Zjawiska krasowe i suffozja.

Krasowienie
Proces polegający na rozpuszczaniu i

wymywaniu skał węglanowych przez
wody zawierające dwutlenek węgla,
poszerzaniu szczelin i spękań w skale
oraz wytrącaniu węglanów wapnia
(aragonitu i kalcytu) i osadzaniu ich na
powierzchni skały w postaci nacieków.
Efektem krasowienia jest powstawanie
rzeźby krasowej.

KRAS

Woda zawierająca CO

2

rozpuszcza niektóre

skały. Proces ten nazywamy krasem.

– Sole,
– Gipsy,
– Wapienie

H

2

O + CO

2

 H

2

CO

3

(kwas węglowy)

H

2

CO

3

+ CaCO

3

 Ca(HCO

3

)

2

(kwaśny węglan wapnia)

W

zależności od rodzaju krążenia wody

w rozpuszczanych skałach
wyróżniamy:

• Kras wadyczny – wody płyną

swobodnie w otwartych przewodach
wskutek grawitacji;

• Kras freatyczny – wody wypełniają

wszystkie szczeliny i poruszają się
pod wpływem ciśnienia
hydrostatycznego w przewodach
zamkniętych

.

Krasowienie

Zwierciadło
wody

Krasowienie

Zwierciadło
wody

Zwierciadło
wody

Krajobraz krasowy

Krajobraz krasowy

Krajobraz krasowy

Krajobraz krasowy

Krajobraz krasowy

Krajobraz krasowy

Krajobraz krasowy

Rozwój rzeźby krasowej

Rozwój rzeźby krasowej

Rozwój rzeźby krasowej

Formy rzeźby krasowej

Lej
krasowy Dolina

ponor

doliny krasowe (polje)

łupki

piecza
ry

Lej krasowy, lejek krasowy, wertep
krasowy, wertep krasowy, wklęsła
forma terenu występująca na
obszarach krasowych, o kształcie
owalnym i głębokości mniejszej od
średnicy. Lej krasowy powstaje
niekiedy wskutek zapadania się
stropów jaskiń krasowych i zwykle
posiada podziemny odpływ. Może być
wypełniony osadami.

Lej krasowy

Lej krasowy

Ponor, forma terenu właściwa
obszarom krasowym, mająca postać
otworu lub korytarza wydrążonego
przez wodę. Miejsce wpływu wód
krasowych w podziemne korytarze.
Czasami całe rzeki płyną na pewnych
odcinkach pod powierzchnią ziemi
(np. Ljubljanica w Słowenii), a
następnie wypływają na powierzchnię
w wywierzysku.

Ponory

Ponor

Wywierzysko
Źródło krasowe (tzw. wokluzyjskie),
stanowiące wypływ na powierzchnię
ziemi cieków płynących w
skrasowiałych skałach, najczęściej
wapiennych. Cieki krasowe często
wpływają pod ziemię ponorami ,
ponownie wypływając na jej
powierzchnię w wywierzysku

.

Wywierzyska

Wywierzys
ka

Wywierzyska

Dolina

Pieczary (jaskinie)

Leje krasowe

Kominy

Jaskinia

Jaskinia

Stalaktyty

Stalaktyty
Sopleńce, rodzaj nacieku
krasowego w kształcie
wydłużonego sopla, zwisającego
ze stropu jaskini, najczęściej u
wylotu szczelin. Stalaktyty
powstają na skutek wytrącania
się węglanu wapnia z wody
spływającej ze stropu jaskini.
Prędkość powstawania
stalaktytów szacuje się na ok. 1
mm rocznie

.

Stalagmity
Rodzaj nacieków występujących w
dnach jaskiń krasowych. Stalagmity
mają kształty szerokich słupów,
iglic, guzów, kopułek itp.,
powstałych z wytrącania się
węglanu wapnia (kalcytu) z kropel
wody, spadających ze stropu jaskini
lub częściej ze stalaktytu.
Stalagmit jest z reguły szerszy od
stalaktytu. Proces powiększania
stalagmitu i stalaktytu powoduje
połączenie się ich ze sobą i
powstanie jednej zrośniętej formy,
nazywanej stalagnatem.

Stalagmity

,

stalaktyty,

stalagnaty

stalagnaty

© 2002, Nick Crawford
Center for Cave and
Karst Studies

Osiadanie i
zawały

From: USGS (2002) Exploring Caves, Washington, D.C., pp.
61.

Kras a ścieki
przemysłowe

© 2002, Nick Crawford
Center for Cave and
Karst Studies

Kras a ścieki i odpady
przemysłowe

Kras a ścieki i odpady
przemysłowe

Kras a ścieki i odpady
przemysłowe

Suffozja
Proces morfologiczny polegający na ługowaniu i
wypłukiwaniu drobnych cząstek skalnych przez
wodę opadową lub roztopową. Suffozja zachodzi w
obrębie przepuszczalnych utworów pylastych, np.
w lessie, oraz w skałach klastycznych
(zlepieńcach, piaskowcach). Intensywność suffozji
zależy od ilości wody, możliwości poruszania się
jej pod powierzchnią ziemi (liczba szczelin,
kanalików itp.) oraz od struktury warstw
wypłukiwanych. Efektem działania suffozji, oprócz
powstawania próżni w gruncie, są niekiedy
zagłębienia na powierzchni Ziemi, będące efektem
wymycia bądź zapadnięcia się gruntu nad
podziemną próżnią suffozyjną. W Polsce suffozja
zachodzi w różnych miejscach pasa wyżyn, a także
w niektórych regionach Karpat.