Seminarium 2

1.

Budowa przeciwciał i

receptorów limfocytów T

rozpoznających antygen.

2.

Źródła różnorodności

przeciwciał i receptorów

limfocytów T rozpoznających

antygen.

3.

Zastosowanie przeciwciał

monoklonalnych i ich

pochodnych.

Budowa i funkcja

przeciwciał

Frakcje białek osocza

Immunology, Kuby J., 5 ed.

osocze (natywne)

osocze po
adsorbcji
antygenem

Przeciwciała



glikoproteiny wiążące antygen obecne
na błonie komórkowej limfocytów B
(BCR) lub wydzielane do płynów
ustrojowych



przeciwciało związane z błoną
komórkową (BCR) odpowiada za
specyficzność klonów limfocytów B



przeciwciała wydzielnicze krążą we
krwi, neutralizują antygeny lub „znakują” je
do eliminacji

przeciwciało związane z błoną

przeciwciało wydzielnicze

jeden antygen

wiele epitopów

jeden antygen

wiele klonów
limfocytów B

wiele przeciwciał

o różnej

specyficzności

Budowa przeciwciał

Łańcuch lekki

Domena V

L

Domena
V

H

Miejsce wiążące
antygen

antygen

Łańcuch ciężki

Struktura przeciwciał

Region zmienny (V)
 różnicuje przeciwciało o

jednej specyficzności od innych

Region stały (C)
 dwa podtypy łańcuchów lekkich

(κ, λ)

pięć klas łańcucha ciężkiego

(γ, δ, ε, α, µ)

warunkuje klasę przeciwciała

ła

ńc

uc

h l

ek

ki

ła

ńc

uc

h c

ię

żk

i

Fab

Fc

Struktura IgG

Immunology, Kuby J., 5 ed.

idiotop – markery części

zmiennych pozwalające

na wyróżnienie idiotypu

przeciwciała

paratop – fragment

wiążący epitop antygenu

epitop – fragment

antygenu rozpoznawany

przez przeciwciało

Budowa przeciwciał

Region determinują
dopasowanie (CDR)



krótka sekwencja aminokwasowa
regionów zmiennych wszystkich
receptorów wiążących antygen która
dopasowuje się do antygenu a tym
samym zapewnia receptorowi
specyficzność względem danego
antygenu



każdy łańcuch lekki i ciężki posiada po
trzy CDR

Zmienność regionów
zmiennych jest
skoncentrowana w CDR



większość
możliwości zmian w
genach dla
przeciwciał znajduje
się w sekwencjach
kodujących CDR,
stąd są one czasem
nazywane
regionami
hiperzmiennymi

3D model przeciwciała z pojedynczego
łancucha (scFV). Zaznaczono regiony CDR

en.wikipedia.org

Jak przeciwciało
rozpoznaje antygen?

Budowa przeciwciała
determinuje jego funkcje

Domeny regionu zmiennego:
V

H

i V

L



swoiste wiązanie
antygenu

Domeny regionu stałego:
C

H1

i C

L



wydłuża ramiona Fab



zwiększa maksymalną

rotację fragmentów

Fab



łączy łańcuchy lekki i

ciężki wiązaniem

dwusiarczkowym



zwiększa zmienność

przeciwciał poprzez

ułatwienie losowego

łączenia domenVH i VL

Region zawiasowy



obecny tylko na

łańcuchach ciężkich

γ, δ i α



zwiększa ruchomość

(dwa ramiona Fab

mogą wyginać się

pod różnymi kątami

podczas wiązania

antygenu)



uwrażliwia na

cięcie enzymami

proteolitycznymi

Domeny poszczególnych
klas przeciwciał

IgA IgG IgD

IgM IgE

CH1/CH1

CH1/CH1

Region zawiasowy

CH2/CH2

CH2/CH2

CH3/CH3

CH3/CH3

CH4/CH4

Domeny regionu stałego:

C

H2,

C

H3,

C

H4



Odpowiedzialne za:



wiązanie z
receptorami dla Fc



wiązanie i aktywację
dopełniacza



transport przez
łożysko

Cechy przeciwciał



SWOISTOŚĆ  zdolność do wybiórczego

wiązania konkretnego antygenu



POWINOWACTWO  siła wiązania

pojedynczej determinanty antygenowej
przez miejsce wiążące antygen przeciwciała
(różne dla przeciwciał o tej samej swoistości
pochodzących z różnych klonów limfocytów)



AWIDNOŚĆ = ZACHŁANNOŚĆ  siła

wiązania wielowartościowego antygenu

Powinowactwo a
awidność

Działanie przeciwciał



przeciwciała nie zabijają ani nie usuwają
patogenów poprzez przyłączenie antygenu



aby zaistniała humoralna odpowiedź
przeciwzakaźna przeciwciało musi
indukować odpowiedź komórek
efektorowych (np. fagocytozę przez
komórki żerne), które w konsekwencji
spowodują śmierć lub neutralizację
patogenu

Właściwości przeciwciał



wiążąc antygeny na powierzchni niektórych komórek, np.

zakażonych wirusami lub nowotworowych bądź na

powierzchni niektórych mikroorganizmów mogą indukować

ich zniszczenie przez:



aktywację dopełniacza,



indukcję immunofagocytozy,



indukcję cytotoksyczności komórkowej zależnej od

przeciwciał (ADCC),



wiążąc antygen na powierzchni mikroorganizmów mogą

blokować ich wnikanie, np. przez nabłonek jelit,



wiążąc toksyny mogą blokować ich działanie,



wiążąc antygeny na cząsteczkach lub komórkach mogą

indukować zlepianie się (aglutynację),



niektóre przeciwciała (abzymy) mogą spełniać rolę

enzymów w stosunku do wiązanych przez siebie antygenów

Klasy przeciwciał



IZOTYP

zależy od klasy regionu stałego

łańcucha ciężkiego



wyróżniamy 5 klas łańcucha ciężkiego (klas
p-ciał):

µ
α
ε
δ
γ

Klasy przeciwciał



łańcuch ciężki determinuje zatem klasę
przeciwciała:

µ  IgM
α  IgA
ε  IgE
δ  IgD
γ  IgG

Klasy przeciwciał



niewielkie różnice w sekwencji
aminokwasowej łańcuchów ciężkich α
i γ spowodowała wyróżnienie kilku
podklas:



α1 i α2 (IgA1 i IgA2)



γ1, γ2, γ3, γ4
(IgG1, IgG2, IgG3, IgG4)

Która część przeciwciała odpowiada
za aktywność biologiczną (funkcję
efektorową)?

Immunology, Kuby J., 5 ed.

Kompleksy
immunologiczne

kompleks

antygen-przeciwciało

=

kompleks

immunologiczny

Kompleksy
immunologiczne



W powstawaniu kompleksów

immunologicznych ważną

rolę odgrywa dopełniacz,

który:



hamuje ich wytrącanie czyli

precypitację,



częściowo rozpuszcza

kompleksy już wytrącone,



indukuje ich usuwanie przez

komórki żerne



Krążące kompleksy mogą się

np. odkładać w ścianach

drobnych naczyń skóry,

stawów i nerek, aktywują

dopełniacz i indukują stany

zapalne uszkadzające tkanki.

Stężenia przeciwciał u
płodu i dziecka

Stężenia przeciwciał podczas
rozwoju odpowiedzi
immunologicznej

odpowiedź

pierwotna

odpowiedź

wtórna

pierwsza

ekspozycja

na antygen

druga

ekspozycja

na antygen

tygodnie

st

ę

że

n

ie

p

rz

e

ci

w

ci

a

ł

w

o

so

cz

u

IgA



Organizm wytwarza więcej IgA niż

wszystkich innych immunoglobulin

razem wziętych, z których większość

jest wytwarzana miejscowo w

sąsiedztwie odpowiedniego nabłonka

i przechodzi do wydzielin

surowiczych i śluzowych.



Wydzielnicze IgA stanowią główny

element obrony błon surowiczych i

śluzowych przed inwazją

mikroorganizmów, a błony te są

potencjalnie największymi wrotami

zakażenia

IgA



w osoczu – występują gł. w formie
monomerycznej (80-95%), a tylko w
niewielkim odsetku w formach
polimerycznych (di-, tri- i tetramery)



w wydzielinach takich jak łzy, pot,
wydzieliny gruczołów przewodu
pokarmowego, dróg
oddechowych i dróg moczowych,
IgA występują w formie dimerów
związanych dodatkowo z tak zwanym

fragmentem wydzielniczym

. Są to

wydzielnicze IgA czyli

S-IgA

(secretory IgA).

Wydzielanie IgA

IgM



syntetyzowane w

początkowej fazie

odpowiedzi immunologicznej



pierwsze przeciwciała

syntetyzowane w rozwoju

osobniczym



uwalniane jako pierwsze

w

rozwoju pierwotnej

odpowiedzi immunologicznej



ich

powinowactwo do

antygenu jest na ogół małe

,

gdyż ich uwalnianie zachodzi

jeszcze przed dojrzewaniem

powinowactwa

IgM



mają aż 10
fragmentów Fab, stąd
łączą się z antygenem
mającym wiele
epitopów z

dużą

zachłannością, czyli
awidnością



aktywują dopełniacz
silniej niż IgG

IgG



występują w

najwyższym stężeniu

w osoczu



biorą udział w:



aktywacja dopełniacza

drogą klasyczną



ADCC



immunofagocytoza



jedyne przeciwciała

przechodzące przez

łożysko

podklasy IgG

IgE



wiążąc się z odpowiednimi
receptorami FcR na
komórkach tucznych
wywołują po przyłączeniu
antygenu degranulację
tych komórek



przeciwciała IgE
uczestniczą w obronie

przeciw pasożytom

oraz w

zjawiskach

nadwrażliwości

typu I (alergiach)

Degranulacja komórki
tucznej

zawartość

ziarnistości

(m.in.

histamina)

komórka tuczna

ziarnistości

degranulacja

receptor Fcε

IgE

Alerge
n

IgD



występują dość licznie,
wraz z IgM, na
powierzchni limfocytów
B, które nie zetknęły się
jeszcze z antygenem
(

limfocyty B dziewicze

),

jako ich receptory
immunoglobulinowe.



funkcja IgD pozostaje
mało poznana



bardzo małe stężenie w
płynach tkankowych

Do czego służą różne
klasy przeciwciał?

Do czego służą różne
klasy przeciwciał?



IgM  początkowe etapy odpowiedzi

immunologicznej (przed dojrzewaniem
powinowactwa), aktywacja dopełniacza



IgA  związane z błonami śluzowymi i

płynami surowiczymi



IgG  ADCC, immunofagocytoza,

aktywacja dopełniacza, przechodzą
przez łożysko



IgE  degranulacja komórek tucznych

Przypadki kliniczne

PRZYPADEK 1
28-letnia kobieta w 20

tygodniu ciąży



przeciwciała

przeciwko

toksoplazmozie:



IgM ↓



IgG ↑



przeciwciała

przeciwko cytomegalii



IgM ↑



IgG ↑

PRZYPADEK 2
30-letnia kobieta w 25

tygodniu ciąży



przeciwciała

przeciwko

toksoplazmozie:



IgM ↑



IgG ↓



przeciwciała

przeciwko cytomegalii



IgM ↓



IgG ↓

Przypadek 3



2-miesięczne niemowlę urodzone przez
matkę HIV(+) ma dodatni wynik
badania serologicznego na obecność
przeciwciał anty-HIV



czy badane niemowlę jest zakażone?

Markery antygenowe
przeciwciał (1)



izotypowe

(uwarunkowane przez pewne

zasadnicze

różnice w budowie łańcuchów

ciężkich i lekkich

– umożliwiają podział na

klasy i typy). Zdrowi osobnicy mają
zazwyczaj wszystkie odmiany izotypowe,

Markery antygenowe
przeciwciał (2)



allotypowe

– zależne od obecności w łańcuchach

ciężkich i lekkich (głównie w częściach stałych) różnych
aminokwasów w określonej pozycji łańcucha
polipeptydowego. U różnych osobników danego gatunku
można wykryć różne odmiany allotypowe. Geny kodujące
immunoglobuliny są bowiem genami

poliallelicznymi

.

Markery antygenowe
przeciwciał (3)



idiotypowe

– związane z różnicami w

budowie części zmiennych łańcuchów
polipeptydowych. Przeciwciała mające tę
samą

swoistość

mają te same markery

idiotypowe.

Powstawanie

przeciwciał

Nagrody Nobla za badania nad
przeciwciałami

Susumu Tonegawa

„za odkrycie
genetycznych zasad
zmienności i
różnorodności
przeciwciał”

Gerald M.

Edelman

Rodney R.

Porter

„za odkrycie chemicznej
struktury przeciwciał”

1972

1987



genom człowieka zawiera jedynie ok. 30
tysięcy genów



tylko niektóre spośród nich kodują części
zmienne immunoglobulin



jak możliwa jest zatem swoista
odpowiedź na nieograniczoną liczbę
antygenów występujących w
środowisku?

Powstawanie przeciwciał

V

D

J

C

V

J

C

Geny

łańcucha

ciężkiego Ig

Geny

łańcucha

lekkiego Ig

Geny części

zmiennej Ig

Geny części

stałej Ig

Synteza łańcucha
ciężkiego

Źródła zmienności
przeciwciał



występowanie segmentów V, D i J

w wielu wariantach

(polimorfizm

genów immunoglobulinowych)



rekombinacja łącząca przypadkowo segmenty genowe

V, D i J w trakcie formowania się genu dla części

zmiennych łańcuchów ciężkich i segmenty V i J dla

części zmiennych łańcuchów lekkich (

zmienność

rekombinacyjna

),



zmienność na złączach

segmentów genowych V, D i

J (delecja nukleotydów na złączu, regiony N,

nukleotydy P, chwytanie oligonukleotydów),



mutacje somatyczne

.

Źródła zmienności
przeciwciał



występowanie segmentów V, D i J w wielu wariantach

(polimorfizm genów immunoglobulinowych)



rekombinacja łącząca przypadkowo

segmenty genowe V, D i J w trakcie

formowania się genu dla części

zmiennych łańcuchów ciężkich i

segmenty V i J dla części zmiennych

łańcuchów lekkich (

zmienność

rekombinacyjna

),



zmienność na złączach

segmentów genowych V, D i J (delecja

nukleotydów na złączu, regiony N, nukleotydy P, chwytanie

oligonukleotydów),



mutacje somatyczne

.

Rekombinacja genów dla
łańcucha ciężkiego

V

D

J

C

Geny

łańcucha

ciężkiego Ig

12

12

23

23

5’

3’

długość

wstawki

Rekombinacyjne łączenie fragmentów V, D i J zachodzi
dzięki działaniu rekombinazy, która rozpoznaje tzn.
sekwencje sygnałowe na każdym z fragmentów i łączy
je wg. zasady, że sekwencje łączą się tylko gdy w
jednej wstawka jest 12- a w drugiej 23- nukleotydowa.

Każdy segment D ma po obu stronach 23-nukleotydowe
wstawki, segment V po stronie 3’ i segment J po stronie
5’ mają wstawki 12 nukleotydowe.

Zmienność na złączach

•delecje w obrębie złącza

•dołączanie nukleotydów P

•bezładne dodawanie
nukleotydów – regiony N
(nowe odcinki DNA powstałe
na złączach przy pomocy
transferazy nukleotydów
terminalnych)  !

bezmatrycowo !

•chwytanie nukleotydów
(dołączanie krótkich
oligonukleotydów odciętych w
innym miejscu)

Źródła zmienności
przeciwciał



występowanie segmentów V, D i J w wielu wariantach

(polimorfizm genów immunoglobulinowych)



rekombinacja łącząca przypadkowo segmenty genowe

V, D i J w trakcie formowania się genu dla części

zmiennych łańcuchów ciężkich i segmenty V i J dla

części zmiennych łańcuchów lekkich (

zmienność

rekombinacyjna

),



zmienność na złączach

segmentów genowych V, D i

J (delecja nukleotydów na złączu, regiony N,

nukleotydy P, chwytanie oligonukleotydów),



mutacje somatyczne

mutacje somatyczne

(gł. regiony

(gł. regiony

hiperzmienne, dojrzewanie

hiperzmienne, dojrzewanie

powinowactwa)

powinowactwa)

Mutacje somatyczne
(hipermutacje)
Dojrzewanie powinowactwa

Przełączanie klas



zachodzi po rozpoznaniu antygenu
przez limfocyt B



do zainicjowania tego procesu
niezbędna jest pomoc ze strony
limfocytów Th

Przełączanie klas

Przełączanie klas

Przeciwciała

monoklonalne

„za teorie dotyczące specyficzności w
rozwoju i kontroli układu odpornościowego i
odkrycie zasady produkcji przeciwciał
monoklonalnych”

Nagroda Nobla za badania nad
przeciwciałami monoklonalnymi

Niels K. Jerne

Georges J.F.

Köhler

César Milstein

1984

Jak powinna wyglądać

idealna „fabryka”

przeciwciał ?



musi posiadać umiejętność produkcji
przeciwciał



powinna produkować przeciwciała o
znanej jednej swoistości



mieć wysoką wydajność produkcji
przeciwciał



działać nieskończenie długo

Jak uzyskać „fabrykę”

przeciwciał monoklonalnych



produkcja przeciwciał



przeciwciała o jednej
znanej swoistości



nieśmiertelność



wysoka
produktywność

limfocyt B

klon
jednego
limfocytu B

szpiczak

komórka
nowotworowa

Wytwarzanie przeciwciał

monoklonalnych

Immunizacja

Limfocyty
B
aktywowan
e
antygenem

Limfocyty B
izolowane
ze
śledziony

Fuzja

Hybrydoma

Komórki
szpiczaka

Separacja

Hodowla klonów
produkujących
odpowiednie
przeciwciało

Typy przeciwciał

monoklonalnych

Technika wytwarzania ludzkich
przeciwciał monoklonalnych



istnieją aktualnie dwie
techniki inżynierii
genetycznej umożliwiające
wytwarzanie ludzkich
przeciwciał
monoklonalnych:



„phage display”

–

opracowana w 1985 roku,



technika tworzenia zwierząt
transgenicznych

–

opracowana w 1994 roku.

Metoda phage-display



Istotą metody „phage
display” jest

wbudowanie genów
dla części zmiennych
łańcuchów lekkich i
ciężkich do genomu
faga włókienkowego

,

co prowadzi do
ekspresji
kodowanych białek
na powierzchni faga.

Phage-display – biblioteki
scFv



Metoda „phage display”

umożliwia stworzenie

bibliotek

zawierających

swoistości w formacie

scFv

(jednołańcuchowe

białko, w skład którego

wchodzą części zmienne

łańcucha lekkiego i

ciężkiego związane

łącznikiem peptydowym).



Podobne “biblioteki”

tworzy się również w

oparciu o komórki

drożdży („yeast cell

display”) i rybosomy

(„ribosome display”).

Phage-display



Fagi wiążące dzięki tym
zabiegom odpowiedni
antygen można izolować,
po namnożeniu w
komórkach E. coli, na
kolumnach
opłaszczonych tym
antygenem. Można w ten
sposób in vitro imitować
selekcję limfocytów B
zachodzącą w trakcie
odpowiedzi
immunologicznej in vivo.

Phage-display



Powinowactwo do antygenu w
produkowanych cząsteczkach można
zwiększyć wprowadzając odpowiednie
mutacje do wbudowanych do
bakteriofaga genów
immunoglobulinowych. Do powyższych
celów można użyć zrekombinowanych
genów VDJ izolowanych z uczulonych lub
nieuczulonych limfocytów B człowieka.

Zwierzęta transgeniczne

Zwierzęta transgeniczne



Technika produkcji ludzkich MAb w oparciu o

zwierzęta transgeniczne (przede wszystkim

myszy) polega na wprowadzeniu osobno miniloci

dla genów V, D, J, μ i γ (w przypadku łańcucha

ciężkiego) oraz Vκ, Jκ i części stałej łańcucha

kappa do embrionalnych komórek macierzystych

myszy z zablokowanymi genami dla ich własnych

immunoglobulin.



Po uzyskaniu transgenicznych myszy, można je

immunizować i uzyskiwać limfocyty B

wytwarzające przeciwciała swoiste w stosunku do

odpowiednich antygenów. Limfocyty te mogą być

podstawą do tworzenia odpowiednich linii

hybrydoma.

Produkcja przeciwciał
monoklonalnych

Pochodne

przeciwciał

monoklonalnych

Pochodne przeciwciał
monoklonalnych



Najmniejszym
fragmentem
przeciwciała, który
zachowuje niewielką
zdolność wiązania
antygenu jest peptyd
obejmujący trzeci
region hiperzmienny
(

CDR3

) łańcucha

ciężkiego

Pochodne przeciwciał
monoklonalnych



monowalentne fragmenty Fab



fragmenty Fv (zawierające V

L

i V

H

)



jednołańcuchowe białka wiążące
antygen – scFv (single chain Fv) (ok. 28
kDa), składające się z domen VH i VL
związanych krótkim peptydowym
łącznikiem

Pochodne przeciwciał
monoklonalnych



formy Fv lub scFv –

biwalentne (diabodies),

triwalentne (tribodies), tetrawalentne
(tetrabodies)



połączenie Fv lub scFv o różnej swoistości –

formy bispecyficzne, trój- i czwórspecyficzne



miniciała

składające się z dwóch

fragmentów scFv, przyłączonych do
„minifragmentu” Fc, zawierającego dwie
domeny CH3

Pochodne przeciwciał
monoklonalnych

Pochodne przeciwciał
monoklonalnych -
immunokoniugaty



koniugaty przeciwciał z:



enzymami



toksynami



radioizotopami



lekami



cytokinami

Zastosowania przeciwciał

monoklonalnych:



diagnostyka



terapia:



chorób nowotworowych



chorób autoimmunologicznych



ostrych zespołów wieńcowych



starczego zwyrodnienia plamki



badania naukowe



inne

Przeciwciała monoklonalne

w diagnostyce

laboratoryjnej i badaniach

naukowych

Diagnostyka obrazowa



Radioscyntygrafia -

do umiejscowienia

nawet małych (3 mm średnicy) ognisk

nowotworowych używa się PM

przeciwnowotworowych sprzężonych z

radioizotopami i detektora promieniowania



Przeciwnowotworowe przeciwciała

monoklonalne znakowane technetem 99m i

indem 111 stosuje się do lokalizacji zmian

nowotworowych metodą

SPECT

(single

photon emission computed tomography)

Przeciwciało

monoklonalne

A33 związane z

radioizotopem

jodu w

diagnostyce

przerzutów raka

jelita grubego

ELISA

FACS - przykładowy
histogram

mieszanina komórek

laser

nowa kropla

sygnał pozytywny

brak sygnału

sygnał negatywny

brak sygnału

komórka niewyznakowana

czerwona komórka

pusta kropla

zielona komórka

Sortowanie
komórek
przy pomocy
cytometrii
przepływow
ej

Western blotting

Immunofluorescencja

diagnostyka pęcherzycy

IF bezpośrednia na bioptacie skóry

IF pośrednia (surowica chorego)

Przeciwciała

monoklonalne w

terapii

MAb w terapii



Większość stosowanych w lecznictwie PM
to formy chimeryczne lub humanizowane.



W roku 2003 zaaprobowano do użycia w
klinice pierwsze PM ludzkie (adalimumab).



Na skalę przemysłową PM uzyskuje się
przede wszystkim z hodowli
zmodyfikowanych genetycznie komórek
linii CHO (komórki jajnika chomika).

Przeciwciałą
monoklonalne w terapii

Onkologia



Rak piersi z nadekspresją onkogenu
her2/neu –

Trastuzumab

–

monoklonalne humanizowane
przeciwciało przeciwko białku Her2



terapia przerzutowego raka sutka



w połączeniu z chemioterapią

Onkologia – rak okrężnicy



Bevacizumab

– humanizowane MAb

przeciwko VEGF



w trakcie badań klinicznych



Cetuximab

– chimeryczne MAb

przeciwko EGFR



leczenie przerzutowego raka okrężnicy z
nadekspresją EGFR w połączeniu z
chemioterapią

Onkologia – hematologia



chłoniak nieziarniczy z limfocytów B w III i
IV stadium zaawansowania, nawrót
chłoniaka



Rituximab

– chimeryczne przeciwciało

monoklonalne przeciwko CD20



przewlekła białaczka limfatyczna (CLL) z
limfocytów B, gdy nieskuteczna jest
chemioterapia



Alemtuzumab

– chimeryczne przeciwciało

monoklonalne przeciwko CD25

Onkologia -
radioimmunokoniugaty



immunokoniugaty z radioizotopami
stosowane w terapii chłoniaków
nieziarniczych typu B:



sprzężone z jodem

131

I PM przeciwko CD20 –

tozytumomab



koniugat mysiego MAb przeciwko CD20 ze
związkiem chelatującym (tiuksetanem)
radioizotop itru

90

Ytr

lub indu

111

In –

ibrytumomab tiuksetan

.

To przeciwciało może być stosowane wyłącznie z innym MAb
przeciwko CD20 - rituximabem

Onkologia -
immunotoksyny



Gentuzumab ozogamicin

– immunotoksyna

składająca się z humanizowanego MAb IgG4
przeciwko CD33 (linia komórek
mielomonocytowych) połączonego
kowalencyjnie z cytotoksycznym
antybiotykiem przeciwnowotworowym –
kalicheamycyną



stosowana w leczneniu AML o fenotypie CD33

+

u

osób powyżej 60 roku życia, które nie mogą
otrzymywać standardowej chemioterapii

Pediatria, pulmonologia



Paliwizumab

– monoklonalne

przeciwciało humanizowane klasy IgG1
przeciwko białku F wirusa RS typu A i B



stosowane w profilaktyce zakażeń RSV u
dzieci z grup ryzyka (gł. wcześniaki i dzieci
z chorobami układu krążenia i płuc)

Alergologia, interna



Omalizumab

– humanizowane

przeciwciało monoklonalne wiążące
domenę Cγ3 fragmentu Fc przeciwciała
IgE (odpowiedzialną za wiązanie z
receptorem dla IgE)



stosowany uzupełniająco w leczeniu astmy
oskrzelowej i alergicznego zapalenia błony
śluzowej nosa

Transplantologia



OKT3 – poliklonalne mysie przeciwciało
przeciwko CD3 (historyczne)



immunoglobulina antytymocytarna

(ATG)



stosowana w profilaktyce i leczeniu ostrego
odrzucania przeszczepu nerki



Daclizumab

– chimeryczne przeciwciało

monoklonalne przeciwko CD 25



wskazane w profilaktyce (ale nie leczeniu)
ostrego odrzucania alloprzeszczepu nerki

Dermatologia



Efalizumab

– humanizowane

przeciwciało monoklonalne

IgG1 przeciwdko CD11a

(=CD28=LFA1)



wskazania: łuszczyca o

umiarkowanym lub ciężkim

przebiegu



Infliximab

– chimeryczne

MAb przeciwko TNFα



wskazania: łuszczyca o

umiarkowanym lub ciężkim

przebiegu, łuszczycowe

zapalenie stawów

Okulistyka



Ranibizumab –
humanizowane
monoklonalne
przeciwciało w klasie
IgG1 przeciwko VEGF



wskazania:
zwyrodnienie plamki
związane z wiekiem

Reumatologia



humanizowane MAb przeciwko

integrynie α4 –

NATALIZUMAB

–

stosowane w SM i chorobie

Leśniowskiego-Crohna



chimeryczne MAb przeciwko

TNFα –

INFLIXIMAB

– stosowane

w ZZSK, RZS, chorobie

Leśniowskiego-Crohna



humanizowane MAb przeciwko

TNFα –

ADALIMUMAB

–

stosowane w RZS

Receptor

limfocytów T (TCR)

Za wyjaśnienie, że

limfocyty T rozpoznają nie

sam antygen, ale

prezentowany w

połączeniu z cząsteczkami

MHC

, Zinkernagel i

Doherty otrzymali w 1996

roku nagrodę Nobla

TCR – receptor limfocytu T
wiążący antygen



receptory limfocytów T, które wiążą i
odpowiadają najczęściej na

antygeny

peptydowe

połączone z cząsteczkami MHC

w

błonie komórki prezentującej antygen

HLA klasy 1

HLA klasy 2

Błona komórkowa
limfocytu T CD4

Błona komórkowa
limfocytu T CD8

TCR

Błona komórkowa
komórki prezentującej antygen

Limfocyty T mogą również rozpoznawać i

odpowiadać na

antygeny lipidowe i

glikolipidowe

prezentowane im w

połączeniu z cząsteczkami

CD1

, a

niektóre limfocyty Tγδ rozpoznają

również inne związki, np. tak zwane

fosfoantygeny

bez udziału cząsteczek

MHC.

Budowa TCR



TCR jest zbudowany z
dwóch łańcuchów, a
każdy łańcuch ma
podobnie do
przeciwciała



część zmienną



część stałą

i jest związany z
komórką poprzez



odcinek śródbłonowy



odcinek
wewnątrzkomórkowy

rodzaje

TCR

receptory

składające się z
łańcuchów α i β

receptory

składające się z

łańcuchów γ i δ

limfocyty

αβ

90%

limfocyty γδ

10%

Kompleks TCR



Zarówno receptory αβ

jak i γδ łączą się w

błonie limfocytów T z

kompleksem CD3, w

skład którego wchodzą 4

rodzaje łańcuchów: γ, δ, ε i

ζ, zwanych czasami

niezmiennymi w celu

odróżnienia od łańcuchów

TCR



Kompleks TCR‑CD3

pozostaje w błonie

komórkowej w kontakcie z

cząsteczkami: CD2, CD5 i

CD4 lub CD8.

Źródła zmienności TCR



zmienność kombinacyjna (geny VDJ)



zmienność na złączach



możliwość transkrypcji genu D w trzech
ramkach odczytu (dla łańcuchów β i δ)



mutacje somatyczne – w niewielkim
stopniu

Zmienione ligandy
peptydowe (APL)



Zmiana pojedynczych aminokwasów w antygenie

prezentowanym limfocytowi T może spowodować, że

choć nadal antygen ten będzie wiązany i

prezentowany przez daną cząsteczkę MHC, to

rozpoznający go przez swoisty TCR limfocyt T nie

będzie już nań odpowiadał.



Zmieniony antygen może nawet stać się antagonistą

i może przekazywać sygnał hamujący odpowiedź

limfocytu T zarówno na zmieniony jak i pierwotny,

niezmieniony antygen



Antygeny takie nazywamy zmienionymi

ligandami peptydowymi (altered peptide ligand –

APL).