BŁĘDY W SONDAŻACH I

BŁĘDY W SONDAŻACH I

MANIPULACJE SONDAŻAMI

MANIPULACJE SONDAŻAMI



Mechanizmy poznawcze w

Mechanizmy poznawcze w

procesie badawczym

procesie badawczym



niewiedza i ignorowanie

niewiedza i ignorowanie

mechanizmów poznawczych

mechanizmów poznawczych

prowadzi do błędów

prowadzi do błędów



a wiedza o nich pozwala na

a wiedza o nich pozwala na

manipulacje!!

manipulacje!!

BŁĘDY SONDAŻY

BŁĘDY SONDAŻY

1.

1.

brak szerszych informacji u

brak szerszych informacji u

respondentów

respondentów

2.

2.

błąd zakamuflowanego

błąd zakamuflowanego

uprzedzenia

uprzedzenia

3.

3.

absurdalność pytania

absurdalność pytania

4.

4.

ogólnikowość – stereotypy w

ogólnikowość – stereotypy w

sondażach

sondażach

5.

5.

fikcyjność problemu badawczego

fikcyjność problemu badawczego

BŁĘDY SONDAŻY

BŁĘDY SONDAŻY

1.

1.

bezzasadne porównania

bezzasadne porównania

2.

2.

wymuszanie pożądanych

wymuszanie pożądanych

skojarzeń

skojarzeń

3.

3.

nieuprawnione porównania i

nieuprawnione porównania i

komentarze

komentarze

4.

4.

założenie że respondent jest

założenie że respondent jest

dobrze poinformowany, ma

dobrze poinformowany, ma

wyrobioną postawę

wyrobioną postawę

Język pytań

Język pytań



Czy jest P. zadowolony z obecności

Czy jest P. zadowolony z obecności

symboli religijnych w miejscach

symboli religijnych w miejscach

publicznych?

publicznych?



Czy kościół powinien ingerować /wtrącać

Czy kościół powinien ingerować /wtrącać

się do spraw publicznych?

się do spraw publicznych?

Sposób sformułowania pytania, dobór jego

Sposób sformułowania pytania, dobór jego

treści pod kątem utajonej krytyki czy

treści pod kątem utajonej krytyki czy

aprobaty wpływa na uzyskane wyniki.

aprobaty wpływa na uzyskane wyniki.



Kryteria konstrukcji

Kryteria konstrukcji

pytań

pytań



techniki pytania

techniki pytania



Konstrukcja pytania :

Konstrukcja pytania :

zamknięte czy otwarte?

zamknięte czy otwarte?

Pytanie otwarte

Pytanie otwarte



Wiele wydarzeń i zmian nastąpiło w

Wiele wydarzeń i zmian nastąpiło w

kraju i na świecie w ciągu ostatnich

kraju i na świecie w ciągu ostatnich

50 lat, powiedzmy od 1930 roku do

50 lat, powiedzmy od 1930 roku do

dziś. Mógłbyś wymienić jedno lub

dziś. Mógłbyś wymienić jedno lub

dwa takie wydarzenia i zmiany, które

dwa takie wydarzenia i zmiany, które

wydają ci się szczególnie ważne?

wydają ci się szczególnie ważne?

Pytanie zamknięte

Pytanie zamknięte

Wiele wydarzeń i zmian nastąpiło w kraju i

Wiele wydarzeń i zmian nastąpiło w kraju i

na świecie w ciągu ostatnich 50 lat,

na świecie w ciągu ostatnich 50 lat,

powiedzmy od 1930 roku do dziś. Mógłbyś

powiedzmy od 1930 roku do dziś. Mógłbyś

wymienić z listy, którą ci przeczytałem?

wymienić z listy, którą ci przeczytałem?



II wojna światowa

II wojna światowa



Badanie kosmosu

Badanie kosmosu



Zabójstwo J.F. Kennedy’ego

Zabójstwo J.F. Kennedy’ego



Wynalazek komputera

Wynalazek komputera



Wojna wietnamska

Wojna wietnamska



inne

inne



Nie wiem

Nie wiem

Badania Howarda Schumanna, Jacqueline Scott, 1986 [ za:

Badania Howarda Schumanna, Jacqueline Scott, 1986 [ za:

Sułek sondaż Polski]

Sułek sondaż Polski]

Pytanie
otwarte

Pytanie
zamknięte

II wojna
światowa

14

23

Badanie
kosmosu

7

16

Zabójstwo J.F.
Kennedy’ego

5

12

Wynalazek
komputera

1

30

Wojna
wietnamska

10

14

inne

52

5

Nie wiem

11

0.3



Język emocjonalny, normatywny,

Język emocjonalny, normatywny,

stereotypizacje w języku

stereotypizacje w języku



Pytania sugerujące – wpływ na

Pytania sugerujące – wpływ na

odpowiedzi : efekt ankieterski- uleganie

odpowiedzi : efekt ankieterski- uleganie

normom, konformizm wobec przekonań

normom, konformizm wobec przekonań

dominujących, stereotypowych

dominujących, stereotypowych



Ludzie są skłonni zgadza się z tym,

Ludzie są skłonni zgadza się z tym,

pamiętać, słyszeć etc to co odpowiada

pamiętać, słyszeć etc to co odpowiada

ich życzeniom, albo zgadza się z ich

ich życzeniom, albo zgadza się z ich

uprzednia wiedza, uprzedzeniami,

uprzednia wiedza, uprzedzeniami,

poglądami etc

poglądami etc

Czy Polacy są

Czy Polacy są

antysemitami?

antysemitami?



Jak pan(i) sądzi, jaki procent

Jak pan(i) sądzi, jaki procent

mieszkańców naszego kraju

mieszkańców naszego kraju

stanowią obecnie Żydzi? [Demoskop]

stanowią obecnie Żydzi? [Demoskop]



wpływ

wpływ

skali

skali

pomiaru na odpowiedzi

pomiaru na odpowiedzi

respondentów

respondentów

1991

1991

%

%

1994/1995

1994/1995

%

%

Mniej niż

Mniej niż

1%

1%

20

20

Mniej niż 2%

Mniej niż 2%

24

24

2-9%

2-9%

27

27

2-9%

2-9%

37

37

10-19%

10-19%

9

9

10-19%

10-19%

15

15

20-29%

20-29%

4

4

20-29%

20-29%

4

4

30% i

30% i

więcej

więcej

2

2

30-49%

30-49%

1

1

Więcej niż

Więcej niż

50%

50%

0

0

Brak na skali

Brak na skali

odp.!!!

odp.!!!

Trudno

Trudno

powiedzieć

powiedzieć

39

39

Brak na skali

Brak na skali

odp.!!!

odp.!!!

Trudno

Trudno

powiedzieć

powiedzieć

19

19

wariant A

wariant A

%

%

Wariant B

Wariant B

%

%

Mniej niż 2%

Mniej niż 2%

28

28

28%

28%

0,25% lub

0,25% lub

mniej

mniej

9

9

42%

42%

2-9%

2-9%

30

30

49%

49%

0,5%

0,5%

9

9

10-19%

10-19%

13

13

1%

1%

16

16

20-29%

20-29%

5

5

1,5%

1,5%

8

8

30-49%

30-49%

1

1

2% lub

2% lub

więcej

więcej

33

33

33%

33%

Więcej niż

Więcej niż

50%

50%

0

0

Brak na skali

Brak na skali

odp.!!!

odp.!!!

Trudno

Trudno

powiedzieć

powiedzieć

20

20

Brak na

Brak na

skali

skali

odp.!!!

odp.!!!

Trudno

Trudno

powiedzieć

powiedzieć

22

22

N=48

N=48

5

5

N=478

N=478

WPŁYW PORZĄDKU

WPŁYW PORZĄDKU

ODPOWIEDZI

ODPOWIEDZI

w pytaniu zamkniętym (z

w pytaniu zamkniętym (z

kafeterią)

kafeterią)

na wynik badań

na wynik badań

wybór wartości

wybór wartości

rodzicielskich [w %]

rodzicielskich [w %]

Wszystkie cechy podane na tej karcie mogą być

ważne, ale jakie trzy cechy są najbardziej

pożądane dla dziecka

?

Porządek

standardo

wy

Porządek

odwróco

ny

Dobre wychowanie

26

10

Dążenie do osiągnięć w życiu

19

15

uczciwość

65

48

Schludność i czystość

7

7

Zdrowy rozsądek

39

0,8

Opanowanie i umiejętność kierowania

sobą

12

14

Zachowania jakie wypada chłopcu/
dziewczynce

3

3

Umiejętność współżycia z innymi
dziećmi

14

11

Posłuszeństwo wobec rodziców

31

37

Odpowiedzialność

34

33

Liczenie się z innymi

25

40

Dociekliwość

18

25

Pilność w szkole

7

16



EFEKT PIERWSZEŃSTWA I

EFEKT PIERWSZEŃSTWA I

EFEKT ŚWIEŻOŚCI

EFEKT ŚWIEŻOŚCI

WPŁYW RESPONDENTA

WPŁYW RESPONDENTA



respondent dobrze poinformowany

respondent dobrze poinformowany



respondent posiadający

respondent posiadający

ugruntowane opinie, POSTAWY...

ugruntowane opinie, POSTAWY...



respondent jako podmiot racjonalny

respondent jako podmiot racjonalny

– koszty myślenia

– koszty myślenia

MECHANIZMY

MECHANIZMY

POZNAWCZE

POZNAWCZE



interpretacja pytania

interpretacja pytania



zdolność do rekonstrukcji informacji

zdolność do rekonstrukcji informacji



pamięć – rekonstrukcja informacji –

pamięć – rekonstrukcja informacji –

formułowanie sądów

formułowanie sądów



aktywizacja alternatywnych struktur

aktywizacja alternatywnych struktur

poznawczych

poznawczych



formalne cechy pytań

formalne cechy pytań



słownictwo

słownictwo



kontekst pytań

kontekst pytań

mają większy wpływ na

mają większy wpływ na

odpowiedzi osób o mniej

odpowiedzi osób o mniej

ugruntowanych postawach i

ugruntowanych postawach i

słabiej wykrystalizowanych

słabiej wykrystalizowanych