WYDOLNOŚĆ FIZYCZNA I

TOLERANCJA WYSIŁKOWA

• Wydolność oznacza zdolność do ciężkich

lub długotrwałych wysiłków fizycznych
wykonywanych z udziałem dużych grup
mięśniowych bez szybko narastającego
zmęczenia i warunkujących jego rozwój w
środowisku wewnętrznym organizmu

Czynniki warunkujące

wydolność

• I Czynniki decydujące o

zaopatrzeniu tlenowym mięśni
wskaźnikiem jest maksymalna ilość
tlenu, która może być pobrana z
powietrza

1. Maksymalna wentylacja

płuc

2. Pojemność dyfuzyjna płuc

3. Pojemność tlenowa krwi

4. Sprawność układu krążenia

5. Różnica tętniczo-żylna

6. Liczba naczyń włosowatych w

mięśniach

7. Zawartość mioglobiny oraz

skład włókien mięśniowych

II. Zaopatrzenie mięśni w substraty

energetyczne

Zawartość ATP

• ok. 25 mMol/kg

Zawartość fosfokreatyny

• ok. 25 mMol/kg
• wydolność beztlenowa

1. Zawartość glikogenu

2. Tempo lipolizy i utleniane

WKT

• TG + H

2

O glicerol +

WKT

LIPAZA

B- oksydacja

acetylo- CoA

CYKL KREBSA

ŁAŃCUCH ODDECHOWY

ATP

III Zdolność wyrównywania zmian w

środowisku wewnętrznym

.

1. Pojemność buforowa krwi

Zdolność do utrzymania stałego pH
krwi pomimo pojawiających się
kwasów i zasad

Bufory :

- węglanowy

- fosforanowy

- białczanowy

- hemoglobinowy

2. Szybkość usuwania kwasu

mlekowego

Kwas pirogronowy

Kwas mlekowy

LDH

WĄTROBA

MIĘSIEŃ

LDH

3. Zdolność do termoregulacji

Reakcja na gorąco

• Usuwanie ciepła z organizmu:

- rozszerzenie naczyń

krwionośnych

- skórnego przepływu krwi
- czynności gruczołów potowych
1 litr potu ------ 580 kcal ciepła

Termoregulacja wysiłkowa

•

tempo metabolizmu - wzrost temperatury

34-36

0

C 37-38

0

C

• wysiłki długotrwałe

T

30-40 minut czas

• podczas wysiłku zaczyna dominować

utrata ciepła przez parowanie potu -

• Spoczynek 600-700 ml/ d wysiłek 4l/dob

(wytrenowani)

Termoregulacja a wysiłek

•

warunków środowiska

•

nawodnienia organizmu

•

objętości krwi

•

stężenia elektrolitów

•

poziomu aktywności ruchowej

(unieruchomienie zaburzenie

termoregulacji

•

od fazy cyklu u kobiet

•

rozgrzewki

•

schłodzenia o 1

0

C przed wysiłkiem

IV. Tolerancja zmian

zmęczeniowych

• Zależy od czynników

psychologicznych, które
kształtują motywacje wysiłkową

ZMĘCZENIE

Jest to stan organizmu, rozwijający się w
czasie wykonywania pracy fizycznej lub
umysłowej,

charakteryzujący

się

zmniejszeniem

zdolności

do

pracy,

nasilaniem się odczucia ciężkości wysiłku
i osłabieniem chęci kontynuowania pracy.

Mimo rozwoju zmęczenia może być
utrzymywana stała wydajność pracy,
wzrasta jednak jej „koszt fizjologiczny”.
 

Objawy tego stanu i jego mechanizmy
fizjologiczne są różnorodne i zależą od
rodzaju pracy. Nie istnieje żaden
mechanizm fizjologiczny zmęczenia
wspólny dla różnych rodzajów pracy.
 
 
 

Po

zakończeniu

wysiłku

zmęczenie utrzymuje się przez
różnie długi okres, aż do
momentu

likwidacji

zmian

stanowiących jego przyczyny.

KORZYSTNY PROCES

Zmęczenie to zdecydowanie
korzystny
proces, informujący nas o
konieczności zakończenia pracy,
broniący organizm
przed przeciążeniem.
(znoszący efekt dopingu

 )

RODZAJE ZMĘCZENIA

Zmęczenie jest procesem
kompleksowym. Zmiany funkcjonalne
, stanowiące jego istotę rozwijają się
przede wszystkim w układzie
ruchowym(zmęczenie obwodowe) i
nerwowym(zmęczenie ośrodkowe).
 

ZMĘCZENIE

OBWODOWE

W czasie wykonywania pracy

przez komórki mięśniowe
zmniejsza się stopniowo ich
zdolność do skurczów. Przejawia
się to zmniejszeniem siły i
szybkości ich skurczów. Przyczyną
tego zjawiska może być:

   

PRZYCZYNY ZMĘCZENIA



upośledzenie funkcji samego

aparatu kurczliwego poprzez
degradację białek we włókienkach
mięśniowych,

   

wyczerpanie substratów

energetycznych: ATP,
fosfokreatyna, glikogen
mięśniowy.
 

ZMĘCZENIE OŚRODKOWE

Wyróżniamy trzy elementy tego

zmęczenia.

  Procesy czynnie ograniczające

zdolność kontynuowania wysiłku lub
zwiększania jego intensywności np.
osłabienie motywacji, zaburzenia
równowagi kwasowo-zasadowej,
wzrost temperatury mózgu, ból
mięśni.

  

Zmniejszenie sprawności niektórych

funkcji OUN w następstwie zmian
poziomu aktywacji tego układu
objawiające się zaburzeniami
kontroli ruchów-mało precyzyjne,
upośledzeniem percepcji bodźców
słuchowych, wzrokowych a także
zdolności koncentracji uwagi.

Fizjologiczne mechanizmy

przetrenowania

• spadek wydolności fizycznej pomimo

intensywnego wysiłku

• niedoczynność rdzenia i kory nadnerczy
wydzielania katecholamin
• przewaga katabolizmu nad anabolizmem
• tyroksyny i testosteronu a wzrost

kortyzolu

wzrost rozpadu białek mitochondrialnych

• osłabienie systemu immunologicznego
• pogorszenie koordynacji ruchowej
• wzrost wysiłkowego HR ponad poziom

przyjęty dla danego obciążenia

• spadek masy ciała o 1/30
• bóle i przykurcze mięśniowe
• Leczenie przetrenowania

Zauważalne zmiany wynikające z

przetrenowania

• kłopoty ze snem brak relaksacji
• brak apetytu
• niestabilność emocjonalna
• brak koncentracji- utrudnione

porozumiewanie się z trenerem

• niechęć do treningu
• częstsze przerwy wysiłkowe
• odmowa treningu i negowanie założeń

szkoleniowych

Rodzaje przetrenowania

• Typ sympatykotoniczny
- Łatwy do rozpoznania, samopoczucie

dobre, obniżenie wydolności fizycznej ,na

skutek zbyt obciążającej pracy fizycznej,

leczenie 1-2 tyg. Odpoczynek od

treningu (mniejsza aktywność wskazana)

- U zawodników młodych stażem np.. gry

zespołowe

• TYP PARASYMPATYKOTONICZNY

- Przebiega wolno, trudny do zdiagnozowania
- Znaczny spadek HR poniż 40
- Brak sukcesów sportowych, osłabienie

motywacji

- U doświadczonych zawodników uprawiających

dyscypliny wytrzymałościowe

- Leczenie kilka tygodni a nawet miesięcy

RESTYTUCJA

–

jest to powrót do stanu wyjściowego.

Procesy restytucji są różne w
zależności od wysiłku.

Podczas wypoczynku następuje:

przewaga działania układu
przywspółczulnego odbudowa zużytego
potencjału energetycznego,  przywrócenie
sprawności mięśni,  usuwanie produktów
przemiany materii spłacanie długu
tlenowego.

PRACA

PRACA

WYPOCZYNE

WYPOCZYNE

K

K

SUPERKOMPENSACJ

SUPERKOMPENSACJ

A

A

Czas

Czas

t

t

1

1

t

t

2

2

t

t

3

3

t

t

4

4

Poziom

Poziom

homeostaz

homeostaz

y

y

Koniec

Koniec

pracy

pracy

Maksymalna

Maksymalna

superkompens

superkompens

acja

acja

Powrót do

Powrót do

stanu

stanu

homeostazy

homeostazy

FAZY WYPOCZYNKU

W I fazie wypoczynku następuje
pełna kompensacja, odnowa,
powrót do warunków
przedwysiłkowych, resynteza
związków energetycznych.

 

W II fazie następuje
hiperkompensacja, ponad poziom
sprzed wysiłku (nadbudowa
materiału energetycznego).
Wysiłek fizyczny jest bodźcem do
nadbudowy

Wykorzystanie zjawiska

superkompensacji

w treningu sportowym

POZIOM

HOMEOSTAZY

t

1

t

2

t

3

t

4

t

2

, t

3

, t

4

- momenty rozpoczynania

zajęć

PUŁAP TLENOWY- wskaźnik

wydolności fizycznej tlenowej.

• wrażany jest w l/min lub ml/min/kg
• u osób zdrowych 20-85 ml/kg/min
• wyższe u chłopców – przewaga tkanki

mięśniowej

• spada z wiekiem

OCENA VO

2 max

• Bezpośrednia

określenie poboru tlenu

podczas maksymalnego wysiłku fizycznego

- bieg na bieżni
- jazda na cykloergometrze

Pomiar podczas wysiłków o wzrastającej

intensywności obciążenie początkowe oraz
tempo jego zmian dobiera się indywidualnie
a wysiłek nie trwa dłużej niż 15 min

Ocena pośrednia

• Na podstawie pomiaru tętna w

obszarze obciążeń submaksymalnych

• tętno przyrasta wprost

proporcjonalnie do pochłaniania tlenu

• metoda Astrand`a i Margarii

Metody pośrednie

• Margarii
• Dwa wysiłki 5 minutowe na schodku

o wysokości 40 cm 1w tempie
15/min, 2 w tempie 25/min. Po
każdym obciążeniu szczytujemy
wartości HR (HR1 i HR2)

•

Astranda

• Wysiłek na rowerze ok. 8 minut
• Obciążenie dobieramy tak aby HR

130-150

• Jeżeli HR przez okres 3 minut będzie

stałe spisujemy je.

• Znając obciążenie wysiłkowe oraz HR

wartość pułapu odczytujemy z
wykresu

INNE SPOSOBY OCENY

WYDOLNOŚCI

• test PWC 170 (ogólnej)

• PPA próg przemian beztlenowych
• ( tlenowej)

• test mocy maksymalnej ( beztlenowej)

PPA

• Służy do oceny wydolności tlenowej

• Jest to obciążenie submaksymalne przy którym

obserwujemy przejście z tlenowych na
beztlenowe mechanizmy pozyskiwania ATP

• Wyrażana w postaci: obciążenia , HR, % V02 max

Wartości

• Niska wydolność < 30 V02 max
• Średnia ok 50% V02 max
• Wysoka > 70% V02 max
• B.wysoko 80-90% V02max

Oznaczanie PPA

• Metoda bezinwazyjna

- oznaczanie nieliniowego

gwałtownego przyrostu VE, V CO2, RQ>1,
- przyhamowanie przyrostu tętna
- pierwszy wzrost CL- i Na + w ślinie

VE

obciążenie

PPA

Wzrost wentylacji

RQ>1

hiperwentylacja

Analiza tętna

HR

obciążenie

Metoda inwazyjna

• Pomiar stężenia LA, pH, HC03-

LA

obciążenie

4mmol/l

Próg
mleczanowy

Transport mleczanu przez

błonę

komórka

krew

LA

HC03- Cl-

Czynniki wpływające na PPA

• Ilość masy mięśniowej
• Skład włókien
• Wartość potencjału tlenowego
• Temperatura
• Rozgrzewka
• Trening wytrzymałościowy
• Sprzęt pomiarowy
praca rąk 48%,

rowerek 63,8%

bieżnia 58,6 %

• Dieta
• Wiek
• Płeć kobiety przy obciążenie 2x

mniejszym

Mocy maksymalnej

Wingatte

• Ocenia wydolność beztlenową
• Rozgrzewka 5 minut z obciążeniem

100 W

• 5 minut przerwy
• Właściwa próba 30 sek z

obciążeniem =

masa kg x 0,75g

Pulsacyjny

• Służy do oceny wydolności

beztlenowej interwałowej W wielu
dyscyplinach sportu wymagana jest u
zawodnika zdolność do wykonania
serii niezwykle intensywnych
wysiłków (praca supramaksymalna),
przedzielonych krótkimi przerwami
wypoczynkowymi (sporty walki, gry
zespołowe)..

• 5 min rozgrzewki na cykloergometrze o

obciążeniu 150, 175 lub 200Wat - w zależności

od masy ciała zawodnika

• wysiłek 30 s z szybkością pedałowania 80

RPM./min (130% V02max), przy l obciążeniu

400W*

*do 71 kg m.c.; 450W do 86 kg m.c.; 500W

powyżej 86 kg m.c.

• wysiłek 30 s z szybkością pedałowania 60

RPM/min (50% VO2max) tzw. wypoczynek

czynny, przy obciążeniu 150W i 175W

odpowiednio w opisanej wyżej masie ciała

(powyżej 86 kg m.c. obciążenie 200 W).