Percepcja

Co spostrzegamy?

• Percepcja  recepcja

– Spostrzegamy przedmioty, kolory,

dźwięki itp., a nasze zmysły reagują
na światło, falowanie powietrza itp.

• Przedmiot (bodziec) proksymalny

 przedmiot (bodziec) dystalny

Percepcja wzrokowa

• Podstawową funkcją percepcji wzrokowej

jest wyodrębnienie i rozpoznanie obiektów
fizycznych i ich lokalizacji w przestrzeni

• Pozostałe funkcje:

– Orientacja w przestrzeni (spostrzeganie

odległości, powierzchni i ich nachylenia itp.)

– Spostrzeganie ruchu
– Spostrzeganie koloru i faktury, rozpoznawanie

substancji

Co robi system

percepcyjny?

•

Tworzy reprezentację widzianej
rzeczywistości

– Która pozwala skutecznie działać w środowisku (a

więc zachowuje stałe istotne elementy)

– Która może być skoordynowana z informacjami z

innych zmysłów

– Która może być skoordynowana z reprezentacjami

wytwarzanymi przez inne procesy poznawcze
(myślenie, planowanie, pamięć)

– Która może być częściowo przekazana w

procesach komunikacji werbalnej/niewerbalnej

Co zawiera reprezentacja

percepcyjna

• Obiekty
• Ich właściwości strukturalne
• Ich właściwości dynamiczne

(sposób poruszania się)

• Informację o relacjach pomiędzy

obiektami (relacje przestrzenne)

– raczej, niż kolorowy pejzaż w stylu

impresjonistycznym

Co stanowi wyjściowy

materiał dla reprezentacji

percepcyjnej?

• - coś w rodzaju pejzażu

impresjonistycznego: płaski układ
kolorowych plam istotnie
zmieniający się wraz ze zmianą
oświetlenia, ruchem oczu, ruchem
obserwatora lub ruchem obiektów
w polu widzenia

Zadania systemu

percepcyjnego

• Przechowanie obrazu do dalszego

przetwarzania

• Wyodrębnienie obiektów i innych

znaczących części

• Określenie relacji przestrzennych między

obiektami w 3 wymiarach

• Rozpoznanie ruchu
• Przypisanie cech (kształt, kolor, rozmiar)
• Rozpoznanie tożsamości i kategorii obiektu

REJESTR SENSORYCZNY

• Dostępność informacji po

prezentacji

• Ile? (pojemność)
• Jak długo? (trwałość)

• Metoda:

– Krótka prezentacja („1 spojrzenie”) –

ok. 50ms

• Procedura całościowego odtwarzania

Pamięć ikoniczna i echoiczna,
bufor sensoryczny

F G R C

H K S L

P B M Q

F G R C

H K S L

P B M Q

• W procedurze całościowego odtwarzania

badani podają 4-5 elementów

• Symbole znikają zanim można na nie

zwrócić uwagę

• Interferencja ze strony danych wyjściowych

• Procedura częściowego odtwarzania

(George Sperling 1960)

• Zaznaczanie rzędu, z którego należy podać

litery (dźwiękiem lub znacznikiem
wzrokowym)

D K P O

G N X L

R B Z Q

• Odtworzenie w procedurze

Sperlinga: 9-12 elementów na 12

• Pojemność rejestru - ?

• Oszacowanie trwałości rejestru

sensorycznego:

• Manipulowanie odstępem czasu między

prezentacją tablicy a znacznikiem

• Znacznik pojawiał się od 100 ms przed

do 1 s po tablicy

P F N C

K R T B

L S M G

– Im później pojawiał się znacznik, tym

gorsze przywołanie

– Gwałtowny spadek przy odstępie ok.

300 ms

– Trwałość rejestru sensorycznego: ok.

500 ms.

• Zależy od tego, co pojawia się później

– Jasne tło po ekspozycji: 500 ms
– Ciemne: do 5 s

F G R C

H K S L

P B M Q

Wsteczne maskowanie

wzrokowe

• Zanikanie informacji wzrokowej

pod wpływem następnych bodźców

• Jeden z mechanizmów integracji

obrazu wzrokowego

• Obok tłumienia przetwarzania podczas

sakad

• Użyteczne w badaniach

wymagających krótkiej prezentacji

Pamięć echoiczna

• Metoda badania:

• bodźce podawane kwadrofonicznie
• Znaczniki – światełka

• Trwałość: 2 – 20 s.

Spostrzeganie obiektów

• Obiekt: spójna i ciągła porcja materii
• Dwa podstawowe procesy:

– Wydzielenie obiektu z otoczenia
– Rozpoznanie obiektu

• Inne funkcje percepcji wiążą się ściśle ze

spostrzeganiem obiektów

– Rozpoznawanie relacji przestrzennych miedzy obiektami
– Percepcja ruchu obiektów
– Percepcja cech (kolor, faktura, rozmiar, substancja)
– Percepcja „ułomnych” obiektów (cienie, powierzchnie,

substancje nieciągłe)

Składniki procesu percepcji obiektu

i konstruowania sceny wzrokowej

(za: Marr, 1982 i Kellman, 1996)

• Etap I: Zarys dwuwymiarowy

– Wykrywanie krawędzi
– Klasyfikacja krawędzi
– Przypisanie granic--------------

• Etap II: Szkic 2

1

/

2

wymiarowy (2

1

/

2

D)

– Rozpoznanie powierzchni i ich

orientacji (ukierunkowanie,
wypukłości, wklęsłości, ciągłość)

– Wyodrębnienie jednostek---
– Obserwator stanowi odniesienie

• Etap III: utworzenie sceny 3

wymiarowej (3D)

– Identyfikacja obiektów
– Percepcja rozmiaru
– Percepcja substancji
Ramy odniesienia niezależne od

obserwatora

Procesy oparte na doświadczeniu i wiedzy

• Wykrywanie i klasyfikacja krawędzi,

przypisywanie granic

– Różnice w rozkładzie jasności
– Różnice (nieciągłość) w rozkładzie koloru
– Wskazówki związane z ruchem obiektu i

ruchem obserwatora oraz relacjami

przestrzennymi:

• Zwiększanie się/zmniejszanie pola projekcji

obiektu na siatkówce w miarę zbliżania

się/oddalania

• Zmiana ziarnistości faktury wraz ze zmianą

odległości

• Ruch obiektów względem innych obiektów
• Nieciągłości w głębi

• Utworzenie jednostki

– Wspólny ruch
– Dopasowanie krawędzi
– Ciągłość koloru, faktury itp.

Rozpoznawanie obiektu

– Teorie wzorca
– Teorie prototypów
– Teorie cech
– Teorie opisu strukturalnego
– Teoria „geonów” Biedermana
– Sieci neuronopodobne

• Percepcja rozmiaru (stałości

rozmiaru)

– Uwzględnianie relacji miedzy rozmiarem

obrazu na siatkówce a ruchem

– Wykorzystanie wiedzy o obiekcie

• Percepcja substancji

– W oparciu o wzorzec ruchu (sztywny czy

z wieloma stopniami swobody)

– W oparciu o fakturę
– Inne wskazówki związane z wiedzą

pojęciową

Percepcja: uniwersalne

systemy czy

wyspecjalizowane

moduły?

• Percepcja twarzy
• Percepcja przyczynowości
• Percepcja mowy
Wyspecjalizowane procesy czy

szczególny poziom ekspertyzy?