Konflikt

y

Od początku swojego istnienia kontynent europejski borykał
się z wieloma problemami związanymi z różnorodnymi
dziedzinami życia. Dzisiejsze problemy w przeważającej
większości spowodowały zmiany jakie zaszły na Starym
Kontynencie w ostatnich kilkudziesięciu latach a szczególnie
trwający kilkadziesiąt lat podział Europy. Po II wojnie
światowej ożywiły się ruchy narodowo-wyzwoleńcze.
Żywiołowy proces dekolonizacyjny wpłynął na zmianę
nazewnictwa geograficzno-politycznego. Z mapy politycznej
zniknęły takie nazwy jak: imperium czy kolonia. Zmieniły się
nazwy wielu krajów, miast a nowo powstałe niezależne
państwa wracały do nazw narodowych z okresu
przedkolonialnego. Jednak wiele z tych zmian było
poprzedzone krwawymi konfliktami zbrojnymi i okupione
śmiercią tysięcy bojowników a nierzadko niewinnych cywili.
Konflikty zbrojne nie omijają także dzisiejszej, zdawało by się
tak dobrze rozwiniętej, cywilizacyjnie Europy. W ciągu
ostatnich dwóch dekad kontynent europejski był świadkiem
kilku poważnych konfliktów zbrojnych.

Wojna chorwacka 1991-

1995

Pierwszym konfliktem na który

należało by zwrócić uwagę to

wojna chorwacka w latach 1991-

1995. Po II wojnie światowej

Jugosławia była państwem

federacyjnym obejmującym 6

republik (Serbia, Chorwacja,

Bośnia i Hercegowina,

Macedonia, Słowenia,

Czarnogóra) i 2 prowincje

autonomiczne w ramach Serbii

(Wojwodina i Kosowo). Przyjęty

model ustrojowy zakładał

szeroką samorządność w ramach

ustroju socjalistycznego i

federalizm.

Zwieńczeniem tych tendencji była konstytucja Jugosławii z 1974

roku nadająca republikom bardzo szeroką autonomię, włącznie z

teoretycznym prawem wystąpienia z federacji. Federacyjny

ustrój Jugosławii nie zapobiegł powstawaniu tendencji

odśrodkowych. W największej skali występowały one w

Chorwacji, która w okresie II wojny światowej miała epizod

własnej państwowości jako marionetkowego reżimu

kolaborującego z III Rzeszą. Wyraźne tendencje separatystyczne

były też wśród Albańczyków z Kosowa, gdzie nawoływano

zarówno do połączenia się z niepodległą Albanią jak i do

islamskiego radykalizmu. Do 1980 roku jedność Jugosławii

utrzymywała się w dużej mierze dzięki niekwestionowanemu

autorytetowi prezydenta - marszałka Josipa Broz Tito -

przywódcy partyzantów z okresu II wojny światowej. Po jego

śmierci (4 maja 1980) napięcia etniczne i polityczne wystąpiły z

nową siłą. Dodatkowo pogłębiał je narastający kryzys

gospodarczy, w wyniku którego inflacja sięgnęła w w 1989 roku

aż 2000%. Jesienią 1989 roku w Słowenii i Chorwacji powstały

pierwsze niekomunistyczne partie polityczne, a rok później

wygrały one w lokalnych wyborach.

2 lipca 1990 roku rząd Słowenii ogłosił suwerenność,

potwierdzoną 23 grudnia w referendum. W dniach 20-21

lutego 1991 roku Chorwacja i Słowenia wprowadziły w

swych konstytucjach poprawki umożliwiające secesję. 19

maja 1991 roku w Chorwacji odbyło się referendum w

którym 94% głosujących opowiedziało się za

niepodległością. Na terenie obu republik, a zwłaszcza

Chorwacji, narastały napięcia etniczne, dochodziło do

rozlewu krwi, nakręcającego spiralę nienawiści. Kwestią

wywołującą głębokie spory była interpretacja zawartego w

konstytucji federalnej prawa do secesji. Secesjoniści

uważali, iż z federacji występować mogą poszczególne

republiki w całości, natomiast Serbowie (którzy stanowili

znaczną część ludności każdej z republik) twierdzili, że

prawo to przysługuje poszczególnym nacjom. Zgodnie z tą

interpretacją np. Chorwaci mieli prawo wystąpić z federacji

jugosłowiańskiej, ale z kolei terytoria zamieszkane przez

mniejszość serbską miały prawo do secesji z państwa

chorwackiego. Spór ten był podstawową przyczyną

krwawych walk, które toczyły się w latach 1991-1995.

Słowenia ogłosiła niepodległość 25 czerwca 1991 roku,

jednocześnie z Chorwacją. Aby zapobiec secesji republiki,

władze federalne w Belgradzie zdecydowały o użyciu wojska

(Jugosłowiańskiej Armii Ludowej). Przeciwko 35 tysiącom

żołnierzy armii federalnej (liczącej łącznie 180 tysięcy

żołnierzy) stanęło ok. 26 tysięcy członków obrony

terytorialnej (rezerwowej formacji paramilitarnej) i

policjantów. Walki w Słowenii trwały do 7 lipca 1991 roku,

gdy pod naciskiem Wspólnoty Europejskiej zawarto

trzymiesięczne zawieszenie broni i zamrożono deklaracje

niepodległościowe Słowenii i Chorwacji. Stan ten trwał do 8

października, gdy pod wpływem sytuacji w sąsiedniej

Chorwacji, Słowenia ponownie zadeklarowała swą

niepodległość. Jak już wspomniano, Chorwacja ogłosiła

niepodległość 25 czerwca 1991 roku. Doprowadziło to do

wybuchu starć pomiędzy Chorwatami a miejscowymi

Serbami, którym poparcia udzielała armia federalna. Trzonem

sił chorwackich były oddziały policji i obrony terytorialnej,

pośpiesznie wzmacnianej sprzętem zdobytym w magazynach

armii federalnej.

We wrześniu 1991 roku

walki wybuchły na nowo,

zwłaszcza w Sławonii

(północno-wschodnia

Chorwacja) i Dalmacji, zaś 8

października 1991 roku

Chorwacja ponownie

zadeklarowała

niepodległość. Walki na

terenie Chorwacji miały

bardzo ciężki przebieg, zaś

ludność cywilna poniosła

wysokie straty, zarówno w

trakcie działań bojowych,

jak i w wyniku czystek

etnicznych dokonywanych

przez obie strony.

Do najcięższych walk w wojnie o niepodległość Chorwacji
doszło podczas oblężenia Vukovaru (sierpień - listopad
1991) i Dubrownika (październik 1991 - maj 1992). 19
grudnia chorwaccy Serbowie proklamowali niepodległość
Republiki Serbskiej Krajiny, opowiadającej się za
związkiem z Jugosławią. W styczniu 1992 roku weszło w
życie zawieszenie broni, do strefy walk wkroczyły oddziały
pokojowe ONZ, zaś armia federalna wycofała się z
Chorwacji. Republika Serbskiej Krajiny pozostała jednak
faktycznie niezależna.

Wejście w życie zawieszenia broni nie spowodowało
całkowitego zaprzestania walk, które toczyły się wciąż na
niewielką skalę. Wojska chorwackie interweniowały też
kilkakrotnie w wojnie w sąsiedniej Bośni i Hercegowinie.
W 1994 miały miejsce, zakończone niepowodzeniem,
negocjacje pomiędzy władzami Chorwacji i Republiki
Serbskiej Krajiny.

W maju 1995 roku wojska chorwackie
przeprowadziły "Operację Błysk" w wyniku
której zajęły zachodnią część Sławonii, W
sierpniu miała miejsce "Operacja Burza",
która doprowadziła do upadku Republiki
Serbskiej Krajiny i exodusu Serbów z
Chorwacji.

Wojna w Bośni 1992-

1995

Kolejny konflikt warty zaznaczenia to wojna
w Bośni i Hercegowinie w latach 1992-1995.
Sytuacja w Republice Bośni i Hercegowiny
była tym bardziej skomplikowana, że
zamieszkiwały ją trzy grupy etniczne -
Bośniacy (muzułmanie, 43% populacji),
Serbowie

(31%)

i

Chorwaci

(17%).

Społeczności Serbów i Chorwatów ciążyły ku
swym ojczystym terytoriom, zaś społeczność
muzułmańska dążyła do niepodległości.

W dniach 29 luty - 1 marca 1992 roku odbyło się
referendum w sprawie niepodległości,
zbojkotowane w większości przez bośniackich
Serbów, w którym większość głosujących
opowiedziała się za niepodległością. Niepodległość
Bośni i Hercegowiny została proklamowana 5
marca 1992 roku.

Podjęta w marcu 1992 roku przez Wspólnotę
Europejską próba zapobieżenia wybuchowi
konfliktu zbrojnego zakończyła się niepowodzeniem
wobec sprzeciwu przywódcy bośniackich
muzułmanów Aliji Izetbegovića. Doprowadziło to
ostatecznie do wybuchu konfliktu zbrojnego w
Bośni na przełomie marca i kwietnia 1992 roku.

W kwietniu 1992 roku Bośnia i Hercegowina
została uznana przez społeczność
międzynarodową, oraz podjęto decyzję o
skierowaniu do nowego państwa oddziałów
rozjemczych pod egidą ONZ. W lipcu 1992 roku
Chorwaci powołali w Bośni tzw. Chorwacką
Republikę Herceg-Bośni, a miesiąc później
Serbowie utworzyli Republikę Serbską. Te quasi-
państwa otrzymywały wsparcie ze swych
macierzystych terytoriów, których przywódcy -
prezydent Serbii Slobodan Milošević i prezydent
Chorwacji Franjo Tudjman - uzgodnili potajemnie
podział Bośni i Hercegowiny. Poparcie dla
bośniackich Muzułmanów wyrażały państwa
islamskie, w tym Iran

Wojna w Bośni i Hercegowinie była niezwykle

brutalna. Wszystkie strony stosowały na
szeroką skalę czystki etniczne. Symbolami
wojny stały się: trwające 3 i pół roku oblężenie
przez Serbów Sarajewa i przeprowadzona
(także przez Serbów) masakra Muzułmanów w
Srebrenicy, której dokonano przy całkowitej
bezczynności broniących miasta wojsk ONZ.
Pod wpływem wiadomości o zbrodniach
wojennych

popełnianych

w

Bośni

i

Hercegowinie, w październiku 1992 roku ONZ
powołało komisję ds. zbadania zbrodni
wojennych. 22 stycznia 1993 roku powstał
specjalny

trybunał

ONZ

do

osądzenia

zbrodniarzy wojennych w byłej Jugosławii.

18 marca 1994 roku pod

naciskiem społeczności

międzynarodowej

przedstawiciele

Chorwatów i

Muzułmanów zawarli

porozumienie o

utworzeniu federacji.

Starano się jednocześnie

wywrzeć presję na

bośniackich Serbów,

czemu służyły m.in.

ataki lotnicze

wykonywane przez

samoloty państw NATO.

Ostatecznie 8 września 1995 roku w Genewie
rozpoczęły

się

rozmowy

pokojowe

pod

patronatem Stanów Zjednoczonych pomiędzy
delegacjami Bośni, Chorwacji i tzw. Nowej
Jugosławii (federacji Serbii i Czarnogóry).
Negocjacje, przeniesione następnie do Dayton
w Stanach Zjednoczonych, doprowadziły do
podpisania przez Slobodana Miloševića, Franjo
Tudjmana i Aliję Izetbegovića 14 grudnia 1995
roku układu pokojowego (tzw. porozumienie z
Dayton). Układ z Dayton kończący wojnę w
Bośni i Hercegowinie zakładał utrzymanie
podziału tego kraju na dwie części: federację
chorwacko-muzułmańską i część serbską, oraz
nadzór, w tym wojskowy, ze strony ONZ.

Konflikty w byłej Jugosławii zapisały się w historii
jako najkrwawszy konflikt zbrojny w Europie po II
wojnie światowej. Śmierć w tych wojnach poniosło
około 130 tysięcy ludzi (ok. 60 tysięcy Bośniaków,
35 tysięcy Serbów, 20 tysięcy Chorwatów, 10
tysięcy Albańczyków z Kosowa, 66 Macedończyków
i 18 Słoweńców) a liczba poszkodowanych w inny
sposób

(rannych,

zaginionych,

wypędzonych

podczas czystek etnicznych) sięga około miliona.
Wojny w byłej Jugosławii przyniosły ogrom
zniszczeń oraz położyły się ciężkim brzemieniem
na gospodarce zaangażowanych państw, zwłaszcza
Serbii, Bośni i Chorwacji. Pomimo upływu lat
sytuacja w byłej Jugosławii wciąż nie jest
pozbawiona napięć, zwłaszcza na tle etnicznym.

Konflikt w Kosowie

Kolejnym konfliktem, który opisze to
wojna w Kosowie rozgrywająca się w
latach 1996-1999 między siłami
jugosłowiańskimi a partyzantką albańską
(UCK) o zdobycie kontroli nad Kosowem
a także operacja ataku na cele lądowe w
Jugosławii pod kryptonimem Allied Force
przeprowadzonym przez siły NATO.

Oddziały UÇK rozpoczęły wojnę partyzancką,
przeprowadzając serię ataków partyzanckich na serbskie
siły porządkowe, reprezentantów władzy oraz zamachów
terrorystycznych wycelowanych w domniemanych
kolaborantów. W tej sytuacji w

1998

na pomoc serbskiej

policji przyszła regularna armia jugosłowiańska,
przeprowadzając szeroko zakrojoną akcję zbrojną,
wymierzoną w UÇK. W przeciągu następnych kilku
miesięcy zginęły setki ludzi, a około 200 tysięcy uciekło z
miejsca zamieszkania; większość z nich stanowili
Albańczycy. Z drugiej strony, przemoc Albańczyków
skierowana była również wobec Serbów - raport

UNHCR

z

marca

1999

informuje, że zostali oni usunięci z około 90

wiosek na terenie prowincji. Serbowie przemieszczali się
do innych części prowincji lub decydowali się na ucieczkę
do Serbii.

Jugosłowiański Czerwony Krzyż

szacuje, że w

opisywanym okresie z miejsca zamieszkania uciekło około
30 tysięcy nie-Albańczyków.

W wyniku odrzucenia przez Serbów planu,
przygotowanego przez Grupę Kontaktową
na

konferencji w Rambouillet

,

24 marca

1999

r. wybuchła

wojna

. Atak

NATO

,

któremu nadano nazwę „Sojusznicza siła” (

Allied Force

) składał się z kilku faz, które

obejmowały szereg operacji zmierzających
do uzyskania pełnej kontroli nad terytorium
Kosowa. Rozkaz rozpoczęcia nalotów
uzależniony był od decyzji politycznych i
militarnych Rady Północnoatlantyckiej.
Operacja Allied Force podzielona została na
fazy

• FAZA 0 -

20 stycznia

1999

r., na podstawie

decyzji politycznej większości państw NATO,

siły powietrzne Sojuszu rozmieszczone

zostały na przewidzianych lotniskach, skąd

miały wziąć udział w nalotach.

• FAZA I - prowadzenie ograniczonych działań

powietrznych

przeciwko

z

góry

wytypowanym

celom

o

znaczeniu

militarnym. Faza ta rozpoczęła się

24 marca

atakami wymierzonymi w jugosłowiańską

obronę

przeciwlotniczą

(wyrzutnie

rakietowe, punkty radarowe, urządzenia

kontrolne, lotniska i samoloty) na terenie

całej Jugosławii.

• FAZA II - zaczęła się

27 marca

na skutek braku reakcji

rządu jugosłowiańskiego, która do tego czasu nie podjęła

inicjatywy pokojowej. Cele nalotów zostały rozszerzone na

infrastrukturę wojskową oraz bezpośrednio w siły

wojskowe stacjonujące w Kosowie (główne kwatery

dowodzenia,

koszary,

instalacje

telekomunikacyjne,

magazyny broni i amunicji, zakłady produkcyjne i składy

paliw). Rozpoczęcie tej fazy operacji było możliwe dzięki

jednogłośnej

decyzji

członków

Paktu

Północnoatlantyckiego.

• FAZA III - hasłem do niej był szczyt NATO w Waszyngtonie

w kwietniu 1999 r. W fazie tej doszło do znacznego

rozszerzenia powietrznych działań przeciwko szczególnie

ważnym celom o znaczeniu wojskowym na północ od 44

równoleżnika na obszarze całej Jugosławii. Po miesiącu

powietrznej kampanii dla NATO stało się oczywiste, że

dotychczasowa strategia nie była skuteczna. W kwietniu

1999 r. na szczycie NATO w Waszyngtonie zdecydowano się

na większą elastyczność w atakowaniu nowych celów w

ramach fazy 1 i 2, które były konieczne, aby osiągnąć cele

taktyczne w Kosowie i strategiczne na terenie Jugosławii.

• FAZA IV - wsparcie działań stabilizacyjnych w Kosowie.
• FAZA V - przegrupowanie sił i powrót wojsk do baz.

Równocześnie na terenie Kosowa obie strony

prowadziły liczne działania zbrojne. Organizacje

międzynarodowe alarmowały głównie o czystkach

etnicznych prowadzonych przez Serbów. W wyniku tych

działań, szereg wysokich urzędników Jugosłowiańskich,

w tym prezydent Slobodan Milošević, zostało

postawionych

w

stan

oskarżenia

przez

Międzynarodowy Trybunał Karny ds. Zbrodni w Byłej Ju

gosławii

(ICTY). Wiele z tych spraw przekazano pod

jurysdykcję

Międzynarodowego Trybunału Zbrodni Wojennych

w

Hadze

. Porozumienie o warunkach wycofania wojsk

serbskich z Kosowa oraz wejścia do prowincji sił

międzynarodowych KFOR podpisano 9 czerwca 1999

roku w Kumanovie.

ONZ szacuje, że w czasie działań wojennych na
terenie Kosowa, w okresie od marca 1998 r. do
kwietnia 1999 r., z rejonu tego uciekło lub zostało
wypędzonych około 850 tysięcy Albańczyków.
Większość z nich udało się do Albanii, Czarnogóry
i Macedonii. Siły rządowe niszczyły dokumenty
tożsamości uciekającej ludności. Działania te
określane są dziś mianem czystki tożsamości. W
znacznym stopniu utrudniły one identyfikację i
kontrolę powracających po wojnie ludzi. Strona
serbska twierdzi, że od czasu zakończenia wojny,
na teren Kosowa przeniosło się około 300 tysięcy
ludzi, podających się za byłych mieszkańców
regionu. Z racji braku spisów śmierci i narodzin,
sprawa nie może być rozstrzygnięta.

Materialne

straty

poniesione

w

przeciągu 11 tygodni bombardowań
oceniono

na

większe

od

tych

poniesionych

podczas

II

wojny

światowej. Serbscy ekonomiści z tzw. G-
17 oszacowali szkody spowodowane
nalotami NATO na łączną kwotę 1,2 mld
dolarów, zaś straty ekonomiczne na
około 29,6 mld dolarów, choć oficjalne
źródła rządowe mówią nawet o 200 mld
dolarów.

Po zakończeniu działań wojennych w 1999,

albańskie siły UÇK rozpoczęły prowadzenie

czystek etnicznych na terenie Kosowa. Akcja

obejmowała niszczenie serbskich i romskich

wiosek, świątyń i pomników. W wyniku

przeprowadzonych akcji 300 tysięcy Serbów

i Cyganów zostało wypędzonych, reszta

pozostała w nielicznych, strzeżonych przez

NATO KFOR enklawach. Albańska UÇK

doprowadziła do zniszczenia ponad 150

świątyń

prawosławnych

(z

których

najstarsze pochodziły z XII wieku, niektóre

były zabytkami uznanymi przez UNESCO za

światowe dziedzictwo kultury - np. monaster

Visoki Dečani ostrzelany z moździerza).

Hiszpania, Kraj Basków

(ETA)

Współczesna Europa nie jest również wolna od zjawisk

odradzania się radykalnych nurtów nacjonalistycznych oraz

odśrodkowych ambicji małych narodów nie mających

własnych państw. Przykładem tego jest kraj Basków, w

Hiszpanii, który walczy o odłączenie się od Hiszpanii i

uzyskanie statusu niezależnego państwa. ETA to skrót od

nazwy organizacji nacjonalistów z Kraju Basków, który

oznacza "Kraj Basków i Wolność". Powstała ona w 1959 r.

wśród studentów uniwersytetu w Bilbao. Głównym jej celem

było utworzenie niepodległego państwa Basków po obydwu

stronach Pirenejów, czyli w Hiszpanii i Francji. Aktywną

działalność terrorystyczną rozpoczęła ETA od 1968 r., kiedy

zaczęła się seria zamachów na funkcjonariuszy reżimu gen.

Franco. Krwawe represje ze strony rządu doprowadziły tylko

do wzmocnienia terroru, który w latach 70. osiągnął swoje

apogeum. Do 1995 r. ofiarami ETA było ponad 800 osób, od

policjantów, oficerów, po znanych polityków.

Ponad 150 terrorystów zginęło w walce z hiszpańskimi siłami

bezpieczeństwa. Na początku w ETA działali przede wszystkim

intelektualiści. W latach 90. zastąpili ich robotnicy, często nie

mający pracy. W Kraju Basków w 1995 r. bezrobocie

przekraczało 25%. Na przełomie lat 80. i 90., dzięki wspólnym

działaniom policji francuskiej i hiszpańskiej, rozbito ETA w takim

stopniu, że w praktyce ustała jej działalność terrorystyczna.

Dużym ciosem dla niej była działalność tzw. "szwadronów

śmierci", czyli GAL, zorganizowanych przez władze Hiszpanii,

które tylko w latach 1983-87 zabiły 27 działaczy ETA.

O inspirowanie działalności GAL hiszpańska prokuratura w 1995

r. podejrzewała premiera Gonzaleza, byłego ministra spraw

wewnętrznych oraz byłego ministra obrony i wiceministra w

rządach socjalistów Serra. W 1979 r. Kraj Basków uzyskał

szeroką autonomię. Socjaliści premiera Gonzaleza poszli jeszcze

dalej. Baskowie mają prawo ścigania podatków oraz własną

policję Ertzaintza (Przyjaciel Ludu). Lecz mimo to nie zaniechali

walki zbrojnej z państwem hiszpańskim. ETA posiada także swoje

ramię polityczne, separatystyczną partię Herri Batasuno, którą

popiera kilkanaście procent ludności Kraju Basków.

Najbardziej znane zamachy ETA:

grudzień 1973

Madryt, admirał Carrero Blanco, premier Hiszpanii.
styczeń 1995

San Sebastian, Gregorio Ordonez, przywódca

Baskijskiej Partii Ludowej.
sierpień 1995

Palma de Majorca, nieudana próba zamordowania

króla Juana Carlosa.
styczeń 1996

San Sebastian, zamordowanie przywódcy socjalistów

w Kraju Basków Fernando Mugica Herzoga.
luty 1996

Madryt, zamordowanie byłego prezesa Trybunału

Konstytucyjnego Hiszpanii Tomasa y Valient

Irlandia Północna (IRA)

Innym miejscem zapalnym w Europie głównie ze względu na tle

religijnym (przynajmniej jak twierdzą strony konfliktowe) jest

terytorium Irlandii Północnej. Od 1919 r. trwały nieregularne

walki między Irlandzką Armią Republikańską (Irish Republican

Army, IRA) a brytyjskimi siłami policyjno-wojskowymi. 6 XII

1921 r. podpisano traktat brytyjsko-irlandzki, na którego mocy

dokonano podziału wyspy na Wolne Państwo Irlandzkie oraz

Irlandię Północną, pozostającą w granicach Zjednoczonego

Królestwa.
Przełomową datą był 5 października 1968 r. gdy zorganizowano

demonstrację skierowaną przeciw dyskryminowaniu katolików

przy przyznawaniu mieszkań komunalnych. Wkrótce doszło do

kolejnych demonstracji, starć z policją i bojówek, a także do

zamachów bombowych, co doprowadziło do wkroczenia

jednostek armii brytyjskiej do Irlandii Północnej. Wydarzenia te

wywołały walki między IRA, a UFF (Bojowników o wolność

Ulsteru) i UVF (Ochotniczymi Siłami Ulsteru). Ten wybuch

przemocy, jak dziś widzimy, był zwiastunem dziesięciolecia

niepokojów w Irlandii Północnej, które licząc do 1998 roku

pochłonęło 3000 osób.

W Wielki Piątek 10 IV 1998 r. osiem z dziesięciu

najważniejszych północnoirlandzkich partii politycznych

ostatecznie uzgodniło i podpisało porozumienie, które jak

na razie zażegnało konflikt. Potwierdzono w nich, że

Irlandia Północna pozostanie częścią Zjednoczonego

Królestwa zgodnie z wolą większości jej mieszkańców.

Zadecydowano o zakresie jej autonomii i kształcie

demokratycznego ustroju. Porozumienie odnosiło się też do

kwestii praw człowieka, bezpieczeństwa i sprawiedliwości

oraz zdania broni przez organizacje paramilitarne.

Ciekawe jest to, że konflikt o Irlandię Północną jest

nazywany konfliktem na tle religijnym. To raczej dziwne,

ponieważ walczące wyznania wywodzą się z tej samej

grupy – chrześcijaństwa, które jest przeciwne przemocy,

konfliktom,

pragnie

szerzyć

pokój

i

tolerancję.

Stwierdzenie, więc, że chodzi tu o religię, jest raczej próbą

zatuszowania prawdziwego powodu, którym może być np.

chęć dominacji Wielkiej Brytanii.

Jak wynika z powyższych przykładów, przyczyny

konfliktów lokalnych mogą być różnorakie. Zwykle

są to walki na tle etnicznym czy narodowym, co

często wiąże się także z różnicami

wyznaniowymi (Irlandia Płn., była Jugosławia).

Konflikty te są podsycane przez różnice majątkowe

czy klasowe oraz odmienne racje stanu państw .

Europa Zachodnia nie jest wolna od zjawisk

odradzania

się

radykalnych

nurtów

nacjonalistycznych oraz odśrodkowych ambicji

małych narodów nie mających własnych państw.

Lokalne walki są zwykle uzależnione od zjawisk

kulturowych i społecznych, najczęściej zaś trwają

wiele pokoleń i sięgają wiele lat wstecz. Ich

podłoże zależne jest od wielu indywidualnych

czynników dla danego obszaru i ludności, dlatego

każdy konflikt należy charakteryzować osobno.