Wykład 10

Wykład 10

ZARZĄDZANIE

ZARZĄDZANIE

BEZPIECZEŃSTWEM PRACY

BEZPIECZEŃSTWEM PRACY



Dokument bezpieczeństwa



Pojęcie zarządzania bezpieczeństwem
pracy



Pojęcie układu społeczno - technicznego



Zarządzanie bezpieczeństwem pracy w
układach społeczno - technicznych



Zakładowy system bezpieczeństwa pracy



System bezpieczeństwa pracy a
wypadkowość



Sterowanie zakładowym systemem
bezpieczeństwa pracy – polityka, cele



Metody realizacji polityki i celów

DOKUMENT BEZPIECZEŃSTWA

DOKUMENT BEZPIECZEŃSTWA



Dokument bezpieczeństwa stanowi
zbiór wewnętrznych regulacji oraz
dokumentów umożliwiających ocenę i
dokumentowanie ryzyka zawodowego
oraz stosowania niezbędnych środków
profilaktycznych zmniejszających to
ryzyko w zakładzie górniczym





Dokument bezpieczeństwa powinien
zawierać w szczególności:

•

strukturę organizacyjną zakładu
górniczego

•

opis zagrożeń w zakładzie górniczym

•

odpowiedzialność za stan
bezpieczeństwa i higieny pracy

•

sposób aktualizacji dokumentu
bezpieczeństwa

•

sposób oceny i dokumentowania
ryzyka

• opis postępowania związanego z

bezpiecznym prowadzeniem ruchu zakładu
górniczego, w zakresie:

‒ bieżącego przeprowadzania analiz i badań

niezbędnych dla bezpiecznego
prowadzenia ruchu zakładu górniczego

‒ projektowania, wykonywania, wyposażenia

i przekazywania do użytkowania
nowych miejsc i stanowisk pracy

‒ zmiany, rozbudowy i przebudowy miejsc i

stanowisk pracy, powodujących
zmianę warunków pracy

‒ ochrony przed zagrożeniami

występującymi w zakładzie górniczym

‒przeglądów maszyn i urządzeń dla

utrzymywania ich w stanie sprawności

‒zatrudniania i koordynacji prac wykonywanych

przez inne podmioty
gospodarcze

‒obiegu dokumentów pokontrolnych organów

nadzoru zewnętrznego, osoby oceny i
dokumentowania ryzyka

●opis postępowania związanego z

bezpieczeństwem zatrudnionych w ruchu zakładu
górniczego, w zakresie:

‒identyfikacji i monitorowania zagrożeń, oceny i

dokumentowania ryzyka dla miejsc i stanowisk
pracy, wykonywanych w oparciu o ogólne
wytyczne dla oceny ryzyka zawodowego

‒

opracowania instrukcji bezpieczeństwa i higieny
pracy

‒

konsultowania i udziału pracowników w sprawach
dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym
przy opracowywaniu instrukcji

‒

informowania pracowników o ryzyku i sposobach
zapobiegania zagrożeniom

‒

zatrudniania pracowników posiadających wymagane
kwalifikacje lub potrzebne umiejętności

‒

identyfikacji i wykonywania prac szczególnie
niebezpiecznych

‒

przeprowadzania badań profilaktycznych
pracowników

‒

szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

‒

badań przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy

• opis postępowania w sytuacjach

awaryjnych dotyczących:

‒sposobów ewakuacji i zapewnienia

środków ratunkowych

‒organizacji ratownictwa i pierwszej

pomocy medycznej

‒zapewnienia łączności, systemów

ostrzegawczych i alarmowych



Do sporządzania dokumentu
bezpieczeństwa mogą być wykorzystane
posiadane przez przedsiębiorcę dokumenty
i opracowania

POJĘCIE ZARZĄDZANIA

POJĘCIE ZARZĄDZANIA

BEZPIECZEŃSTWEM PRACY

BEZPIECZEŃSTWEM PRACY



Definicje:
- zarządzanie bezpieczeństwem pracy to
przestrzeganie regulacji prawnych
- zarządzanie bezpieczeństwem pracy to
działanie praktyczne wykorzystujące
wiedzę z różnych dziedzin (prawa,
organizacji, psychologii itp.)
- zarządzanie bezpieczeństwem pracy w
przedsiębiorstwie (zakładzie) to stan
poczucia bezpieczeństwa przez załogę

-

zarządzanie bezpieczeństwem pracy to

połączenie zasad bezpieczeństwa pracy z

zasadami zarządzania
- zarządzanie bezpieczeństwem pracy to

twórcze wykorzystanie zarządzania jakością



zarządzanie bezpieczeństwem wymagane

jest także przez dyrektywy Unii Europejskiej

(82/501/EEC z dnia 24 czerwca 1982r. oraz

89/391/EEC).



w polskim ustawodawstwie obowiązek

zarządzania bezpieczeństwem pracy zawarty

jest w Kodeksie Pracy (art. 226)



profilaktyka bhp jest podstawą zarządzania

bezpieczeństwem pracy
Rozwój systemu zarządzania

bezpieczeństwem pracy w okresie ostatnich

30 lat obrazuje rys. nr 1



Dla potrzeb zarządzania bezpieczeństwem

pracy niezbędne jest:
- zidentyfikowanie zagrożeń i przyczyn

niebezpiecznych błędów,
- oszacowanie i redukowanie ryzyka,
- formułowanie polityki i celów w obszarze

bezpieczeństwa

pracy

oraz

planowanie

działań dla ich realizacji,
- angażowanie odpowiednich ludzi zdolnych

do realizacji przyjętej polityki i celów,
-

podnoszenie

kwalifikacji

załogi

i

motywowanie dla bezpiecznych zachowań,
- kontrolowanie warunków pracy i zachowań

ludzi,
- stałe usprawnianie systemu bezpieczeństwa

pracy.



brak profilaktyki bhp lub nieprofesjonalne jej

realizowanie sprawia, że w zakładach o niższym

poziomie zagrożeń jest więcej wypadków niż w

zakładach o wyższym poziomie zagrożeń, w

których

ta

profilaktyka

jest

prawidłowo

realizowana



brak profesjonalizmu może być skutkiem:
- traktowania rygorów bhp jako sprzecznych z

wymaganiami produkcji,
- niedostatecznego

uwzględnienia

ludzkiej

zawodności
- zawężenia profilaktyki tylko do utrzymania

wyposażenia we właściwym stanie
- sporadycznego zajmowania się sprawami bhp

(np. po wypadku)
- traktowania profilaktyki chorób zawodowych

jako obowiązku dostarczenia ochron osobistych

POJĘCIE UKŁADU SPOŁECZNO -

POJĘCIE UKŁADU SPOŁECZNO -

TECHNICZNEGO

TECHNICZNEGO



definicja – układ społeczno–techniczny to układ
złożony z ludzi, wyposażenia technicznego,
technologii i reguł postępowania, którego
celem jest realizacja określonego zadania
(zakład pracy, państwo)



twórcą układów społeczno – technicznych jest
człowiek, który projektuje cele i procedury dla
ich realizacji



kultura bezpieczeństwa to oczekiwana przez
ludzi powinność chronienia ich życia i zdrowia
przez systemy bezpieczeństwa zakładu pracy i
państwa



poziom wypadkowości i zachorowalności
zawodowej

w

układach

społeczno

–

technicznych zależy od:
- obowiązującego prawa
-

nieformalnych

elementów

kultury

bezpieczeństwa pracy (postawy wobec ryzyka)
- wiedzy

z

zakresu

zarządzania

bezpieczeństwem pracy



podstawowym celem układu społeczno –
technicznego jest:
- tworzenie produktów nie zagrażających życiu
i zdrowiu
- zapewnienie warunków nie zagrażających
uczestnikom układu

-

niedopuszczanie

do

powstania

niepożądanych

zmian

w

otoczeniu

przyrodniczym na skutek działania układu
- nie stwarzanie zagrożeń dla osób
trzecich

(ludność

mieszkająca

w

otoczeniu systemu)



czynniki

warunkujące

bezpieczeństwo

funkcjonowania systemów społeczno –
technicznych pokazano na rys. 2

ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM

ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM

PRACY W UKŁADZIE SPOŁECZNO -

PRACY W UKŁADZIE SPOŁECZNO -

TECHNICZNYM

TECHNICZNYM



zarządzanie

bezpieczeństwem

pracy

polega na:
-        ocenie stanu aktualnego bhp
-        projektowaniu zmian (profilaktyki)
-        wdrażaniu profilaktyki
-        ocenie efektów
-        korygowaniu



model

systemu

zarządzania

bezpieczeństwem pracy pokazuje rys. 3



najskuteczniejszym systemem zarządzania

bezpieczeństwem pracy jest zapobieganie

niebezpiecznym zdarzeniom i likwidacja

(ograniczenie) zagrożenia u źródła



coraz częściej w praktyce zarządzania

bezpieczeństwem pracy stosowane są

zasady profilaktyki wypadkowej Du Pont’a

(amerykański koncern chemiczny):
- wszystkim wypadkom można zapobiec
- za organizację zapobiegania wypadkom

odpowiada dyrektor i kierownictwo
- każdy pracownik jest odpowiedzialny za

własne bezpieczeństwo i bezpieczeństwo

na swoim stanowisku pracy

- bezpieczeństwo pracowników zależy od

stopnia ich przeszkolenia i wdrożenia do

bezpiecznego wykonywania zadań
-

stan

bezpieczeństwa

środowiska

naturalnego, wyposażenia i postępowania

ludzi musi być kontrolowany
- wszystkie odchylenia od norm muszą być

niezwłocznie usunięte
-

każdy

wypadek

oraz

niebezpieczne

zdarzenie bezwypadkowe należy dokładnie

badać, a poznane ich przyczyny uwzględniać

w projektowaniu działań profilaktycznych
- należy uczyć ludzi rozpoznawania zagrożeń

i bezpiecznego postępowania zarówno w

pracy jak i poza pracą

- zapobieganie wypadkom jest opłacalne
- warunkiem

sukcesów

w

profilaktyce

wypadkowej jest zaangażowanie się wszystkich

zatrudnionych

w

realizację

programu

bezpieczeństwa pracy



w praktyce zarządzanie bezpieczeństwem pracy

polega na utworzeniu zakładowego systemu

bezpieczeństwa

pracy

i

kierowaniu

jego

działaniem



główne

elementy

systemu

zarządzania

bezpieczeństwem pracy obejmują:
-

zaprojektowanie

zakładowego

systemu

bezpieczeństwa pracy
- sformułowanie polityki i celów bezpieczeństwa

pracy
-

stworzenie

organizacyjnych

warunków

realizacji polityki i celów

-

zaprojektowanie

technicznych

i

organizacyjnych metod realizacji polityki
celów
- zaprojektowanie procedur przygotowania
ludzi do bezpiecznej pracy
-

aktywne

i

reaktywne

monitorowanie

warunków pracy, wyposażenia i postępowania
ludzi
- ocenianie sprawności procesu zarządzania
bezpieczeństwem pracy w zakładzie (audyt)
- korygowanie



stosowanie w praktyce różnych systemów
zarządzania

bezpieczeństwem

pracy

przyczyniło się do zmniejszenia wypadkowości
(Longden 1993, Studenski 1995)

ZAKŁADOWY SYSTEM

ZAKŁADOWY SYSTEM

BEZPIECZEŃSTWA PRACY

BEZPIECZEŃSTWA PRACY



należy zidentyfikować zagrożenia występujące
w zakładzie pracy



zagrożenia mogą wynikać:
-        z usytuowania zakładu w terenie
-       

ze

stosowanych

procesów

technologicznych
-       

z

poziomu

kultury

technicznej

zatrudnionych
-        z zachowania wobec ryzyka



zidentyfikowane

zagrożenia

należy

objąć

kontrolą polegającą na:

- oszacowaniu ryzyka utraty zdrowia lub życia

wynikającego z zagrożenia

- określeniu metod redukcji ryzyka
- określeniu procedur utrzymania zagrożenia pod

kontrolą

- wyznaczeniu osób odpowiedzialnych za kontrolę

poszczególnych zagrożeń (stworzyć strukturę)

- ustaleniu trybu projektowania i wdrażania

profilaktyki

- utworzeniu systemu szkolenia pracowników

bądź pozyskaniu wyszkolonych

-

określeniu

sposobu

raportowania

o

zagrożeniach oraz zasad ich usuwania

- określeniu sposobu raportowania o wypadkach

- określeniu sposobu informowania załogi o

ryzyku
- przyjęciu mierników i kryteriów oceny stanu

bezpieczeństwa

oraz

procedur

korygowania

systemu bezpieczeństwa



funkcjonowanie

systemu

zarządzania

bezpieczeństwem

pracy

wymaga

zasilania

finansowego



dobrze

zorganizowany

system

zarządzania

bezpieczeństwem

pracy

jest

opłacalny

ekonomicznie



w systemie bezpieczeństwa pracy wyróżnia się

podsystemy:
- sterowania
- informacyjny
- logistyczny
- wykonawczy



podsystem

sterowania

stanowi

główny

czynnik organizujący bezpieczeństwo w
zakładzie pracy



w podsystemie sterowania, w oparciu o
otrzymywane informacje, opracowywane są:
- polityka bezpieczeństwa pracy
- profilaktyka bhp
- cele doraźne i strategiczne



skuteczność

podsystemu

sterowania

uzależniona jest od:



- zdolności do rozpoznawania zagroże
- adekwatności stosowanej profilaktyki
- stopnia wykorzystania informacji zwrotnej
do korygowania profilaktyki



podsystem informacyjny – zbiera i przetwarza

zebrane informacje dla podsystemu sterowania



podsystem informacyjny zwykle lokalizuje się w

dziale bhp



podsystem

informacyjny

powinien

mieć

możliwość udzielenia odpowiedzi na pytania:
§ czy warunki pracy są zgodne z przyjętymi

standardami
§ czy

postępowanie

pracowników

jest

bezpieczne
§ czy wypadkowość wzrasta, nie zmienia się,

maleje
§

czy

zachorowalność

zawodowa

rośnie,

utrzymuje się, maleje
§ czy poziom wypadkowości i zachorowalności

zawodowej jest niski, średni, czy wysoki

§ jakie straty ponosi zakład na skutek

wypadków i chorób zawodowych
§ jaka jest wypadkowość i zachorowalność

zawodowa na poszczególnych wydziałach
§ jakie są bezpośrednie i pośrednie

przyczyny wypadków i chorób zawodowych

podsystem logistyczny to wydziały pomocnicze

zajmujące się zabezpieczeniem realizacji

celów w zakładzie pracy przez wydziały

główne (zaopatrzenie, remonty, kadry itp.)

działania podsystemu logistycznego

ukierunkowane są na:

- zapewnienie wymaganych (na wydziałach

głównych) standardów techicznych

-

redukowanie

ludzkiej

zawodności

(szkolenia) poprzez:
- uświadamianie zagrożeń towarzyszących
wykonywanej pracy
- eliminowanie tolerancyjnych postaw
wobec podejmowania ryzyka
- eliminowanie fatalistycznych poglądów
(nieuchronność wypadków)
- motywowanie do bezpiecznych zachowań

podsystem wykonawczy – to realizator
celów (wydziały główne)



elementami podsystemu wykonawczego są:
- osoby dozoru
- robotnicy



dozór odpowiedzialny jest m.in. za:
-

utrzymywanie

warunków

środowiska

i

wyposażenia na wymaganym poziomie
- projektowanie i organizowanie bezpiecznych
zadań
- nadzór zapewniający prawidłową realizację
zadań



robotnicy odpowiedzialni są m.in. za:
- przestrzeganie przepisów bhp
- stosowanie się do poleceń dozoru
- rozpoznawanie zagrożeń i zgłaszanie ich
dozorowi



komparator systemu jest elementem
pozasystemowym

wydającym

ocenę

systemu (PIP, SIP, PIS, OUG, RN)



komparator systemu jest czynnikiem
wpływającym na formułowanie w systemie
celów,

polityki

oraz

motywację

do

bezpiecznych zachowań

SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA PRACY A

SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA PRACY A

WYPADKOWOŚĆ

WYPADKOWOŚĆ



wypadkowość

w

systemach

społeczno-

technicznych podlega fluktuacji powodowanej
zmianami w działalności profilaktycznej oraz
zmianami w stanie i strukturze systemu



wypadkowość w zakładzie pracy jest funkcją:
- zagrożenia

pierwotnego

występującego

w

zakładzie
-

efektywności

stosowanej

profilaktyki

(środowisko, wyposażenie, ludzie)



redukcja wypadkowości uzależniona jest od
rodzaju wprowadzonych zmian w stosowanej
profilaktyce



utrzymanie uzyskanego poziomu obniżenia
wypadkowości

wymaga

stałego

podtrzymywania

zastosowanych

nowych

działań profilaktycznych



brak wypadku w jakimś okresie nie może
uspakajać, lecz wymaga nasilenia działań
profilaktycznych



system

nie

zasilany

nową

„energią

profilaktyczną” starzeje się i wypadkowość
wzrasta

(zużycie

maszyn,

przestarzałe

technologie, nowi niewykwalifikowani ludzie)



do wyjaśnienia zmian zachodzących w
systemach społeczno-technicznych można
wykorzystać teorię katastrof R. Thoma
(1980), wg której:

- wypadkowość jest funkcją poziomu

zarządzania bezpieczeństwem pracy

- zmiana zarządzania prowadzi do:
- liniowej,

powolnej

zmiany

w

fazie

początkowej

- do gwałtownego przeskoku na poziom

wyższy lub niższy przy dalszych zmianach
(rys. 5)

STEROWANIE ZAKŁADOWYM

STEROWANIE ZAKŁADOWYM

SYSTEMEM BEZPIECZEŃSTWA

SYSTEMEM BEZPIECZEŃSTWA

PRACY – POLITYKA, CELE

PRACY – POLITYKA, CELE



sterowanie

zakładowym

systemem

bezpieczeństwa pracy obejmuje następujące
czynności:
-

sformułowanie

polityki

zdrowia

i

bezpieczeństwa pracy
- zaplanowanie celów
-

zbudowanie

struktury

organizacyjnej

ułatwiającej realizację polityki i celów
- wyznaczenie odpowiedzialności i władzy
- dobór kompetentnych realizatorów polityki i
celów



polityka

bezpieczeństwa

jest

zapisanym

i

formalnie ustanowionym programem organizacji

bezpiecznej pracy w zakładzie (regulamin pracy)



polityka

bezpieczeństwa

przedstawia

w

szczególności:
- najważniejsze założenia podejmowanych działań
- cele i kierunki działań dla uzyskania

wymaganego poziomu bezpieczeństwa



polityka bezpieczeństwa składa się z:
· wprowadzenia (intencje kierownictwa)
· głównych obszarów pełnej odpowiedzialności za

bezpieczeństwo i ochronę zdrowia zatrudnionych

(nazwisko, podpis, za co odpowiada dozór,

robotnicy)
· ogólnych zasad zarządzania bezpieczeństwem

informujących o:

- odpowiedzialnym za szkolenie
-

pracach

wymagających

szczególnego

przeszkolenia

-

odpowiedzialnym

za

bezpieczeństwo

pożarowe, kontrole dróg ucieczkowych itp.

-

odpowiedzialności

za

bezpieczeństwo

pracowników firm obcych

- lokalizacji punktów opatrunkowych
-

osobach

przeszkolonych

w

zakresie

udzielania pierwszej pomocy

- innych...

· informacji o zagrożeniach i sposobach
utrzymywania ich w stanie kontrolowanym, w
szczególności o:

- obowiązujących zasadach postępowania
dotyczących

urządzeń

elektrycznych,

maszyn, substancji niebezpiecznych itp.
- sposobach

używania

i

konserwacji

środków ochrony indywidualnej
- specyficznych dla zakładu zagrożeniach
- podstawach prawnych zobowiązujących
do działania na rzecz bezpieczeństwa



pisemnie

sformułowaną

politykę

bezpieczeństwa pracy podpisuje dyrektor



z polityką bezpieczeństwa pracy powinny
być zapoznane osoby dozoru i robotnicy



politykę bezpieczeństwa należy okresowo

aktualizować (nowe technologie, materiały,

wyroby)



osoby dozoru, po zapoznaniu się z tekstem

polityki

bezpieczeństwa

powinny

złożyć

podpisaną

przez

siebie

deklarację

przystąpienia

do

realizacji

polityki

bezpieczeństwa



niezależnie od podpisania deklaracji ogólnej,

każda osoba dozoru powinna mieć wpisane do

swojego zakresu obowiązków służbowych

odpowiednie zadania wynikające z polityki

bezpieczeństwa dla tego stanowiska pracy



treść polityki bezpieczeństwa pracy powinna

być przekazana załodze (robotnikom) w bardzo

uproszczonej formie – rys. 6 (przekazuje

przełożony, plus tablice ogłoszeń)

POLITYKA ZDROWIA I BEZPIECZEŃSTWA

…………………………………………………

nazwa zakładu pracy

Jesteśmy zainteresowani dobrymi wynikami pracy.

WYNIKI PRACY SĄ DOBRE, GDY SĄ OSIĄGANE

BEZPIECZNIE.

Moim obowiązkiem jest zapewnienie warunków, aby

każdy mógł pracować bez wypadków i narażenia
zdrowia.

NASZ ZAKŁAD MOŻE BYĆ WOLNY OD WYPADKÓW

I CHORÓB ZAWODOWYCH.

Cel taki osiągniemy tylko wówczas, gdy każdy będzie

wykonywał swoją pracę zgodnie z przepisami
bezpieczeństwa, nawet gdyby to wydłużało czas
realizowanych zadań.

DLATEGO POLECAM, ŻEBY WSZYSCY WYKONYWALI

SWOJĄ PRACĘ

Z MYŚLĄ O BEZPIECZEŃSTWIE WŁASNYM

I SWOICH WSPÓŁPRACOWNIKÓW

Jest to w interesie każdego z nas i naszych rodzin.



planowane cele bezpieczeństwa pracy dzieli się

na:
- cele doraźne
- cele długoterminowe



cele powinny być tak sformułowane, aby można

było łatwo stwierdzić stopień ich wykonania (np.

wymiana uszkodzonej części maszyny, obniżenie

poziomu wypadkowości itp.)



cele formułowane są przez kierownictwo lub

zespoły bezpieczeństwa na podstawie:
- szacunku ryzyka
- wyników inspekcji
- statystyki wypadków i chorób zawodowych
- informacji o stratach ponoszonych przez zakład

pracy w wyniku wypadków i chorób zawodowych
- aspiracji kierownictwa



struktura

organizacyjna

dla

realizacji

polityki bezpieczeństwa i celów obejmuje
następujące działania:
- zaprojektowanie struktury organizacyjnej
- określenie odpowiedzialności i władzy w
dziedzinie bhp
- obsadzenie

stanowisk

kompetentnymi

ludźmi



bezpieczeństwem pracy w zakładzie zajmują
się wszyscy, a w szczególności:
- Komisja Bezpieczeństwa i Higieny Pracy
(art. 237¹² KP)
- służba bhp
- dział szkolenia



komisja

bhp

projektuje

profilaktykę

i

podejmuje strategiczne decyzje w sprawach
bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, a w
szczególności:
- formułuje politykę bezpieczeństwa i cele
profilaktyki
- określa sposoby osiągnięcia założonych celów
- zatwierdza budżet na cele bezpieczeństwa
- śledzi postępy działań profilaktycznych i
informuje załogę o skutkach
- ocenia oddziały i kierujące nimi osoby
-

przeprowadza

przeglądy

i

analizy

bezpieczeństwa



służba bhp tworzona jest w zakładach pracy
zatrudniających powyżej 100 ludzi



służba

bhp

nie

odpowiada

za

stan

bezpieczeństwa pracy w zakładzie lecz
- kontroluje warunki pracy w zakładzie
- prowadzi dochodzenia powypadkowe
- gromadzi dokumentację wypadkową i
chorób zawodowych
- raz w roku przekazuje pracodawcy raport
o stanie bezpieczeństwa w zakładzie i
propozycję poprawy
- sprawuje rolę doradczą dla pracodawcy w
zakresie bhp



służba bhp w strukturze organizacyjnej
podlega

bezpośrednio

pod

dyrektora

zakładu



dział

szkolenia

musi

przygotować

odpowiednich pracowników poprzez szkolenia



pracodawca może tworzyć w zakładzie własny
dział

szkolenia

lub

zlecić

szkolenia

wyspecjalizowanej firmie



wskazanym jest, aby dział szkolenia ściśle
współpracował ze służbą bhp



określenie

odpowiedzialności

i

władzy

sprowadza

się

do

zorganizowania

zakładowego systemu bezpieczeństwa pracy



zgodnie z KP za bezpieczeństwo w zakładzie
pracy odpowiada pracodawca



część swojej odpowiedzialności pracodawca
deleguje na kierownictwo i dozór



członkowie kierownictwa zatrudniają personel,

ustanawiają procedury kontrolne, technologię,

sposób wykonania zadań itp.,



wyznaczenie odpowiedzialności wymaga:
- rozpoznania zagrożenia i ustalenia sposobu

utrzymania ich pod kontrolą
- włączenia obowiązku dbania o bhp do

zakresu czynności komórek organizacyjnych i

poszczególnych osób dozoru (np. zagrożenie

pożarowe, drogi ucieczkowe itp.)



kierownicy

działów

(oddziałów)

muszą

odpowiadać za warunki bezpieczeństwa i

sposób postępowania osób zatrudnionych w

swoich działach



podobnie odpowiedzialność ta rozciąga się na

niższe

szczeble

(mistrzowie,

brygadziści,

przodowi)



odpowiedzialności za bezpieczeństwo musi

towarzyszyć

przydzielenie

odpowiedniej

władzy

(ile

odpowiedzialności

tyle

decyzyjności)



realizacja polityki bezpieczeństwa pracy musi

być powierzona osobom kompetentnym, ale

także przekonanym o słuszności tej polityki



osoby, którym powierzono realizację polityki

bezpieczeństwa, oprócz wiedzy fachowej

muszą być zwolennikami probezpiecznych

zachowań wobec ryzyka



osoby

kierownictwa

i

dozoru

muszą

manifestować

swoje

probezpieczne

zachowania

i

negację

wobec

postaw

preferujących

zachowania

ryzykowne

i

niebezpieczne



załoga musi być przekonana o tym, że
bezpieczeństwo pracy jest rzeczywiście
stawiane przed produkcją



Każ da czynność musi być w taki
sposób zaplanowana i zrealizowana, aby
zachowane były zasady bhp i nie
spowodowała ona zdarzenia wypadkowego

METODY REALIZACJI POLITYKI I

METODY REALIZACJI POLITYKI I

CELÓW

CELÓW



do metod realizacji polityki bezpieczeństwa

pracy zalicza się:
- rozpoznanie zagrożenia i redukowanie

ryzyka
- ustanowienie standardów bezpieczeństwa
- ustanowienie standardów kontroli



obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie

pracownikom bezpiecznych warunków pracy

oraz

poinformowanie

pracowników

o

zagrożeniach

występujących

na

ich

stanowiskach pracy



pracodawca, po oszacowaniu wielkości ryzyka

powinien:

- zaprojektować

działania

redukujące

ryzyko
- poinformować pracowników o ryzyku
zaakceptowanym na ich stanowiskach
pracy
- stworzyć system blokujący dostęp do
zadań trudnych osobom do tego nie
przygotowanym



projektowanie

działań

redukujących

ryzyko przebiega wg schematu (rys. 7)



działania redukujące ryzyko pierwotne
mogą być podjęte jednorazowo lub muszą
by stosowane stale



najbardziej

skuteczne

działania

ograniczające zagrożenie są w kolejności:
- ograniczające zagrożenie u źródła
-

zmniejszające

możliwość

kontaktu

człowieka z niebezpieczną energią
- usprawniające funkcjonowanie człowieka
w sytuacji zagrożenia
-

usprawniające

samoratowanie

się

człowieka lub ratowanie



działania redukujące ryzyko mogą być
wspomagane pytaniami wg listy (tabela 1)



zgodnie z art. 226 KP pracodawca
zobowiązany jest do poinformowania
pracownika o zagrożeniu występującym
na jego stanowisku pracy. Wzór karty
informacyjnej przedstawia rys. 8.

Lp.

Pytanie

Tak/N
ie

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Czy można zmniejszyć wykorzystywaną
lub zagrażającą energię?
Czy można zastąpić materiały lub
substancje niebezpieczne bezpiecznymi
lub mniej niebezpiecznymi?
Czy można zmniejszyć ciężar lub
zwiększyć stateczność transportowanych
lub montowanych elementów?
Czy można zastosować lub usprawnić
środki ochrony zbiorowej?
Czy można umieścić barierę (osłonę) na
źródle energii ograniczającą do niego
dostęp?
Czy można umieścić barierę między
źródłem energii a organizmem
człowieka?
Czy można ograniczyć zagrożenie
zdrowia przez zastosowanie środków
ochrony indywidualnej?

Lp
.

Pytania

Tak/N
ie

8.

9.

10
.

11
.

12
.

13
.

Czy można zastosować nowe rozwiązania
techniczne lub organizacyjne
pozwalające na odsunięcie pracowników
z zagrożonego miejsca?
Czy można zredukować liczbę osób
zatrudnionych w zagrożeniu?
Czy można przenieść pracę na godziny
zmniejszonego ryzyka?
Czy można poprawić pomiar lub
rozpoznawanie zagrożenia?
Czy można zwiększyć skuteczność
ostrzegania o niebezpieczeństwie,
którego nie można zmniejszyć?
Czy można lepiej wyposażyć, zwiększyć
wiedzę oraz poprawić sprawność
pracowników zatrudnionych w
zagrożeniu w celu podniesienia ich
zdolności do bezpiecznego postępowania
pomimo zagrożenia?

Lp
.

Pytania

Tak/N
ie

14
.

15
.

Czy można poprawić indywidualne
wyposażenie i zwiększyć zdolność
pracowników do samoratowania się w
sytuacji wystąpienia niebezpiecznego
zdarzenia?
Czy istnieje możliwość zwiększenia
stopnia gotowości do podjęcia akcji
ratowniczej i skutecznego jej
przeprowadzania w przypadku
wystąpienia niebezpiecznego
wydarzenia?

INFORMACJA O RYZYKU NA STANOWISKU

………………………………………………………………………
nazwa stanowiska
1.      Istota ryzyka: rodzaj zagrożenia- wypadkowe lub chorobowe;
co zagraża- element maszyny, niebezpieczne czynności,
niebezpieczny materiał, czynnik fizycznego środowiska pracy,
możliwość upadku itp.
2.      Cechy ryzyka: wielkość, stałość lub zmienność, mierzalność,
postrzegalność.
3.      Jak może dojść do kontaktu z zagrożeniami: pomyłka,
pogwałcenie przepisów, niezastosowanie zabezpieczeń, stała
ekspozycja w warunkach przekroczenia NDS lub NDN itp.
4.      Skutki ryzyka: Wypadkowe: śmierć, kalectwo, całkowita
niezdolność do pracy, konieczność zmiany zawodu lub stanowiska,
stałe obniżenie sprawności, czasowe obniżenie sprawności.
Chorobowe: Obniżenie sprawności i wydolności organizmu,
konieczność zmiany stanowiska lub zawodu, częściowa lub
całkowita niezdolność do pracy, cierpienie spowodowane chorobą,
skrócenie trwania życia.
5.      Prawdopodobieństwo skutków: Wskaźnik wypadków lub
chorób zawodowych.
6.      Symptomy zagrożenia: Jak pracownik ma kontrolować stan
bezpieczeństwa i po czym może rozpoznać zagrożenia?
7.      Sposób reagowania w sytuacji zagrożenia. Jak można usunąć
zagrożenie, komu zgłosić, jakie warunki należy spełnić w sytuacji
pracy w zagrożeniu, kiedy bezwzględnie trzeba wycofać się z
zagrożenia?
Informację sporządził………………………………….
Informację zaakceptował………………………………
O ryzyku został poinformowany……………………….
Data…………………….. Podpis………………………



informację o zagrożeniu można przedstawić
również w postaci znaków, plakatów, a także
poprzez szkolenia, pouczenia realizowane przez
dozór



dla zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
stanowiskach o podwyższonym ryzyku należy
sporządzić wykaz takich prac oraz wykaz osób
upoważnionych do ich wykonania



dla prac szczególnie niebezpiecznych można
również wprowadzić system zezwoleń (np.
spawanie w kopalni)



standardy

bezpieczeństwa

w

zarządzaniu

bezpieczeństwem pracy oznaczają dokumenty
określające jak ma być lub jak należy
postępować,

aby

bezpiecznie

osiągnąć

zamierzony cel



standardy bezpieczeństwa mogą dotyczyć:
- warunków środowiska
- wyposażenia
- zachowania się pracowników



standardy bezpieczeństwa można podzielić

na (Studenski 1992)
- formalne (przepisy)
- nieformalne (złe lub dobre)



kierownictwo powinno popierać standardy

formalne, a z nieformalnych jedynie dobre



każde nowe, niebezpieczne zadanie powinno

mieć oszacowane ryzyko i wyznaczone

standardy (sposoby) ich wykonania (prace

nietypowe, sporadyczne, wykonywane po raz

pierwszy)



procedury

kontroli

w

zarządzaniu

bezpieczeństwem określają sposób wykonywania
standardów bezpieczeństwa sformułowanych na
podstawie polityki bezpieczeństwa i przyjętych
celów (Sanders, Peay 1988)



kontrola jest centralną funkcją w stosunku do
wszystkich innych działań kierowniczych



głównym celem kontroli jest obserwacja realizacji
sformułowanej polityki bezpieczeństwa pracy



kontrola realizowana jest przez specjalne zespoły,
ale przede wszystkim przez osoby kierownictwa i
dozoru



wskazanym

jest

ustalenie

planów

kontroli

poszczególnych stanowisk pracy, a także realizacji
celów i zadań ujętych w polityce bezpieczeństwa



z

przeprowadzonej

kontroli

należy

sporządzić protokół, a jej wyniki należy
omówić z osobą kontrolowaną

Wykład 11

Wykład 11

PRZYGOTOWANIE LUDZI DO

PRZYGOTOWANIE LUDZI DO

BEZPIECZNEJ PRACY

BEZPIECZNEJ PRACY



Dobór pracowników i adaptacja zawodowa



Doskonalenie zawodowe



Motywowanie do bezpiecznej pracy



Stres zawodowy i sposoby jego redukcji

DOBÓR PRACOWNIKÓW I ADAPRACJA

DOBÓR PRACOWNIKÓW I ADAPRACJA

ZAWODOWA

ZAWODOWA



ludzie są największym kapitałem każdego
zakładu pracy



dla

osiągnięcia

założonego

celu

ekonomicznego należy posiadać:
- dobrze wyszkoloną kadrę
- nowoczesne i dobre wyposażenie techniczne
- bezpieczne technologie



źle wykształcona załoga może zniszczyć
nowoczesną technikę i bezpieczne technologie
narażając się przez to na wypadki i choroby
zawodowe



przygotowanie pracowników do bezpiecznej
pracy jest procesem składającym się z
następujących etapów:
- doboru

pracowników

i

ich

adaptacji

zawodowej
- szkolenia
- motywowania do bezpiecznej pracy
- rozpoznania przyczyn stresu zawodowego i
jego redukcji



pracownik

powinien

mieć

kwalifikacje

potrzebne na danym stanowisku – ani wyższe,
ani niższe



przydatność pracownika do pracy w zależności
od jego kwalifikacji ilustruje rysunek



każda praca wymaga posiadania pewnego
optimum wiedzy
- za niskie – praca jest zbyt trudna
(niedostrzeganie zagrożenia)
- za

wysokie

–

praca

jest

zbyt

łatwa

(lekceważenie zagrożenia)



prace proste mogą wykonywać ludzie o
niższych kwalifikacjach (w tym fizycznych)



prace

skomplikowane

lub

bardziej

odpowiedzialne powinni wykonywać ludzie o
wysokich kwalifikacjach



przydatność do pracy określa się:
- na

podstawie

dokumentów

(dyplom)

(prognozowanie)
- na podstawie efektów pracy



dla

sformułowania

prognozy

przydatności

zawodowej należy określić:
- rodzaj pracy, w jakiej kandydat będzie zatrudniony
- jakie wymagania w pracy będzie musiał spełnić
- czy kandydat wykazuje oczekiwane predyspozycje
zawodowe (badania psychotechniczne)



przeprowadzający badanie może określić warunki,
jakie muszą być spełnione, aby badany kandydat na
pracownika mógł być przydatny na oczekiwanym
stanowisku (np. dodatkowe szkolenie) lub wskazać
stanowisko, na którym może pracować



okres adaptacji zawodowej pracownika powinien
być odpowiednio zorganizowany (jest to rola
dozoru)



pracownik

nowoprzyjęty

powinien

zaakceptować

probezpieczne

zachowania

obowiązujące w zakładzie pracy – nie odwrotnie



pracownik nowoprzyjęty z reguły chce się

przypodobać pozostałym pracownikom lub

zaimponować im



okres

adaptacji

zawodowej

to

okres

kształtowania

osobowości

przyszłego

pracownika



„starzy” pracownicy powinni być przygotowani

na przyjęcie „nowego”



dozór

powinien

przedstawić

„nowego”

pracownika „starym”



pracownik

nowoprzyjęty

powinien

mieć

wcześniej przygotowanie miejsce pracy, aby

odniósł wrażenie, że był oczekiwany



pracownik nowoprzyjęty powinien być
zapoznany z zakładem pracy, jego historią
oraz

obowiązującymi

w

zakładzie

przepisami



warunkiem szybkiej i poprawnej adaptacji
pracownika

jest

przydzielenie

mu

opiekuna na ten okres oraz stała ocena
postępów pracownika nowoprzyjętego i
korekta jego niewłaściwych zachowań

DOSKONALENIE ZAWODOWE

DOSKONALENIE ZAWODOWE



program

doskonalenia

zawodowego

pracowników powinien zawierać:
- szkolenie
- instruowanie
- akcje bezpieczeństwa
- przekazywanie umiejętności samoratowania
się



doświadczenie pokazuje, że pracownicy dobrze
wyszkoleni pracują bezpieczniej



szkolenie powinno mieć wcześniej wytyczane
cele



nadrzędnymi celami każdego szkolenia jest:

- przekazanie wiedzy i umiejętności jej
praktycznego zastosowania
- wyposażenie uczestników szkolenia w
motywację do bezpiecznego stosowania
zdobytej wiedzy



każde szkolenie powinno zakończyć się
oceną zdobytej wiedzy



szkolenie powinno zawierać następujące
etapy:



rozpoznanie potrzeby szkolenia można dokonać

w oparciu o:
- rozbieżności między obowiązującymi wzorcami

a faktyczną realizacją zadania
- stwierdzone podczas inspekcji przypadki

zaniedbań stanu bhp na stanowiskach pracy
- częstotliwości wypadków i chorób zawodowych

oraz stwierdzonych ich przyczyn
- wyniki dyskusji na temat bhp (burza mózgów)



pomocne w rozpoznaniu potrzeby szkolenia są

przyczyny wypadków wymienione na tablicy

(strona 10)



cele szkolenia przedstawiają to, co pracownik

powinien wiedzieć i umieć zrobić po szkoleniu



cele szkolenia powinny być tak zapisane, aby

łatwo można było sprawdzić ich realizację

(przykład – tabela na stronie 11)

Przykłady błędów wypadkowych

Przykłady błędów wypadkowych

Rodzaj błędu

Liczba

wypadków

BŁĘDY POPEŁNIONE PRZEZ

ROBOTNIKÓW

1.

Nierozpoznanie zagrożenia

2.

Niesprawdzenie stanu
bezpieczeństwa przed przystąpieniem

do zadania

3.

Niezastosowanie obowiązującej
procedury sprawdzania stanu

bezpieczeństwa

4.

Nieusunięcie zidentyfikowanych
zagrożeń i utrudnień

5.

Zastosowanie niebezpiecznych
ułatwień

6.

Przebywanie w niebezpiecznej strefie

7.

Nieuważne postępowanie

9

16

6

3

14
12
10

BŁĘDY POPEŁNIONE PRZEZ DOZÓR

1.

Nierozpoznanie zagrożeń

2.

Niespowodowanie usunięcia zagrożeń

3.

Niespowodowanie wykonania zabezpieczeń,

przejść itp..

4.

Niezaprojektowanie technologii

5.

Dobór niewłaściwego sposobu wykonania

zadania

6.

Niezapewnienie wymaganego wyposażenia

7.

Tolerowanie złego stanu wyposażenia

8.

Nieudzielenie instruktażu

9.

Tolerowanie ryzykownych metod pracy

10.

Niedostateczny nadzór realizacji zadań

13

6

13

4

12

4
3
3
6

16

Cele i mierniki szkolenia

Cele i mierniki szkolenia

Algorytm projektowania celów i mierników

szkolenia

1.

Czy istnieje potrzeba szkolenia?



W zakładzie obserwuje się przypadki pracy w
zapyleniu wskutek niewłaściwego wykorzystania

ochron zbiorowych oraz nieużywania ochron
indywidualnych.



Dozór często nie reaguje na nieużywanie ochron

przeciwpyłowych.



Przeprowadzone rozmowy wskazują, że dozór i
robotnicy nie uświadamiają sobie chorobowych
skutków pracy w zapyleniu.

2.

Wniosek: Obok organizacyjnych działań
motywacyjnych należy przeprowadzić
szkolenie dozoru i robotników na temat ochrony
zdrowia przed działaniem pyłu.

3.

Jakie cele szkolenia należy zrealizować?



Nabycie wiedzy o mechanizmie powstawania pylicy,
odczuwanych dolegliwościach i wpływie pylicy na czas
trwania życia.



Nabycie umiejętności doboru indywidualnych ochron

do specyfiki zagrożenia.



Nabycie umiejętności prawidłowego wykorzystania
środków ochrony zbiorowej.



Nabycie umiejętności wymiany zużytych filtrów w
masce przeciwpyłowej.

4.

Jak zostanie zmierzona efektywność szkolenia?



Test wiadomości ujmujący przyczyny i symptomy
pylicy oraz zagrożenie pyłami szkodliwymi dla

zdrowia występujące w zakładzie



Wykonanie przez uczestników szkolenia trzech
pomiarów zawartości pyłu w powietrzu i dokonanie

oceny stopnia przekroczenia NDS



Próba doboru środków ochronnych do warunków:
pracownik ma dobrać do każdego z trzech opisów

warunków zapylenia jedną z trzech różnych,
wyłożonych masek ochronnych



Próba zastosowania stanowiskowej wentylacji
miejscowej do odciągania pyłu (ustawienie i

włączenie).



Próba wymiany zużytych filtrów w masce
przeciwpyłowej: uczestnik otrzymuje maskę z

poleceniem wymiany filtru. Ma dokonać wymiany
filtru zużytego na czysty w ciągu na przykład jednej
minuty.



zdobytą wiedzę należy „zmierzyć” (testy, próby

pracy)



sprawdzenie osiągnięcia celu szkolenia powinno

odbywać

się

poprzez

zademonstrowanie

nabytych umiejętności



cele szkolenia i sposoby „pomiaru” wiedzy po

szkoleniu

powinny

być

znane

zarówno

wykładowcy jak i uczestnikom szkolenia przed

rozpoczęciem szkolenia



rozpoznanie potrzeby szkolenia określa zwykle

kto powinien być przeszkolony



program szkolenia powinien określać jego

rodzaj (czas trwania, oddelegowanie, wykłady,

ćwiczenia itp.)



materiały szkoleniowe powinny być odpowiednio

przygotowane (83% informacji zapamiętujemy

poprzez

wzrok,

11%

poprzez

słuch,

6%

pozostałe, po trzech dniach pamiętamy: 10% -

słuch, 20% - wzrok, 65% - wzrok+słuch)

Instruowanie

Instruowanie



najwięcej (procentowo do ilości) wypadków

zdarza się przy pracach wykonywanych

sporadycznie (brak doświadczenia)



instruowanie jest przekazywaniem wiedzy o

sposobie postępowania w określonej sytuacji



instruktaż składa się z:
- przygotowania instrukcji
- przekazania instrukcji
- sprawdzenia odbioru instrukcji



instruktażu należy udzielać pracownikom

przystępującym do pracy nietypowej, nowej,

trudnej, niebezpiecznej



w zakładzie pracy powinien być wykaz prac
wymagających instruktażu



przygotowanie instruktażu to określenie:
- celu zadania
- rodzaju narzędzi i materiałów, które będą użyte
- potrzebne kwalifikacje
- zagrożenia dla wykonawców i osób trzecich
- jak monitorować zagrożenie
- jak informować o zagrożeniu
- jak redukować ryzyko
- jakie

procedury

zabezpieczające

należy

stosować



przekazanie instruktażu - to przekonanie
pracownika o potrzebie zastosowania się do
treści instrukcji



w przekazie instrukcji należy zwrócić
uwagę na kolejność czynności, miejsca
szczególnie niebezpieczne, na pokusę
podjęcia ryzyka, sprzęt itp.



po

przekazaniu

instrukcji

należy

sprawdzić, czy pracownik go właściwie
zrozumiał (dyskusja)

Akcja bezpieczeństwa

Akcja bezpieczeństwa



profilaktyka – to działanie stałe, obejmujące
także

działania

doraźne

–

akcje

bezpieczeństwa



akcje

bezpieczeństwa

–

to

ściśle

zaprojektowane działanie skoncentrowane na
uzyskaniu

szczegółowego

celu

profilaktycznego



akcje bezpieczeństwa mogą być podejmowane:
- po niebezpiecznym zdarzeniu
-

wyprzedzająco

–

dla

zapobieżenia

niebezpiecznym zdarzeniom



efekty akcji bezpieczeństwa pozostają w
związku:
- z rodzajem zaprojektowanych celów
- z przyjętymi środkami oddziaływania
- z wprowadzeniem działań wzmacniających
uzyskane wyniki



akcja bezpieczeństwa jest adresowana do
całej załogi lub jej części



każda akcja bezpieczeństwa powinna być
powiązana z hasłem (znak graficzny lub
sygnał dźwiękowy)



działania wzmacniające to przekazywanie
efektów akcji załodze na szkoleniach,
pouczeniach (nagrody)



celem akcji może być także przygotowanie
ludzi na niebezpieczeństwo, wtedy należy:
-

przygotować

pracowników

do

samoratowania się,
- ustalić procedury ratownicze
- rozwiesić w odpowiednich miejscach
instrukcje postępowania



przykład instrukcji podano w tabeli



poziom przygotowania pracowników do
samoratowania można ocenić za pomocą
listy pytań

KIEDY USŁYSZYSZ ALARM

PRZECIWPOŻAROWY:

1.

Zamknij okna, wyłącz urządzenia elektryczne i
opuść pomieszczenie zamykając za sobą drzwi.

2.

Przejdź szybko drogą ucieczkową na zewnątrz
budynku na świeże powietrze.

3.

Zgłoś się do osoby organizującej akcję
ratowniczą lub na wyznaczone miejsce zbiórki.

4.

Nie usiłuj ponownie wejść do budynku.

KIEDY STWIERDZISZ POŻAR:

1.

Podnieś alarm – jeśli używasz telefonu, podaj
swoje nazwisko i miejsce, skąd dzwonisz.

2.

Opuść pomieszczenie zamykając za sobą drzwi.

3.

Opuść budynek drogami ucieczkowymi.

4.

Zgłoś się do osoby organizującej akcję
ratowniczą lub na wyznaczone miejsce zbiórki.

5.

Nie usiłuj ponownie wejść do budynku.

Lista sprawdzająca przygotowanie do ratowania

Lista sprawdzająca przygotowanie do ratowania

się w sytuacji katastrofy

się w sytuacji katastrofy

Lp.

Pytanie

Tak/Nie

1

2
3
4
5
6

7
8

Czy w zakładzie opracowano procedurę
ewakuacji pracowników?
Czy pracowników zapoznano z procedurą
ewakuacji?
Czy w zakładzie wyznaczono drogi

ucieczki?
Czy drogi ucieczkowe są właściwie
oznakowane?
Czy drogi ucieczkowe są oświetlone?
Czy wszystkie drzwi na drogach
ucieczkowych są otwarte?
Czy drzwi otwierają się wyłącznie „na
zewnątrz”?
Jeśli jakieś drzwi (na przykład

zewnętrzne) są zamykane, to czy klucz jest
łatwo dostępny i czy na zamkniętych
drzwiach znajduje się czytelna informacja,
gdzie jest klucz?

Lp.

Pytanie

Tak/Nie

9

10
11

12

13

14

15

Czy sygnał informujący o ewakuacji jest
słyszalny we wszystkich miejscach

przebywania ludzi w zakładzie?
Czy ludzie znają sygnał wzywający do
ewakuacji?
Jeśli występujące zagrożenia wymagają
użycia sprzętu ochronnego lub
ratowniczego, to czy jest on dostępny?
Czy pracownicy zostali zapoznani ze
sposobem użytkowania sprzętu
ochronnego lub ratowniczego?
Czy w budynkach są instrukcje mówiące o
działaniach niezbędnych do podjęcia po
usłyszeniu alarmu?
Czy ustalono miejsce zbiórki załogi po
usłyszeniu alarmu?
Czy program ewakuacji został

przetestowany?

MOTYWOWANIE DO BEZPIECZNEJ

MOTYWOWANIE DO BEZPIECZNEJ

PRACY

PRACY



ok. 95% wypadków popełnianych jest z
winy człowieka



z tej puli 85% powstaje na skutek
złamania przepisów, a 15% to pomyłki,
niewiedza



celem motywowania do bezpiecznej pracy
jest osiągnięcie takiego stanu, aby
wszyscy

w

zakładzie

pracy

chcieli

wykonywać swoje zadania zgodnie z bhp,
nawet nie spodziewając się kontroli



bezpieczne wykonanie zadania (B

W

) jest

iloczynem zdolności do bezpiecznego
wykonania (Z

BW

) oraz motywacji do

bezpiecznego wykonania (M

BW

) (Sanders,

Peay 1988)

B

W

= f(Z

BW

x M

BW

)



z kolei

Z

BW

= f [P x (W+D)]

gdzie:

P – postawa wobec ryzyka

W – wiedza o zagrożeniach
D – doświadczenie w pracy w zagrożeniu



Natomiast

M

BW

= f (OW

BW

x OR

BW

x V)

G gdzie: OW

BW

– oczekiwany wysiłek

związany z bezpiecznym wykonaniem
zadania
OR

BW

– oczekiwany rezultat bezpiecznego

wykonania zadania
V – wartość, jaką dla pracownika stanowi
bezpieczne wykonanie



zmienne występujące we wzorze stanowią
elementy

stymulacji

zachowań

pracowników



motywowanie do bezpiecznej pracy można
podzielić na etapy:
-        identyfikacja zagrożeń
-        informowanie o ryzyku
-        motywowanie i zachęcanie
-       

wzmacnianie

bezpiecznych

zachowań



motywowanie

do

bezpiecznej

pracy

przedstawia graficznie model:



motywowaniem

do

bezpiecznej

pracy

(postępowania)

jest

oddziaływanie

na

pracowników z zamiarem wywołania u nich

potrzeby

dostosowania

się

do

wzorców

bezpieczeństwa



członków kierownictwa i dozoru obowiązują te

same

przepisy

bezpieczeństwa

pracy

co

pozostałych pracowników



kierownictwo i dozór powinni dawać przykład

przestrzegania bhp



kary i nagrody jako elementy motywacji:
- nagroda pokazuje jak i co należy robić w

przyszłości
- kara tylko blokuje niepożądane zachowania na

krótki czas

•

kary i nagrody należy stosować z komentarzem

•

kara lub nagroda muszą być bezzwłoczne i

sporadyczne

STRES ZAWODOWY I SPOSOBY JEGO

STRES ZAWODOWY I SPOSOBY JEGO

REDUKCJI

REDUKCJI



stresem

jest

niepożądana

reakcja

psychologiczna lub fizyczna człowieka na
niekorzystną dla niego sytuację. Inaczej – stres
oznacza

ogół

zmian

fizjologicznych,

neurologicznych

i

zachowawczych

zachodzących w organizmie pod wpływem
niekorzystnych bodźców



na stres człowiek reaguje lękiem, strachem,
gniewem lub złością



stres jest zjawiskiem niepożądanym, gdyż
obniża zdolność do pracy i może doprowadzić
do wypadku



główne

elementy

sytuacji

stresowej

obrazuje schemat:





bodźce mające możliwość wywołania stresu
nazywane są stresorami



wyróżnia się stresory: fizyczne, chemiczne,
biologiczne oraz psychologiczne



stres bardzo silny dezorganizuje percepcję,
podejmowanie decyzji i postępowanie



stres zawodowy to reakcja na bodźce stresowe
(stresory) występujące w zakładzie pracy



stres

zawodowy

jest

efektem

błędnie

zaprojektowanej organizacji w kierowaniu
zespołami ludzi



stresory w zakładzie pracy występują w
fizycznym i społecznym środowisku pracy



do najbardziej stresogennych czynników w
pracy należy:
- brak

narzędzi,

materiałów,

części

zamiennych, ludzi
- brak wpływu na każdy efekt pracy przy
pełnej odpowiedzialności,
- niejasne i niezrozumiałe polecenia,

- nieodpowiednie natężenia pracy,
- presja czasowa,
- za niskie wynagrodzenie,
- nieodpowiedni czas pracy,
- niekompetentni przełożeni,
- brak

możliwości

uczestniczenia

w

decyzjach,
- konflikty międzyludzkie,
- lęk przed możliwością utraty pracy,



skutki stresu zawodowego przenoszone są

do życia prywatnego i odwrotnie



długotrwałe przebywanie w stresie może być

przyczyną choroby psychicznej (stresor

psychologiczny), zawału serca, choroby

wrzodowej itp.



skutkiem

stresu

może

być

również

alkoholizm,

objadanie

się,

agresja,

niepewność siebie itp.



działania

redukujące

stres

należy

koncentrować na:
- identyfikacji

i

eliminowaniu

stresorów

zawodowych
-

projektowaniu

warunków

pracy

o

ograniczonym potencjale wywoływania stresu
- wyposażeniu pracowników w wiedzę i
umiejętności do radzenia sobie ze stresem



identyfikację stresorów można przeprowadzić
w oparciu o rozmowy z pracownikami,
wywiady, listy pytań



zidentyfikowanym

stresorom

należy

przeciwstawić odpowiednią profilaktykę



ludzi będących w stresie należy odsunąć
od wykonywania odpowiedzialnych funkcji
lub czynności (np. sterowania maszynami)



w redukcji stresu kluczową rolę odgrywają
osoby dozoru.

Wykład 12

Wykład 12

KONTROLA SKUTECZNOŚCI

KONTROLA SKUTECZNOŚCI

ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM

ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM

PRACY

PRACY

•

Monitorowanie przebiegu procedur
zarządzania

•

Monitorowanie aktywne:
§ warunków środowiska pracy
§ postępowania

•

Monitorowanie reaktywne

•

Monitoring w zakładowym systemie
bezpieczeństwa

•

Audyt bezpieczeństwa pracy

MONITOROWANIE PROCEDUR

MONITOROWANIE PROCEDUR

ZARZĄDZANIA

ZARZĄDZANIA



w miarę upływu czasu zużywają się
maszyny, urządzenia, a także osłabia się
czujność ludzi realizujących zadania



procedury

postępowania

należy

dostosować

do

zmieniających

się

warunków



ocenę zmieniających się warunków można
uzyskać przez stałą obserwację stanowisk
pracy

i

zachowania

ludzi,

czyli

monitorowanie



monitorowanie – to mierzenie, obserwowanie,
ocena zmian



monitorowanie techniczne – dotyczy maszyn,
wyposażenia,

monitorowanie

biologiczne

–

dotyczy stanu zdrowia itp.



monitoring może być:
- aktywny
- reaktywny



monitoring

aktywny

ocenia

zgodność

postępowania z obowiązującymi procedurami
(pomiary, inspekcje)



monitoring

reaktywny

wyjaśnia

skutki

niebezpiecznych

warunków

pracy

lub

niebezpiecznego

postępowania

(wypadki,

choroby zawodowe, awarie itp.)

MONITOROWANIE AKTYWNE

MONITOROWANIE AKTYWNE

WARUNKÓW ŚRODOWISKA PRACY

WARUNKÓW ŚRODOWISKA PRACY



warunki

środowiska

monitorowane

są

poprzez:
- pomiary warunków środowiska
- inspekcje



celem monitoringu jest rozpoznanie zagrożeń

wypadkowych i chorobowych



pomiary czynników środowiska obejmują:
- skład atmosfery
- zapylenie, hałas, wibracje
- czynniki chemiczne i biologiczne
- mikroklimat
- promieniowanie
- oświetlenie



pomiary

wykonywane

są

ręcznie

lub

automatycznie,

często

połączone

z

systemami alarmowymi



inspekcja warunków pracy obejmuje:
- ocenę zgodności warunków środowiska z

przyjętymi wzorcami
-

ocenę

zgodności

postępowania

pracowników z przyjętymi wzorcami



inspekcje

tradycyjne

kojarzą

się

ze

stwierdzeniem usterek i karaniem winnych



nowoczesne formy inspekcji polegają na:
- starannie wcześniej zaplanowanej inspekcji
- rozszerzeniu celu inspekcji
- wprowadzeniu elementów nagradzających
- włączeniem do inspekcji robotników

- negocjowaniem terminu usunięcia usterek
- rozszerzeniem zakresu zwrotnej informacji o

wynikach inspekcji



kontrola jest centralną funkcja zarządzania



kierownik powinien obejmować kontrolą cały

podległy mu rejon w sposób planowy



planowanie inspekcji obejmuje:
- podzielenie obszaru na części
- wydzielenie w poszczególnych częściach

obszaru obiektów i zadań wymagających

szczególnej kontroli
- zaplanowanie inspekcji tak, aby każda część

obszaru była zwizytowana co najmniej 1 raz na

tydzień
-

przeznaczenie

określonej

ilości

czasu

wyłącznie na inspekcje bhp



rozszerzenie celu inspekcji polega m.in. na
pouczaniu pracowników o sposobie rozpoznania
zagrożeń i bezpiecznym postępowaniu



elementy

nagradzające

w

inspekcji

to

dostrzeganie również pozytywów, omawianie z
pracownikami wyników inspekcji – zaczynać od
plus do minus



usterki

stwierdzone

w

czasie

inspekcji

traktować

jako

problem

do

rozwiązania

wspólnie z kontrolowanymi poprzez:
- ustalenie przyczyny usterki
- nazwanie stwierdzonej przyczyny
- wskazanie na możliwe skutki usterek
- usunięcie samej usterki, a następnie jej
przyczyny



wskazany jest udział robotników w inspekcji w
celach szkoleniowych



negocjowanie terminu usunięcia zaniedbań
może dotyczyć tylko takich usterek, które nie
zagrażają życiu lub zdrowiu. Inne usterki należy
usuwać niezwłocznie. Odpowiedzialnym jest
dozór tego rejonu.



o wynikach inspekcji należy niezwłocznie
poinformować osobę dozoru odpowiedzialną za
rejon



robotników też należy poinformować o wynikach
inspekcji w sposób przyjęty w zakładzie pracy
(np. tablice ogłoszeń, radiowęzeł itp.)



inspekcja jest skuteczna jeśli ponowna kontrola
nie wykaże uchybień poprzednio stwierdzonych

MONITOROWANIE AKTYWNE

MONITOROWANIE AKTYWNE



ponad 95% wypadków spowodowanych jest
błędami postępowania ludzi



dla kontroli sposobu postępowania i
wykonania

zadania

należy

(Neindorf,

Fasching 1993):
-

szczegółowo

zdefiniować

pojęcie

niebezpiecznego postępowania
- ustalić sposób przeprowadzenia kontroli
postępowania
- określić procedury oceny skuteczności
metody kontroli postępowania



niebezpiecznym

postępowaniem

jest

każde

zachowanie sprzeczne z przepisami lub zasadami
bezpieczeństwa

sformułowanymi

w

obowiązującej regulacji prawnej lub przyjętymi w
zakładzie

pracy

standardami

bezpiecznego

postępowania



kontrola postępowania składa się z:
- przygotowania kontroli
- obserwacji i oceny postępowania
- omówienia wyników z osobami kontrolowanymi



przygotowanie kontroli to wybranie stanowisk
pracy, cyklu produkcyjnego, obłożenia



kontrole

powinny

przeprowadzać

grupy

dwuosobowe dozoru co najmniej 1 raz na tydzień



obserwacja pracujących powinna odbywać się

przez 10-15 minut podczas wykonywania przez

robotników czynności zwykłych



w czasie obserwacji i oceny postępowania można

wspierać się na liście następujących pytań:
- jak pracownicy reagują na kontrolę
- jaką pozycję przyjmują podczas realizacji

zadania
- czy stosują odpowiednie do zadania ochrony
- czy wyposażenie techniczne jest właściwe
- czy stosowane są procedury zabezpieczające

(np. badanie warunków przed pracą)
- czy na stanowisku pracy jest ład i porządek
- jakie prace wykonywane są poprawnie, a jakie

nie
- który z pracowników zasługuje na nagrodę, a

który na karę



omówienie

wyników

kontroli

następuje

bezpośrednio po obserwacji. Na ten czas pracę
należy przerwać.
- omawianie wyników należy rozpocząć od
pozytywów
- zachowania niebezpieczne należy wykazać
pracownikom zadając pytania naprowadzające,
np.:
- co waszym zdaniem robione było źle,
- jaki sprzęt stosowany był nieprawidłowo,
- czy w wykonywanej pracy występują zagrożenia,



po

omówieniu

wyników

kontroli

należy

zobowiązać

pracownika

do

stosowania

bezpiecznego postępowania w pracy wskazując
na korzyści z takiego postępowania



w

przypadku

ponownego

stwierdzenia

niebezpiecznego postępowania pracownika
należy przenieść na mniej odpowiedzialne
stanowisko lub zwolnić go,



ocenę

skuteczności

metody

kontroli

postępowania można ocenić wg wzoru:



gdzie:

W

nz

– wskaźnik niebezpiecznych zachowań

Niebezpiecznym zachowaniem nadaje się wagi

(np. 1-5)

100





w

pracownikó

ych

obserwowan

liczba

zachowań

znych

niebezpiec

wag

suma

W

nz

MONITOROWANIE REAKTYWNE

MONITOROWANIE REAKTYWNE



jest to procedura nastawiona na poznanie
przyczyn

zawodności

systemu

bezpieczeństwa



monitorowanie reaktywne obejmuje badanie:
- wypadków
- chorób zawodowych
- niemalwypadków
- awarii
- stanu zdrowia pracowników



celem badania pojedynczego wypadku jest
uzyskanie informacji o tym:

- co się stało (rodzaj NW)
- jak to się stało (błąd)
- dlaczego się to stało (przyczyna błędu)



informacja o przyczynach błędu jest podstawą
opracowania skutecznej profilaktyki



jeśli

mimo

zastosowania

profilaktyki

występują

nadal

wcześniej

stwierdzone

przyczyny błędów należy rozważyć, czy:
- przyczyny

wypadków

zostały

właściwie

rozpoznane
- zaprojektowana profilaktyka była skuteczna
-

zaprojektowana

profilaktyka

była

realizowana zgodnie z intencją projektodawcy



badanie

i

ewidencjonowanie

chorób

zawodowych wymaga ustalenia, czy:
- stan zdrowia pracownika był dobry w
chwili przyjmowania do pracy
- jakie warunki pracy lub technologie
stanowiły zagrożenie dla zdrowia
- dlaczego dopuszczono pracownika do
ekspozycji na czynniki szkodliwe dla
zdrowia
-

dlaczego

nie

wykryto

wcześniej

symptomów choroby zawodowej



uzupełnieniem badania są dalsze pytania
o warunki pracy:

- czy w zakładzie pracy zidentyfikowano
występujące czynniki szkodliwe dla zdrowia
- czy określono ich dopuszczalny poziom
-

czy

podjęto

działania

techniczne

i

organizacyjne redukujące zagrożenie u źródła
- czy pracowników wyposażono w sprzęt
ochronny
- czy sprzęt ochronny jest używany
- czy przeprowadzono działania uświadamiające
wśród załogi o skutkach choroby zawodowej



niemalwypadki – to wypadki bez skutków
urazowych



badanie niemalwypadków dostarcza więcej
informacji nt. przyczyn zdarzenia niż badanie
wypadków



badanie

niemalwypadków

należy

prowadzić wg zasad obowiązujących dla
wypadków (co się stało, jak się stało,
dlaczego to się stało)



badanie

awarii

przeprowadza

się

podobnie jak niemalwypadków, a ponadto
ustalić należy czy przyczyną awarii była:
-

ukryta

wada

konstrukcyjna,

materiałowa, montażowa,
- wada powstała podczas eksploatacji
- niewłaściwa obsługa

MONITORING W ZAKŁADOWYM

MONITORING W ZAKŁADOWYM

SYSTEMIE BEZPIECZEŃSTWA

SYSTEMIE BEZPIECZEŃSTWA



monitorowanie jest podstawa skutecznego
zarządzania bezpieczeństwem pracy



właściwe miejsce monitoringu w systemie
pokazano na schemacie



model zarządzania bezpieczeństwem pracy jest
właściwy jeśli ma zdolność utrzymywania w
stanie kontrolowanym wszystkie występujące w
zakładzie zagrożenia wypadkowe i chorobowe



monitorowanie

dostarcza

informacji

o

zgodności warunków pracy i postępowania z
przyjętymi standardami



rozbieżność

pomiędzy

standardami

a

faktycznymi warunkami pracy i postępowaniem
jest

symptomem

wadliwego

zarządzania

bezpieczeństwem pracy



wadliwy model zarządzania bezpieczeństwem
pracy

należy

skorygować

w

oparciu

o

informacje uzyskane z monitoringu – wg
schematu:



wady

modelu

zarządzania

bezpieczeństwem

pracy

można

zidentyfikować i skorygować za pomocą
specjalnej procedury, nazywanej audytem
bezpieczeństwa

AUDYT BEZPIECZEŃSTWA PRACY

AUDYT BEZPIECZEŃSTWA PRACY



monitoring

informuje

o

przebiegu

realizowanego

w

zakładzie

systemu

zarządzania bezpieczeństwem pracy



audyt bezpieczeństwa – to przegląd samego
systemu zarządzania bezpieczeństwem pracy



celem

audytu

jest

zidentyfikowanie

niedomagań w zarządzaniu bezpieczeństwem
pracy oraz rozpoznanie obszarów, których
skorygowanie może podnieść efektywność
profilaktyki bezpieczeństwa w zakładzie pracy
(Sanders, Wheeler 1991), inaczej – należy
uzyskać odpowiedzi na następujące pytania:

-

czy

organizacja

bezpieczeństwa

w

zakładzie jest właściwa
- czy można usprawnić proces zarządzania

bezpieczeństwem pracy
- co trzeba zmienić dla poprawy sytuacji



audyt – słowo pochodzenia angielskigo.

Audytem

określa

się

badanie

ksiąg

rachunkowych,

ocenę

zarządzania

finansami, przegląd zdrowia pacjentów i

inne działania (np. bezpieczeństwo)



audyt jest „ustrukturyzowanym procesem

zbierania niezależnej informacji na temat

efektywności całego systemu zarządzania

bezpieczeństwem, możliwości polegania na

nim

oraz

formułowania

programów

naprawczych” (HSE 1994)



wynikiem audytu są oceny i wnioski
dotyczące zdolności zakładu do:
- identyfikowania wszystkich występujących
w zakładzie zagrożeń
- utrzymywania zagrożeń pod kontrolą
- stymulowanie bezpiecznego postępowania



na podstawie wyników audytu formułowane
są wnioski korekcyjne określające kierunek
i zakres zmian w sposobie zarządzania
bezpieczeństwem pracy w zakładzie



audyt

przeprowadzają

wyspecjalizowane

firmy

konsultingowe

albo

zespoły

specjalistów w zakładzie pracy



audyt

może

ograniczyć

się

tylko

do

stwierdzenia czy stosowany system zarządzania
bezpieczeństwem jest właściwy lub dodatkowo
może być przeprowadzony przegląd stanu
bezpieczeństwa pracy w zakładzie



przeprowadzenie audytu ułatwia stosowanie
listy pytań



listy pytań są konstruowane w taki sposób, aby
uzyskać odpowiedź „tak” lub „nie”, a także
poprzez nadawanie pytaniom wag (np. 1-5)



inne

listy

stosuje

się

wtedy,

gdy

przeprowadzany jest tylko audyt systemu
zarządzania bezpieczeństwem, inne gdy łącznie
z takim audytem oceniany jest poziom bhp



przykładowe listy pytań sprawdzających
stosowanych podczas audytu pokazano na
planszach (strony 21-28)



wnioski audytu powinny być omówione z
kierownictwem zakładu

Lista sprawdzająca system motywacyjny

zakładu pracy :

AUDYT BEZPIECZEŃSTWA-

FUNKCJONOWANIE SYSTEMU OCENIANIA

KIEROWNICTWA, DOZORU I ROBOTNIKÓW

Pkt.

1. Czy kierownictwo zakładu jest oceniane za

wyniki zarządzania bezpieczeństwem przez

radę nadzorczą lub inne władze?

a.)    Nie
b.)    Tak
2. Jak często działalność kierownictwa na rzecz

bezpieczeństwa jest oceniana?

a.)    Nie jest oceniana
b.)    Tylko po wypadkach
c.)    Raz w roku
d.)    Co pół roku lub częściej

0
5

0
1
3
5

3. Czy w zakładzie istnieje ustanowiony przez

kierownictwo harmonogram oceniania stanu

bezpieczeństwa w oddziałach?

a.)    Nie
b.)    Tak
4. Jak często oceniany jest stan bezpieczeństwa w

oddziałach?

a.)    Nie ocenia się
b.)    Tylko po wypadkach
c.)    Raz w roku
d.)    Co pół roku
e.)    Częściej niż co pół roku
5. Co jest brane pod uwagę przy ocenie stanu

bezpieczeństwa w oddziałach?

a.)    Nie ocenia się stanu bezpieczeństwa w

oddziałach

b.)    Przyczyny ostatniego wypadku

c.)    Statystyka przyczyn wypadków lub

chorób zawodowych

0
5

0
1
2
3
5

0
1
2

d.)    Zaniedbanie dozoru stwierdzone

podczas inspekcji

e.)    Statystyka łącznie z wynikami inspekcji

f.)    Statystyka, wyniki inspekcji oraz

osiągnięcia w dziedzinie organizacji
bezpieczeństwa

6. Jak często kierownicy oddziałów są oceniani

przez kierownictwo zakładu za osiągnięcia w
dziedzinie profilaktyki wypadków i chorób
zawodowych?

a.)    Nie są oceniani
b.)    Raz w roku
c.)    Co pół roku
d.)    Co kwartał
e.)    Częściej niż co kwartał
7. Jak często kierownicy oddziałów oceniają

podległy sobie dozór za organizację
bezpiecznych zadań i stymulowanie
bezpiecznego postępowania?

3
4
5

0
1
2
3
5

a.)    Nie są oceniani
b.)    Raz w roku
c.)    Co pół roku
d.)    Co kwartał
e.)    Częściej niż co kwartał
8. Czy kierownicy oddziałów są nagradzani lub

chwaleni, jeśli uzyskują dobre wyniki w

organizowaniu profilaktyki?

a.)    Nigdy
b.)    Bardzo rzadko
c.)    Czasem
d.)    Jest to regułą
9. Czy kierownicy oddziałów są karani lub

ganieni, jeśli dopuszczą do zaniedbań w
utrzymaniu stanu bezpieczeństwa?

a.)    Nigdy

b.)    Tylko wtedy, gdy w wyniku zaniedbań

zdarzył się wypadek

0
1
2
3
5

0
2
4
5

0
2

a.)    Tylko za „duże” zaniedbania

b.)    Prawie za wszystkie zaniedbania

stosownie do ich wielkości

10. Czy mistrzowie są nagradzani lub chwaleni,

jeśli efektywnie „pilnują” bezpieczeństwa na
swoim odcinku?

a.)    Nigdy

b.)    Bardzo rzadko

c.)    Czasem

d.)    Jest to regułą

11. Czy mistrzowie są karani lub ganieni, jeśli

dopuszczą do zaniedbań lub są tolerancyjni w

stosunku do zagrożeń lub ryzykantów?

a.)    Nigdy

b.)    Bardzo rzadko

c.)    Czasem

d.) Jest to regułą

4
5

0
2
3
5

0
2
3
5

12. Czy robotnicy, którzy postępują ostrożnie i

wykonują swoją pracę zgodnie z przepisami, są

przez dozór traktowani (ocenić na podstawie
rozmów z robotnikami):

a.)    Z niechęcią

b.)    Z obojętnością
c.)    Jako
postępujący właściwie

d.)    Jako godni wyróżnienia
13. Czy wykonywanie pracy wbrew przepisom jest

przez przełożonych:

a.)    Oceniane pozytywnie jeśli przyśpiesza

wykonanie polecenia

b.)    Oceniane pozytywnie, ale tylko wtedy

gdy wykonawca

nie spowoduje wypadku
c.)    Karane, jeśli doprowadziło do wypadku

d.)    Duże wykroczenia są karane, nawet jeśli

nie doprowadzą do wypadku

e.) Większość zauważonych wykroczeń jest

karanych proporcjonalnie do ich wielkości

-10
-2
1
5

-10

-10

1
2

5

14. Czy oddziały oceniane jako najlepsze są

wyróżniane lub stawiane jako wzór do

naśladowania?

a.)    Nigdy
b.)    Czasem
c.) Jest to regułą

0
2
5

Lista sprawdzająca efektywność zarządzania

Lista sprawdzająca efektywność zarządzania

bezpieczeństwem pracy

bezpieczeństwem pracy

AUDYT BEZPIECZEŃSTWA

TAK/NI
E

OCENA RYZYKA
1. Czy sporządzono listę wszystkich

występujących w zakładzie zagrożeń życia i
zdrowia?
2. Czy oszacowano wielkość ryzyka dla

stosowanych technologii i czynności roboczych?
3. Czy ryzyko duże i średnie zredukowano
do akceptowalnej wielkości?
4. Czy określono techniczne lub organizacyjne
metody utrzymywania ryzyka w stanie
kontrolowanym?
5. Czy sporządzono listę prac, w których
niezbędne jest stosowanie indywidualnego
sprzętu ochronnego?

STRUKTURA I ODPOWIEDZIALNOŚĆ

1.

Czy wyznaczono osobę odpowiedzialną w

zastępstwie pracodawcy za organizację
bezpieczeństwa w zakładzie?

2.

Czy wyróżniono szczegółowe zakresy

zadaniowe w dziedzinie organizacji
bezpieczeństwa w zakładzie (stan maszyn,
urządzenia elektryczne, używanie

niebezpiecznych materiałów, kompetencje
ludzi, bezpieczeństwo załogi obcej itp.)?

3.

Czy wyznaczono osoby odpowiedzialne za
realizację wyróżnionych zakresów organizacji

bezpieczeństwa?

4.

Czy wyróżnione zakresy zadaniowe są
adekwatne do potrzeb?

5.

Czy zakresy odpowiedzialności wsparto
odpowiednią ilością władzy?

POLITYKA I CELE

1.

Czy kierownictwo sformułowało na piśmie

politykę zdrowia i bezpieczeństwa?

2.

Czy z treścią polityki zdrowia i
bezpieczeństwa została zapoznana załoga?

3.

Czy dozór został zobowiązany do realizacji
polityki zdrowia i bezpieczeństwa?

4.

Czy ustanowiono cele z zakresu

bezpieczeństwa do osiągnięcia przez zakład
lub załogę?

5.

Czy informacje o celach bezpieczeństwa

przekazano załodze?

6.

Czy załoga otrzymuje zwrotną informację o
stopniu realizacji celów bezpieczeństwa?

STANDARDY BEZPIECZEŃSTWA

1.

Czy dla prac o podwyższonym ryzyku
opracowano „wzorcowe” sposoby ich
wykonywania?

2.

Czy wzorcowe sposoby wykonywania prac o
względnie dużym ryzyku są dostępne dla
organizatorów zadań i wykonawców?

3.

Czy opracowano wzorcowe procedury

kontrolowania przez dozór stanu
bezpieczeństwa przed przystąpieniem do pracy,
w czasie trwania i po jej zakończeniu?

4.

Czy opracowano procedury informowania
kierownictwa o wynikach kontroli stanu
bezpieczeństwa?

5.

Czy opracowano na użytek robotników
procedurę meldowania o zauważonych
zagrożeniach?

6.

Czy zobowiązano załogę do zgłaszania
zauważonych zagrożeń?

7.

Czy sformułowano wzorce porządku,
składowania, noszenia, transportowania,

postępowania (czy robotnicy wiedzą, jakie
warunki lub wykonanie są dobre, a jakie złe)?

8. Czy podejmowane są działania zachęcające do

ulepszania istniejących wzorców oraz do

opracowania wzorców dla prac wykonywanych
dotąd bez ich stosowania?

KOMPETENCJE ZAŁOGI

1.

Czy nowi pracownicy są oceniani ze względu na
posiadane predyspozycje, a następnie kierowani
do zgodnych z nimi prac?

2.

Czy w zakładzie istnieje program adaptacji
zawodowej nowo przyjmowanych pracowników?

3.

Czy wyznacza się odpowiedzialnych za przebieg

adaptacji zawodowej?

4.

Czy w zakładzie szacuje się potrzeby w zakresie
szkoleń?

5.

Czy ocenia się efektywność szkoleń?

6.

Czy w zakładzie jest osoba odpowiedzialna za
szkolenie załogi?

7.

Czy wszyscy robotnicy uczestniczą z wymaganą
częstością w szkoleniach okresowych?

8. Czy dozór oraz kierownictwo uczestniczą w

szkoleniach okresowych?

9. Czy sporządzono spis prac, których wykonanie

należy poprzedzić poinstruowaniem?

PRZYGOTOWANIE NA NIEBEZPIECZEŃSTWO



Czy oszacowano możliwość powstania sytuacji o
bardzo dużym ryzyku, mogącym doprowadzić do
katastrofy?



Czy opracowano program prowadzenia akcji
ratowniczych w sytuacji możliwych katastrof?



Czy przygotowano załogę do samoratowania się
w sytuacji bardzo dużego ryzyka lub katastrofy?



Czy wyznaczono osobę odpowiedzialną za stan
dróg ucieczkowych, sprzęt ratowniczy,
przeciwpożarowy itp.?



Czy pracownicy mają dostęp do apteczek?



Czy w zakładzie jest punkt opatrunkowy czynny
w godzinach pracy załogi?



Czy w zakładzie są osoby przeszkolone w
udzielaniu pierwszej pomocy?



Czy pracownicy przechodzą okresowe i

kontrolne badania lekarskie?

MOTYWOWANIE



Czy bezpieczną pracę i przestrzeganie
przepisów bezpieczeństwa stawia się jako
warunek zatrudnienia?



Czy kierownictwo stawia bezpieczeństwo przed
produkcją?



Czy dozór jest zachęcany do dawania swoim
podwładnym dobrego przykładu poprzez

dostosowanie się do wymogów przepisów
bezpieczeństwa?



Czy bezpieczne postępowanie jest traktowane

jako kryterium przy awansowaniu?



Czy robotnicy są informowani o ponoszonym w
pracy ryzyku?



Czy robotnicy wiedzą, jakie ryzyko mogą
zaakceptować sami, a o jakim muszą zgłaszać
przełożonym?



Czy załoga jest informowana o wypadkach
zdarzających się w zakładzie?



Czy załoga jest informowana o liczbie kolejnych

bezwypadkowo przepracowanych dniach?

9.

Czy dozór stawia swoim podwładnym cele
motywujące do bezpiecznego postępowania w

pracy?

10.

Czy bezpieczne postępowanie jest
propagowane przez plakaty, audycje radia

zakładowego lub inne formy propagandowego
oddziaływania?

11.

Czy bezpieczne postępowanie jest nagradzane

lub chwalone?

12.

Czy podejmowanie ryzyka jest karane lub
ganione?

13.

Czy w zakładzie funkcjonuje system okresowych
ocen za wkład w zarządzanie bezpieczeństwem?

14.

Czy w zakładzie są organizowane akcje

bezpieczeństwa?

15.

Czy w zakładzie są organizowane akcje
promujące zdrową aktywność pozazawodową?

16.

Czy kierownictwo i dozór spotykają się z załogą
w celu omówienia problemów bezpieczeństwa?

AKTYWNE MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ



Czy w zakładzie opracowano plan inspekcji
warunków pracy?



Czy plan ten obejmuje wszystkie zagrożenia,

stanowiska i miejsca?



Czy inspekcje są przeprowadzane według
arkuszy inspekcyjnych z naniesionymi miejscami
oraz obiektami wymagającymi przeglądów i

kontroli?



Czy obok innych, stosowane są inspekcje
nastawione wyłącznie na ocenę bezpieczeństwa

postępowania ludzi?



Czy wyniki inspekcji są notowane i
przechowywane?



Czy celem inspekcji jest również ujmowanie
osiągnięć w dziedzinie organizowania
bezpiecznej pracy?



Czy wyniki inspekcji są okresowo analizowane?



Czy pracownicy są zapoznawani z wynikami
inspekcji swoich miejsc pracy?

MONITOROWANIE REAKTYWNE



Czy wszystkie wypadki są rejestrowane i

badane?



Czy prowadzona jest statystyka pośrednich
przyczyn wypadków?



Czy przyczyny chorób zawodowych są
identyfikowane i usuwane?



Czy niemalwypadki są zgłaszane i badane?



Czy badane są przyczyny awarii?



Czy w zakładzie dokonuje się okresowych

przeglądów bezpieczeństwa?



Czy w przeglądach bezpieczeństwa uczestniczą
przedstawiciele załogi?

REDUKCJA STRESU I WARUNKI HIGIENY



Czy identyfikowane są stresory zawodowe?



Czy prowadzona jest statystyka strat
wypadkowych i chorobowych?



Czy kierownictwo i dozór są bieżąco
informowani o wielkości strat wypadkowych i
chorobowych?

AUDIT BEZPIECZEŃSTWA



Czy w zakładzie przeprowadzono w ostatnim
roku audit bezpieczeństwa?

Czy wnioski z auditu zostały wdrożone?

Wykład 13

Wykład 13

BEZPIECZEŃSTWO PRACY

BEZPIECZEŃSTWO PRACY

W UNII EUROPEJSKIEJ

W UNII EUROPEJSKIEJ

1) Podstawowy akt prawny UE w zakresie
bezpieczeństwa pracy.
2) Obowiązki pracodawców w dziedzinie bhp.
3) Szkolenie bhp – na czym polega.
4) Obowiązki pracowników w dziedzinie bhp.
5) Szczegółowe dyrektywy z zakresu bhp –
czego dotyczą.
6) Służba ochrony zdrowia i zapobiegania w
niektórych państwach UE.
7) Porównanie stanu bhp w krajach UE i w
Polsce.

DYREKTYWA RAMOWA

DYREKTYWA RAMOWA



Służba bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

pracowników w UE = bhp w Polsce.



Podstawa prawna – art. 94 i art. 137 Traktatu

z 25 marca 1957 o utworzeniu Wspólnoty

Europejskiej, tzw. TRAKTAT RZYMSKI.



Dyrektywy wydane na podstawie art. 94

Traktatu

Rzymskiego

nazywane

są

dyrektywami „nowego podejścia”. Zawierają

one wymagania w zakresie:
-        zdrowia i bezpieczeństwa pracowników,
-        ochrony środowiska naturalnego,
-        ochrony konsumenta.



Dyrektywy te służą do ustanowienia i
funkcjonowania:
- jednolitego rynku wewnętrznego,
- ustanawiania wymagań w tym zakresie w
poszczególnych krajach członkowskich,
- kraje członkowskie UE związane są normami
tych dyrektyw i nie mogą od nich odstępować
a także ustanawiać wymagań wyższych niż
określone w normie (normy maksymalne).



Dyrektywy wydane na podstawie art. 137
Traktatu

Rzymskiego

dotyczą

wyłącznie

bezpieczeństwa

i

ochrony

zdrowia

pracowników. Mają one charakter norm
minimalnych

–

tzn.

nie

naruszają

korzystniejszych regulacji krajowych.



Minimalny charakter norm nie świadczy o ich
niskim poziomie.



W prawie wspólnotowym bezpieczeństwo pracy i
ochronę zdrowia pracowników postrzega się nie
tylko jako indywidualny interes pracownika ale
również jako interes społeczny, polegający na
dążeniu

do

powszechnego

polepszenia

warunków środowiska pracy.



Podstawowym aktem prawnym UE z zakresu
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników
jest Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich
89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w
celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy
zdrowia pracowników podczas pracy – zwana
DYREKTYWĄ RAMOWĄ.



Dyrektywa ramowa zawiera ogólne zasady w
zakresie:
- zapobiegania ryzyku zawodowemu,
- bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,
- eliminowaniu czynników wypadkowych i
ryzyka zawodowego,
- informowania pracowników o ryzyku,
-

konsultacji

z

pracownikami

spraw

dotyczących bezpieczeństwa pracy,
- współuczestnictwa pracowników i ich
przedstawicieli w działaniach na rzecz
poprawy bhp,
- wdrażania zawartych w dyrektywie norm.



Dyrektywa ramowa, podobnie jak polskie
prawo,

czyni

pracodawcę

odpowiedzialnym

za

zapewnienie

pracownikom bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia.

Odpowiedzialności

tej

nie

zmniejsza zatrudnianie przez pracodawcę
kompetentnych

służb

lub

osób

realizujących zadania z dziedziny bhp.

OBOWIĄZKI PRACODAWCÓW

OBOWIĄZKI PRACODAWCÓW

W DZIEDZINIE BHP

W DZIEDZINIE BHP



Podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest

(zgodnie z Dyrektywą ramową) zapewnienie

pracownikom

bezpieczeństwa

i

ochrony

zdrowia w każdym aspekcie związanym z

pracą.



Swoje podstawowe obowiązki pracodawca

realizuje stosując zasady:
- unikania ryzyka,
- oceny ryzyka,
- zapobiegania ryzyku u źródła,
-

dostosowania

warunków

pracy

do

pojedynczego pracownika (ergonomia),

- stosowania nowych rozwiązań technicznych,
-

zastępowania

środków

niebezpiecznych

bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi,
- prowadzenia spójnej i całościowej polityki

zapobiegawczej

obejmującej

technikę,

organizację pracy, warunki pracy, stosunki

społeczne, wpływ czynników związanych ze

środowiskiem pracy,
- nadawania pierwszeństwa środkom ochrony

zbiorowej

przed

środkami

ochrony

indywidualnej,
- instruowania pracowników.



Pracodawca, uwzględniając charakter działania

firmy powinien:
- ocenić

wielkość

ryzyka

zagrażającego

bezpieczeństwu i zdrowiu pracowników w

wyniku stosowania:

-              technologii,
-              substancji chemicznych,
-              wyposażenia stanowisk pracy,
-              środowiska naturalnego.
- na podstawie tej oceny zastosować

odpowiednie środki,
- uwzględnić możliwości pracownika w

aspekcie bhp przy realizacji zadań,
- zapewnić, aby wprowadzenie nowych

technologii

było

konsultowane

z

pracownikami lub ich przedstawicielami w

aspekcie bhp,
- uniemożliwić dostęp do stanowisk pracy o

szczególnie

wysokim

poziomie

ryzyka

pracownikom nie przeszkolonym w tym

kierunku (np. wysokie napięcie),

- współpracować z innymi pracodawcami w
zakresie stosowania zasad bhp w przypadku
realizacji zadań wspólnych lub na wspólnym
terenie,
- wydatki związane z bezpieczeństwem, higieną i
ochroną zdrowia podczas pracy nie mogą obciążać
pracowników – obciążają w całości pracodawców,
- pracodawca

tworzy

służbę

ochrony

i

zapobiegania

(w

Polsce

bhp)

–

poprzez

wyznaczenie wyłącznie do tego celu jednego lub
więcej pracowników (w zależności od wielkości
firmy i występujących zagrożeń),
- w przypadku braku kompetentnych osób wśród
swoich

pracowników,

pracodawca

zleca

wykonywanie obowiązków z zakresu bhp firmom
zewnętrznym,

- Dyrektywa ramowa dopuszcza, aby państwa

UE mogły określić kategorie zakładów, w jakich

pracodawca może sam wziąć odpowiedzialność

za

prowadzenie

działalności

związanej

z

ochroną zdrowia i zapobieganiem ryzyku,
- pracodawca ma również obowiązek podjęcia

środków do zapewnienia:
- pierwszej pomocy,
- gaszenia pożarów,
- ewakuacji pracowników,
- reasumując, zgodnie z Dyrektywą ramową

pracodawca:
- powinien mieć przeprowadzoną ocenę ryzyka

zagrażającego

bezpieczeństwu

i

zdrowiu

podczas pracy, włączając w to szczególne

zagrożenia, na jakie są narażone grupy

pracowników,

- decyduje o podejmowanych środkach
ochronnych i – jeśli to konieczne – o
wyposażeniu ochronnym, które ma być
stosowane,
- prowadzi rejestr wypadków zawodowych
(w

Polsce:

wypadki

przy

pracy)

powodujących niezdolność pracownika do
pracy przez okres dłuższy niż trzy dni
robocze,
-

sporządza

raporty

o

wypadkach

zawodowych dla odpowiedzialnych władz,
zgodnie z krajowym prawem i (lub)
zwyczajami.

SZKOLENIE BHP

SZKOLENIE BHP



pracodawca powinien zapewnić każdemu
pracownikowi:
-

odbycie

odpowiedniego

szkolenia

dotyczącego bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia (polskie szkolenie bhp),
- przekazanie informacji o stanowisku
pracy, na którym będzie zatrudniony,
- przekazanie specyficznych instrukcji dla
danego stanowiska pracy (np. duże
zagrożenie),



wymienione czynności dotyczą przypadków:
- zatrudnienie po raz pierwszy w danym
zakładzie pracy,
- przeniesienia lub zmiany pracy,
- wprowadzenia nowego sprzętu roboczego
lub zmiany sprzętu,
-

wprowadzenia

jakiejkolwiek

nowej

technologii,



szkolenie powinno:
- uwzględniać nowe lub zmieniające się
zagrożenia,
- być okresowo powtarzane w miarę
potrzeby,



koszty szkolenia ponosi pracodawca,



pracodawca zapewnia również pracownikom :
- badania wstępne,
- dostęp do badań lekarskich kontrolnych
(zależnie od zagrożenia),



pracodawca zobowiązany jest do przekazania
pracownikom

lub

ich

przedstawicielom

wszelkich niezbędnych informacji:
- o zagrożeniach bezpieczeństwa i zdrowia w
zakładzie pracy,
- o podejmowanych działaniach ochronnych i
zapobiegawczych, (na stanowisku pracy, w
zakładzie),
- o wyznaczeniu pracowników m.in. do
udzielania pierwszej pomocy, gaszenia pożaru,
ewakuacji załogi,



pracodawcy

powinni

konsultować

z

pracownikami lub ich przedstawicielami
wszelkie

sprawy

związane

z

bezpieczeństwem

i

ochroną

zdrowia

podczas pracy,



pracownicy

lub

ich

przedstawiciele

zgłaszający problemy bhp nie mogą być źle
traktowani z tego powodu,



pracownicy lub ich przedstawiciele mają
prawo

odwoływać

się

do

władz

zwierzchnich z zakresu bhp, gdy uważają,
że stan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
podczas pracy jest niewystarczający.

OBOWIĄZKI PRACOWNIKÓW

OBOWIĄZKI PRACOWNIKÓW

W DZIEDZINIE BHP

W DZIEDZINIE BHP



Zgodnie

z

Dyrektywą

ramową

każdy

pracownik jest odpowiedzialny za własne
oraz innych osób bezpieczeństwo i zdrowie,
na które mają wpływ jego działania podczas
pracy,



realizując Dyrektywę ramową pracownicy
powinni w szczególności:
- używać

zgodnie

z

przeznaczeniem:

maszyn,

narzędzi,

niebezpiecznych

substancji, środków transportu, innych
środków produkcji,



używać zgodnie z przeznaczeniem środków

ochrony indywidualnej, a po ich użyciu zostawiać

je we właściwym miejscu,



powstrzymać się od rozłączania, zmieniania lub

usuwania

zastosowanych

urządzeń

zabezpieczających maszyny, aparaty, narzędzia,

instalacje i budynki,



natychmiast

informować

pracodawcę

lub

pracowników odpowiedzialnych za bezpieczeństwo

i zdrowie pracowników o jakichkolwiek sytuacjach

stanowiących poważne i bezpośrednie zagrożenie

bezpieczeństwa i zdrowia oraz jakichkolwiek

niedociągnięciach w systemie ochrony,



współpracować tak długo, jak to będzie konieczne,

z pracodawcą lub pracownikami odpowiedzialnymi

za bezpieczeństwo i zdrowie pracowników w celu

realizacji zadań i wymagań zapewniających

bezpieczeństwo i ochronę zdrowia podczas pracy.

DYREKTYWY SZCZEGÓŁOWE

DYREKTYWY SZCZEGÓŁOWE



Na podstawie Dyrektywy ramowej wydanych
zostało dotychczas 16 dyrektyw szczegółowych.



Wydawane są dalsze dyrektywy w szczególności
dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
pracowników przed szkodliwymi czynnikami
chemicznymi, fizycznymi i biologicznymi.



Wszystkie dyrektywy szczegółowe zawierają
postanowienia zobowiązujące pracodawców do:
- informowania pracowników o zagrożeniach
występujących w zakładzie pracy,

- szkolenia pracowników,
- konsultowania z pracownikami lub ich
przedstawicielami

wszystkich

kwestii

dotyczących bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia pracowników,
- zapewnienia dostępu pracowników do
badań lekarskich,
- oceny ryzyka zawodowego związanego z
wykonywaną pracą.



Dyrektywy szczegółowe można podzielić
na cztery grupy:
-

dyrektywy

mające

powszechne

zastosowanie w zakładach pracy,

- dyrektywy dotyczące ochrony pracowników

przed działaniem czynników chemicznych,

fizycznych i biologicznych,
- dyrektywy dotyczące prac szczególnie

niebezpiecznych (np. górnictwo, stocznie,

hutnictwo),
- dyrektywy dotyczące ochrony pracy kobiet i

młodocianych.



Dyrektywa

89/654/EWG

w

sprawie

minimalnych wymagań bezpieczeństwa i

ochrony zdrowia w miejscu pracy to:
-

dyrektywa

szczegółowa

dotycząca

wszystkich zakładów pracy,
-

dyrektywa

dotycząca

budynków,

pomieszczeń

pracy

i

pomieszczeń

higieniczno – sanitarnych.



Dyrektywa

89/654/EWG

dotyczy

w

szczególności:
- zapewnienia odpowiednich dróg dla ruchu

kołowego i pieszego (na terenie zakładu pracy),
-

właściwej

organizacji

stanowisk

pracy

znajdujących się na zewnątrz budynków,
- wymaganej temperatury pomieszczeń,
- naturalnego i sztucznego oświetlenia,
- pomieszczeń do przebierania się,
- natrysków i umywalni,
- ustępów,
- pokojów pierwszej pomocy,
- pomieszczeń do wypoczynku dla pracowników

zatrudnionych

przy

pracach

szczególnie

uciążliwych dla zdrowia oraz kobiet ciężarnych

i karmiących.



Reasumując, ogólne postanowienia Dyrektywy
89/654/EWG to zobowiązanie pracodawcy do
takich działań aby:
- wyjścia ewakuacyjne oraz drogi do nich
prowadzące były zawsze całkowicie wolne,
- była wykonywana techniczna obsługa miejsc
pracy oraz maszyn i urządzeń a każda
zauważona usterka usuwana była możliwie
najszybciej,
- miejsca pracy oraz maszyny były regularnie
czyszczone

i

utrzymywane

w

należytej

higienie,
- sprzęt służący zapewnieniu bezpieczeństwa
pracy i eliminujący zagrożenia był regularnie
sprawdzany i konserwowany.



Dyrektywa 89/654/EWG podaje szczegółowe

wymagania stawiane budynkom, instalacji

elektrycznej,

drogom

ewakuacji

załogi,

zabezpieczeniom

p.poż.,

wentylacji,

oświetleniu, podłogom, ścianom działowym,

drzwiom,

pomieszczeniom

pracy,

które

powinny uwzględniać potrzeby pracowników

niepełnosprawnych, inne.



Dyrektywa

90/269/EWG

w

sprawie

minimalnych

wymagań

bezpieczeństwa

i

higieny pracy ręcznej obsługi ładunków,

zagrożonej szczególnie urazem kręgosłupa
- obowiązuje niemal we wszystkich zakładach

pracy,
- zobowiązuje pracodawcę do podjęcia takich

działań, które wyeliminowałyby konieczność

ręcznego przemieszczania ciężarów,

- jeśli nie jest to możliwe, pracodawca
powinien dostarczyć pracownikom takie
wyposażenie, które zmniejszyłoby zagrożenia
związane

z

ręcznym

przemieszczaniem

ciężarów,



ręczne

przemieszczanie

ciężarów

może

powodować

zagrożenia,

zwłaszcza

urazy

kręgosłupa, gdy ciężar jest:
- za ciężki lub za duży,
- nieporęczny lub trudny do utrzymania,
- niestabilny

lub

jego

zawartość

jest

niestabilna,



pracownicy

powinni

być

przeszkoleni

dodatkowo na okoliczność przenoszenia
ciężarów,



Dyrektywa

90/270/EWG

w

sprawie

minimalnych wymagań bezpieczeństwa i

ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami

wyposażonymi w monitory ekranowe określa:
- obowiązki

pracodawcy

w

zakresie

prowadzenia oceny stanowiska pracy z

monitorami ekranowymi i ochrony wzroku

pracowników,
-

wymagania,

jakie

powinny

spełniać

stanowiska pracy z monitorami ekranowymi.



Dyrektywa ta określa szczegółowo:
- metodę analizy stanowisk pracy z

monitorami ekranowymi,
- organizację pracy na stanowisku z

monitorem ekranowym (przerwy),

- obowiązek zapewnienia okresowego
badania oczu pracowników,
-

wyposażenie

stanowisk

pracy

z

monitorami ekranowymi (krzesło, biurko,
klawiatur, kontrast itp.),



warunki środowiska pracy (oświetlenie,
wilgotność, temperatura, zapylenie, itp.).

SŁUŻBA OCHRONY

SŁUŻBA OCHRONY

I ZAPOBIEGANIA W NIEKTÓRYCH

I ZAPOBIEGANIA W NIEKTÓRYCH

KRAJACH UE

KRAJACH UE



W każdym kraju UE istnieją odrębne, właściwe
temu

krajowi,

przepisy

zobowiązujące

do

powoływania służb ochrony i zapobiegania (w
Polsce – służby bhp),
Belgia - Belgijski Dekret Królewski z dnia 27
marca 1998r.
- ustanowiono wewnętrzne i zewnętrzne służby
zapobiegania wypadkom i ochrony pracy,
- powołano służby odpowiedzialne za nadzór
medyczny,
- ustanowiono

zewnętrzne

służby

kontroli

technicznej,



obowiązek ustanowienia wewnętrznej służby
zapobiegania wypadkom i ochrony pracy
istnieje, gdy pracodawca zatrudnia powyżej
20 proc.,



pracodawca powołując wewnętrzną służbę
zapobiegania wypadkom i ochrony pracy
ustanawia w tym zakresie doradcę lub
doradców,
Hiszpania - Ustawa z dnia 8 listopada 1995r. o
zapobieganiu zagrożeniom w pracy,
- pracodawca wyznacza jednego lub kilku
pracowników

do

służby

zapobiegania

wypadkom i ochrony pracy,

- pracodawca może zlecić usługę w tym

zakresie wyspecjalizowanej firmie,

- w firmie zatrudniającej poniżej 6 pracowników
funkcje specjalisty z zakresu bhp pełni
pracodawca o ile ma wymagane kwalifikacje,
- pracodawca, który nie zlecił wykonywanie
funkcji

z

zakresu

bhp

specjalistom

wewnętrznym lub zewnętrznym zobowiązany jest
poddać się audytowi zewnętrznemu,
- służby zapobiegania w Hiszpanii, to grupy osób
wyposażone

w

materiały

potrzebne

do

wykonywania

czynności

związanych

z

zapobieganiem,
- celem działania służb zapobiegania w Hiszpanii
jest zagwarantowanie odpowiedniej ochrony
bezpieczeństwa

i

zdrowia

pracowników,

doradztwo pracodawcy i pracownikom,

-

służby

zapobiegania

doradzają

pracodawcy w szczególności w zakresie:
- projektowania systemów i planowania
działań z zakresu zapobiegania,
- oceny czynników zagrożenia,
- określania priorytetów w stosowaniu
odpowiednich środków zapobiegawczych i
kontroli ich skuteczności,
- informowania i szkolenia pracowników,
- udzielania pierwszej pomocy i działań
ratunkowych,
- kontroli zdrowia pracowników w związku
z występującymi zagrożeniami.

Niemcy – obowiązek utworzenia służby

bezpieczeństwa pracy istnieje w zakładach

zatrudniających powyżej 50 osób,
- zadania służby bezpieczeństwa uzależnione

są od:
- rodzaju pracy i związanych z tym zagrożeń

wypadkowych,

- liczby zatrudnionych,
- organizacji firmy,

- wiedzy i wyszkolenia osób odpowiedzialnych

za

bezpieczeństwo pracy,

- pracodawca niemiecki powinien zapewnić

odpowiednie warunki do pracy służbie

bezpieczeństwa

pracy

oraz

możliwości

dalszego szkolenia jej pracownikom,

- zadaniem służby bezpieczeństwa pracy jest
wspieranie pracodawcy w zapewnieniu
wszystkich wymogów bezpieczeństwa pracy i
ochrony przed wypadkami przy pracy,
Austria – w zakładach pracy zatrudniających
powyżej 50 osób musi być powołana
specjalna

osoba

odpowiedzialna

za

bezpieczeństwo pracy,
-

powołana

osoba

staje

się

służbą

bezpieczeństwa pracy,
- prawa i obowiązki oraz kwalifikacje osób
wchodzących w skład służby bezpieczeństwa
pracy są podobne do tych w Niemczech.

Dania – minister pracy określa zasady
dotyczące współpracy służby zdrowia z
zakładami pracy w celu zapewnienia
zdrowia i bezpieczeństwa pracującym,
- regulacje ministra pracy mogą być
rozszerzone

na

inne

obszary,

np.

środowisko naturalne,
- służba zdrowia jest dotowana przez
państwo.

PORÓWNANIE STANU

PORÓWNANIE STANU

BHP W KRAJACH UE

BHP W KRAJACH UE

I W POLSCE

I W POLSCE



miernikami służącymi do porównywania
stanu bezpieczeństwa pracy są:
- wskaźniki częstotliwości i ciężkości
wypadków,
- wskaźniki częstości zachorowań na
choroby zawodowe,
- liczba osób zatrudnionych w warunkach
szkodliwych dla zdrowia,



odmienne definicje wypadku przy pracy,
różne zasady statystyki dotyczącej wypadków
przy

pracy,

chorób

zawodowych

i

pracowników zatrudnionych w warunkach
szkodliwych dla zdrowia obowiązujące w UE i
w

Polsce

utrudniają

bezpośrednie

porównania,



możliwość

bezpośredniego

porównania

istnieje tylko przy wykorzystaniu wskaźników
dotyczących częstotliwości wypadków przy
pracy,



wskaźniki

częstotliwości

śmiertelnych

wypadków

przy

pracy

w

wybranych

państwach UE i w Polsce.

L

p.

Kraj

Wskaźniki wypadków śmiertelnych

na 1000 zatrudnionych

1.

Polska

0,045

1999 r.

0,053

2000 r.

0,050

2001 r.

2.

Hiszpania

0,095

1999 r.

3.

Włochy

0,080

1998 r.

4.

Belgia

0,055

1997 r.

5.

Austria

0,053

1998 r.

PODSUMOWANIE

PODSUMOWANIE



W prawie UE bezpieczeństwo pracy i ochronę
zdrowia pracowników postrzega się nie tylko
jako indywidualny interes pracownika, ale
również jako interes społeczny, polegający na
dążeniu

do

powszechnego

polepszenia

warunków środowiska pracy.



Podstawowym aktem prawnym UE z zakresu
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników
jest Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich
89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w
celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy
zdrowia pracowników podczas pracy – tzw.
Dyrektywa ramowa.



Każdy unijny pracodawca musi zapewnić
pracownikom

bezpieczeństwo

i

ochronę

zdrowia w każdym zakresie związanym z pracą.



Pracodawca w UE musi wyznaczyć jednego lub
więcej

pracowników

do

prowadzenia

działalności związanej z ochroną zdrowia i
zapobieganiem ryzyku zawodowemu w firmie.
Tym

samym

tworzy

służbę

ochrony

i

zapobiegania, czyli odpowiednik polskiej służby
bhp.



Każdy

pracownik

zatrudniony

w

kraju

należącym do UE jest odpowiedzialny za własne
oraz innych osób bezpieczeństwo i zdrowie, na
które mają wpływ jego działania podczas pracy,
zgodnie z jego przeszkoleniem i otrzymanymi
od pracodawcy instrukcjami.