CUKRZYCA

CUKRZYCA

diagnostyka i klasyfikacja

diagnostyka i klasyfikacja

DEFINICJA

DEFINICJA

Mianem cukrzycy określamy grupę chorób

Mianem cukrzycy określamy grupę chorób

metabolicznych charakteryzujących się

metabolicznych charakteryzujących się

hiperglikemią wynikającą z defektu

hiperglikemią wynikającą z defektu

wydzielania i/lub działania insuliny.

wydzielania i/lub działania insuliny.

Przewlekła hiperglikemia w cukrzycy

Przewlekła hiperglikemia w cukrzycy

wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem

wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem

funkcji oraz niewydolnością takich

funkcji oraz niewydolnością takich

narządów jak: oczu, nerek, nerwów,

narządów jak: oczu, nerek, nerwów,

serca, naczyń krwionośnych.

serca, naczyń krwionośnych.

Cukrzyca typu 2 - epidemia XXI wieku

Cukrzyca typu 2 - epidemia XXI wieku

Cukrzyca typu 2 - epidemia XXI wieku

Cukrzyca typu 2 - epidemia XXI wieku

Diabetes Care 27; 2004

Diabetes Care 27; 2004

Liczba chorych na cukrzycę w 2000 i 2030

Liczba chorych na cukrzycę w 2000 i 2030

(wg WHO)

(wg WHO)

0

50

100

150

200

250

300

350

400

171

366

79

32

68

44

Chorzy

na cukrzycę

(w milionach)

114

%

150

%

54

%

2030 rok

2000 rok

Świat

Indie

Kraje wysoko

rozwinięte

(Europa, USA,

Japonia, Australia)

Cukrzyca typu 2 –

Cukrzyca typu 2 –

epidemia XXI wieku

epidemia XXI wieku

Diabetes Care 27; 2004

OBJAWY

OBJAWY

HIPERGLIKEMII

HIPERGLIKEMII



Wzmożone pragnienie - polydipsia

Wzmożone pragnienie - polydipsia



Wielomocz – polyuria

Wielomocz – polyuria



Wzmożony apetyt – polyphagia

Wzmożony apetyt – polyphagia



Utrata masy ciała – przy prawidłowym

Utrata masy ciała – przy prawidłowym

i/lub wzmożonym apetycie (polyphagia)

i/lub wzmożonym apetycie (polyphagia)



Zaburzenia widzenia

Zaburzenia widzenia



Uczucie zmęczenia

Uczucie zmęczenia



Narastająca senność

Narastająca senność



Zaburzenia świadomości – śpiączka

Zaburzenia świadomości – śpiączka



Upośledzenie wzrostu u dzieci

Upośledzenie wzrostu u dzieci

ALGORYTM DIAGNOSTYCZNY

ALGORYTM DIAGNOSTYCZNY

CUKRZYCY

CUKRZYCY

glukoza w osoczu krwi żylnej w dowolnym

czasie

objawy hiperglikemii, lub glukozuria, lub hiperglikemia

przygodna

glikemia na czczo

cukrzyca

> 5,5 mmol/l

( 100 mg/dl)

> 11,0 mmol/l

( 200 mg/dl)

> 6 mmol/l

( 110 mg/dl)

 7,0 mmol/l

(> 125 mg/dl)

> 5,0 mmol/l

(> 90 mg/dl)

cukrzyca

OGTT

coroczne badanie w kierunku

czynników ryzyka miażdżycy

(w tym glikemia)

lub

wg European Diabetes Policy Group, 1998-1999.

wg European Diabetes Policy Group, 1998-1999.

WHO 1999.

WHO 1999.

> 11,0 mmol/l
( 200 mg/dl)

> 5,5 mmol/l
( 100 mg/dl)

 7 mmol/l
(> 126 mg/dl)

> 6 mmol/l
( 110 mg/dl)

> 5mmol/l
(> 90 mg/dl)

KRYTERIA

KRYTERIA

ROZPOZNANIA

ROZPOZNANIA

CUKRZYCY

CUKRZYCY

wg European Diabetes Policy Group, 1998-1999.

wg European Diabetes Policy Group, 1998-1999.

oznaczyć glikemię na czczo

powtórzyć oznaczenie

 7,0 mmol/l (> 125 mg/dl)

cukrzyca

 7,0 mmol/l (> 125 mg/dl)

 7 mmol/l (> 126 mg/dl)

 7 mmol/l (> 126 mg/dl)

Mężczyzna lat 27, student, zauważył od kilku

Mężczyzna lat 27, student, zauważył od kilku

miesięcy narastające pragnienie, które

miesięcy narastające pragnienie, które

początkowo wiązał z warunkami

początkowo wiązał z warunkami

atmosferycznymi (upały) i wielomocz – wypijał w

atmosferycznymi (upały) i wielomocz – wypijał w

tym czasie około 3 l płynów. Przypadkowa

tym czasie około 3 l płynów. Przypadkowa

glikemia wykonana przez kolegę pacjenta

glikemia wykonana przez kolegę pacjenta

wynosiła

wynosiła

189 mg/dl

189 mg/dl

.

.

Lekarz rodzinny zalecił kontrolę glikemii na czczo

Lekarz rodzinny zalecił kontrolę glikemii na czczo

oraz wykonanie analizy moczu.

oraz wykonanie analizy moczu.

glikemia na czczo

glikemia na czczo

196 mg/dl

196 mg/dl

cukromocz

cukromocz

3,5% w moczu porannym

3,5% w moczu porannym

obecność ciał ketonowych w moczu

obecność ciał ketonowych w moczu

Kryteria rozpoznania cukrzycy

Kryteria rozpoznania cukrzycy

na podstawie wyników testu

na podstawie wyników testu

doustnego obciążenia glukozą

doustnego obciążenia glukozą

 11,0 mmol/l (< 200 mg/dl)

i

 7,8 mmol/l ( 140 mg/dl)

wykonać OGTT, 2 godz.

cukrzyca

< 7,8 mmol/l (< 140

mg/dl)

> 11,0 mmol/l ( 200

mg/dl)

nieprawidłowa

tolerancja

glukozy (IGT)

nieprawidłowa

glikemia

na czczo (IFG)

wg European Diabetes Policy Group, 1998-1999.

wg European Diabetes Policy Group, 1998-1999.

WHO 1999.

WHO 1999.

oznaczyć glikemię na czczo w osoczu

>6,0 mmol/l ( 110

mg/dl)

>11,0 mmol/l ( 200 mg/dl)

< 7,8 mmol/l (< 140 mg/dl)

11,0 mmol/l (< 200

mg/dl)

i

 7,8 mmol/ml ( 140

mg/ml)

KRYTERIA ROZPOZNANIA

KRYTERIA ROZPOZNANIA

CUKRZYCY

CUKRZYCY

oznaczyć glikemię na czczo

rozważyć coroczne badania kontrolne

w kierunku czynników ryzyka miażdżycy,

w tym oznaczenie glikemii

> 5,0 mmol/l (> 90 mg/dl)

wg European Diabetes Policy Group, 1998-1999.

wg European Diabetes Policy Group, 1998-1999.

> 5 mmol/ml (> 90 mg/dl)

KLASYFIKACJA CUKRZYCY WG ADA 1997

KLASYFIKACJA CUKRZYCY WG ADA 1997

(ETIOLOGICZNA)

(ETIOLOGICZNA)

I. CUKRZYCA TYPU 1

I. CUKRZYCA TYPU 1

DESTRUKCJA KOMÓREK

DESTRUKCJA KOMÓREK





WIODĄCA DO BEZWZGLĘDNEGO DEFICYTU INSULINY

WIODĄCA DO BEZWZGLĘDNEGO DEFICYTU INSULINY

A. IMMUNOLOGICZNA

A. IMMUNOLOGICZNA

B. IDIOPATYCZNA

B. IDIOPATYCZNA

II. CUKRZYCA TYPU 2

II. CUKRZYCA TYPU 2

OD PRZEWAGI INSULINOOPORNOŚCI ZE WZGLĘDNYM DEFICYTEM INSULINY

OD PRZEWAGI INSULINOOPORNOŚCI ZE WZGLĘDNYM DEFICYTEM INSULINY

DO PRZEWAGI DEFICYTU INSULINY I UMIARKOWANEJ INSULINOOPORNOŚCI

DO PRZEWAGI DEFICYTU INSULINY I UMIARKOWANEJ INSULINOOPORNOŚCI

III. INNE TYPY CUKRZYCY

III. INNE TYPY CUKRZYCY

A. DEFEKTY GENETYCZNE FUNKCJI KOMÓREK

A. DEFEKTY GENETYCZNE FUNKCJI KOMÓREK





B. DEFEKTY GENETYCZNE DZIAŁANIA INSULINY

B. DEFEKTY GENETYCZNE DZIAŁANIA INSULINY

C. SCHORZENIA ZEWNĄTRZWYDZIELNICZEJ CZĘŚCI TRZUSTKI

C. SCHORZENIA ZEWNĄTRZWYDZIELNICZEJ CZĘŚCI TRZUSTKI

D. ENDOKRYNOPATIE

D. ENDOKRYNOPATIE

E. LEKI I SUBSTANCJE CHEMICZNE

E. LEKI I SUBSTANCJE CHEMICZNE

F. ZAKAŻENIA

F. ZAKAŻENIA

G. RZADKIE POSTACIE CUKRZYCY WYWOŁANE PROCESEM

G. RZADKIE POSTACIE CUKRZYCY WYWOŁANE PROCESEM

IMMUNOLOGICZNYM

IMMUNOLOGICZNYM

H. INNE ZESPOŁY GENETYCZNE CZASEM ZWIĄZANE Z CUKRZYCĄ

H. INNE ZESPOŁY GENETYCZNE CZASEM ZWIĄZANE Z CUKRZYCĄ

IV. CUKRZYCA CIĘŻARNYCH (GDM)

IV. CUKRZYCA CIĘŻARNYCH (GDM)

KRYTERIA WYRÓWNANIA

KRYTERIA WYRÓWNANIA

CUKRZYCY

CUKRZYCY

Kryteria kliniczne

Kryteria kliniczne



Dobry stan psychosomatyczny

Dobry stan psychosomatyczny

–

samopoczucie fizyczne

samopoczucie fizyczne

–

samopoczucie psychiczne

samopoczucie psychiczne

–

brak poczucia choroby

brak poczucia choroby



Brak objawów klinicznych cukrzycy

Brak objawów klinicznych cukrzycy

–

polidypsji

polidypsji

–

poliurii

poliurii

–

zmęczenia

zmęczenia

–

osłabienia

osłabienia

–

senności

senności

KRYTERIA WYRÓWNANIA

KRYTERIA WYRÓWNANIA

CUKRZYCY

CUKRZYCY

Kryteria kliniczne

Kryteria kliniczne



Brak niedocukrzeń

Brak niedocukrzeń



Brak epizodów kwasicy ketonowej

Brak epizodów kwasicy ketonowej



Utrzymanie masy ciała na stałym poziomie

Utrzymanie masy ciała na stałym poziomie

BMI

BMI

kobiety

kobiety

20-25 kg/m

20-25 kg/m

2

2

mężczyźni

mężczyźni

20-27 kg/m

20-27 kg/m

2

2

OTYŁOŚĆ – WHR

OTYŁOŚĆ – WHR

typ gynoidalny

typ gynoidalny

< 0,9

< 0,9

typ androidalny

typ androidalny

> 0,9

> 0,9

KRYTERIA WYRÓWNANIA

KRYTERIA WYRÓWNANIA

CUKRZYCY

CUKRZYCY

Kryteria kliniczne

Kryteria kliniczne

INNE

INNE



Utrzymanie aktywności zawodowej

Utrzymanie aktywności zawodowej



Współpraca leczonego z zespołem

Współpraca leczonego z zespołem

terapeutycznym

terapeutycznym

–

prowadzenie samokontroli

prowadzenie samokontroli

–

edukacja

edukacja

KRYTERIA WYRÓWNANIA CUKRZYCY

KRYTERIA WYRÓWNANIA CUKRZYCY

Kryteria kontroli glikemii

Kryteria kontroli glikemii

małe

małe

ryzyko

ryzyko

ryzyko

ryzyko

miażdżycy

miażdżycy

ryzyko

ryzyko

makroangiopati

makroangiopati

i

i



HbA

HbA

1C

1C

%Hb

%Hb





6,1

6,1

> 6,5

> 6,5

> 7,5

> 7,5



Glikemia na czczo

Glikemia na czczo

mmol/l

mmol/l

mg/dl

mg/dl





6,0

6,0

< 110

< 110

> 6,0

> 6,0





110

110





7,0

7,0

> 125

> 125



Samodzielnie oznaczana

Samodzielnie oznaczana

mol/l

mol/l

glikemia na czczo

glikemia na czczo

mg/dl

mg/dl

3,9-5,0

3,9-5,0

70-90

70-90

>5,5

>5,5





100

100

>6,0

>6,0





110

110



Glikemia poposiłkowa

Glikemia poposiłkowa

mol/l

mol/l

mg/dl

mg/dl

3,9-7,5

3,9-7,5

70-135

70-135





7,5

7,5





135

135

>9,0

>9,0

>160

>160

KRYTERIA WYRÓWNANIA CUKRZYCY

KRYTERIA WYRÓWNANIA CUKRZYCY

Kryteria kontroli lipidów we krwi

Kryteria kontroli lipidów we krwi

małe

małe

ryzyko

ryzyko

ryzyko

ryzyko

miażdżycy

miażdżycy

ryzyko

ryzyko

makroangiop

makroangiop

atii

atii



Cholesterol całkowity

Cholesterol całkowity

mmol/l

mmol/l

mg/dl

mg/dl

< 4,5

< 4,5

< 175

< 175

4,5-6,0

4,5-6,0

175-230

175-230

> 6,0

> 6,0

> 230

> 230



Cholesterol LDL

Cholesterol LDL

mmol/l

mmol/l

mg/dl

mg/dl

< 1,9

< 1,9

< 70

< 70

1,9-4,0

1,9-4,0

70-155

70-155



4,0

4,0



> 155

> 155



Cholesterol HDL

Cholesterol HDL

mmol/l

mmol/l

mg/dl

mg/dl

> 1,0

> 1,0

> 40

> 40

1,0-1,2

1,0-1,2

40-46

40-46

< 1,0

< 1,0

< 40

< 40



Trójglicerydy

Trójglicerydy

mmol/l

mmol/l

mg/dl

mg/dl

< 1,7

< 1,7

< 130

< 130

1,7-1,9

1,7-1,9

130-150

130-150

> 1,9

> 1,9

> 150

> 150

RR

RR





130/80

130/80

KRYTERIA WYRÓWNANIA CUKRZYCY

KRYTERIA WYRÓWNANIA CUKRZYCY

Kryterium kontroli ciśnienia

Kryterium kontroli ciśnienia

tętniczego

tętniczego

KRYTERIA WYRÓWNANIA

KRYTERIA WYRÓWNANIA

CUKRZYCY

CUKRZYCY



Niepalenie tytoniu

Niepalenie tytoniu