Libia- Belka był w Libii, spotkał się z Kadafim. Libia uważa, że musimy im zapłacić zaległe pieniądze za ropę, my że Libia musi nam zapłacić dużo więcej za pracę Polaków w tym kraju

Josep Borell- Przewodniczący Parlamentu Europejskiego (socjalista Hiszpański)- oskarża Polskę w gazecie o niesamodzielną politykę (pod wpływem USA), oraz mówi że bliżej nam do Ukrainy niż Europy. Hiszpania jest zwolennikiem Fidela Castro, a polacy przeciwnikami

Stosunki międzynarodowe od września 1939 do czerwca 1941

Agresje radzieckie 1939-1940

• Wacław Grzybowski- ambasador polski w Moskwie, dostaje notę tłumaczącą wkroczenie wojsk radzieckich do Polski

• Agresja sowiecka stanowiła pogwałcenie: traktatu pokojowego między Polską Rosją i Ukrainą z 1921; paktu Brianda- Kelloga z 1928; protokołu Litwinowa z 1929; polsko- sowieckiego paktu o nieagresji z 1932; trzech konwencji o określeniu definicji napastnika; Paktu Ligi Narodów z 1919; deklaracji o wzajemnych stosunkach polsko- sowieckich z 1938

• ZSRR nie wypowiedział de facto wojny Polsce- Francja i Anglia powołując się na brak stanu wojny, nie złożyły w Moskwie formalnego protestu

• 28 wrzesień 1939 traktat radziecko- niemiecki o granicach i przyjaźni, z pięciu artykułów

• przesunięcie linii granicznej na linie Pisa-Narew-Bug-San, w zamian za to Litwa całkowicie we wpływach Radzieckich

• Tereny Polskie włączone do Rosji od teraz nazywane Zachodnią Białorusią i Zachodnią Ukrainą

• Churchil 1 października 1939 stwierdził że armie rosyjskie musiały stanąć na tej linii

• Ambasador Brytyjski memorandum głoszące gotowość uznania de facto zwierzchność ZSRR w Estonii, Łotwie, Litwie, Besarabii, północnej Bukowinie oraz w części „byłego państwa Polskiego”- polityka godzenia się z faktami dokonanymi

• Wojna z Finlandią- oddanie ZSRR części przesmyku Karelskiego i kilku małych ale strategicznie ważnych wysp, oraz wydzierżawienie części półwyspu Hanko- w zamian ZSRR proponował terytoria w Kareli

• Początek wojny zimowej ZSRR uznał przywieziony z Moskwy rząd Demokratycznej Republiki Finlandii z Otto Kuusinenem na czele, komunistą fińskim. Wykluczenie ZSRR z Ligi Narodów. Mołotow- ZSRR nie toczy wojny z Finlandią, lecz ustanawia przyjazne stosunki z „legalnym” rządem Kuusinena

• Pokój w Sztokcholmie- rządowa delegacja z premierem Risto Riti pozbawił Finlandię 10% terytorium, Finlandia zobowiązała się także zdemilitaryzować wyspy Atlandzkie

• Aneksja Litwy, Łotwy i Estonii połączony nacisk polityczny i wojskowy. ZSRR zawarł układy które dawały mu możliwość wprowadzenia określonych kontyngentów wojsk radzieckich i ustanowienia baz morskich, lotniczych i lądowych ZSRR w krajach nadbałtyckich.

• 14 czerwca 1940 wojska radzieckie zajęły Litwę, następnie Łotwę i Estonię. Wybory do zgromadzeń narodowych pod nadzorem ZSRR, nowe władze zgłosiły się do Moskwy z prośbą o przyjęcie państw do ZSRR

• ZSRR rozpoczął starania o likwidacją przedstawicielstw dyplomatycznych tych państw, USA i GB nie uznawały noty i przez pewien czas utrzymywały przedstawicielstwa państw nadbałtyckich w swoich krajach

Pakt Trzech

• Berlin 27 września 1940 podpisanie paktu trzech pomiędzy Niemcami, Włochami i Japonią

• Japonia respektuje przywództwo Niemiec i Włoch w ustanowieniu nowego ładu w Europie, a Niemcy i Włochy uznają i respektują przywództwo Japonii w ustanowieniu nowego ładu w Wielkiej Azji Wschodniej

• Przewidywał możliwość dalszego rozszerzania wojny, sygnatariusze będą pomagac sobie wszystkimi środkami politycznymi, gospodarczymi i wojskowymi, jeżeli jedno z trzech umawiających się mocarstw zostanie zaatakowane przez mocarstwo nie biorące obecnie udziału w wojnie w Europie lub w konflikcie chińsko- japońskim

• Porozumienie to nie zmienia stosunków politycznych istniejących pomiędzy każdą z umawiających się Stron z Rosją Radziecką

• Do paktu trzech przystąpiły później Węgry, Rumunia, Słowacja, Bułgaria, Jugosławia

• Japonia podpisała z ZSRR pakt o neutralności 13 kwietnia 1941

• Japoński minister spraw zagranicznych Hachiro Arita- nowy Japoński ład w „Wielkiej Azji Wschodniej” miał obejmować Indochiny, Indie Holenderskie i kraje Azji Południowo- Wschodniej.

• Porozumienie Japonii z Vichy. Japonia potwierdziła zwierzchność Francji nad Indochinami, a rząd Petaina uznawał nadrzędne prawa Japonii na Dalekim Wschodzie. Wkrótce Japończycy uznali Indochiny za strefę swoich działań i dominacji

• Zagrożenie USA- obawa o Filipiny i Guam

Współdziałanie sojusznicze francusko- brytyjskie

• Opracowanie sojuszniczego planu operacji przeciwko Niemcom w celu złagodzeniu nacisku na Polskę jest „żywotną koniecznością”

• I Posiedzenie najwyższej rady wojskowej Anglii i Francji- Chamberlain podkreślał że nie ma czasu do pośpiechu- wydatki wojenne będą pokrywane w proporcji 1/3 Francja, 2/3 GB

• Rozpoczyna się atak na Holandię, Belgię i Francję. Ewakuacja Francuzów przez port w Dunkierce. Churchill nowym premierem GB

• Churchill zaproponował połączenie obu państw na zasadzie unii. Każdy obywatel jednego z kraju, jest automatycznie obywatelem drugiego, jeden gabinet wojenny- plan odrzucony przez Francję

• Charles de Gaulle ogłosił w Londynie manifest, ktry wzywał do walk o wyzwolenie Francji i ogłaszał powstanie Komitetu Wolnej Francji

• Gubernatorzy Francuscy w Afryce (oprócz Syrii i Libanu) odpowiedzieli się po stronie rządu Petaina

• GB po klęsce Francji zaczęła zabiegać o pomoc USA- umowa między GB a USA w formie wymiany not- rząd GB proponował przyznanie bezpłatnej i bezwarunkowej dzierżawy terenów i baz w Nowej Funlandi i na Karaibach USA w celu niezwłocznej budowy i użytkowania baz morskich i lotniczych, w zamian za to USA miały przekazać GB pięćdziesiąt niszczycieli

USA w latach neutralności

• Roosvelt- cały czas starał się nakłonić kongres do przyłączenia się do wojny, ogromne sumy na zbrojenie

• Departament Stanu potępił rozbiór Czechosłowacji

• Nota publiczna prezydenta Roosvelta do Hitlera i Mussoliniego wzywająca do wyrzeczenia się agresji na 30 wymienionych w piśmie państw

• Stany zjednoczone ogłosiły neutralność wobec toczącej się w Europie wojny, zakaz eksportu- kongres zniósł go i Anglia i Francja mogły składać zamówienia na broń

• Roosvelt powierzył misje dokładnego zbadania sytuacji w Europie Sumnerowi Wellesowi, zastępcy sekretarza stanu, który miał odwiedzić Berlin, Paryż i Londyn- na skutek rozmów z Mussolinim, Hitlerem Ribbentropem, Chamberlainem, Churchillem, i innymi politykami stwierdził negocjacje z Niemcami hitlerowskimi są niemożliwe i niewskazane, i że z tego powodu USA powinny uwzględniać w swej strategii konieczność czynnego udziału w wojnie

• W 1940 Hitlet zaatakował Danię i Norwegią- zamrożenie aktywów bankowych obu państw w USA

• Stosunek Włoch- Włochy nigdy nie mieszały się do stosunków miedzy amerykańskimi republikami i USA- akceptując w ten sposób doktrynę Monroe'ego- dlatego też mają prawo oczekiwać wzajemności jeśli chodzi o sprawy europejskie; Włochy oficjalnie przystąpiły do wojny - Roosvelt stwierdził, że Włochy wbiły swoim sąsiadom nóż w plecy

• List Reynauda (francuskiego premiera) do Roosvelta- jedyną szansą do uratowania Francji i niedopuszczenia do upadku GB jest przystąpienie USA do wojny

• Trzy postawy w USA

• Izolacjoniści (nieinterwencjoniści) stworzyli America First Committee nieinterwencja w wojnie jest jedynym sposobem na zachowanie bezpieczeństwa narodowego USA

• Niezdecydowani- pośrednia pozycja

• Przeciwnicy państw osi- USA Non- Partisan Committee for Peace through Revision of the Nautrality Law (potem Committee to Defend America b Aiding the Allies)- popieranie wszystkich walczących o wolność

• Orędzie Roosvelta- Deklaracja Czterech Wolności; projekt ustawy o lend- lease potem uchwalenie ustawy

• Hitlerowskie łodzie podwodne zatopiły amerykański statek handlowy „Robin Moor”- obawa że celem Hitlera nie jest jedynie panowanie nad całą Europą

• Wprowadzenie stanu nieograniczonego pogotowia narodowego

UKSZTAŁTOWANIE KOALICJI ANTYHITLEROWSKIEJ 1941- 1942

Przystąpienie USA do wojny

• USA zwiększyły swoją pomoc dla rządu Czang Kaj- szeka i ograniczyły handel z Japonią

• Negocjacje admirała Nomury z sekretarzem stanu Hullem

• Plan Hulla

• Zobowiązanie się do poszanowania integralności terytorialnej i suwerenności obu państw

• Popieranie zasady nieinterwencji w sprawy wewnętrzne innych państw

• Popieranie zasady równoprawności, w tym równych możliwości handlu,

• nienaruszanie statusu quo w rejonie Oceanu Spokojnego

• wycofanie wojsk japońskich z Chin

• Japonia żądała

• Uznania Mandżukuo

• Niepopierania rządu Czang Kaj-szeka

• Przyznanie Japonii nieograniczonych praw do surowców strategicznych w Azji Południowo- Wschodniej

• Rozmowy Nomura- Hull zostały zerwane przez USA, w odpowiedzi na działania Japońskie w Indochinach, Roosvelt postanowił zamrozić kapitały japońskie w USA oraz zaprzestać eksportu do Japonii ropy naftowej i benzyny lotniczej

• Premier Konoe starał się o osobiste spotkanie z Roosveltem- nie dochodzi do rozmów, dymisja Konoe nowym premierem Tojo

• Specjalny ambasador Kurusu przedstawia nowy plan japoński:

• Złożenie zobowiązań do niepodejmowania agresji w Azji Południowo- Wschodniej, z wyjątkiem Indochin Francuskich

• Przywrócenie handlu USA- Japonia

• USA miało zaopatrywać Japonie w ropę naftową bez ograniczeń

• USA miało zaprzestać wspieranie rządu Czang Kaj- szeka,

• Japonia przesunie swoje wojska z południa Indochin na północ

• USA odrzuca propozycje, nowy, kompleksowy plan Hulla

• Pierwsza część- Deklaracja o podstawowych zasadach polityki obu państw w stosunkach wzajemnych i w basenie Oceanu Spokojnego

• Druga- zawarcie wielostronnego paktu o nieagresji, poszanowanie integralności terytorialnej Indochin, Uznaniu Narodowego Rządu Republiki Chińskiej z tymczasowa stolicą w Czungkingu, rezygnacja w Chinach z praw eksterytorialnych, zawarcie układu handlowego opartego o zasadę największego uprzywilejowania, odmrożeniu przez każdy z obu krajów funduszów drugiego, ustalenie planu stabilizacji dolara do Jena

• Japońskie samoloty nieoczekiwanie atakują port w Pearl Harbor na Hawajach- USA i GB wypowiadają wojnę Japonii, natomiast Włochy i Niemcy USA

Zawiązanie wielkiej koalicji

• Stosunki miedzy ZSRR a USA

• Problemy- pakt Ribbentrop-Mołotow; agresja ZSRR na Polskę i Finlandię; włączenie republik nadbałtyckich do ZSRR;

• USA nałożyło moralne embargo na handel z ZSRR

• Główny ciężar walki w Europie zaczął spoczywać na związku radzieckim- odmrożenie walorów finansowych ZSRR w bankach amerykańskich

• Powstaje komitet Wellesa do realizacji zamówień radzieckich

• Porozumienia o wspólnych działaniach ZSRR i GB w wojnie przeciw Niemcom

• Oba rządy- wszelka pomoc i poparcie

• Nie prowadzić rokowań, zawierać rozejmu lub traktatu pokojowego inaczej niż za obopólna zgodą

• Harry Hopkins, zaufany doradca Roosvelta, po wizycie w Moskwie twierdzi, że możliwości oporu armii czerwonej są jeszcze wielkie

• Rozmowy w Waszyngtonie - przedłużenie przedwojennej umowy handlowej radziecko- amerykańskiej

• ZSRR i GB zawarły porozumienie o obrocie handlowym, kredycie i clearingu

• Konferencja Moskiewska- pierwsza trójstronna konferencja przedstawicieli ZSRR, GB i USA- dwa państwa będą dostarczać do ZSRR co miesiąc 400 samolotów i 500 czołgów, samochody i surowce na potrzeby przemysłu zbrojeniowego; ZSRR zobowiązał się rozpatrzyć możliwość dostawy niektórych surowców

• Prezydent Roosvelt rozciągnął na ZSRR ustawę o lend-lease

• Projekty traktatu ZSRR- GB

• Stalin chce aby włączyć do niego uznanie przez GB granic Radzieckich z 22 czerwca 1941 roku

• Eden nie mógł się na to zgodzić, nie udało się uzgodnić żadnego projektu

• Podpisanie w Londynie Traktatu przymierza w czasie wojny toczonej przeciwko Niemcom hitlerowskich i ich sojusznikom w Europie, jak również współpracy i wzajemnej pomocy po wojnie

• Współdziałanie i wzajemna pomoc w czasie wojny

• Każda z Wysokich umawiających się Stron zobowiązuje się nie zawierać żadnego przymierza i nie brać udziału w żadnej koalicji wymierzonej przeciwko drugiej Wysokiej umawiającej się Stronie

• Współpraca po wojnie w celu utrzymania pokoju

• 11 czerwca 1924 podpisano w Waszyngtonie Układ pomiędzy rządem ZSRR i rządem USA, dotyczący zasad wzajemnej pomocy w prowadzeniu wojny przeciwko agresji

Inne porozumienia sojusznicze

• rozmowy miedzy Iwanem Majskim i generałem de Gaulle'em wymiana not między rządem radzieckim a Francuskim Komitetem Narodowym; W Moskwie delegacja Francuskiego Komitetu Narodowego, potem rokowania pomiędzy de Gaulle'em a Mołotowem

• rozmowy ZSRR z rządami Polski i Czechosłowacji, prowadził je ambasador ZSRR w Londynie- Majski

• Sikorski nalegał przy ponownym uznaniu granicy polsko- radzieckiej ale Churchill i Eden, nalegali jednak na rząd polski, aby zawarł porozumienie z ZSRR. Podstawą porozumień- uznanie przez ZSRR układów z 23 sierpnia i 28 września 1939 z Niemcami za niebyłe

• Układ Sikorski- Majski

• Traktaty radziecko niemieckie z 1939 dotyczące zmian terytorialnych w Polsce utraciły swą moc

• Wzajemna pomoc i poparcie w wojnie przeciw Niemcom Hitlerowskim

• Zgoda ZSRR na utworzeniu na jego terenie armii polskiej

• Przywrócenie stosunków dyplomatycznych

• Natychmiastowe wejście układu w życie

• Dodatkowy protokół- z chwilą wejścia układu w życie rząd radziecki udzieli amnestii, wszystkim obywatelom polskim

• Deklaracja Stalin- Sikorski

• Współdziałanie sojusznicze polsko- radzieckie

• Po wygranej wojnie, zadaniem aliantów będzie utrzymanie pokoju

• Traktat brytyjsko- radziecko- irański rządy ZSRR i GB zażądały ograniczenia działalności niemieckiej w Iranie, szach Pahlawi odpowiedział odmownie- wojska radzieckie i brytyjskie wkroczyły do Iranu. Porozumienie z nowym rządem Irańskim o dyslokacji swoich jednostek na terenie tego kraju

Karta Atlantycka i Deklaracja Narodów Zjednoczonych

• Doroczne orędzie do kongresu, Roosvelt w 1941 Deklaracja czterech wolności wolność słowa, wolność wyznania, wolność od niedostatku, wolność od lęku

• Na pancerniku „Prince of Wales” konferencja angielsko-amerykańska (Roosvelt i Churchilla)- deklaracja przywódców została nazwana kartą atlantydzką

• Kraje nie dążą do żadnej ekspansji

• Państwa nie godzą się na żadne zmiany terytorialne, bez rozmowy z ludami zainteresowanymi

• Prawo ludów do wybrania formy rządów

• Wolność handlu i równy dostęp do surowców

• Bliska międzynarodowa współpraca gospodarcza

• Zostanie ustanowiony pokój który zapewni bezpieczeństwo narodom

• Wolność mórz i oceanów

• Stworzenie stałego systemu bezpieczeństwa, rozbrojenie narodów

• Dokument podpisali już we wrześniu przedstawiciele rządów ZSRR, Polski, Belgii, Czechosłowacji, Grecji, Holandii, Jugosławii, Luksemburga, Norwegii i Francuskiego Komitetu Narodowego

• 1 stycznia 1942 podpisana została w Waszyngtonie Deklaracja Narodów Zjednoczonych przez przedstawicieli 26 państw w tym USA, GB, Chin, ZSRR i Polski

• każdy rząd zobowiązuje się do użycia pełni swych zasobów wojskowych i gospodarczych przeciwko tym uczestnikom paktu trójstronnego i ich wspólników z którymi rząd ten pozostaje na stopie wojennej

• każdy rząd zobowiązuje się współdziałać z rządami, które podpisały niniejszą deklarację, i nie zawierać z wrogiem odrębnego zawieszenia broni lub pokoju

WIELKA KOALICJA W LATACH 1943- 1944

Współdziałanie amerykańsko- brytyjskie

• konferencja w Casablance- Roosvelt i Churchill

• ustalenie konieczności zdobycia afrykańskiego wybrzeża

• po zakończeniu kampanii w Afryce wspólna inwazja na Sycylię

• wojna z państwami osi toczyć się będzie aż do ich bezwzględnej kapitulacji

• de Gaulle i Giraud mieli być uznani za współprzewodniczących tymczasowych władz francuskich, do czasu, aż będzie mógł być utworzony rząd Francji. W Algierze ogłoszono deklaracje o powstaniu Francuskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, którym mieli kierować de Gaulle i Giraud

• konferencja w Waszyngtonie- Roosvelt i Churchill

• nasilenie bombardowania Niemiec

• zaplanowanie inwazji przez kanał La Manche

• konferencja w Quebecu- Roosvelt i Churchill

• główny cel dalszych operacji lądowanie we Francji- operacja Overlord

• ustalenie decyzji o wspólnym spotkaniu ze Stalinem

• przygotowanie aktu kapitulacji Włoch- w wyniku inwazji na Sycylię Wielka Rada Faszystowska odmówiła Musoliniemu poparcia, a Wiktor Emanuel III odwołał go ze stanowiska premiera i polecił aresztować. Na czele rządu włoskiego stanął marszałek Pietro Badoglio

• rząd Badoglio 13 października wypowiedział wojnę Niemcom, a USA, GB i ZSRR uznały Włochy za stronę współwalcząc

• rząd Czang Kaj-szeka wspierano znacznymi pożyczkami w ramach lend-lease

• konferencja w Kairze- Roosvelt i Churchill i Czang Kaj-szek

• wspólna deklaracja- 3 państwa zamierzają odebrać Japonii jej wyspy na Pacyfiku, którymi ona owładnęła, albo które okupowała od początku I wojny światowej roku 1914, oraz zwrócić Republice Chińskiej wszystkie terytoria, które Japonia odebrała od Chin, a w szczególności Mandżurię, Formożę i Wyspy Rybackie

Konferencje: moskiewska i teherańska

• konferencja moskiewska- Hull, Eden i Mołotow (ministrowie spraw zagranicznych, przewodniczył Mołotow)

• najważniejsze tematy rozmów dla ZSRR- kwestia inwazji na północną Francję, skłonienie Turcji do przyłączenia się do wojny, uzyskanie zgody Szewcji w sprawie oddanie jej baz powietrznych do dyspozycji państw sprzymierzonych

• opóźnienie operacji overlord

• deklaracja czterech mocarstw dotyczącą powszechnego bezpieczeństwa utworzenia w czasie możliwie najkrótszym powszechnej organizacji międzynarodowej celu utrzymania pokoju

• postanowiono utworzyć wspólną Radę Konsultatywną do spraw Włoch, ogłoszenie deklaracji w sprawie Włoch

• ustalenie deklaracji w sprawie Austrii i deklaracji w sprawie odpowiedzialności hitlerowców za popełnione przestępstwa

• utworzenie Europejskiej Komisji Doradczej (EKD) z siedzibą w Londynie, której celem było przygotowanie planów dotyczących przyszłości Niemiec

• konferencja w Teheranie- Roosvelt, Churchill i Stalin

• odłożenie operacji overlord o 2-3 miesiące na skutek braku odpowiednich okrętów,

• Churchill cały czas nalegał o ataku przez Bałkany, ale Stalin i Roosvelt byli przeciwni

• Koncepcja Roosvelta- podział Niemiec na pięć państwa, Kanał Kiloński, Hamburg okręgi Ruhry i Saary pod nadzorem czterech mocarstw lub Narodów Zjednoczonych,

• Koncepcja Churchilla- podział Niemiec na dwie części Prusy i federację dunajską

• Przywódcy zachodni podkreślali znaczenie Polski dla sojuszu aliantów, lecz Stalin na skutek wszczęcia śledztwa w sprawie zbrodni Katyńskiej zerwał stosunki z Polakami

• Przywódcy przyjęli Formułę Churchilla- polska od linii Curzona do Odry, z włączeniem do Polski Prus Wschodnich i prowincji Opolskich , dokładniejsze wytyczenie granic wymaga dokładnych studiów

• Przyszła organizacja międzynarodowa powinna opierać się na zasadach Narodów Zjednoczonych i składać z 35- 50 państw, jej obrady odbywały by się nie w jednym lecz w różnych miejscach, podobnie jak spotkania Unii Panamerykańskiej. Według Roosvelta przyszła organizacja powinna mieć trzy organy: zgromadzenie ogólne wszystkich członków, komitet wykonawczy i komitet policyjny

KONIEC WOJNY I ROZSTRZYGNIĘCIE POKOJOWE

Konferencja Jałtańska

• w Bretton Woods Konferencja Narodów Zjednoczonych w sprawach walutowych i finansowych

• utworzenie Międzynarodowego Funduszu Walutowego

• utworzenie Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju

• w Londynie pracowała trójstronna Europejska Komisja Doradcza (od 1944 w pracach EKD brała udział Francja)

• projekt dokumentu w sprawie bezwarunkowej kapitulacji Niemiec

• podział Niemiec na strefy okupacyjne: wschodnią (radziecką); północno- zachodnią (brytyjską); i południowo zachodnią (amerykańską) obszar Berlina miał być podzielony na 3 sektory

• plan Amerykańskiego sekretarza stanu Henrego Morgenthaua- pozbawienie Niemiec przemysłu ciężkiego , przebudowa wewnętrznego systemu Niemiec.

• Drugie spotkanie w Quebecu- Roosvelt i Churchill

• Roosvelt starał się nakłonić Chuchilla do poparcia planu Morgenthaua

• Dla ameryki dodatkowo okupacja portów w Bremie i Bremerhaven

• Roosvelt zaczął się wycofywać z popierania radykalnych pomysłów Morgenthaua

• Spotkanie na Malcie- Roosvelt, Churchill, Czang Kaj-szek

• Ustalenie wspólnego planu na konferencje Jałtańską

• 4-11 luty 1945 r Konferencja Jałtańska USA, GB i ZSRR

• podział Niemiec

• Francja powinna posiadać w Niemczech swoją strefę okupacyjną

• Zamiar zniszczenia niemieckiego militaryzmu i narodowego socjalizmu

• Reparacje

• Radziecka koncepcja reparacji Majski- konfiskata 80% urządzeń przemysłu ciężkiego Niemiec, ustanowienie ścisłej kontroli USA- GB- ZSRR nad gospodarką Niemiec, przyznanie ZSRR w postaci konfiskat i rocznych dostaw nie mniej niż 10 miliardów dolarów

• Ustalono że Niemcy będą płacić odszkodowanie w trzech formach: jednorazowej konfiskaty przeprowadzonej w ciągu dwóch lat od kapitulacji Niemiec; rocznych dostaw towarów z produkcji bieżącej; wykorzystanie pracy niemieckiej

• Powołano Międzysojuszniczą Komisję do spraw Odszkodowań- ogólna suma odszkodowań powinna wynosić 20 miliardów dolarów i 50% tej sumy dla ZSRR

• Powołanie międzynarodowej organizacji bezpieczeństwa.

• Każdy członek Rady Bezpieczeństwa będzie miał jeden głos,

• uchwały Rady, uchwały Rady Bezpieczeństwa większości siedmiu głosów przy zgodności głosów stałych członków

• ustalono że konferencja założycielska odbędzie się w San Francisco

• Sprawa Polska

• Roosvelt odpowiedział się za Linią Curzona, ale drobne ustępstwa na północy na korzyść Polski

• Churchill uznanie linii Curzona, z pozostawieniem Lwowa po stronie radzieckiej

• Stalin „Cóż wy chcecie żebyśmy byli gorszymi Rosjanami aniżeli Curzon i Clemenceau?”

• Utworzenie Polskiego Rządu Tymczasowego Jedności Narodowej poprzez reorganizacje Tymczasowego Rządu Lubelskiego przez włączenie w jego skład przywódców demokratycznych z Polski i zagranicy.

• Wschodnia granica Polski na linii Curzona ze znacznym przyrostem terytorialnym na północy i zachodzie

• Decyzja o utworzeniu Tymczasowego Rządu w Jugosławii

• Porozumienie w sprawie Dalekiego Wschodu

• dwa lub trzy miesiące po kapitulacji Niemiec ZSRR przystąpi do wojny z Japonią

• do ZSRR powróci płd. Sachalin, wyspy Kurylskie będą włączone do ZSRR

• będzie utrzymany status quo Mongolii zewnętrznej (Mongolskiej Republiki Ludowej); umiędzynarodowienie portu Dairen; koleje Wschodniochińska i Południowomandżurska będą eksploatowane wspólnie przez towarzystwo chińsko- radzieckie- te decyzje wymagały zgody Czang Kaj-szeka

Powstanie ONZ

• specjalna konferencja w Dumbarton Oaks USA, GB i ZSRR, później też Chiny

• przyjęcie nazwy ONZ- propozycja przewodniczącego delegacji USA

• podstawowy dokument organizacji będzie nosił nazwę „Karta”

• przyjęto nazwy Zgromadzenie Ogólne, Sekretariat Generalny, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości oraz Rada Bezpieczeństwa

• rozmowy na temat kompetencji sekretarza generalnego oraz organu Rady Gospodarczo- społecznej

• problem weta w Radzie Bezpiczeństwa

• konferencja założycielska ONZ w San Francisco

• 46 państw, w trakcie obrad zaproszono przedstawicieli Argentyny, Ukrainy, Białorusi i Danii, brak porozumienia w sprawie udziału Polski

• określenie uprawnień Zgromadzenia Ogólnego i Rady Bezpieczeństwa

• RB 11 członków (5+6)

• Decyzja o powołaniu Rady Powierniczej

Konferencja poczdamska

• Poczdam- Harry Truman, Churchill a potem Clement Attlee i Stalin

• Przygotowanie traktatów pokojowych oraz mechanizmów współpracy mocarstw po wojnie

• postanowiono utworzyć Radę Ministrów Spraw Zagranicznych pięciu mocarstw (USA, GB, ZSRR, Francji i Chin)- stała siedziba sekretariatu w Londynie

• pilne zadania Rady: opracowanie traktatów pokojowych z Włochami, Rumunią, Bułgarią, Węgrami i Finlandią; opracowanie propozycji uregulowania nie załatwionych spraw terytorialnych w związku z zakończeniem wojny w Europie; przygotowanie układu pokojowego dla Niemiec

• postanowiono rozwiązać EKD, która spełniła już swoje zadania

• decyzję dotyczące Niemiec:

• najwyższa władzę w Niemczech będą odtąd sprawowali głównodowodzący sił zbrojnych USA, GB, ZSRR i Francji, koordynacja polityki sojuszniczej powierzono Sojuszniczej Komisji Kontroli

• rozwój niemieckiego rolnictwa i przemysłu pokojowego, produkującego głównie na potrzeby wewnętrzne, w czasie okupacji Niemcy będą traktowane jako jednolita całość gospodarcza

• cele okupacji Niemiec

• demilitaryzacja- likwidacja ciężkiego przemysłu zbrojeniowego

• denazyfikacja- likwidacja instytucji narodowosocjalistycznych i niedopuszczenie do propagowania faszyzmu. Ukaranie przestępców wojennych i narodowych socjalistów

• demokratyzacja- odbudowa niemieckiego życia politycznego

• decentralizacja- rozwój samorządu lokalnego

• dekartelizacja

• odszkodowania

• nie za wysokie

• ZSRR zaspokoi Polskie żądania ze swej części odszkodowań

• Żądania reparacyjne USA, GB i innych państw miały być pokryte ze stref zachodnich

• Ustalono, że ZSRR otrzyma dodatkowo z zachodnich stref okupacyjnych 10% sprzętu przemysłowego i 15% za dostarczenie równowartości w żywnosci, weglu i innych produktach

• Sprawa Polska

• zachodnia granica na Odrze i Nysie Łużyckiej- ostateczne jej wyznaczenie przełożono jednak do „konferencji pokojowej”

• ustalenie jak najszybszych, niezależnych wyborów

• przesiedlenie ludności niemieckiej z Polski, Czechosłowacji i Węgier

Kapitulacja Japonii

• rządy USA, GB i Chin ogłosiły w Poczdamie żądanie bezwarunkowej kapitulacji Japonii,

• żądali zmiany we władzach Japonii

• ograniczenia zwierzchności Japonii wobec wysp Honsiu, Hokkaido, Kiusiu i Sikoku

• rozbrojenia sił zbrojnych Japonii

• demokratyzacji

• zniszczenia przemysłu zbrojeniowego

• okupacja części Japonii, do czasu powstania nowego rządu

• Japonia odrzuciła żądania- w zamian Hiroshima i Nagasaki

• ZSRR przystępuje do wojny z Japonią

• Rząd Japoński przesłał aliantom za pośrednictwem Szwajcarii i Szwecji oświadczenie o gotowości akceptacji Deklaracji poczdamskiej, pod warunkiem utrzymania w niezmienionej formie władzy cesarskiej

• 14 sierpnia rząd Japoński ogłosił zgodę na bezwarunkową kapitulację

• w Moskwie układ o wzajemnej pomocy miedzy ZSRR i Chinami

• wspólne zarządzanie koleją Wschodniochińską,

• uznanie suwerenności Chin nad Mandżurią,

• zgoda Chin na niepodległość Mongolii Zewnętrznej

PRZYSZŁOŚĆ EUROPY W PLANACH MOCARSTW

• plany Niemieckie

• Nowy ład europejski, Niemcy centrum wielkoprzemysłowym

• Nowy plan Hjalmara Schachta regionalizacja i bilateralizacja handlu zagranicznego Niemiec- uzależnianie ekonomiczne słabych partnerów (np. Rumunii)

• Zdobycie przestrzeni życiowej na wschodzie- Generalny Plan Wschód

• Po klęsce stalingradzkiej koncepcja europejskiego związku państw- zjednoczonego w walce z komunizmem

• plany Brytyjskie

• Unia anglo- francuska

• Clement Attlee postulował powołanie władzy europejskiej nadrzędnej wobec rządów poszczególnych państw zarówno w dziedzinie politycznej jak i gospodarczej

• Dalton projekt „Unii Federalnej” w której skład mieliby wchodzić wszystkie państwa europajskie

• Churchill idea Stanów Zjednoczonych Europy przeciwstawioną ZSRR, Rada Europy częścią Rady Światowej

• wspólne traktowanie europejskiej gospodarki

• federacja państw

• Najwyższy Trybunał- rozwiązujący spory międzynarodowe

• „Niemcy istniały zanim powstało Gestapo”

• plany USA

• nie uważał komunizmu za realne zagrożenie

• sceptyczne podejście do planów utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy

• w Ameryce działali aktywnie zwolennicy ruchu panaeuropejskiego.

• powstanie Rady Europejskiej w Ameryce

• Amerykański Komitet Wolnej i Zjednoczonej Europy

• Opracowanie Projektu konstytucji Stanów Zjednoczonych Europy

• rządy emigracyjne

• Józef Reinger (współpracownik Sikorskiego) na skutek rozmów z Benesem opublikowanie dokumentu pt. „Zasady aktu konstytucyjnego Związku Polski i Czechosłowacji”- impas w dalszych rozmowach na skutek sprzeciwu Stalina

PÓŁKULA ZACHODNIA W LATACH II WOJNY ŚWIATOWEJ

Kanada

• Kanada coraz bardziej wiąże się z USA, częste spotkania premiera Kanady Lyona Mackenzie Kinga z prezydentem Roosveltem

• Kanada nie należała do ruchu panamerykańskiego. Roosvelt w 1935 roku proponował aby flota USA przejęła współodpowiedzialność za bezpieczeństwo zachodniego wybrzeża swego sąsiada- kanadyjski premier odrzucił propozycje

• W 1928 Roosvelt oświadczył, że USA nie będzie bezczynne w razie zagrożenia Kanady przez obce mocarstwo. Premier King oświadczył że Kanada jest gotowa brać udział we wspólnej obronie

• Kanada przystąpiła do wojny od razu w przeciwieństwie do USA

• W Kanadzie zwiększono wydobycie surowców niezbędnych dla przemysłu zbrojeniowego, usytuowano ośrodek szkoleniowy dla lotnictwa Wspólnoty Brytyjskiej

• Kanada była łącznikiem pomiędzy Londynem a Waszyngtonem

• Spotkanie Roosvelta i Kinga w Ogdensburgu- Oba kraje niezwłocznie ustanowiły Wspólną Stała rade Obrony

• Spotkanie Roosvelta i Kinga w Hyde Park- ekonomiczne uzupełnienie porozumienia z Ogdensburga.

• Wspólne wykorzystywanie surowców i koordynacja produkcji przemysłu zbrojeniowego w obu państwach

• Podział produkcji zbrojeniowej i wspólne rozparcelowanie jej miedzy obie armie

• Północnoamerykański trójkąt (USA- GB- Kanada)

• Konflikt o wyspy Saint-Pierre i Miquelon obok Nowej Funlandii.

• Władze nad nimi przejął rząd Vichy

• władze GB Nowej Funlandii zwróciły się do Kanady z propozycją ich zbrojnego zajęcia, nie doszło do żadnych działań w tej sprawie

• na polecenie de Gaulle'a oddziały francuskie z wiceadmirałem Muselierem na czele, zdobyły wyspy. Churchill uznał tą akcję, zaakceptowała ją Kanada, natomiast USA oficjalnie i w ostrej formie potępiły

• po konsultacjach USA- Kanadyjskich oba państwa zdecydowały o zerwaniu stosunków dyplomatycznych z rządem Vichy i oficjalnym uznaniu Francuskiego Komitetu Narodowego generała de Gaulle'a

• konferencje w Quebecu były wyrazem uznania roli międzynarodowej Kanady, przy udziale premiera Kinga podjęto ważną decyzję o utworzeniu Połączonego Komitetu Politycznego z siedzibą w Waszyngtonie. Do którego wybrano trzech przedstawicieli USA (w tym sekretarza obrony jako przewodniczącego), dwóch przedstawicieli GB i jednego reprezentanta Kanady

• pod koniec wojny 25% całego lotnictwa brytyjskiego stanowiły eskadry kanadyjskie, a w szczytowym okresie bitwy o Atlantyk niemal połowa statków konwojujących miała banderę kanadyjską

USA i Ameryka Łacińska

• Unia Republik Amerykańskich- główna organizacja ruchu panamerykańskiego

• Konferencja w sprawie umocnienia pokoju w Buenos Aires

• W ruchu panamerykańskim będzie obowiązywała zasada konsultacji w razie zagrożenia pokoju,

• VIII konferencja w Limie

• Ustanowiono Spotkania (Konferencje) Konsultacyjne Ministrów Spraw Zagranicznych Państw Amerykańskich- główne zadanie koordynacja wspólnych wysiłków państw amerykańskich w przypadku zagrożenia pokoju, bezpieczeństwa i terytorialnej integralności

• I spotkanie konsultacyjne Ministrów Spraw Zagranicznych Państw Amerykańskich w Panamie

• Neutralność- państwa amerykańskie przyjmują pozycję neutralną wobec konfliktu w Europie,

• powołano Międzyamerykański Komitet Neutralności z siedzibą w Rio de Janeiro

• ochrona pokoju- wody otaczające amerykański kontynent są wyłączone z działań prowadzonych przez wojujące narody nieamerykańskie, niezależnie od tego, czy działania te będą wychodzić z lądu, morza, czy powietrza; nasilenie walki z dywersyjną działalnością państw Osi w Ameryce Łacińskiej

• stworzenie Międzyamerykańskiego Komitetu Doradczego Współpracy Finansowej i Ekonomicznej

• w 1940 rezolucja- USA miały nie uznawać na półkuli zachodniej żadnego transferu terytorialnego dokonanego przez jedno państwo nieamerykański, na rzecz innego państwa nieamerykańskiego

• II Spotkanie Konsultacyjne Ministrów w Hawanie

• Akt hawański- w sprawie tymczasowej administracji koloniami i posiadłościami europejskimi- w razie jakiejkolwiek próby zmiany ich statusu, republiki amerykańskie miały stworzyć Komitet Działania w celu natychmiastowego przejęcia ich administracji. Po przejęciu kolonii Komitet miał się rozwiązać, a dalszą władzę sprawowałaby Amerykańska Komisja Administracji Terytorialnej- po wojnie zostaną zwrócone dawnym właścicielem, lub uzyskają niepodległość

• Rezolucja XV wzajemna pomoc i współpraca obronna. Mówiła o procedurze konsultacji i uzgadniania wspólnych działań obronnych która obowiązywałaby w sytuacji zagrożenia agresją któregokolwiek z sygnatariuszy rezolucji.- ustanowiła także zasadę all for one, one for all- jeżeli jedno z państw amerykańskich zostanie zaatakowane przez państwo nieamerykańskie, wówczas cała Ameryka stanie w jego obronie

• Porozumienie w Waszyngtonie w sprawie Grenlandii USA całkowicie uznają władzę Danii nad Grenlandią, rząd Duński z kolei upoważnia USA do obrony wyspy

• Lądowanie oddziałów USA w Islandii, aby zwiększyć jej obronność, korpus ekspedycyjny do Gujany Holenderskiej aby zapewnić dostawę boksytów

• Porozumienia dwustronne miedzy USA a:

• Panamą USA prawo do budowania baz wojskowych również poza strefą Kanału, budowa wielkiej bazy w Rio Hato

• Brazylią

• III spotkanie Konsultacyjne Ministrów w Rio de Janeiro

• Powołano Międzyamerykańską Radę Obrony (IADB)

• Utworzono Międzyamerykański Komitet Obrony Politycznej w celu zwalczania propagandy z nazistowskiej, działalności szpiegowskiej i dywersyjnej

• Zlikwidowano zbedny już Międzyamerykański Komitet Neutralności, przekształcając go w Międzyamerykański Komitet Prawny

• Uchwała z Rio proklamowała politykę dobrego sąsiedztwa jako normę prawa międzynarodowego na kontynencie Amerykańskim

• Po konferencji w Rio USA zawarły umowy dwustronne o współpracy wojskowej z większością państw regionu i zbudowały bazy w szesnastu krajach latynoamerykańskich

• Dekret prezydenta Meksyku Avilo Camacho zezwalał Meksykanom, mieszkającym w USA i nie posiadającym obywatelstwa amerykańskiego na służbę w siłach zbrojnych tego państwa

• Koncepcje przyszłego ładu

• Regionaliści- przyszła organizacja uniwersalna powinna być federacja organizacji regionalnych, które odpowiadałyby za pokój i bezpieczeństwo na swoim obszarze- Roosvelt był początkowo zwolennikiem tej teorii

• W Teheranie Roosvelt forsował projekt powołania komitetu „czterech policjantów” lub „czterech strażników pokoju” -przyznanie czterem sojuszniczym mocarstwom szczególnych praw, ale i szczególnej odpowiedzialności za utrzymanie w przyszłości pokoju światowego

• W Dumbarton Oaks uzgodniono, iż organizacje regionalne będą podporządkowane organizacji uniwersalnej

• Miedzyamerykańska Konferencja w sprawie Wojny i Pokoju w Meksyku

• Najważniejszy dokument Deklaracja Chapultepec podsumowanie dotychczasowej działalności ruchu panamerykańskiego i wskazuje że doswiadczenia ruchu panamerykańskiego powinny być uwzględnione przy kształtowaniu nowego ładu międzynarodowego

• Konferencja w Chapultepec

• Postanowiła wprowadzić jeden międzyamerykański traktat pokoju, który zastąpiłby liczne dotychczasowe traktaty i konwencje, dotyczące pokojowego rozwiązywania sporów

• Polecono rozpocząć prace zmierzające do powołania regionalnego układu bezpieczeństwa oraz przygotowania projektu Paktu Organicznego nowej organizacji międzyamerykańskiej

Argentyna

• W 1933 Państwa latynoamerykańskie podpisały traktat antywojenny o nieagresji i koncyliacji

• Na II spotkaniu konsultacyjnym ministrów- Argentyńskie memorandum złożone na konferencji otwarcie wzywało do likwidacji wszystkich europejskich kolonii na obszarze zachodniej hemisfery przez ogłoszenie ich niepodległości lub oddanie państwom regionu

• Argentyna nie wyraziła zainteresowania zawarciem porozumienia o współpracy wojskowej z USA. Wobec czego Departament Obrony zareagował umieszczeniem Argentyny w czwartej, ostatniej grupie krajów, które mogłyby liczyć na zakup broni w USA

• 4 czerwca 1943 r. przewrót wojskowy w Argentynie

• wyniósł on do władzy wojskowych skupionych w konspiracyjnym związku zwanym Grupa Zjednoczonych Oficerów (GOU),

• na czele generał Pedro Pablo Ramirez, główna postać sceny politycznej Juan Domingo Peron

• rząd Ramireza został uznany przez USA

• Ramirez bez konsultacji z przywódcami GOU zerwał stosunki dyplomatyczne z Niemcami i Japonia- za to został zmuszony do ustąpienia ze stanowiska. Na czele państwa stanął generał Edelmiro Farrel- człowiek Perona

• Rząd Argentyński sprzyjał państwom osi, tolerował działalność niemieckich służb wywiadowczych i pozwala na otwartą propagandę faszystowską

• USA i większość państw Amerykańskich zawiesiła stosunki dyplomatyczne z jego rządem

• USA całkowicie zamroziło argentyńskie depozyty w złocie, statkom amerykańskim zakazano zawijać do portów argentyńskich, a także ograniczono handel między dwoma państwami

• W 1945 rząd Farella wypowiedział wojnę Niemcom i Japonii, a następnie podpisał Akt Chapultepec

INNE PAŃSTWA I TERYTORIA W LATACH WOJNY

Jugosławia

• Rząd Cvetkovicia zgadzał się na transport przez Jugosławie broni francuskiej do walczącej Polski, a później nie utrudniał przejścia przez swój kraj ochotników polskich zmierzających do Francji

• 16 października 1939 który zobowiązywał Jugosławię do dostarczania Rzeszy znacznych ilości produktów rolniczych i surowców, w tym boksytu, rudy żelaza i rudy chromu

• Belgrad cały czas unikał poparcia jednej ze stron

• Jugosławia nawiązała stosunki dyplomatyczne z ZSRR, a potem pakt wieczystego pokoju i trwałej przyjaźni z Węgrami

• Mussolini zwrócił się do Hitlera o pomoc w Grecji, a Grecja powołując się na Pakt Bałkański, zaapelowała do Jugosławii o wsparcie. W odpowiedzi rząd Jugosłowiański odpowiedział jedynie, że nie zgodzi się na przemarsz wojsk Niemieckich przez swoje terytorium, ale nic więcej

• Oddziały Wermachtu wkroczyły do Bułgarii, a proniemiecki rząd w Sofii przystąpił do paktu trzech

• Pod wpływem osaczenia delegacja rządowa podpisała w Wiedniu akty przystąpienia Jugosławii do Paktu Trzech, a więc sojuszu z państwami Osi.

• W Belgradzie bezkrwawy zamach stanu, władzę przejął król Piotr Kardżordżewicz , a na czele rządu przywódca zamachu generał lotnictwa Dusan Simovic

• Niemcy rozpoczęli atak z terytoriów Rumunii i Bułgarii na Jugosławię, a następnie Grecję

• Separatyści i ustasze wzniecili powstanie antyjugosławiańskie i ogłosili w Zagrzebiu utworzenie niezależnego państwa chorwackiego NDH z Ante Paveliciem na czele, państwo natychmiast zostało uznane przez Niemcy i ich satelitów

• Na terenie Chorwacji Pavelic wprowadził faszystowski reżim- „ostateczne rozwiązanie kwestii serbskiej”- przesiedlenia, przymusowa zmiana wyznania i masowa eksterminacja

• Czetnicy- serbska organizacja partyzancka, utworzona przez pułkownika Dragoluba Michajłowicza. Czetnicy walczyli zarówno z okupantem jak i ustaszami, podporządkowali się jugosłowiańskiemu rządowi emigracyjnemu.

• Szybciej rosnąca w siłę partyzantka komunistyczna, pod dowództwem Chorwata Josipa Tity sprzeciwiała się rządowi londyńskiemu

• W 1942 Tita powołał Antyfaszystowską Radę Wyzwolenia Narodowego Jugosławii (AVNOJ). Partyzantka komunistyczna została przekształcona w Narodową Armię Wyzwolenia Jugosławii

• Król Piotr na stanowisko premiera rządu emigracyjnego powołał Ivana Subasicia który deklarował chęć rozmów z Titą i kierownictwem AVNOJ

• Subasic uznał osiągnięcia Narodowego Komitetu Wyzwolenia Jugosławii w walce z okupantami. Tito zaś uznał rząd emigracyjny za reprezentanta narodu Jugosławii na arenie międzynarodowej

• W 1945 dekret króla o powołaniu trzyosobowej Rady Regencyjnej. Utworzony został Tymczasowy Rząd Jugosławii z premierem Tito i ministrem spraw zagranicznych Subasicem

Turcja

• GB już w 1939 podpisała wspólną deklarację z Turcją, a Francja 23 sierpnia umowę handlową

• Turcja zajęła wobec wybuchu wojny stanowisko nie do końca określone- została państwem nie walczącym

• 1939 w Ankarze trójstronny układ sojuszniczy między Turcją, GB i Francją o intencji współdziałania w określonych sytuacjach w rejonie bałkańsko- śródziemnomorskim- nie odegrał w praktyce wiekszej roli

• prezydent Turcji Ismet Inonu oświadczył ambasadorowi III Rzeszy w Ankarze Franzowi von Papenowi że przystąpienie Niemiec do działań wojennych na Bałkanach w sojuszu z Bułgarią, lub tylko korzystając z jej ziem, by pomóc Włochom w Grecji, będzie odebranie w Turcji jako realne zagrożenie jej suwerenności

• Turcja podpisała z proniemiecką Bułgarią deklaracje o nieagresji

• W 1941 ambasador von Papen i turecki minister spraw zagranicznych Saracoglu podpisali traktat o przyjaźni i nieagresji miedzy Turcją a Niemcami- Turcja zastrzegła że nie naruszy wcześniejszych porozumień z ZSRR i GB. Turcja znalazła się w sojuszu z oboma walczącymi stronami

• Sukcesy aliantów w Iraku i Syrii, wojska radzieckie i brytyjskie wkroczyły do Iranu. W wyniku trójstronnych rozmów rządy GB i ZSRR zobowiązały się do przyjścia Turcji z pomocą, gdyby została ona zaatakowana przez którekolwiek z państw Osi

• Spotkania premiera Churchilla z prezydentem Inonu i premierem Saracoglu w Adnaie podjęto decyzje o utworzeniu wspólnej komisji wojskowej, która miała nadzorować transport broni brytyjskiej dla Turcji

• W 1944 kiedy znikło realne zagrożenie ze strony Niemiec tureckie Zgromadzenie Narodowe podjęło decyzje o zerwaniu stosunków dyplomatycznych z Trzecią rzeszą. Wojnę Niemcom i Japonii Turcja wypowiedziała w 1945 r.

Hiszpania i Portugalia

• W 1939 Franco ogłosił, iż Hiszpania przystępuje do Paktu Antykominternowskiego, a trzy dni później podpisany został Traktat Przyjaźni z Niemcami

• Traktat przyjaźni Portugalsko- Hiszpański (pakt Iberyjski) podpisany został z Lizbonie w 1939

• Caudillo uznał porozumienie Ribbentrop- Mołotow za zdradę traktatu z 1939, który przecież zobowiązywał Hiszpanię i Niemcy do wspólnego zwalczania komunizmu

• Franco postanawia czekać i obserwować, decyduje się na neutralność

• Deklarację neutralności ogłosiła również Portugalia, mimo to Salazar publicznie wyraził żal i współczucie dla Polski podbitej i rozdartej przez Niemcy i ZSRR

• Po klęsce Francji i włączeniu się Włoch do wojny, Hiszpania zmieniła status państwa na niewalczące

• Wojska hiszpańskie zajęły międzynarodową strefę Tangeru w Maroku, zmiana ministra spraw zagranicznych z anglofila na germanofila

• Hitler planował operacje „Felix”, która miała doprowadzić do zajęcia Gibraltaru, a do tego konieczna zgoda Franco na tranzyt wojsk

• Hitler i Franco spotkali się we francuskiej miejscowości Hendaye- Franco cały czas grał na zwłokę- żądanie oddania kolonii francuskich w Afryce Północnej, oznaczałoby to porzucenie ważnego sojusznika Niemiec, jakim był rząd w Vichy

• Po ataku III Rzeszy na ZSRR w 1941 spowodował wyraźne zaangażowanie się Hiszpanii po stronie Niemiec- na front została wysłana licząca około 18 tysięcy żołnierzy Błękitna Dywizja wraz z niewielką jednostka powietrzną Błękitna Eskadrą

• Po klęsce pod Stalingradem Hiszpania wycofała wojska z Tangeru i miasto odzyskało miedzynarodowy status, udzielono zgody na otwarcie w Tangerze i Cecucie konsulatów amerykańskich

• Hiszpania proklamowała oficjalnie powrót do statusu ścisłej neutralności i rozpoczęła wycofywanie z frontu Błękitnej Dywizji

• Salazar zabiegał o wypracowanie wspólnego stanowiska i wzajemne wspieranie się obu państw iberyjskich- w 1942 r. utworzony został Blok Iberyjski, który gwarantował sygnatariuszom wzajemną pomoc na wypadek interwencji zewnętrznej

• Salazar odgrywał także role mediatora w stosunkach Hiszpańsko- Brytyjskich

• Sama Portugalia miała do zaoferowania jeden z najważniejszych surowców strategicznych- wolfram. Dostarczała go zarówno do państw zachodnich jak i do Niemiec, po cenach wielokrotnie wyższych niż przed wojną

• Szczególne znaczenie portugalskich wysp Azorskich na Atlantyku

• doskonała miejsce dla baz wojskowych. W pobliżu Azorów biegły podmorskie szlaki hitlerowskich U- Bootów, a możliwość ich przejęcia przez Niemcy była bardzo realna

• Churchill i Roosvelt na konferencji waszyngtońskiej zaakceptowali plan operacji lifebelt, która miała doprowadzić do utworzenia baz alianckich na Azorach

• Podpisano porozumienie w Lizbonie Na jego podstawie wojska GB wylądowały na Azorach. Układ dawał Anglii prawo do założenia baz na Azorach. Amerykanie mogli umieścić tu swoje oddziały, lecz wyłącznie za pośrednictwem brytyjskim

• Pod koniec wojny Franco czynił coraz więcej przyjaznych gestów w stronę aliantów. Hiszpania zerwała stosunki dyplomatyczne z Japonią i Niemcami, co nie uchroniło jej od izolacji w stosunkach międzynarodowych w pierwszych latach powojennych

Indie, Australia i Nowa Zelandia

• W czasie I wojny światowe udział Indii po stronie Ententy

• Kongres nasilił starania o nadanie Indiom Home rule wzorem Irlandi, działania te zbliżyły Kongres do Ligi Muzułmańskie .

• Jednym z wielkich liderów Kongresu został Mahatma Gandhi- „bierny opór” ze współpracownikiem Jawahralem Nehru

• W Londynie z udziałem Gandhiego, odbyła się konferencja okrągłego stołu. W 1935 nadano Indiom konstytucje

• Statut Westminsterski przyznawał pełnię uprawnień w polityce wewnętrznej i zagranicznej sześciu dominiom brytyjskim ale nie Indiom

• Rząd Brytyjski ogłosił ustawę o przystąpieniu Indii do wojny

• Premier Churchil uważał, iż zasady Karty Atlantyckiej nie dotyczą Indii

• Sukcesy Japonii i zajęcie Indochin, zdobycie Singapuru i stolicy Birmy Rangunu zagroziły bezpośrednio Indiom- umieszczenie Indii w tekście Deklaracji Narodów Zjednoczonych wśród państw sygnatariuszy

• Deklaracja rządu Brytyjskiego przywieziona do Indii przez Crippsa- w zamian za poparcie wysiłku zbrojnego imperium, Indie otrzymają po wojnie status dominium zjednoczonego - plan ten odrzucił zarówno Kongres jak i Liga Muzułmanów

• Mahatma Ghandi rzucił hasło- „Quit India- opuśćcie Indie” mimo wszytstko liderzy Kongresu popierali Aliantów w walce z państwami osi, potępili formowanie z jeńców indyjskich w Birmie pro japońskiej Indyjskiej Armii Narodowej

• Oddziały Indyjskie walczyły w Etiopii, Libii i we Włoszech, oraz w Azji Południowo- Wschodniej

• Australia i Nowa Zelandia otrzymały samodzielność w polityce wewnętrznej i zagranicznej na mocy deklaracji Balfoura z 1926 roku

• Status Westminsterski Australia ratyfikowała dopiero w 1942 a Nowa Zelandia tuż po wojnie i dopiero wtedy oba dominia stały się członkami Brytyjskiej Wspólnoty Narodów

• Australia i Nowa Zelandia figurują wśród państw sygnatariuszy w Deklaracji Narodów Zjednoczonych

1

---