II WOJNA ŚWIATOWA

Faszyzm

• Faszyzm (

wł.

fascismo, od łac.

fasces

– wiązki, rózgi

liktorskie oraz wł. fascio – wiązka, związek) –

doktryna polityczna powstała w okresie międzywojennym

we Włoszech, sprzeciwiająca się demokracji

parlamentarnej, głosząca kult państwa (statolatrię, silne

przywództwo oraz solidaryzm społeczny). Faszyzm

podkreślał niechęć wobec zarówno liberalizmu, jak i

komunizmu

. Początkowo nazwa odnosiła się tylko do

włoskiego pierwowzoru, później była stosowana wobec

pokrewnych ruchów w latach 20. i 30.

XX wieku

, zwłaszcza

narodowego socjalizmu

w Niemczech, oraz współczesnych

ruchów wywodzących się z partii faszystowskich (

neofaszyzm

).

• Wielu różnych naukowców różnie definiuje faszyzm, nie

mniej poniższe elementy są najczęściej wymieniane jako

integralne części faszyzmu:

nacjonalizm

,

etatyzm

,

militaryzm

, totalitaryzm, antykomunizm, korporacjonizm,

populizm oraz opozycje do politycznego i ekonomicznego

liberalizmu

Dowódca armii niemieckiej

• Adolf Hitler (ur.

20 kwietnia

1889 w

Braunau am

Inn, zm.

30 kwietnia

1945

w

Berlinie

) – polityk

niemiecki

, kanclerz Niemiec

od 1933,

führer

i kanclerz Rzeszy od 1934, przywódca

Narodowo-Socjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP),

ideolog

niemieckiej odmiany faszyzmu zwanej od jego nazwiska

hitleryzmem

lub narodowym

socjalizmem

(nazizmem), twórca i

dyktator

III Rzeszy

niemieckiej,

zbrodniarz wojenny

, odpowiedzialny

za

zbrodnie przeciw ludzkości

.

• Po objęciu obu funkcji zmieniono nazwę jego stanowiska na "Führer

• und Reichskanzler" (Wódz i kanclerz Rzeszy). Uznawany jest przez

większość historyków za osobiście odpowiedzialnego za politykę

rasową nazistowskich Niemiec, Holocaust oraz za śmierć milionów

ludzi zabitych podczas jego rządów. Agresywna

polityka

zagraniczna, którą stosował doprowadziła do rozpętania przez

Niemcy

II wojny światowej

, w wyniku której zginęło 55 milionów

ludzi.

Benito Mussolini

•

Benito Mussolini ogłosił, że zamierza odbudować

Imperium Rzymskie

. Duce zaczął rozbudowywać armię,

organizować roboty publiczne, walczyć z mafią. Odnosząc

sukcesy faszyści zyskali ogromne poparcie społeczne, nawet

mimo prowadzenia agresywnej

polityki zagranicznej

. W 1935

roku Włochy dokonały

inwazji na Abisynię

. Po jej zwycięskim

dla Włoch zakończeniu Benito Mussolini ogłosił powstanie

Drugiego Imperium Rzymskiego. Kolejnym konfliktem, w który

zaangażowały się Włochy była Hiszpańska wojna domowa,

gdzie Włoski Korpus Ekspedycyjny został wysłany do pomocy

generałowi Franco. W tym czasie nastąpiło zbliżenie z

III Rzeszą

. W 1936 podpisano układ o przyjaźni. Wtedy to Mussolini po

raz pierwszy użył terminu

Oś

. Jego rozszerzeniem było

podpisanie paktu sojuszniczego, nazwanego przez duce

stalowym

22 maja

1939

.

•

Po wybuchu

II wojny światowej

Mussolini poinformował Hitlera,

że nie jest jeszcze gotowy do wojny. Jednak postępy wojsk

niemieckich zachęciły go i

10 czerwca

1940

w imieniu królestwa

Włoch faszystowski przywódca wypowiedział wojnę

Francji

i

Wielkiej Brytanii

.

•

Wojna zakończyła się dla Włoch klęską. Nieudane ataki na

Egipt

i Grecję zmusiły duce do proszenia o pomoc Hitlera.

Ostatecznie

Grecję i Jugosławię zajęto

, siły Osi przeprowadziły

też kontrofensywę w Afryce. W 1941 po

ataku Niemiec na ZSRR

Mussolini podjął decyzję o wysłaniu na Front wschodni 250

tysięcy Włochów. Jednak z biegiem czasu alianci zajmowali

włoskie tereny. W 1941 zajęto

Włoską Afrykę Wschodnią

, w

1942 pokonali siły Osi

pod El

Alamein i do kwietnia 1943 włoska

kolonia Libia znalazła się pod kontrolą aliantów, a w maju

1943

siły Osi poddały się w

Tunezji

. Na przełomie

1942

i

1943

w

czasie

bitwy o Stalingrad

zniszczono praktycznie całą włoską

armię znajdującą się w ZSRR.

Atak na Westerplatte

• 1 września 1939 roku, salwa 280-cio mm dział przybyłego

do Gdańska z pokojową wizytą niemieckiego

pancernika "Schleswig Holstein" rozpoczęła szturm

piechoty na polską placówkę na Westerplatte. Przez 7 dni

załoga odpierała liczne ataki od strony nasady półwyspu.

Bombardowani z powietrza i ostrzeliwani przez

niemieckie działa i moździerze, polscy żołnierze bronili

się przez siedem dni.

• 7 września wobec zdecydowanej przewagi nieprzyjaciela

i wyczerpania załogi, major Henryk Sucharski podjął

decyzję o kapitulacji. W czasie tych walk poległo 15

polskich żołnierzy, wielu było rannych. Straty niemieckie

do dziś są nieznane. Po kapitulacji, polscy żołnierze

trafili do niemieckich obozów jenieckich, gdzie przebywali

do 1945 roku. Dziś żyje ich już tylko dziesięciu.

Decydująca walka

• Stalingrad - dawna nazwa Wołgogradu, miasta

nad Wołgą. Nazwa została nadana miastu w 1925

roku na cześć Józefa Stalina. W dniach od 17

sierpnia 1942 roku do 2 lutego 1943 roku o

miasto toczyły się zażarte walki (bitwa o

Stalingrad), które zakończyły się całkowitym

zniszczeniem niemieckiej 6 Armii i kapitulacją jej

resztek w dniach 30 stycznia - 2 lutego 1943

roku. Bitwa stalingradzka stała się przełomowym

momentem drugiej wojny światowej, od którego

inicjatywa wojenna przeszła w ręce Związku

Radzieckiego i zachodnich aliantów.

Atak na Berlin

• Bitwa o Berlin - to działania zbrojne

w

1945

, mające na celu zdobycie

Berlina

.

• Operacja berlińska rozpoczęła się

16 kwietnia

1945

nad Odrą, a

realizowana była przez

1 Front Ukraiński marszałka Iwana

Koniewa, 2 Front Białoruski

marszałka

Konstantego Rokossowskiego

i

1 Front Białoruski marszałka

Gieorgija

Żukowa. Fronty te liczyły

razem 2,5 mln żołnierzy,

dysponowały 6250 czołgami, 7500

samolotami i 41 tys. dział. Miasta

broniła Grupa Armii "Wisła", z Czech

ściągano dodatkowo wojska generała

Schornera. 19 kwietnia niemiecka

linia obrony nad Odrą została

przerwana i wojska sowieckie

zaczęły okrążać Berlin. Pierścień

okrążenia zamknięto 25 kwietnia.

Miasto zdobyto 2 maja 1945 po

ciężkich walkach ulicznych. W

operacji berlińskiej, która rozgrywała

się od Zgorzelca na południu po

Wolgast na północy brały udział na

północy oddziały

1 Armii

i na

południu

2 Armii Wojska Polskiego

.

Obrona Berlina

•

Adolf Hitler ogłosił miasto twierdzą już 1 lutego

1945

roku.

Zorganizowano trzy pierścienie obrony (zewnętrzny sięgał 20-40 km od

centrum). Obszar podzielono na dziewięć sektorów obronnych : osiem na

obwodzie i jeden centralny, w którym mieściły się m.in. Reichstag,

Kancelaria Rzeszy

i siedziba

Gestapo

. Mimo to, z wojskowego punktu

widzenia, nie można było uznać, że Berlin dysponował silną obroną.

W kotle o pow. 325 km² znalazła się jedna dywizja i to

artylerii przeciwlotniczej

, pułk "Grossdeutschland", po kilka

batalionów

policji

i

saperów

oraz dwieście

batalionów

Volkssturmu

, cywilnej gwardii

starców, młodzieży i inwalidów. Ogółem 300 tys. ludzi, 3000

dział

, 250

czołgów

i dział szturmowych.

•

Na kilka dni przed bitwą w mieście zupełnie nie wyczuwało się

podekscytowania. Francuski lekarz zapisał "W mieście panuje zupełny

spokój. Brak prowadzonych rozmów nt. obrony. Mężczyźni czytają gazety,

kobiety stoją w kolejkach, place są pełnie bawiących się dzieci". Zgoła

inna sytuacja panowała kilka dni później. Ludność chroniła się w tunelach

metra, piwnicach i schronach. Kancelaria Rzeszy nie miała żadnych

informacji nt. przygotowania miasta do obrony, Hitler wydawał

abstrakcyjne rozkazy, a o stanie walk dowiadywano się od cywilów

(dzwoniono do różnych osób z pytaniem "Czy nie widziała pan/pani

jakiegoś rosyjskiego czołgu na ulicy?").

•

Ludność z przedmieść miasta entuzjastycznie witała Rosjan (dlatego

mówiono, że w tej dzielnicy umrze ostatni na świecie komunista). Inaczej

było natomiast w centrum.

• Przed bitwą dowódcy radzieccy dostali rozkaz od Stalina by "zachowywać

się jak najbardziej kulturalnie i nie niszczyć miasta". Mimo to zniszczenia

były porównywalne z Warszawą po powstaniu.

Koniec wojny

• 8 i 9 maja 1945 r. - są uznawane na

świecie za moment zakończenia II wojny

światowej. W Europie Zachodniej, a od

niedawna także w Polsce, oficjalnym

Dniem Zwycięstwa jest 8 maja. Tego dnia

w 1945 roku, o godz. 15.00, ogłoszono

koniec wojny. Dzień wcześniej, 7 maja

Niemcy podpisały swoją kapitulację w

Reims we Francji, w obecności

przedstawicieli Wielkiej Brytanii, Francji

i ZSRR.