Socjometria jako podstawowy sposób

Socjometria jako podstawowy sposób

pomiaru stosunków społecznych

pomiaru stosunków społecznych

Narzędzie szybkiego i możliwie dokładnego badania dynamiki

grupowej, a zwłaszcza panujących w niej stosunków

interpersonalnych, stanowią techniki socjometryczne. Techniki te są

częścią składową tzw. Socjometrii, czyli nauki zajmującej się

ilościowym mierzeniem właściwości psychicznych cechujących grupę

jako całość oraz stosunków w niej panujących. Socjometria jako nauka

powstała w 1934 roku. Jednym z jej twórców jest J.L. Moreno.

Badanie metodą socjometryczną polega na zadaniu wszystkim

członkom danej grupy kilku specjalnie skonstruowanych pytań

dotyczących różnych rodzajów stosunków społecznych, takich jak

wzajemne sympatie, zaufanie, popularność, przywództwo i inne.

W odpowiedzi osoba badana ma podać nazwisko lub nazwiska osób, z

którymi chciałaby najbardziej wejść w kontakt, przy zaistnieniu

pewnych umownych warunków podanych w założeniu.

W oparciu o badania socjometryczne wychowawca zdobywa wnikliwą

i bardziej wszechstronną orientację stosunków wzajemnych w grupie i

pozycji poszczególnych wychowanków.

Socjometria - cele

Socjometria - cele



Identyfikacja osób wymagających
specjalnych zabiegów wychowawczych



Identyfikacja osób szczególnie
atrakcyjnych dla części członków grupy
(przywódcy klik), osób cieszących się
największym zaufaniem, sympatią,
spełniających szczególne funkcje



Identyfikacja osób izolowanych, stojących
na uboczu, nielubianych, odrzuconych



Diagnoza wewnętrznej struktury grupy
jako całości

PLANOWANIE BADAŃ SOCJOMETRYCZNYCH

PLANOWANIE BADAŃ SOCJOMETRYCZNYCH

PLANOWANIE BADAŃ SOCJOMETRYCZNYCH



Ustalenie liczby kryteriów socjometrycznych



Ustalenie rodzajów kryteriów



Ustalenie liczby wyborów



Ustalenie rodzajów wyborów



Przygotowanie materiałów i instrukcji dla osób badanych



Zredagowanie pełnej informacji wstępnej dla osób badanych

SPOSÓB PRZEPROWADZENIA BADAŃ



Krótkie wprowadzenie – wyjaśnienie celu badania,

wytworzenie odpowiedniej atmosfery, zapewnienie tajności i

dyskrecji



Rozdanie kartek i ich podpisanie



Podanie pytań socjometrycznych wraz z określeniem

rodzaju, liczby i sposobu wyboru



Wyjaśnienie ewentualnych pytań badanych



Udzielenie odpowiedzi – dokonywanie wyborów



Sprawdzenie, czy wszystkie kartki są podpisane, a wybory

dokonane zgodnie z instrukcją, zebranie odpowiedzi

Zastosowanie socjometrii uzależnione jest od

Zastosowanie socjometrii uzależnione jest od

spełnienia kilku warunków:

spełnienia kilku warunków:

1.

Grupa musi być zamknięta i jasno dla wszystkich

określona.

2.

Wszyscy członkowie grupy muszą się znać wzajemnie.

3.

Podawane kryterium musi być przedstawione jasno i

jednoznacznie rozumiane przez wszystkich, kryterium

musi być silne i realne.

4.

Grupa musi mieć zaufanie do prowadzącego badania.

5.

Jeśli badania mają być podstawą przeprowadzenia

zmian w grupie musi ona być o tym poinformowana

6.

W grupie mogą zachodzić gwałtowne zmiany,

wydarzenia czy przetasowania struktury.

7.

Osoby badane muszą się charakteryzować

wystarczającym poziomem inteligencji.

8.

W czasie badania obecna powinna być większości

członków grupy.

9.

Grupa funkcjonuje jakiś czas nie została dopiero

utworzona.

Socjometria - cele

Socjometria - cele

Pozwala nam poznać:

◦

,,gwiazdy socjometryczne”, czyli osoby popularne,
lubiane, które otrzymały najwięcej głosów,

◦

,,odrzuconych”, czyli osoby nie lubiane, odrzucone,
darzone nie chęcią

◦

,,izolowanych”, czyli osoby przez nikogo nie
wybrane, jakby obojętne,

◦

,,pary”, czyli osoby wzajemnie się wybierające,

◦

,,paczki”, czyli grupka osób wzajemnie się
wybierających, tworzących zamknięty krąg,

◦

,,łańcuch socjometryczny”, który oznacza układ
wyborów, nie zamykający krąg

Klasyfikacja technik badania nieformalnej

Klasyfikacja technik badania nieformalnej

struktury grupy.

struktury grupy.

◦

Technika – „Zgadnij kto?”

◦

Technika szeregowania rangowego

◦

Technika porównywania parami

◦

Plebiscyt życzliwości i niechęci

◦

Skala oszacowań

◦

klasyczna technika „Moreno”

◦

Techniki kombinowane

Technika "Zgadnij kto?"

Technika "Zgadnij kto?"

Jest to technika stosowana najczęściej do

wyłonienia osób spełniających określone role

w grupie lub odznaczające się interesującymi

nas cechami. U podstaw tej techniki leży

założenie, ze każdy członek grupy spostrzega

cechy i właściwości innych osób w określony,

sobie właściwy sposób. Badanym zadaje się

serię pytań o określone cechy lub zachowania

na podstawie których wskazują oni tych

członków grupy, którzy ich zdaniem

najbardziej odpowiadają przedstawionemu

kryterium. Technika ta pozwala poznać

percepcję członków grupy - jak badani

postrzegają innych członków grupy, jakie

przypisują im cechy i zachowania lub nawet

pozycje społeczne.

Technika szeregowania

Technika szeregowania

rangowego.

rangowego.

Badanym przedstawia się określone kryterium - określoną

cechę np. koleżeńskość, pomaganie innym, usłużność,

atrakcyjność i prosi się o uporządkowanie / uszeregowanie/

wszystkich członków grupy pod tym względem , począwszy

od osoby spełniającej kryterium w stopniu najsilniejszym do

osoby która najsłabiej lub wcale nie spełnia danego

kryterium. Badani ustalają hierarchię członków grupy pod

określonym względem.

Uczniom podajemy następującą instrukcję: Wymień

wszystkich wychowanków naszej grupy, poczynając od

najbardziej do najmniej lubianych przez ciebie.

Technika porównywania

Technika porównywania

parami.

parami.

Badani kolejno porównują

zestawionych w pary członków grupy,

opowiadając się pod określonym

względem za każdym razem za jedną

osobą z pary, która w większym

stopniu spełnia podane kryterium.

Technika cechuje się dużym stopniem

dokładności oceniania osób, mimo to

rzadko stosowana ze względu na

trudności przeprowadzania badań i

opracowywania wyników.

Skale oszacowań.

Skale oszacowań.

Skale oszacowań różnią się od technik

poprzednio wymienionych tym, że w

wypadku ich zastosowania wymaga się od

osoby badanej wskazania członków grupy

charakteryzujących się określonym

stopniem natężenia badanej cechy.

Prosimy np. o wskazanie tych uczniów

którzy są najbardziej koleżeńscy i tych

którzy są najmniej koleżeńscy lub tych

którzy są najbardziej aktywni, średnio

aktywni i najmniej aktywni. Ilość wskazań

zależy od badanego, możemy określić

ograniczenia np. wskaż po dwie osoby

najbardziej atrakcyjne i najmniej

atrakcyjne.

Plebiscyt życzliwości i niechęci jako technika badania

Plebiscyt życzliwości i niechęci jako technika badania

stosunków społecznych został wprowadzony przez

stosunków społecznych został wprowadzony przez

Janusza Kroczaka.

Janusza Kroczaka.

Istotna cechą plebiscytu życzliwości i niechęci jest to,

że stawia on poszczególnych wychowanków wobec

obowiązku oceniania wszystkich wychowanków z

grupy. Może występować w dwóch wariantach.

1.

Każdy badany ocenia w kategoriach sympatii i

antypatii / lubię , nie lubię/ wszystkich pozostałych

członków grupy w kilkustopniowej skali / 1- nie lubię, 2

- średnio lubię, 3 bardzo lubię/ przez przypisanie

osobom określonych symboli.

2.

Osoba wybrana z grupy jest oceniana przez wszystkich

w podobnym jak poprzednio systemie ocen.

Technika ta pozwala na uzyskanie informacji o

stosunku całej grupy do określonych jednostek i

odwrotnie. Identyfikuje dzieci szczególnie nielubiane i

szczególnie lubiane oraz dzieci wyrażające najbardziej

pozytywne i najbardziej negatywne nastawienie

uczuciowe wobec grupy. Można też zorientować się o

ogólnym klimacie emocjonalnym jaki panuje w grupie.

Metody kombinowane.

Metody kombinowane.

Nie ma jeszcze w użyciu technik

odpowiadających wymaganiom tej metody.

Skupia ona w sobie cechy wszystkich

pozostałych, będąc jakby ich syntezą. Jest

to kombinacja metody plebiscytu

życzliwości z metodą szeregowania

rangowego. Daje pełniejsze informacje

dotyczące hierarchii poszczególnych

członków w grupie, a także pozwala na

wyciagnięcie wniosków dotyczących

struktury wzajemnych ich powiązań, co

było do tej pory domena socjometrii.

Klasyczna technika Moreno

Klasyczna technika Moreno

Polegają one na zadawaniu wszystkim uczniom danej klasy

pytania lub kilku pytań, dotyczących panujących w niej

stosunków społecznych, takich zwłaszcza jak wzajemne

sympatie, przyjaźnie, popularność, przywództwo. W

odpowiedzi na każde z pytań wychowanek podaje nazwiska

swoich kolegów z grupy, zgodnie ze ściśle określonym

kryterium zwanym socjologicznym.

Dotyczy to kryterium, na ogół jednego z trzech podstawowych

dziedzin aktywności wychowanków, mianowicie nauki,

zabawy lub pracy społecznej. Jest pomiarem stosunków

przyciągania, czyli sympatii, przyjaźni, zaufania oraz

stosunków odpychania, tj. opartych na uczuciach antypatii,

wrogości, uprzedzeń. Polega na przeprowadzeniu testu

socjometrycznego, w którym osoby badane na podstawie

zadanych pytań - kryteriów socjometrycznych dokonują

wyborów. Technika ta pozwala uzyskać informacje na temat:

- pozycji i roli lidera w zespole,
- informacje o podgrupach,
- o dynamice i rozwoju grupy i poszczególnych jednostek

OPRACOWANIE WYNIKÓW BADANIA

OPRACOWANIE WYNIKÓW BADANIA



Skonstruowanie tabeli socjometrycznej dla każdego

pytania osobno

◦

Wykreślenie socjogramu (graficzne przedstawienie wyników

badań)

◦

Analiza socjogramu – ta osoba, która uzyska największą

liczbę wyborów zostaje „gwiazdą socjometryczną”



Podstawą analizy materiału socjometrycznego jest

odpowiednie jego uporządkowanie, czyli

sporządzenie specjalnej tabeli socjometrycznej. W

wyniku odpowiedniego stabelaryzowania danych

wyłaniają się tzw. gwiazdy /osoby, które otrzymały

najwięcej głosów/, osoby przeciętne /z mniejszą

liczbą wyborów/, izolowane /pozbawione wyborów/ i

odrzucone /z wyborami negatywnymi/.