Zachowania
organizacyjne w
teorii i praktyce
zarządzania

Temat 2

Czynniki wpływające na

osobowość i jej wpływ na

człowieka

w środowisku pracy

PLAN WYKŁADU:



Podejścia do osobowości



Definicje osobowości i jej implikacje

dla meneżera



Zmienne przyczyniające się do

kształtowania się osobowości



Wpływ niektórych charakterystyk

osobowości na zachowanie

Podejścia do osobowości



W przedsiębiorstwie i innego typu organizacjach

niejednokrotnie powstaje konieczność zrozumienia

zachowań pracowników i przyczyn ich zróżnicowania.

Chodzi tu przede wszystkim o poznanie z wyprzedzeniem

oczekiwanych reakcji pracowników, które często są

niejednakowe, mimo że wywołują je te same sytuacje.



Kilka dyscyplin naukowych próbuje wyjaśnić powiązanie

między osobowością a zachowaniem się człowieka.

Należą do nich: psychoanaliza, behawioryzm,

społeczne uczenie się i teorie cech.



S. Freud, twórca

psychoanalizy

, twierdził, że osobowość

i jej stan zależy od współdziałania oraz konfliktu między

społecznie wyuczonymi działaniami a trzema ważnymi

komponentami umysłu,

id, ego i superego

.



Innymi słowy psychoanaliza sugeruje, że w kształtowaniu

dojrzałej osobowości biorą udział wyparte ze

świadomości, pierwotne impulsy, popudy i pragnienia

oraz ślady dawnych (z wczesnego dzieciństwa) przeżyć i

urazów.



Przedstawiciele

behawioryzmu

, tacy jak J.B.

Watson, B.F. Skinner, sugerują, że osobowość

rozwija się głównie za pomocą bodźców

zewnętrznych. A zatem formowanie się osobowości

następuje za pomocą oddziaływania takiego

rodzaju bodźców, jak zmiany otoczenia.



Wszystkie złożone formy zachowania, takie jak

emocje czy zwyczaje, mogą być obserwowane i

mierzone w odpowiedzi na działanie impulsów

zewnętrznych.Można się nauczyć form zachowania

lub nie, tak jak innych umiejętności.



B.F. Skinner twierdzi, że na zachowanie człowieka

głównie wpływają jego konsekwencje. W sytuacji,

gdy nagroda jest tą konsekwencją, wówczas

człowiek powtórzy swe zachowanie, a jeśli karą - to

istnieje małe prawdopodobieństwo, że je ponowi.



Teoretycy

społecznego uczenia się

, w tym A.

Bandura, podkreślają, że w kształtowaniu osobowości

i uczeniu się przez ludzi nowych zachowań bierze

udział przeprowadzana przez nich obserwacja,

naśladownictwo i samokontrola.



1. człowiek obserwuje innych, których działalność

pragnie realizować



2. zapamiętuje ją w formie modelu, co oznacza, że

wytwarza w sobie psychiczny obraz tej działalności,

bedący wskazówką na temat dalszego zachowania



3. próbuje tak samo działać posługując się

modelem, a zatem naśladuje to, co zapamiętał



4. kontroluje osiągnięty rezultat.

Jeśli wynik jest pozytywny, to powtarza działania,

jeśli negatywny, to ich nie realizuje albo koryguje

dotychczasowe postępowanie chcąc osiągnąć dobry

rezultat.



Teorie cech

koncentrują się głównie na sposobie

powstawania cech i ich zintegrowaniu z człowiekiem.

Formułują także cechy, które wpływają na to, jak dana

jednostka radzi sobie z sobą i ludźmi, z którymi ma do

czynienia.



Są to np.: drobiazgowość, prawdomówność,

przewrotność, towarzyskość. Cechy te określają

tendencję do reakcji na bodźce zewnętrzne, a powstają

jako rezultat skłonności genetycznych i doświadczenia.

Powiązanie osobowości

z zachowaniem

Behawioryzm

Psychoanaliza

Społeczne

uczenie się

Teoria cech

Definicje osobowości i jej implikacje dla

meneżera



W psychoanalizie przyjmuje się pojedyncze charakterystyki,
jak np.: id, ego, superego.



W psychologii badającej osobowość rozpatruje się składniki
modelu OCEAN, wyszczególnione w drugim rzędzie na
rysunku

Osobowość

składa

się z :

Id

Ego

Superego

Otwartość

Sumienność Stabilność Ekstrawersja

Życzliwość

Id



jest podświadomą częścią umysłu, złożoną ze zbioru

instynktownej energii człowieka kryjącej się w

biologicznych pragnieniach, motywach i naciskach.



Id kieruje zasada przyjemności, która powoduje, że

człowiek pragnie urzeczywistniać tą instynktowną

energię.



Innymi słowy, Id składa się z tłumionych

instynktów, popędów i motywacyjnych tendencji. Te

składniki id są dziedziczone i wrodzone. Znajdują

swój wyraz w psychice, czyli jej właściwościach

intelektualnych, uczuciowych, zależnych od woli

człowieka.



Chociaż id jest przyczyną całej działalności

człowieka, to jego myśli są często nieuświadomione

i tłumione.



Id nieustannie poszukuje przyjemności i realizacji.

Ego



jest pod silnym wpływem rzeczywistości i

występujących w niej sił społecznych.



Kształtowanie ego rozpoczyna się już przy urodzeniu,

przy pierwszym zetknięciu się ze światem

zewnętrznym ludzi i rzeczy.



Ego uczy zmian w zachowaniu, gdyż oddziałuje na te

impulsy, które społecznie nie są akceptowalne. Jego

zadaniem jest pośredniczenie między podświadomą

energią a osobistymi i społecznymi normami.



Ego reguluje postępowanie człowieka w taki sposób,

aby poszczególne popędy zostały zaspokojone bez

niebezpieczeństwa istnienia bytu ludzkiego.



Funkcjami ego jest regulacja i kontrola instynktów

tkwiących w id. W tym celu człowiek posługuje się

rozumem, logiką i procesami poznawczymi, takimi

jak postrzeganie, zapamiętywanie, sądzenie,

decydowanie.



Funkcje ego są zależne od doświadczenia jednostki.

Superego



w normalnej osobowości automatycznie zmienia i

hamuje instynktowną energię, która zmierza do

wytworzenia antyspołecznych działań i myśli. U

dziecka superego rozwija się stopniowo i

podświadomie, początkowo przyswajając

standardy swoich rodziców, a następnie swego

otoczenia.



wiąże id z ego. Jest to część psychiki, na którą

składają się zakazy i nakazy pochodzące od

rodziców i społeczeństwa. Wyraża wpływ tego, co

człowiek nauczył się od innych ludzi, i to, co nabył

z dzieciństwa.



Jest sumieniem dostarczającym moralnych

wskazówek do określenia rzeczy słusznych i

niesłusznych, dobrych i złych.



Superego hamuje podświadomą energię sfery

popędowej id i poprzez różne mechanizmy

psychiczne wysubtelnia ją w formy kultury.



Składniki

modelu OCEAN

pochodzą od pierwszych

liter ich nazw w języku angielskim: openness to

experience, conscientiousness, extraversion,

agreeableness and neuroticism.



W swobodnym tłumaczeniu poszczególne składniki

oznaczają: otwartość, odpowiedzialność, ekstrawersję,

życzliwość i stabilność. Otwartość na doświadczenie

oznacza poziom elastyczności psychicznej oraz

podatności człowieka na nowe pomysły.

Odpowiedzialność / sumienność / obowiązkowość

ma wyrażać chęci człowieka do uznawania potrzeb

innych i zakres gotowości do osiągnięć.

Ekstrawersja / introwersja określa stopień, w jakim

jednostka cieszy się z towarzystwa innych osób i

aktywnie go poszukuje. Sympatyczność / życzliwość

mierzy się stopniem skłonności, wziętym z zakresu

sięgającego od troszczenia się i wychowania do

wrogości i złośliwości. Nerwowość zastąpiona przez

stabilność jest charakteryzowana przez poziom

stabilności emocjonalnej



Podejście całościowe

scala i wyjaśnia wewnętrzne

czynniki rządzące człowiekiem, jego zachowaniem w

przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Usiłuje

odpowiedzieć na pytanie, kim są ludzie i jaka jest ich

osobowość. Poszukuje prawidłowości w określeniu

istoty człowieka oraz czynników wpływających na tok

jego życia.



Osobowość

rozumiana jest jako zbiór względnie

stałych cech psychicznych człowieka, różniących go

od innych ludzi i warunkujących stałość zachowania

się. Osobowość jest więc systemem warunkującym

organizację zachowania się człowieka, jego

psychiczną tożsamość, kierunek i sposoby

przystosowania się do otoczenia oraz twórczego

przekształcenia go. W skład tego systemu wchodzą

motywy, potrzeby, postawy, przekonania,

temperament, zdolności

Zmienne przyczyniające się do

kształtowania się osobowości



Do zmiennych przyczyniających się do kształtowania

osobowości zalicza się:



Dziedziczenie



Kultura



Rodzina i członkostwo w grupie



Doświadczenie



Własna działalność jednostki

Dziedziczenie

jest przekazywaniem cech z

pokolenia na pokolenie. Cechy te powodują, że

dziecko przypomina swoich rodziców. Jednostką

dziedziczności jest gen, który jest pewną sekwencją

DNA. Geny głównie są zlokalizowane w

chromosomach. Każdy gen przekazuje informację,

która prezentuje cechę. Przykładowymi

charakterystykami są: struktura ciała, płeć,kolor,…



W antropologii

kultura

oznacza zintegrowany

system społecznie wymaganych wartości,
przekonań, zasad postępowania, które wyznaczają
zakres akceptowanych zachowań w danej
społeczności.



Ludzie urodzeni w otaczającej ich kulturze uczą
się jej wartości oraz aprobowanych i właściwych
norm zachowania się. Kultura wyznacza sposoby
pełnienia różnych ról w społeczeństwie uznającym
daną kulturę.



Starsze pokolenie nakłania i zmusza młodsze do
odtwarzania i stosowania ustalonego stylu życia.
Elementami kultury są np.: język, prawo, religia,
sztuka, umiejętności, zwyczaje.



Także

rodzina

formuje osobowości ludzi. W przypadku

osób dojrzałych wpływ ma żona, mąż, teściowie, dzieci i

inni. W przypadku dzieci, chodzi tu o oddziaływanie

rodziców, rodzeństwa i innych bliskich, np. dziadków.

Wpływ członków rodziny na kształtowanie osobowości

zachodzi poprzez:



pełnienie przez nich roli modelu osoby, która: przeważa nad

innymi, unika konfliktów i ich rozwiązywania, obserwuje, ale nie

robi uwag;



stosowanie przez nich nagród i kar za określone zachowanie;



tworzenie sytuacji zachęcających lub zniechęcających do

określonych zachowań.



Doświadczenie

stanowi ważny czynnik zmieniający

osobowość. Składa się ono ze zdarzeń, które są

rozpoznawalne, gdyż łatwo się je przypomina, i

nierozpoznawalne, kiedy trudno lub wcale nie można do

nich siągnąć pamięcią. Oba rodzaje zdarzeń mają

znaczący wpływ na człowieka. Jednak te pierwsze

dostarczają argumenty i sprawdzone wnioski,

przemawiające za określoną działalnością, a te drugie w

sposób podświadomy hamują lub zachęcają do działania.

Wpływ niektórych charakterystyk

osobowości na zachowanie



Zrozumienie i wyjaśnienie zachowania się człowieka wśród
innych ludzi, np. w miejscu pracy, wymaga poznania kilku
podstawowych charakterystyk, takich jak:



Poczucie własnej wartości jest ogólną oceną albo opinią
ludzi o własnym zachowaniu się, zdolnościach, wyglądzie i
własnej cenności



Miejsce kontroli jest koncepcją skupiającą się na wyjaśnianiu
przez ludzi przyczyn powstawania sytuacji, które ich dotyczą.



Internaliści wierzą, że są mistrzami swego własnego życia, że
mogą go formować i dominować nad swym przeznaczeniem i
losem.



Eksternaliści z kolei są przekonani, że to, z czym się
spotykają w swoim życiu, nie znajduje się pod ich kontrolą,
lecz jest rezultatem zewnętrznych sił, takich jak los, szczęście
albo okazja.



Osoby z ekstrawersją, tak zwani ekstrawertycy, mają

skłonnośći do koncentrowania się na zewnętrznym

świecie.



Osoby z introwersją, zwani introwertykami, skupiają

swą uwagę na własnym świecie. To, co się w nim dzieje,

jest przyczyną powstawania energii do działania.



Autorytaryzm jest oznaką trzech postaw: uległości

wobec władzy, autorytarnej agresji i

konwencjonalizmu(=stosowanie przyjętych konwencji w

danym przedsiębiorstwie)



Dogmatyzm jest słowem ściśle powiązanym z

autorytaryzmem i także oznacza sztywność przekonań

osób sprawujących władzę albo wyznających doktryny.
Osoba z wysokim stopniem dogmatyzmu uznaje się za

osobę wolną od wszelkich ograniczeń i świat widzi jako

nieprzyjazne jej środowisko, z wyjątkiem tych, którzy

pełnią w nim wyższą lub równorzędną pozycję.

Dziękuję za uwagę!