Spis treści

•

Jak powstaje

tsunami?

•

Rodzaje tsunami

•

Występowanie

tsunami

•

Historyczne tsun
ami

•

Parametry falige
nerującej tsunami

•

Geneza nazwy ts
unami

•

Oszacowanie ener
gii fal tsunami

• Podsumowanie
• Galeria

Jak powstaje tsunami?

Fale tsunami są efektem dynamicznej aktywności

dna oceanu, która przejawia się między innymi w

postaci ruchów tektonicznych, podmorskich trzęsień

Ziemi i wybuchów wulkanów. Zjawiska te wywołują

gwałtowne odkształcenie powierzchni dna, czego

bezpośrednim skutkiem jest przemieszczenie mas

wodnych i odkształcenie powierzchni swobodnej

akwenu, które następnie rozchodzi się pierścieniowo

wokół miejsca zaburzenia (swobodna fala kołowa).

Rodzaje tsunami

Wyróżnia się trzy rodzaje tsunami: 
1. lokalne – miejsce wzbudzenia fali znajduje
się blisko wybrzeża, a czas jej przybycia
wynosi do pół godziny, 
2. regionalne – fale mogą zagrozić większemu
obszarowi przybrzeżnemu, czas przybycia do 5
godzin od wzbudzenia, 
3. ponadregionalne (pacyficzne) – mogą objąć
wiele obszarów po obu stronach Pacyfiku, czas
przybycia fali od kilku do kilkunastu godzin w
zależności od odległości wzbudzenia.

Występowanie tsunami

Tsunami najczęściej występuje w
basenie Oceanu Spokojnego.
Najbardziej zagrożone
wystąpieniem tsunami są
wybrzeża Japonii, Kuryli,
Kamczatki, Aleutów, Alaski,
Ameryki Środkowej, Peru i Chile.

Historyczne tsunami

• 26 grudnia 2004 – trzęsienie ziemi na Oceanie Indyjskim niszczy

wybrzeża kilku krajów Azji i Afryki, ok. 294 tys. zabitych, 

• 17 lipca 1998 – trzęsienie ziemi u wybrzeży Papui-Nowej Gwinei, 2200

zabitych, 

• 1993 – trzęsienie ziemi u wybrzeży Japonii fala o wysokości 60 cm na

otwartych wodach wzrosła do 30 metrów zbliżając się do lądu. 

• 27 marca 1964 – "trzęsienie wielkopiątkowe" wywołuje tsunami, które

niszczy zachodnie wybrzeże Ameryki Północnej, 

• 1960 – trzęsienie ziemi w Chile wywołuje jedno z najwyższych fal

tsunami, które docierają do wybrzeży Japonii 

• 10 lipca 1958 – największe zarejestrowane w historii tsunami

(megatsunami, iminami) zanotowano w Lituya Bay na Alasce, fala

powstała w wyniku trzęsienia ziemi osiągnęła wysokość 524 m, 

• 1946 – trzęsienie ziemi na Aleutach, tsunami atakuje Hawaje i Alaskę,

196 ofiar, po tej katastrofie powstał system ostrzegania przed tsunami

na Pacyfiku, dlatego, że Hawajczycy uznali doniesienie o tym, że

wkrótce ma się pojawić tsunami za żart prima aprilisowy, 

• 1883 – wybuch wulkanu Krakatau wywołuje fale tsunami na Oceanie

Indyjskim i Spokojnym, 

• 1755 – trzęsienie ziemi w Lizbonie i wywołane przez nie tsunami

niszczy stolicę Portugalii, 

• ok. 1450 p.n.e. – wybuch wulkanu na greckiej wyspie Santoryn, 

• 6100 p.n.e. i wcześniej – osuwiska Storegga wywołują kilka tsunami w

północnej części Atlantyku.

Parametry fali generującej

tsunami

Fala generująca tsunami ma długość ponad stu kilometrów, a prędkość

rzędu setek kilometrów na godzinę. Dopóki wędruje ponad głębiami

oceanicznymi nie jest ani groźna, ani szczególnie widoczna. Z

doświadczenia wiadomo, że tylko osoby uprzedzone i poinstruowane

potrafią zauważyć jej grzbiet. W końcu fala o wysokości nawet 1 metra

nie jest niczym niezwykłym na pełnym morzu. Fala tsunami różni się

jednak nader istotnie od fal generowanych podmuchami wiatru. Te

ostatnie mimo, iż na pełnym morzu mogą mieć amplitudę daleko

większą (sięgającą nawet kilkunastu metrów) nie niosą z sobą tak

olbrzymiej energii, ponieważ pionowe przemieszczenie wody dotyczy w

ich przypadku tylko warstwy powierzchniowej. Natomiast w fali

„tsunami” pionowemu przemieszczaniu podlegają gigantyczne masy

wody od samego dna oceanu, aż po powierzchnię wody.

Geneza nazwy tsunami

Nazwa "tsunami" pochodzi od dwóch

japońskich słów: „ - tsu” (port) oraz „ -

nami” (fala). Tak więc „tsunami” można

przetłumaczyć jako „fala portowa”.

Podobno przed wiekami nazwę tę nadali

zjawisku japońscy rybacy, którzy

powróciwszy z połowów do portu z

zaskoczeniem stwierdzili, że jest on

kompletnie zrujnowany przez wodę

mimo, że sami będąc na pełnym morzu,

nie zauważyli niczego ani niezwykłego,

ani niebezpiecznego.

Oszacowanie energii fal

tsunami

Energia niesiona przez falę jest proporcjonalna do kwadratu amplitudy

fali i zależy od masy wody wychylonej z położenia równowagi. Próba

szacowania całkowitej energii przeniesionej przez fale „tsunami” na

Oceanie Indyjskim jest trudna i należy tu skorzystać z opinii i wiedzy

specjalistów. Wiceprezes stowarzyszenia naukowego Tsunami Society,

dr Tad S. Murty oszacował całkowitą energię fal „tsunami” z 26

grudnia 2004 roku na około 20 PJ (petadżuli, 1 PJ = 1015 J). Jest to co

najmniej dwa razy więcej, niż wyniosła całkowita energia wyzwolona

we wszystkich eksplozjach ładunków wybuchowych podczas II wojny

światowej (wliczając w to dwie amerykańskie bomby atomowe). Warto

zauważyć, że całkowitą energię wyzwoloną w wyniku wstrząsu

tektonicznego pod dnem Oceanu Indyjskiego sejsmolodzy oszacowali

na 2x1018 J. 

Podsumowanie

Przyczyny

powstawania:

• Podwodne

trzęsienia Ziemi

• Podwodne

wybuchy wulkanów

• Ruch płyt

tektonicznych

Skutki:
• Zniszczenia
• Śmierć wielu ludzi
• Zmiany w

ukształtowaniu
terenu