDYNA
TELBIWUDYNA
TENOFOWIR

background image

Oporność po 5 latach terapii

• Lamiwudyna – 60%
• Adefowir – 16-18%
• Entekawir – 1,5%
• Tenofowir – 0%

background image

Monoterapia –w leczeniu 

HBV

• PegIFN alfa 2a   -    PEGASYS 

• Entekawir,   tenofowir 

– mają 

największy potencjał hamowania 
replikacji HBV oraz wysoką barierę 
oporności.

background image

Kwalifikacja do leczenia

PegIFN –alfa 2a

          Czynniki warunkujące lepszą 

odpowiedź terapeutyczną:

• Pacjenci  nie będący w podeszłym wieku
• Względnie niska wartość wiremii
• Aktywność ALT > 3 krotność górnej 

granicy normy

• Wyraźnie zaznaczona aktywność zmian 

zapalnych w wątrobie

background image

Decyzja o leczeniu pwzw typu 

B

• Wielkość wiremii
• Aktywność ALT
• Zmiany histopatologiczne
• Wiek pacjenta
• Jego preferencje do wyboru leku

background image

Inne leki

Imikwimod
Lek immunomodulujący stosowany w 

miejscowym leczeniu kłykcin kończystych

In vitro pozbawiony działania 

przeciwwirusowego i 

przeciwproliferacyjnego, aktywuje cytokiny i 

chemokiny o działaniu przeciwwirusowym

Stosowany miejscowo w postaci 5% kremu
Działania niepożądane: miejscowy rumień, 

łuszczenie naskórka, świąd, pieczenie, 

rzadziej nadżerki i owrzodzenia

background image

Preparaty i dawkowania

background image

ACYKLOWIR

• ZOVIRAX fiolki 0,250 i 0,500
tabl. 0,2  0,4  0,8 , zawiesina doustna: 

0,2 i 0,4/5ml, 

• ACIX fiolki 0,250  0,500
• HERPESIN tabl. 0,200  0,400 mg
   fiolki 0,250
• HEVIRAN tabl.0,2  0,4 i 0,8
• ANTIVIR tabl.0,2,  

background image

• Acyclovir   - 3% maść do oczu, 
• Cusiviral  -  3% i maść do oczu, 
• Virolex  -  3% maść do oczu,
• Zovirax  - 3  % maść do oczu

ACYKLOWIR

background image

ACYKLOWIR

• Antivir – 5% krem,
• Awirol  -  5% krem,
• Cusiviral -  5% krem,
• Virolex  -  5% krem,
• Zovirax  - 5% krem

background image

Heviran po

• W ospie wietrznej dorośli i dzieci > 

40 kg 800 mg 4 x/dobę przez 5 – 7 
dni, dzieci młodsze :80 mg/kg/dobę

• W półpaścu dorośli 800 mg co 4 

godziny(5x/dobę) przez 7 dni

• W HSV dorośli 200 mg co 4 godziny
( 5x/dobę przez 5 - 10 dni)

background image

Immunoglobulina przeciw 

wirusowi VZV

• VARITECT

• Ampułki po 5 ml, 20 ml i 50 ml
• Dawkowanie: profilaktycznie 
1 ml /kg mc,  leczniczo 2 ml / kg mc
(1 ml zawiera 100 mg)

background image

GANCYKLOWIR

• Preparaty :
CYMEVENE (fiolki 0,5, kaps.0,25)
CYMEVEN (fiolki 0,5 )
CYMEVAN(flakony 0,5 )
CYTOVENE,
VALCATE( iv i po,implanty 

doszklistkowe )

background image

GANCYKLOWIR  -  dawkowanie 

• 5 mg/kg mc  2 x na dobę przez 14 

-21 dni we wlewie dożylnym co 
najmniej przez 1 godzinę( stężenie 
leku nie większe niż 10 mg/ml )

• Leczenie podtrzymujące (dorośli ) 

doustnie 3 x 1 g lub 6 x 500 mg

background image

Immunoglobulina przeciw CMV

CYTOTECT

• Głównie IgG,    śladowe  IgA i IgM 

  fiolki: 1g/10 ml,  2g/20 ml,  5g/50 ml
Podaje się we wlewie doż., 

maksymalna dawka jednorazowa 150 
mg/kg m.c.

background image

PEGINTRON

50, 80,100, 120,150 µg/0,5 ml

• Peginterferon α 2b skoniugowany z 

glikolem monome 
toksypolietylenowym

• Dawkowanie 1xwtyg.podskórnie, w 

monoterapii : 0,5 lub 
1,0µg/kg/tydzień

   terapia skojarzona: 1,5µg/kg/tydzień

background image

PEGASYS 

            peginterferon α-2a          

Roche

• 1 ampułkostrzykawka zawiera 
135 µg lub180 µg peginterferonu 

alfa2a

W 0,5 ml roztworu do wstrzykiwań
(podskórnie w skórę brzucha lub uda )

background image

Interferony pegylowane

• Peg IFN alfa: alfa2a z cząsteczką Peg 

o wielkości 40kD (czas półtrwania 60-
80godz., metabolizm wątrobowy)

• PegIFN alfa: alfa2b z cząsteczką Peg 

o wielkości 12 kD (czas półtrwania 
40godz., wydalanie przez nerki). 

background image

Masa ciała 

pacjenta(kg)

Dawka dobowa 

rybawiryny

Ilość kapsułek 

200mg

                < 65

            800 mg

 4 (2 rano,

     2 wieczorem)

              65  -  85

           1000 mg

5 (2 rano, 

    3 wieczorem)

              >85

           1200 mg

6 (3 rano, 

    3 wieczorem)

background image

Immunoglobulina przeciw HBsAg

• Gamma anty HBs 200  : 200 j.m.  (i.m.)
• Gamma anty HBs 1000 : 1000 j.m (i.m.)   
Dawkowanie: noworodkom 200 j.m, 
dzieciom 20 j.m /kg m.c    , dorosłym 1000 j.m 

• Hepatect  0,2 g /2 ml( 1 amp ) roztwór do wlewu 

doż.

Dawkowanie:     0,12 – 0,2 ml/kg m.c ( max. 10 ml )
       noworodki : 0,4 ml/kg m.c doż.
1 ml zawiera 50 j.m. przeciwciał p.wirusowi HBV


Document Outline