1

1

METODY ENDODONCJI

METODY ENDODONCJI

CZĘŚĆ

CZĘŚĆ

2

2

2

2

Wskazania

•

służą do poszerzania drożnych

kanałów
korzeniowych

• wąskie kanały korzeniowe należy
wpierw
udrożnić za pomocą narzędzi
ręcznych do
rozmiaru 15 wg ISO

3

3

POSTĘPOWANIE

 

 
Ustalenie roboczej długości kanału
korzeniowego.
 
 
Następnie wprowadza się do kanału w
spoczynku najcieńsze narzędzie
ultradźwiękowe.
 
 
W momencie osiągnięcia długości
roboczej, włącza się aparat.

4

4

Nie

należy stosować ograniczników

umieszczonych bezpośrednio na narzędziu.

Najczęściej

flamastrem

zaznacza się na

narzędziu linię ograniczającą głębokość
wprowadzonych do kanału instrumentów.

 Ograniczniki umieszczone bezpośrednio
na narzędziu hamują strumień płynu
wypłukującego kanał.

5

5

Opracowanie

kanałów zakrzywionych

wymaga dogięcia instrumentu do krzywizny
kanału, dzięki czemu zapobiega się
zaklinowaniu instrumentu.
 

Nie wolno

za pomocą ultradźwięków

udrażniać kanałów. Prawdopodobieństwo „via
falsa” jest duże!

6

6

Czas opracowania narzędziem jednej wielkości
wynosi od

50 s do 1 min

. W tym czasie kanał

ulega takiemu poszerzeniu, że można już
zastosować narzędzie następnej wielkości. 
 

Kanał uznaje się za poszerzony, jeżeli do jego
opracowania użyto narzędzi najmniej trzech
wielkości. 

 
Ostatnim etapem mechanicznego opracowania
kanału korzeniowego jest

wygładzenie jego

ścian

za pomocą narzędzi ręcznych np.

pilników Hedstroma.

7

7

W przypadku opracowywania

niezainfekowanych

kanałów stosuje się

0,9

% roztwór NaCl

.  

 
Opiłki zębiny i resztki miazgi zostają
usunięte ze światła kanału. 
Na ścianie kanału oraz w obrębie kanalików
zębinowych pozostaje

warstwa mazista

.

Wielu autorów uważa, że pozostawienie
warstwy mazistej umożliwia uzyskanie
suchości kanału.  
Opracowanie

zainfekowanych

kanałów

wymaga zastosowania

roztworów

odkażających

. Najczęściej stosowany jest od

1 do 2,5 % roztwór podchlorynu sodu

.

8

8

URZĄDZENIA LASEROWE

Pod koniec lat 70 do opracowania

kanałów

wprowadzono urządzenia laserowe.

9

9

Zbadano oddziaływanie laserów :

• CO

2

• Jagowo – Neodymowe

• Excimer

na zębinę kanałową i na struktury

okołowierzchołkowe.

10

10

Nie udowodniono całkowitego
opracowania zębiny po zastosowaniu
laserów.
 
 
Niekiedy obserwowano

martwicę

w

tkankach okołowierzchołkowych.
 
 
Potwierdzono jedynie działanie
przeciwbakteryjne laserów CO

2

i Yag-Ne.

11

11

UWAGA !

Przy dzisiejszym stanie rozwoju
endodoncji,

opracowanie ręczne

pozostaje techniką z wyboru,
ponieważ gwarantuje nadanie

najlepszego kształtu opracowanego
kanału.

Opracowanie kanałów korzeniowych z
użyciem

urządzeń mechanicznych

lub

aparatury dźwiękowej

czy

ultradźwiękowej

jest obecnie uznane

jako wspomagające lub

uzupełniające

opracowanie

ręczne.

12

12

Chemiczne opracowanie

kanałów korzeniowych

Uzupełnieniem mechanicznego

opracowania kanałów

korzeniowych jest częste

płukanie jamy zęba.

13

13

Z a l e t y płukania jamy zęba:

1. Podchloryn sodu

rozpuszcza tkanki martwe.

Działanie dotyczy kanału głównego, a także

kanałów bocznych niedostępnych dla
narzędzi.

2.

Woda utleniona

usuwa mechanicznie z kanału

martwą miazgę i wióry zębinowe, które
gromadzą się podczas opracowania kanału.

3. Większość środków płuczących stosowanych

w endodoncji ma działanie

bakteriobójcze

lub

bakteriostatyczne

.

14

14

3. Podczas opracowywanie kanałów

wilgotnych

zmniejsza się niebezpieczeństwo

uszkodzenia

lub złamania narzędzia kanałowego.

4.

Podchloryn sodu

i

woda utleniona

działają

wybielająco na tkanki twarde zęba.

5. Chelaty, takie jak

EDTA

, pomagają

w opracowaniu kanałów wąskich
i zakrzywionych.

15

15

UWAGA !

Najważniejszą wadą środków płuczących
jest możliwość podrażnienia tkanek
okołowierzchołkowych.

Aby tego
uniknąć, zaleca
się takie
opracowanie
okolicy otworu
fizjologicznego,
w wyniku
którego nie
będzie on
poszerzony.

16

16

Podstawowym narzędziem służącym do
płukania kanałów jest strzykawka z zagiętą
igłą.

Igły endodontyczne

• ślepo zakończone

• z pojedynczym otworem bocznym
lub perforowane na całej długości

• użycie takich igieł zabezpiecza
również
tkanki okołowierzchołkowe przed
szkodliwym wpływem roztworów
płuczących

17

17

Właściwości podchlorynu sodu

• doskonałe właściwości czyszczące

• rozpuszcza tkanki martwe

• działa przeciwbakteryjnie

• w małych stężeniach jest dobrze
tolerowany przez
żywe tkanki

• w stężeniach wyższych np. 5,25%, nadaje
się do
płukania kanałów z resorpcją wewnętrzną,
ponieważ rozpuszcza metaplastyczną
tkankę
ziarninową, która jest bardzo trudna do
usunięcia
mechanicznego

18

18

• jest związkiem nietrwałym, w kanałach
szybko
ulega neutralizacji przez składniki
organiczne,
takie jak resztki tkanki miazgowej, krew
i wysięk

• trudny do przechowywania, ponieważ
pod
wpływem powietrza rozkłada się, szybko
tracąc
swoje właściwości

• należy go przechowywać w naczyniach
szczelnie
zamkniętych

• stosowany najczęściej w roztworach
od

0,5%

do

1%

o

pH 9,0

19

19

Właściwości wody utlenionej

• silne działanie przeciwbakteryjne
(szczególnie na beztlenowce)

• silne działanie pieniące
(łatwo usuwa z kanałów bakterie i resztki miazgi)

• działa wybielająco

• mniej szkodliwa niż podchloryn sodu dla tkanek
okołowierzchołkowych (zalecana dlatego do
płukania kanału z nieukształtowanym
wierzchołkiem, kanałów sperforowanych,
z poszerzonym nadmiernie otworem fizjologicznym)

20

20

• przepłukany kanał wodą utlenioną
powinien
być następnie przepłukany

podchlorynem

sodu

w celu związania wolnego tlenu
(niezwiązany
tlen może przedostawać się przez otwór
wierzchołkowy i wywoływać ból oraz
obrzęk).
Ostatnim środkiem płuczącym jest roztwór
fizjologiczny soli (

0,9% NaCl

)

21

21

Właściwości wersenianu
sodu

• środkiem

chelatujacym

o szczególnej

przydatności do płukania kanałów
wąskich,
zakrzywionych i zobliterowanych jest

wersenian sodu

, zwany popularnie

EDTA

• jest to sól sodowa kwasu etyleno-
dwuamino-
czterooctowego. W praktyce stosowany
jest

15%

roztwór o

pH 7,3

• środek ten skutecznie usuwa warstwę
mazistą
i resztki zębiny pozostające na ścianach
kanału

22

22

• „zmiękczona” w ten sposób zębina
łatwiej
poddaje się mechanicznemu
opracowaniu
przez pilniczki i poszerzacze

• nadmierne „zmiękczenie” zębiny,
zwłaszcza
w okolicy otworu anatomicznego,
może
doprowadzić do perforacji korzenia

• EDTA jest dobrze tolerowany przez tkanki
okołowierzchołkowe i uważany jest za
bezpieczny

• jego właściwości chelatujące polegają na
„wyrywaniu” z zębiny kationów metali –
wapnia,
magnezu i tworzeniu z nimi rozpuszczalnych
w wodzie chelatów metali

23

23

Gotowe preparaty to:

 
•  

Endosal

•     Largal Ultra

•     RC – prep.

•    Calcinose

• Endogel

24

24

Nadtlenek mocznika

• dobry środek płuczący, zwłaszcza w
kanałach
wąskich i zakrzywionych

• stosowany jako 10% nadtlenek mocznika
w glicerynie (Gly-oxide)

• jest lepiej tolerowany przez tkanki
okołowierzchołkowe aniżeli podchloryn
sodu
• ma silniejsze właściwości
bakteriobójcze
i lepiej rozpuszcza tkanki martwe

25

25

Wszystkie środki
płuczące wprowadza
się do kanałów
powoli i ostrożnie.

W kanałach
szerokich
wprowadza się igłę
do kanału do
pierwszego oporu.

26

26

W kanałach wąskich
środek płuczący
wprowadza się tylko
do komory

Nadmiar środka odsysa się watą. Kanały
suszy się standaryzowanymi sączkami
papierowymi, które wprowadza się powoli i
na głębokość nieco

mniejszą

niż obliczona

wcześniej

długość robocza

.

27

27

WYPEŁNIANIE

KANAŁÓW KORZENIOWYCH

Wypełnianie kanałów to trudne i

czasochłonne zajęcie, wymagające

zastosowania różnych materiałów i

technik.

28

28

Wypełnienie kanału ma na celu :

• szczelne zamknięcie jego światła

• materiał wypełniający powinien ściśle
przylegać do ścian kanału na całej jego długości
aż do otworu wierzchołkowego

• zapobiega to przedostawaniu się drobnoustrojów
pozostawionych w kanalikach zębinowych do
okolicy
przywierzchołkowej
• zapobiega tworzeniu się pustych przestrzeni,
szczególnie w okolicy przywierzchołkowej, które
wypełnione płynem tkankowym mogą stać się
przyczyną reinfekcji

29

29

Materiał do wypełnień kanałów

korzeniowych powinien :

• być łatwy w przygotowaniu

• wolno twardnieć po wprowadzeniu do kanału

• być niewrażliwy na wilgoć

• zachowywać stałą objętość,
nie kurczyć się w czasie twardnienia

• szczelnie wyścielać kanał

30

30

• nie rozpuszczać się i nie rozpadać w

zetknięciu

z tkankami i płynami tkankowymi

• kontrastować na zdjęciach rtg

• działać bakteriobójczo lub

bakteriostatycznie

• nie resorbować się w kanale

• być łatwo usuwalny z kanału w razie

potrzeby

• nie przebarwiać twardych tkanek zęba

• nie drażnić tkanek

okołowierzchołkowych

31

31

UWAGA !

Nie ma materiału, który by

spełniał wszystkie wymogi.

32

32

Materiały do wypełnień kanałów

dzieli się na trzy grupy:

1. uszczelniacze kanałowe (sealer)

2. ćwieki i sztyfty kanałowe

3. materiały do wypełnienia wstecznego

33

33

1.Uszczelniacze kanałowe

• tlenkowo-cynkowo-eugenolowe

(

Tubli-Seal, Caryosan

)

• oparte na żywicach syntetycznych
(

Diaket, AH 26, Alkapern, Biocalex

)

• oparte na żywicach naturalnych
i (lub) na gutaperce (

Kloroperka

N-O

)

34

34

• cementy glasjonomerowe (

Ketac-Endo

)

• materiały na bazie wodorotlenku-

wapnia i naturalnych żywic
(

Apexit, Pasta Gangrana-Merz,

Sealapex, Calsealer SPAD

)

• zawierające składniki lecznicze
(

Endometazon, Endoptur,

Endospad,

Endometazon-N, Dorifill

)

35

35

UWAGA !

Najważniejszym zadaniem
uszczelniaczy jest szczelne
wypełnienie kanału.

Nie powinny się kurczyć,
rozpuszczać w płynach ani
resorbować.

Powinny być biozgodne z
tkankami.

36

36

Ćwieki i sztyfty kanałowe

Stosowane są dwa rodzaje

ćwieków gutaperkowych:

• standaryzowane

• dodatkowe

37

37

Standaryzowane –

służą jako ćwieki

główne.
Są wprowadzane
jako
pierwsze do
kanału.

Dodatkowe –

mają różne rozmiary

(bardzo cienkie, cienkie i
średnie)
Są wprowadzane do
kanału jako
ćwieki dodatkowe.

Produkowane są w kolorach
odpowiadających rozmiarom
narzędzi.

38

38

Srebrne ćwieki –

coraz rzadziej

stosowane
W zetknięciu z płynami ulegają
korozji
Tworzą się toksyczne siarczki srebra
działające zapaleniotwórczo.

39

39

Materiały do wypełniania wstecznego

Do wypełnienia wstecznego kanału
zresekowanego wierzchołka korzenia
powinien być najlepiej zastosowany ten
sam materiał, którym wypełniano kanał.

Stosuje się jednak

amalgamat srebra

;

powinien być wolny od cynku, ze względu
na wilgoć w ranie okolicy
okołowierzchołkowej.

Zalecane są również amalgamaty
sferoidalne, wysokomiedziowe, osadzane
na lakierze kopalowym, a także cementy
glassjonomerowe.

40

40

Metody wypełniania

Kanałów korzeniowych

1. Metoda konwencjonalna

1. wypełnienie kanałów pastą

2. wypełnienie kanałów pastą i

ćwiekiem lub ćwiekami
gutaperkowymi

41

41

2. Metoda kondensacji bocznej

3. Metoda termoplastyczna

4. Metoda termomechaniczna

5. Metoda mieszana

42

42

UWAGA !

Wypełnianie kanału wykonuje

się narzędziami ręcznymi

lub maszynowymi

43

43

Narzędzia ręczne

• poszerzacze typu K (K-reamer)

• upychadła kanałowe

• różnego rodzaju upychacze i

rozpychacze (finger plugger, finger
spreader )
do gutaperki i do metod
termoplastycznych

44

44

Narzędzia maszynowe

• igły Lentulo i Drugsa

• upychacze maszynowe i ultradźwiękowe

45

45

1. Metoda konwencjonalna

W tej metodzie kanały można
wypełniać pastą, pastą i ćwiekiem
lub ćwiekami gutaperkowymi.

Materiał do kanału można
wprowadzać narzędziami ręcznymi
lub maszynowymi.

46

46

UWAGA !

Wypełniając ręcznie

poszerzaczem typu

K, pastę wprowadza się do kanału na
określoną głębokość (długość robocza
zaznaczona ogranicznikiem gumowym).

Poszerzacz obraca się

w lewo

wokół osi

o 360, odwrotnie niż przy
opracowywaniu kanału.

Narzędzie wyjmuje się z kanału obracając
również w lewo.

47

47

Nabiera się następną porcję na
poszerzacz
i wprowadza do kanału jak
poprzednio.

Czynności te powtarza się aż do
całkowitego wypełnienia kanału.

W przypadku wypełniania kanałów
za pomocą

narzędzi maszynowych

, igłę

Lentulo z małą ilością materiału
wprowadza się
do kanału w bezruchu, na głębokość
odpowiadającą długości roboczej.

48

48

Wycofuje się igłę o 2-3 mm i ruchami
pompującymi wypełnia wierzchołkową
część kanału.

Obroty wykonuje się w prawo – bardzo
wolno (1000 obr./min).

Materiał wypełniający wprowadza się
małymi porcjami, aby zapobiec
zamknięciu w nim powietrza. Tkwiące
powietrze uniemożliwia wprowadzanie
dalszych porcji.

49

49

Każdą następną porcję materiału
wprowadza się płycej, wykonując
ruchy pompujące i dodatkowo ruchy
wahadłowe.

UWAGA !

O całkowitym wypełnieniu kanału
świadczy gromadzenie się materiału
w obrębie ujścia kanałowego.

50

50

Wypełnienie kanału tylko pastą

nie

daje

gwarancji dobrej szczelności.

Skuteczne, szczelne wypełnienie
kanału korzeniowego to pasta i
ćwiek lub ćwieki.
Główne wypełnienie stanowi ćwiek lub
ćwieki, pasta jest elementem
wyścielającym, uszczelniaczem
(sealer).

51

51

Wypełniając kanał pastą i ćwiekiem

dopasowuje się ćwiek do długości i
szerokości kanału przed
wprowadzeniem pasty.

Rozmiar ćwieka i kanału powinny
pokrywać się.

Ćwiek za cienki może przejść przez
otwór fizjologiczny, a nawet
anatomiczny.

52

52

Ćwiek za gruby zaklinuje się w
kanale,
nie dochodząc do zamierzonej
głębokości.

W wypełniony pastą kanał powoli,
delikatnie wprowadza się dopasowany
wcześniej ćwiek.
W kanale owalnym przestrzenie
niewypełnione pastą i jednym
ćwiekiem standaryzowanym
uszczelnia się ćwiekami
dodatkowymi.

53

53

Ćwiek lub ćwieki kondensują pastę
w kierunku wierzchołka i w stronę
ścian bocznych.

Część ćwieka wystającą do komory
odcina się równo z ujściem kanału
rozgrzanym ekskawatorem.

54

54

Nadmiar pasty z komory i ubytku
usuwa się, gdyż może przebarwić
koronę zęba.

Dno komory wraz z ujściami kanałów
szczelnie pokrywa cementem.

Ubytek zamyka się wypełnieniem
czasowym i wykonuje kontrolne
zdjęcie rtg.

55

55

UWAGA !

Współczesna endodoncja wymaga  

ograniczenia do minimum obecności past

w kanałach korzeniowych.

Jest to realizowane 

w technice kondensacji bocznej,  

wierzchołkowej, termoplastycznej,  

termomechanicznej i mieszanej.

 

Pasta spełnia tu rolę jedynie uszczelniacza.

56

56

2. Metoda kondensacji bocznej

Cel
wprowadzenie i upchnięcie w
kanale kilku ćwieków
gutaperkowych wokół ćwieka
głównego za pomocą rozpychacza.

57

57

Rozpychacze

ręczne (finger spreader) o ostrym
zakończeniu. Mają najczęściej 6
rozmiarów (15-40).

58

58

Dopasowanie ćwieka

Do opracowanego kanału
korzeniowego dopasowuje się

główny

ćwiek gutaperkowy

(master point).

Ćwiek ten powinien mieć rozmiar
ostatniego narzędzia, które
dochodziło do otworu fizjologicznego
i długość o 1 mm mniejszą od
długości roboczej.

59

59

UWAGA !

Wybór i dopasowanie głównego

ćwieka gutaperkowego jest bardzo

ważną czynnością.

60

60

Prawidłowo dopasowany ćwiek główny
lekko zaklinowuje się i stawia niewielki
opór.
Z wybranym ćwiekiem głównym
wykonuje
się zdjęcie rtg, oceniając prawidłowość
umiejscowienia i dopasowania ćwieka.
Ocena zdjęcia rtg pozytywna, to na
ćwieku gutaperkowym poprzez
zgniecenie, zagięcie, zaznacza się jego
długość roboczą i wyjmuje
z kanału.

61

61

Ćwiek z małą ilością uszczelniacza
wprowadza się do kanału.

Osadzenie ćwieka głównego w kanale
jest momentem rozpoczęcia
kondensacji.

Właściwie dobranym rozpychaczem,
po wprowadzeniu go do kanału,
uciska się
na boki gutaperkę.

62

62

Uciskanie gutaperki powinno trwać około

1

min

. W tym czasie tworzy się przestrzeń dla

ćwieka dodatkowego.
Rozpychacz wyjmuje się z kanału

z obrotem

,

aby nie wyciągnąć ćwieka.

Ćwieki gutaperkowe dodatkowe wprowadza się
kolejno z małą ilością uszczelniacza (lub bez
niego) w miejsce uzyskane kondensacją
narzędzia rozpychającego. Ćwiek dodatkowy
wsuwa się do kanału na głębokość
odpowiadającą poziomowi wierzchołka
rozpychacza.

63

63

Czynność wprowadzania ćwieków
dodatkowych i rozpychacza na coraz
mniejszą głębokość i kondensowania
gutaperki powtarza się aż do uzyskania
szczelnego wypełnienia kanału.

Zabieg kondensacji gutaperki kończy się,
gdy nie wyczuwa się w ubytku materiału
wchodzącego do kanału.

64

64

Stosuje się również tzw. metodę

kondensacji
wierzchołkowej

, gdzie postępowanie

jest podobne jak w kondensacji
bocznej.

Różnica polega na tym, że gutaperkę
uciska się upychaczami ręcznymi o
stępionym
zakończeniu (finger plugger).

65

65

UWAGA !

Gutaperkę w obu metodach
kondensuje się na zimno.
Podczas kondensacji gutaperka
rozgrzewa się nieco i nabiera
właściwej plastyczności.

66

66

3. Metoda termoplastyczna

Metoda ta polega na uplastycznieniu
(rozgrzaniu) gutaperki i jej
kondensacji bocznej lub pionowej
(wierzchołkowej)
zimnym narzędziem, rozpychaczem
lub upychaczem.

Wprowadza się do kanału lekko
ogrzane ćwieki gutaperkowe osadzone
na odpowiednich sztyftach metalowych,
które służą jako ćwieki dopychające
gutaperkę w kanale.

67

67

Metody termoplastyczne ( Termofil,
Obtura,
Ultrafil ) nie są jednak skuteczniejsze
niż kondensacja boczna i
wierzchołkowa.

Metoda ta ma swoich przeciwników,
którzy uważają, że ciepła gutaperka
w kanałach
(50° – 60°) wpływa niekorzystnie na
tkanki przyzębia. Istnieje obawa, że
może dojść do resorpcji korzenia.

68

68

4. Metoda termomechaniczna

Polega na uplastycznianiu gutaperki w kanale
przez szybkoobrotowy (10 000 obr/min)
instrument.
Obroty narzędzia i siła tarcia powodują
rozgrzewanie gutaperki, a jego nacięcia
przenoszą ją w głąb kanału.

Jest to metoda bardzo szybka, polecana
w kanałach szerokich, ale niebezpieczna
ze względu na możliwość przepchnięcia
gutaperki poza wierzchołek

69

69

5. Metoda mieszana

Polega na wprowadzeniu do kanału niewielkiej
ilości pasty – uszczelniacza, a następnie
wypełnieniu w 1/3 przyszczytowej metodą
kondensacji bocznej na zimno.

Pozostałą część kanału wypełnia się gutaperką
metodą termoplastyczną.

Tym sposobem unika się szkodliwego wpływu
ciepła na tkanki okołowierzchołkowe.