Erozyjna działalność morza w

strefie brzegowej i na dnie.

Morza i

oceany

Ruchy wody morskiej

Ruchy wody morskiej

Podstawowymi formami
ruchów wody morskiej są:

•

falowanie,

•

prądy przybrzeżne,

•

prądy pływowe,

•

wielkie prądy oceaniczne.

Falowanie

Fale morskie tworzą przede
wszystkim pod wpływem wiatru.
Mogą też powstawać dzięki:

• wstrząsom sejsmicznym,

• podmorskim wybuchom
wulkanów,

• zmianom ciśnienia
atmosferycznego.

Rodzaje fal

Charakter falowania jest
odmienny w strefach,
ciągnących się mniej więcej
równolegle do wybrzeża.
W związku z tym można
wyróżnić:

• strefę

fal oscylacyjnych,

• strefę

grzywaczy

(łamania

się fal),

• strefę

fal translacyjnych,

• strefę

zmywu.

Strefy falowania

Fale oscylacyjne

Szczególne odmiany fal

Szczególnymi, rzadko
występującymi typami fal są:

• fale

tsunami,

• fale

seiche.

Tsunami

Prądy przybrzeżne

Wody spiętrzone przy brzegu
wskutek nabiegu fal odpływają
z powrotem, tworząc prądy
przybrzeżne.
Są one trojakiego rodzaju:

• prądy

litoralne,

• prądy

powrotne denne,

• prądy

powrotne

powierzchniowe.

Prądy powrotne

Pływy i prądy pływowe

Wywołane

pływami

prądy

pływowe mają charakter
oscylacyjny, regularnie
zmieniając kierunek na
przeciwny.

Wybrzeże pływowe

Bay of Fundy, Nova Scotia, Canada

Prądy oceaniczne

Głównymi przyczynami istnienia
wielkich prądów oceanicznych
są:

stałe wiatry,
zróżnicowanie gęstości wody

morskiej (cyrkulacja
termohalinowa).

Wśród wielkich prądów
oceanicznych można wyróżnić:

• prądy

powierzchniowe,

• prądy

głębinowe

(w tym:

denne

),

• prądy

wznoszące.

Podział prądów oceanicznych

Prądy powierzchniowe

Prądy wznoszące

Atmosfera ziemska, schemat ogólnej cyrkulacji.
Na rysunku widać kolejne komórki cyrkulacyjne;
zaznaczono położenie prądu strumieniowego i frontu
polarnego, a strzałkami — średnie kierunki ruchu mas
powietrza.

Pwn.pl

http://edu.pgi.gov.pl/muzeum/morza/srodowisko_abiotyczne.htm

Upwelling

Downwelling

Morza i

oceany

Transport materiału

Transport materiału
okruchowego w
basenach morskich odbywa się
dzięki:
 falowaniu i prądom
morskim,
 podmorskim ruchom
masowym.

Czynniki transportu

morskiego

Falowanie i prądy

morskie

W transporcie materiału
okruchowego w strefie
brzegowej współdziałają ze
sobą falowanie, prądy
przybrzeżne i prądy pływowe.

Prądy głębokomorskie
transportują drobny materiał w
zawiesinie (warstwy
nefeloidalne).

Transport piasku na plaży

Riplemarki

Riplemarki oscylacyjne

Mierzeja Helska

Ewolucja mierzei Cape Cod

Massachusetts, USA

Mierzeja Cape Cod

Massachusetts, USA

Mierzeja Outer Banks

North Carolina, USA

Podmorskie ruchy

masowe

Istnieją cztery podstawowe
mechanizmy grawitacyjnego
transportu materiału w
basenach oceanicznych:

 prądy zawiesinowe,
 prądy ziarnowe,
 prądy upłynnionego osadu,
 prądy gruzowe.

Prąd zawiesinowy

Wylot kanionu podmorskiego

NISZCZĄCA

DZIAŁALNOŚĆ

MORSKA

Niszczenie brzegów morskich

przejawia się w działalności:

• hydraulicznej

erozja morska

• mechanicznej

• chemicznej

korozja morska

• biologicznej

bioerozja

Erozja morska

powoduje:

rozbijanie,

odrywanie, kruszenie i
rozmywanie utworów, z których
zbudowany jest brzeg morza

Mechanizm erozji:

• Woda uderzającej fali pod ogromnym

ciśnieniem wciska się w szczeliny i

pęknięcia skał budujących brzeg, niszcząc

ich zwięzłość,

• Woda wciskając się w szczeliny i pory,

spręża powietrze i rozsadza skały,

• Woda uderza w brzeg niesionymi

fragmentami skał i niszczy go,

• Fale i prądy przybrzeżne przesuwają

materiał okruchowy po dnie i plaży

abradując powierzchnię.

Intensywność erozji morskiej

zależy od:

–

Konfiguracji wybrzeża,

–

Głębokości dna w pobliżu brzegu,

–

Charakteru falowania,

–

Stromości brzegu,

–

Budowy geologicznej brzegu.

Erozja dna morskiego

• Usuwanie materiału okruchowego

powyżej podstawy falowania,

• Usuwanie materiału okruchowego

poprzez podmorskie ruchy
masowe,

• Usuwanie materiału przez prądy

zawiesinowe.