Pedagogika specjalna

Jest to dział pedagogiki ogólnej
(nauki o nauczaniu i wychowaniu).
Jej przedmiotem są jednostki
niepełnosprawne. Zasadniczy cel
pedagogiki specjalnej i ogólnej jest
jednak taki sam – jak najlepsze
przygotowanie do wykonywania
ról w życiu społecznym.

Historia



Praktyka – początki w
starożytności



Teoria – rok 1861 – Haneslmann
wprowadza nazwę – pedagogika
lecznicza

Przedmiot pedagogiki
specjalnej

„Przedmiotem pedagogiki specjalnej jest
dziecko z utrudnieniami rozwojowymi. To
dziecko jest w swoim podstawowym jestestwie
takie samo jak każde inne, ale większe lub
mniejsze utrudnienia rozwojowe powodują, że
środki główne jakie proponuje pedagogika
ogólna są niewystarczające. Dlatego
pedagogika specjalna jest nauką potrzebną.”

Maria Grzegorzewska

Działy

•

Rewalidacja:

-

oligofrenopedagogika,

-

surdopedagogika,

-

tyflopedagogika,

-

pedagogika lecznicza (terapeutyczna) i
inne,

•

Resocjalizacja:

-

pedagogika resocjalizacyjna

Momenty wspólne i wiążące
problemy rewalidacji wszystkich
upośledzonych



Wspólne czynniki etiologiczne,



Zmienione warunki kontaktu ze
środowiskiem,



Zwiększone trudności w
przystosowaniu do warunków
społecznych,



Wspólne zasady rewalidacji i
resocjalizacji

Współzależność pedagogiki
specjalnej z innymi naukami



Nauki prawne (głównie prawo i
sądownictwo opiekuńcze),



Nauki społeczne (socjopatologia),



Nauki medyczne,



Nauki psychologiczne

Czynniki warunkujące wzrost
zainteresowania pedagogiką
specjalną



Osiągnięcia w niektórych dziedzinach nauk
z pogranicza pedagogiki specjalnej (np.
psychofarmakologia, biochemia, genetyka,
ulepszenia aparatury badawczej),



Zwiększenie wskaźnika rozpowszechnienia
osób niepełnosprawnych (dłużej żyją);
pojawianie się tych osób w miejscach
publicznych,



Idee humanitarne

Cele pedagogiki
specjalnej



Cel humanitarny



Cel wychowawczy



Cel ekonomiczny (utylitarny)

Zadania pedagogiki
specjalnej



Przygotowanie osoby niepełnosprawnej
do znoszenia swojej inności,



Przygotowanie osoby niepełnosprawnej
do życia w społeczeństwie,



Przygotowanie społeczeństwa
(budowanie klimatu tolerancji,
otwartości)

Funkcje pedagogiki
specjalnej



Rozszerzanie zakresu oddziaływań
wychowawczych na przypadki krańcowe
(funkcja humanitarna)



Rozszerzanie zakresu wychowalności



Sprawdzanie skuteczności zasad
formułowanych przez pedagogikę



Wypracowywanie metod niezbędnych do
pracy z osobami z niepełnosprawnością –
wzbogacanie pedagogiki ogólnej o nowe
metody

Systematyka w
pedagogice specjalnej – 2
poziomy



1 – odnoszący się do pedagogiki
specjalnej jako nauki



2 – odnoszący się do osób z
niepełnosprawnością

Ad. 1 – klasyfikacja J.
Doroszewskiej



Pedagogika rewalidacyjna:

-

oligofrenopedagogika,

-

surdopedagogika,

-

tyflopedagogika,

-

terapeutyczna pedagogika



Pedagogika resocjalizacyjna

Pedagogika specjalna

Ad. 1 – klasyfikacja U.
Bleidicka

Poziom I – ogólna pedagogika osób

upośledzonych

Poziom II – poszczególne działy

pedagogiki jednostek
upośledzonych

Poziom III – po 6 zakresów

oddziaływań w każdym z działów
pedagogiki osób upośledzonych

Poziom I - Pedagogika
specjalna (teoria)

-

Filozoficzne podstawy pedagogiki
specjalnej (teleologia, antropologia,
aksjologia, prakseologia)

-

Teoria pedagogiki specjalnej

-

Historia pedagogiki specjalnej

-

Pedagogika specjalna porównawcza

-

Nauki z pogranicza pedagogiki
specjalnej: medycyna,. psychologia,
socjologia, nauki prawne, ekonomia

Poziom II – poszczególne
działy pedagogiki
jednostek upośledzonych



tyflopedagogika,



surdopedagogika,



logopedia,



oligofrenopedagogika,



pedagogika terapeutyczna,



pedagogika resocjalizacyjna

Poziom III – zakresy
oddziaływań w każdym z
działów pedagogiki
jednostek upośledzonych



wychowanie przedszkolne,



wychowanie szkolne,



ortodydaktyka,



pedagogika zawodowa,



terapia,



pedagogika społeczna

Ad. 2 – klasyfikacje
odnoszące się do osób z
niepełnosprawnością



Zmiany w zakresie klasyfikacji odnoszą się do:

-

Ilości stopni / kategorii niepełnosprawności

-

Nazewnictwa

-

Celu klasyfikacji: od różnicowania do określenia
pomocy



Zmiany w zakresie kryteriów odnoszą się do:

-

Ilości kryteriów,

-

Stopnia ich uszczegółowienia,

-

Wieku życia, w którym pojawia się niepełnosprawność
i in.

Ad. 2 Systematyka
Hanselmanna

Systematyka
Hanselmanna

1)

Osoby z zahamowaniami i zaburzeniami
aparatury percepcji (wzrok, dotyk,
słuch, smak, powonienie)

2)

Osoby z zahamowaniami i zaburzeniami
aparatury przetwarzania (mózgowie,
centralny układ nerwowy),

3)

Osoby z zahamowaniami i zaburzeniami
aparatury wyrażania (mowa, mimika,
migi, poruszanie się, postawa)

Ad. 2 - Systematyka tradycyjna (M.
Grzegorzewska)



Upośledzeni umysłowo,



Głusi, ze słuchem cząstkowym, niedosłyszący, głusi

upośledzeni umysłowo,



Niewidomi, ze wzrokiem cząstkowym, niedowidzący,

ociemniali, niewidomi upośledzeni umysłowo,



Społecznie niedostosowani, bez zaburzeń wyższych

czynności nerwowych, z zaburzeniami

charakterologicznymi oraz tzw. jednostki moralnie

zaniedbane, z zaburzeniami wyższych czynności

nerwowych (zaburzenia neurologiczne i

psychopatologiczne),



Kalecy, w zakresie narządu ruchu, z niedowładami i

uszkodzeniami,



Przewlekle chorzy, w tym chorzy psychicznie

Ad.2 – klasyfikacja według
kryterium wyuczalności i
wychowalności



Wyuczalni i wychowalni w normalnym
zakresie przy zastosowaniu
specjalnych metod, środków i
urządzeń



Wyuczalni i wychowalni w
ograniczonym zakresie



Niewyuczalni

Ad. 2 – klasyfikacja wg
kryterium występowania
trudności edukacyjnych



Osoby z trudnościami
edukacyjnymi



Osoby bez trudności
edukacyjnych