LI. Leki przeciwwirusowe

LI. Leki przeciwwirusowe

●

●

zawierają w swoim składzie tylko jeden z kwasów

zawierają w swoim składzie tylko jeden z kwasów

nukleinowych: RNA lub DNA

nukleinowych: RNA lub DNA

●

●

nie mają własnego aparatu enzymatycznego

nie mają własnego aparatu enzymatycznego

zdolnego do wytwarzania związków

zdolnego do wytwarzania związków

wysokoenergetycznych i własnej przemiany

wysokoenergetycznych i własnej przemiany

materii

materii

●

●

mają jedynie podstawowe enzymy: polimerazę

mają jedynie podstawowe enzymy: polimerazę

DNA zależną od DNA, polimerazę RNA zależną od

DNA zależną od DNA, polimerazę RNA zależną od

DNA, polimerazę DNA zależną od RNA

DNA, polimerazę DNA zależną od RNA

●

●

powstawanie wirusów potomnych może

powstawanie wirusów potomnych może

następować

następować

wyłącznie w żywych komórkach gospodarza

wyłącznie w żywych komórkach gospodarza

2. Tworzenie odpowiedników polskich dla nazw

2. Tworzenie odpowiedników polskich dla nazw

łacińskich

łacińskich

substancji i preparatów chemicznych

substancji i preparatów chemicznych

●

●

w celu utworzenia odpowiedników polskich,

w celu utworzenia odpowiedników polskich,

zgodnych

zgodnych

z ogólnymi regułami polskiej pisowni i wymowy,

z ogólnymi regułami polskiej pisowni i wymowy,

dla

dla

nazw INN w wersji łacińskiej (a także innych nazw

nazw INN w wersji łacińskiej (a także innych nazw

łacińskich surowców farmaceutycznych), należy

łacińskich surowców farmaceutycznych), należy

●●

●●

ustalić dla nazwy jej formę polską i jej rodzaj

ustalić dla nazwy jej formę polską i jej rodzaj

gramatyczny

gramatyczny

●●

●●

dokonać transliteracji nazwy łacińskiej

dokonać transliteracji nazwy łacińskiej

●●

●●

w niektórych przypadkach także należy dokonać

w niektórych przypadkach także należy dokonać

zmian przez odpowiednie przekształcenie nazwy

zmian przez odpowiednie przekształcenie nazwy

2a. Tworzenie wersji polskiej

2a. Tworzenie wersji polskiej

●

●

wersja polska nazwy tworzona jest w zasadzie przez

wersja polska nazwy tworzona jest w zasadzie przez

usunięcie z wersji łacińskiej końcówki

usunięcie z wersji łacińskiej końcówki

–um

–um

●

●

nazwy polskie przybierają rodzaj żeński, jeżeli w

nazwy polskie przybierają rodzaj żeński, jeżeli w

wersji

wersji

łacińskiej występuje końcówka

łacińskiej występuje końcówka

–inum

–inum

●

●

w tych przypadkach przyrostek ten zostaje

w tych przypadkach przyrostek ten zostaje

zastąpiony

zastąpiony

przez końcówkę -ina

przez końcówkę -ina

np.

np.

benzocainum -

benzocainum -

benzokaina

benzokaina

dactinomycinum -

dactinomycinum -

daktynomycyna

daktynomycyna

griseofulvinum

griseofulvinum

- gryzeofulwina

- gryzeofulwina

streptomycinum -

streptomycinum -

streptomycyna

streptomycyna

●

●

w pozostałych przypadkach końcówka

w pozostałych przypadkach końcówka

-um

-um

zanika, a

zanika, a

nazwa polska przybiera rodzaj męski

nazwa polska przybiera rodzaj męski

np.

np.

bronopolum -

bronopolum -

bronopol

bronopol

cefuroximum -

cefuroximum -

cefuroksym

cefuroksym

ethionamidum -

ethionamidum -

etionamid

etionamid

furosemidum -

furosemidum -

furosemid

furosemid

2b. Transliteracja

2b. Transliteracja

Transliterację nazw łacińskich dokonuje się przez

Transliterację nazw łacińskich dokonuje się przez

zastąpienie poszczególnych liter nazwy przez

zastąpienie poszczególnych liter nazwy przez

analogiczne

analogiczne

litery alfabetu polskiego, wprowadzając w niektórych

litery alfabetu polskiego, wprowadzając w niektórych

przypadkach także odpowiednie litery zamienne:

przypadkach także odpowiednie litery zamienne:

●

●

ccccc

ccccc

●

●

literę c- wersji łacińskiej oddaje się najczęściej jako

literę c- wersji łacińskiej oddaje się najczęściej jako

k-,

k-,

a tylko niekiedy pozostaje ona w wersji polskiej jako

a tylko niekiedy pozostaje ona w wersji polskiej jako

c-

c-

●

●

c- zostaje zastąpione przez k- na początku nazwy

c- zostaje zastąpione przez k- na początku nazwy

np.

np.

c

c

lemast

lemast

inum

inum

-

-

k

k

lemas

lemas

tyna

tyna

c

c

lomethiazolum -

lomethiazolum -

k

k

lometiazol

lometiazol

c

c

lonazepamum -

lonazepamum -

k

k

lonazepam

lonazepam

●

●

oraz w środku nazwy

oraz w środku nazwy

np.

np.

lido

lido

c

c

ainum -

ainum -

lido

lido

k

k

aina

aina

pro

pro

c

c

ainamidum -

ainamidum -

pro

pro

k

k

ainamid

ainamid

●

●

c- nie ulega zmianie, jeżeli w wersji polskiej po

c- nie ulega zmianie, jeżeli w wersji polskiej po

c-

c-

następuje –y

następuje –y

np.

np.

c

c

imetidmum -

imetidmum -

c

c

ymetydyna

ymetydyna

c

c

yclophosphamidum -

yclophosphamidum -

c

c

yklofosfamid

yklofosfamid

tobramy

tobramy

c

c

inum -

inum -

tobramy

tobramy

c

c

yna

yna

●

●

albo jeżeli występuje na początku nazwy jako

albo jeżeli występuje na początku nazwy jako

przed

przed

rostek

rostek

cis-

cis-

wskazujący na układ stereochemiczny

wskazujący na układ stereochemiczny

np.

np.

cis

cis

platinum -

platinum -

cis

cis

platyna

platyna

●

●

litera c- występująca w dwugłosce ch- na

litera c- występująca w dwugłosce ch- na

początku

początku

nazwy łacińskiej nie ulega zmianie

nazwy łacińskiej nie ulega zmianie

np.

np.

ch

ch

loramphenicolum -

loramphenicolum -

ch

ch

loramfenikol

loramfenikol

ch

ch

lorpropamidum -

lorpropamidum -

ch

ch

lorpropamid

lorpropamid

●

●

hhhhh

hhhhh

●

●

litera h- występująca w dwugłoskach kh-, ph- i

litera h- występująca w dwugłoskach kh-, ph- i

th-

th-

zanika w wersji polskiej i dwugłoski te oddawane

zanika w wersji polskiej i dwugłoski te oddawane

są

są

jako k-, f- oraz t-

jako k-, f- oraz t-

np.

np.

kh

kh

ellinum -

ellinum -

k

k

ellina

ellina

c

c

y

y

c

c

lo

lo

ph

ph

os

os

ph

ph

amidum -

amidum -

c

c

y

y

k

k

lo

lo

f

f

os

os

f

f

amid

amid

pe

pe

th

th

idinum -

idinum -

pe

pe

t

t

ydyna

ydyna

●

●

iiiii

iiiii

●

●

litera i- wersji łacińskiej albo nie ulega zmianie

litera i- wersji łacińskiej albo nie ulega zmianie

bądź

bądź

oddaje się ją jako j- lub y-:

oddaje się ją jako j- lub y-:

●

●

i- występujące na początku nazwy łacińskiej

i- występujące na początku nazwy łacińskiej

nie ulega

nie ulega

zmianie, gdy występuje przed spółgłoską

zmianie, gdy występuje przed spółgłoską

np.

np.

i

i

s

s

oniazidum -

oniazidum -

i

i

z

z

oniazyd,

oniazyd,

●

●

i- występujące na początku nazwy łacińskiej

i- występujące na początku nazwy łacińskiej

zostaje zastąpione przez j - gdy występuje

zostaje zastąpione przez j - gdy występuje

przed

przed

samogłoską

samogłoską

np.

np.

i

i

o

o

dophthaleinum -

dophthaleinum -

j

j

o

o

doftaleina,

doftaleina,

●

●

i- występujące w przedrostkach di- i tri- nie

i- występujące w przedrostkach di- i tri- nie

ulega

ulega

zmianie

zmianie

np.

np.

di

di

hydroergotaminum -

hydroergotaminum -

di

di

hydroergotamina

hydroergotamina

triamclnolonum -

triamclnolonum -

triamcynolon

triamcynolon

●

●

i- występujące po spółgłoskach d-, r- i t- nie

i- występujące po spółgłoskach d-, r- i t- nie

ulega

ulega

zmianie gdy występuje przed samogłoską

zmianie gdy występuje przed samogłoską

np.

np.

d

d

i

i

a

a

zepamum -

zepamum -

d

d

i

i

a

a

zepam

zepam

r

r

i

i

oprostilum -

oprostilum -

r

r

i

i

oprostil

oprostil

th

th

i

i

oridazinum -

oridazinum -

t

t

i

i

orydazyna

orydazyna

●

●

i- występujące po spółgłoskach d-, r- i t- zostaje

i- występujące po spółgłoskach d-, r- i t- zostaje

zastąpione przez y - gdy występuje przed

zastąpione przez y - gdy występuje przed

spółgłoską,

spółgłoską,

np.

np.

d

d

i

i

p

p

i

i

r

r

i

i

d

d

amolum -

amolum -

d

d

y

y

p

p

i

i

r

r

y

y

d

d

amol

amol

pr

pr

i

i

d

d

i

i

nolum -

nolum -

pr

pr

y

y

d

d

y

y

nol

nol

t

t

i

i

lid

lid

i

i

num -

num -

t

t

y

y

lid

lid

y

y

na

na

●

●

i- występujące po pozostałych spółgłoskach, za

i- występujące po pozostałych spółgłoskach, za

wyjątkiem grupy - hyd-, nie ulega zmianie

wyjątkiem grupy - hyd-, nie ulega zmianie

np.

np.

b

b

i

i

sacodylum -

sacodylum -

b

b

i

i

sakodyl

sakodyl

f

f

i

i

pex

pex

i

i

dum -

dum -

f

f

i

i

peksyd

peksyd

d

d

i

i

gitox

gitox

i

i

num -

num -

d

d

i

i

g

g

i

i

toksyna

toksyna

l

l

i

i

docainum -

docainum -

l

l

i

i

dokaina

dokaina

im

im

i

i

pram

pram

i

i

num -

num -

im

im

i

i

pram

pram

i

i

na

na

v

v

i

i

nblastinum -

nblastinum -

w

w

i

i

nblastyna,

nblastyna,

●

●

i- występujące po spółgłoskach c-, s-, x- i z-

i- występujące po spółgłoskach c-, s-, x- i z-

zostaje

zostaje

zastąpione przez y-

zastąpione przez y-

np.

np.

c

c

i

i

metidmum -

metidmum -

c

c

y

y

metydyna,

metydyna,

s

s

i

i

zomycinum -

zomycinum -

s

s

y

y

zomycyna

zomycyna

cefum

cefum

x

x

imum -

imum -

cefuroks

cefuroks

y

y

m

m

ceftaz

ceftaz

i

i

dimum -

dimum -

ceftaz

ceftaz

y

y

dym

dym

●

●

i- występujące w grupie -cia- przybiera formę

i- występujące w grupie -cia- przybiera formę

-cyja-

-cyja-

np.

np.

ci

ci

anergolinum -

anergolinum -

cyja

cyja

nergolina

nergolina

●

●

kkkk

kkkk

●

●

litera k- wersji łacińskiej nie ulega zmianie

litera k- wersji łacińskiej nie ulega zmianie

np.

np.

k

k

etaminum -

etaminum -

k

k

etamina

etamina

●

●

lllll

lllll

●

●

zdwojenie liter -ll- nie ulega zmianie

zdwojenie liter -ll- nie ulega zmianie

np.

np.

all

all

opurinolum -

opurinolum -

all

all

opurynol

opurynol

●

●

mmmmm - nnnnn

mmmmm - nnnnn

●

●

zdwojenie liter -mm-, -nn- oddaje się literą

zdwojenie liter -mm-, -nn- oddaje się literą

pojedynczą

pojedynczą

np.

np.

a

a

mm

mm

onii chloridum -

onii chloridum -

a

a

m

m

onowy chlorek,

onowy chlorek,

ci

ci

nn

nn

arizinum -

arizinum -

cy

cy

n

n

aryzyna

aryzyna

●

●

qqqqq

qqqqq

●

●

litery qu- w grupie qui- w nazwach

litery qu- w grupie qui- w nazwach

powiązanych z

powiązanych z

chininą i terminami pochodnymi

chininą i terminami pochodnymi

zwyczajowej

zwyczajowej

nomenklatury chemicznej (chinolina, chinon)

nomenklatury chemicznej (chinolina, chinon)

oddaje

oddaje

się jako ch-

się jako ch-

np.

np.

Chloro

Chloro

qu

qu

ini diphosphas -

ini diphosphas -

chloro

chloro

ch

ch

iny

iny

difosforan

difosforan

●

●

litery qu- w grupie qui- w nazwach nie

litery qu- w grupie qui- w nazwach nie

powiązanych

powiązanych

z chininą oddaje się jako kw-

z chininą oddaje się jako kw-

np.

np.

qu

qu

azepamum -

azepamum -

kw

kw

azepam

azepam

●

●

sssss

sssss

●

●

litera s- wersji łacińskiej nie ulega najczęściej

litera s- wersji łacińskiej nie ulega najczęściej

zmianie,

zmianie,

a tylko niekiedy oddaje się ją w wersji

a tylko niekiedy oddaje się ją w wersji

spolszczonej jako z-

spolszczonej jako z-

●

●

s- nie ulega zmianie, gdy występuje na

s- nie ulega zmianie, gdy występuje na

początku

początku

nazwy łacińskiej

nazwy łacińskiej

np.

np.

s

s

albutamolum -

albutamolum -

s

s

albutamol

albutamol

s

s

ulfanilamidum -

ulfanilamidum -

s

s

ulfanilamid

ulfanilamid

●

●

s- nie ulega zmianie, gdy występuje w środku

s- nie ulega zmianie, gdy występuje w środku

nazwy

nazwy

łacińskiej przed spółgłoską lub po spółgłosce

łacińskiej przed spółgłoską lub po spółgłosce

np.

np.

coli

coli

s

s

tinum -

tinum -

koli

koli

s

s

tyna

tyna

pep

pep

s

s

inum -

inum -

pep

pep

s

s

yna

yna

●

●

s- zostaje zastąpione przez z-, gdy wstępuje

s- zostaje zastąpione przez z-, gdy wstępuje

w środku

w środku

nazwy pomiędzy samogłoskami

nazwy pomiędzy samogłoskami

np.

np.

niclo

niclo

s

s

amidum -

amidum -

niklo

niklo

z

z

amid

amid

●

●

yyyyy

yyyyy

●

●

litera y- w grupie -hyd- nie ulega zmianie

litera y- w grupie -hyd- nie ulega zmianie

np.

np.

h

h

y

y

drocortizonum –

drocortizonum –

h

h

y

y

drokortyzon

drokortyzon

●

●

zzzzz

zzzzz

●

●

litera z- wersji łacińskiej nie ulega zmianie

litera z- wersji łacińskiej nie ulega zmianie

np.

np.

pyra

pyra

z

z

inamidum -

inamidum -

pira

pira

z

z

ynamid

ynamid

2c. Przekształcanie nazw łacińskich

2c. Przekształcanie nazw łacińskich

Przekształcanie nazw łacińskich, niezależnie od

Przekształcanie nazw łacińskich, niezależnie od

ich

ich

transliteracji, potrzebne jest, gdy nazwy dotyczą

transliteracji, potrzebne jest, gdy nazwy dotyczą

niektórych

niektórych

grup substancji, dla których stosowane są

grup substancji, dla których stosowane są

odrębne zasady

odrębne zasady

nazewnictwa chemicznego, a w szczególności dla

nazewnictwa chemicznego, a w szczególności dla

kwasów,

kwasów,

estrów i soli, a także dla zasad amoniowych

estrów i soli, a także dla zasad amoniowych

Nazwy polskie substancji będących kwasami tworzy się,

Nazwy polskie substancji będących kwasami tworzy się,

wzorem nazw zwyczajowych nazewnictwa

wzorem nazw zwyczajowych nazewnictwa

chemicznego,

chemicznego,

przez:

przez:

●

●

zastąpienie dla nazwy kwasu łacińskiej końcówki

zastąpienie dla nazwy kwasu łacińskiej końcówki

-

-

icum

icum

końcówką -owy

końcówką -owy

np.

np.

acidum glutam

acidum glutam

icum

icum

-

-

kwas glutamin

kwas glutamin

owy

owy

acidutm mefenam

acidutm mefenam

icum

icum

-

-

kwas mefenam

kwas mefenam

owy

owy

●

●

w przypadku łacińskich nazw kwasów zawierających

w przypadku łacińskich nazw kwasów zawierających

końcówkę

końcówkę

–inicum

–inicum

zastępowana jest ona także

zastępowana jest ona także

przez

przez

końcówkę –ynowy

końcówkę –ynowy

np.

np.

acidum nicot

acidum nicot

inicum

inicum

-

-

kwas nikot

kwas nikot

ynowy

ynowy

●

●

w przypadku łacińskich nazw kwasów

w przypadku łacińskich nazw kwasów

zawierających

zawierających

końcówkę

końcówkę

-ixicum

-ixicum

przez końcówkę –yksowy

przez końcówkę –yksowy

np.

np.

acidum nalidixicum -

acidum nalidixicum -

kwas nalidyksowy

kwas nalidyksowy

●

●

końcówkę

końcówkę

-oicum przez

-oicum przez

końcówkę –oinowy

końcówkę –oinowy

np.

np.

acidum atnidotrizoicum -

acidum atnidotrizoicum -

kwas

kwas

amidotryzoinowy

amidotryzoinowy

Nazwy polskie substancji będących solami bądź estrami

Nazwy polskie substancji będących solami bądź estrami

kwasów karboksylowych są dwuwyrazowe, z osobnym

kwasów karboksylowych są dwuwyrazowe, z osobnym

określeniem części kationowej i anionowej

określeniem części kationowej i anionowej

●

●

jeżeli nazwa łacińska jest dwuwyrazowa to nazwę

jeżeli nazwa łacińska jest dwuwyrazowa to nazwę

anionu tworzy się z nazwy kwasu przez

anionu tworzy się z nazwy kwasu przez

zastąpienie

zastąpienie

końcówki

końcówki

-icum

-icum

końcówkami -inian bądź -ynian

końcówkami -inian bądź -ynian

np.

np.

acidum valproicum - natrii valproas -

acidum valproicum - natrii valproas -

sodu

sodu

walproinian

walproinian

●

●

jeżeli nazwa łacińska jest jednowyrazowa to

jeżeli nazwa łacińska jest jednowyrazowa to

stanowi

stanowi

ona wówczas także określenie anionu

ona wówczas także określenie anionu

np.

np.

amoxicillinum - amoxicillinum natricum -

amoxicillinum - amoxicillinum natricum -

amoksycylina sodowa

amoksycylina sodowa

Nazwy polskie substancji będących solami bądź

Nazwy polskie substancji będących solami bądź

estrami

estrami

kwasów karboksylowych są dwuwyrazowe, z osobnym

kwasów karboksylowych są dwuwyrazowe, z osobnym

określeniem części kationowej i anionowej

określeniem części kationowej i anionowej

●

●

jeżeli nazwa łacińska jest dwuwyrazowa to nazwę

jeżeli nazwa łacińska jest dwuwyrazowa to nazwę

anionu tworzy się z nazwy kwasu przez

anionu tworzy się z nazwy kwasu przez

zastąpienie

zastąpienie

końcówki

końcówki

-icum

-icum

końcówkami -inian bądź -ynian

końcówkami -inian bądź -ynian

np.

np.

acidum valproicum - natrii valproas* -

acidum valproicum - natrii valproas* -

sodu

sodu

walproinian

walproinian

●

●

jeżeli nazwa łacińska jest jednowyrazowa to

jeżeli nazwa łacińska jest jednowyrazowa to

stanowi ona wówczas także określenie anionu

stanowi ona wówczas także określenie anionu

np.

np.

amicillinum - amoxicillinum natricum –

amicillinum - amoxicillinum natricum –

amoksycylina sodowa

amoksycylina sodowa

Nazwy polskie anionów kwasów organicznych o

Nazwy polskie anionów kwasów organicznych o

skomplikowanej budowie, dla których istnieją

skomplikowanej budowie, dla których istnieją

skrótowe

skrótowe

nazwy INN tworzy się przez zmianę końcówki

nazwy INN tworzy się przez zmianę końcówki

-as

-as

na -an,

na -an,

inian, bądź - ynian

inian, bądź - ynian

np.

np.

prednisoloni pivalas -

prednisoloni pivalas -

prednizolonu

prednizolonu

piwalan

piwalan

pefloxacini mesilas -

pefloxacini mesilas -

pefloksacyny

pefloksacyny

mezylan

mezylan

erythromycini lactobionas -

erythromycini lactobionas -

erytromycyny

erytromycyny

laktobionian

laktobionian

Nazwy polskie dla estrów i soli tworzy się przez

Nazwy polskie dla estrów i soli tworzy się przez

●

●

zmianę końcówki

zmianę końcówki

-as

-as

grupy acylowej na - ian,

grupy acylowej na - ian,

-inian

-inian

bądź - ynian

bądź - ynian

np.

np.

kalii clavulanas -

kalii clavulanas -

potasu klawulanian

potasu klawulanian

ethylis loflazepas -

ethylis loflazepas -

loflazepinian etylu

loflazepinian etylu

●

●

w przypadku jednowyrazowych nazw łacińskich

w przypadku jednowyrazowych nazw łacińskich

określających substancje o budowie estrowej z

określających substancje o budowie estrowej z

końcówką

końcówką

-atum,

-atum,

nazwę polską tworzy się przez

nazwę polską tworzy się przez

zmianę końcówki na - at

zmianę końcówki na - at

np.

np.

meprobamatum -

meprobamatum -

meprobamat

meprobamat

Nazwy polskie czwartorzędowych związków amoniowych

Nazwy polskie czwartorzędowych związków amoniowych

są dwuwyrazowe i tworzy się przez określenie zasady

są dwuwyrazowe i tworzy się przez określenie zasady

oniowej i anionu

oniowej i anionu

np.

np.

benzalconii chloridum -

benzalconii chloridum -

benzalkoniowy

benzalkoniowy

chlorek

chlorek

Nazwy polskie kompleksów dwuskładnikowych, dla

Nazwy polskie kompleksów dwuskładnikowych, dla

których

których

nazwa łacińska jest dwuwyrazowa i składa się z nazw

nazwa łacińska jest dwuwyrazowa i składa się z nazw

składników w mianowniku tworzy się z nazwy łacińskiej

składników w mianowniku tworzy się z nazwy łacińskiej

przez umieszczenie między nazwami składników łącznika

przez umieszczenie między nazwami składników łącznika

o-

o-

np.

np.

clemizolum penicillinum -

clemizolum penicillinum -

klemizolopenicylina

klemizolopenicylina

W polskiej wersji nazw preparatów farmaceutycznych

W polskiej wersji nazw preparatów farmaceutycznych

najpierw podawana jest nazwa postaci, a potem nazwa

najpierw podawana jest nazwa postaci, a potem nazwa

substancji

substancji

np.

np.

tabletki kwasu foliowego

tabletki kwasu foliowego

3. Tworzenie polskich nazw chemicznych

3. Tworzenie polskich nazw chemicznych

●

●

dla nazw chemicznych przyjęto reguły

dla nazw chemicznych przyjęto reguły

Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej

Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej

(International Union of Pure and Applied

(International Union of Pure and Applied

Chemistry,

Chemistry,

IUPAC)

IUPAC)

●

●

nazwy soli tworzone są przez określenie anionu w

nazwy soli tworzone są przez określenie anionu w

mianowniku, a kationu - w formie rzeczownika

mianowniku, a kationu - w formie rzeczownika

użytego

użytego

w dopełniaczu

w dopełniaczu

np. chlorek sodu

np. chlorek sodu

●

●

podobnie tworzy się nazwy wodorotlenków

podobnie tworzy się nazwy wodorotlenków

np. wodorotlenek sodu

np. wodorotlenek sodu

●

●

w przypadku kationów występujących w

w przypadku kationów występujących w

różnych

różnych

stopniach utlenienia, stopień ten

stopniach utlenienia, stopień ten

wskazywany jest

wskazywany jest

przez podanie wartościowości cyfrą rzymską

przez podanie wartościowości cyfrą rzymską

w

w

nawiasie

nawiasie

np.

np.

chlorek żelaza

chlorek żelaza

(III)

(III)

●

●

w nazwach prostych związków nieorganicznych,

w nazwach prostych związków nieorganicznych,

typu

typu

tlenków, używa się zwyczajowo liczebników

tlenków, używa się zwyczajowo liczebników

polskich

polskich

np.

np.

dwu

dwu

tlenek siarki

tlenek siarki

●

●

w nazewnictwie związków organicznych oraz

w nazewnictwie związków organicznych oraz

związków

związków

nieorganicznych, typu połączeń koordynacyjnych i

nieorganicznych, typu połączeń koordynacyjnych i

związków metaloorganicznych, używa się

związków metaloorganicznych, używa się

liczebników

liczebników

greckich

greckich

np.

np.

heksa

heksa

cyjanożelazian(II) potasu

cyjanożelazian(II) potasu

heksa

heksa

metylenotetraamina

metylenotetraamina

di

di

etylenodiamina

etylenodiamina

L. Leki przeciwwirusowe

L. Leki przeciwwirusowe

1. Antymetabolity zasad pirymidynowych i

purynowych

2. Pochodne cykloalkiloamin

3. Pochodne guanidyny

4. Kwasy fosfonowe

5. Leki o różnej budowie

6. Interferon i substancje indukujące interferon

1. Antymetabolity zasad pirymidynowych i

purynowych

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

związki zawierające w swojej cząsteczce

związki zawierające w swojej cząsteczce

●● „

●● „

fałszywą" zasadę

fałszywą" zasadę

●● „

●● „

fałszywy" cukier

fałszywy" cukier

●● „

●● „

fałszywą" zasadę i resztę cukrową

fałszywą" zasadę i resztę cukrową

Anymetabolity zasad pirymidynowych

Anymetabolity zasad pirymidynowych

Tymidyny

Tymidyny

Cytozyny

Cytozyny

Uracylu

Uracylu

(AZT, azydothymidinum, zidovudinum, 3'-azydo-

(AZT, azydothymidinum, zidovudinum, 3'-azydo-

3'-

3'-

deoksytymidyna,

deoksytymidyna,

Retrovir)

Retrovir)

Antymetabolity zasad purynowych

Antymetabolity zasad purynowych

Adenina

Adenina

Guanina

Guanina

9

9

50. ACYKLOWIR

50. ACYKLOWIR

(

(

Acyclovirum,

Acyclovirum,

Zovirax)

Zovirax)

2-Amino-1,9-dihydro-9-[(2-hydroksyetylo)-

2-Amino-1,9-dihydro-9-[(2-hydroksyetylo)-

metylo]-6H-puryno-6-on

metylo]-6H-puryno-6-on

Antymetabolity zasad purynowych

Antymetabolity zasad purynowych

Adenina

Adenina

Guanina

Guanina

●

●

stosowany w leczeniu

stosowany w leczeniu

●●

●●

opryszczki wargowej

opryszczki wargowej

●●

●●

opryszczki narządów płciowych

opryszczki narządów płciowych

●●

●●

ospy wietrznej

ospy wietrznej

●●

●●

półpaśca

półpaśca

●●

●●

zespołu mononukleozy

zespołu mononukleozy

●●

●●

cytomegalii

cytomegalii

2. Pochodne cykloalkiloamin

●

● trójpierścieniowe dziesięciowęglowe aminy

●●

●● amantadyna (amantadini hydrochloridum)

●●

●● rymantadyna (rimantadini hydrochloridum)

●●

●● tromantadyna (tromantadini
hydrochloridum)

●

● zabezpieczenie komórki gospodarza przed

penetracją wirusów do ich wnętrza

●

● hamują proces odsłaniania się wirusa z jego
otoczki

,

,

ZANAMIVIR

ZANAMIVIR

Kwas 3-acetamido-4-
(diaminometylidenoamino)-2-(1,2,3-
trihydroksypropylo)-3,3-dihydro-2H-pirano-6-
karboksylowy

OSELTAMIVIR

OSELTAMIVIR

Kwas etylo-4-acetamido-5-amino-3-

Kwas etylo-4-acetamido-5-amino-3-

pentany-3-

pentany-3-

looksycyklohekseno-1-

looksycyklohekseno-1-

karboksylowy

karboksylowy

3. Pochodne guanidyny

4. Kwasy fosfonowe

Mechanizm polega na chelatowaniu jonów metali,

Mechanizm polega na chelatowaniu jonów metali,

takich jak cynk i żelazo

takich jak cynk i żelazo

 

 

Kwas fosfonomrówkowy i fosfonooctowy tworzą

Kwas fosfonomrówkowy i fosfonooctowy tworzą

kompleksy z jonami metali, odpowie dzialnymi

kompleksy z jonami metali, odpowie dzialnymi

za działanie licznej grupy polimeraz i nukleaz

za działanie licznej grupy polimeraz i nukleaz

wirusowych

wirusowych

Działanie tych leków na wirusową polimerazę DNA

Działanie tych leków na wirusową polimerazę DNA

jest 30-krotnie silniejsze niż na komórkową α-

jest 30-krotnie silniejsze niż na komórkową α-

polimerazę DNA

polimerazę DNA

Korzystny indeks terapeutyczny i jest mało

Korzystny indeks terapeutyczny i jest mało

toksyczny dla komórek gospodarza

toksyczny dla komórek gospodarza

 

 

5. Leki o różnej budowie

5-(Benzyloamino)-N-(4-chlorofenylo)-3-
metylo-4-

izotiazolokarboksyamid

6. Interferon i substancje indukujące interferon

●

●

interferon a (INF-

interferon a (INF-

α

α

,

,

Roferon A)

Roferon A)

●●

●●

nazywany leukocytarnym

nazywany leukocytarnym

●●

●●

wytwarzany w leukocytach zakażonych

wytwarzany w leukocytach zakażonych

wirusami lub bakteriami

wirusami lub bakteriami

●●

●●

białka interferonu

białka interferonu

α

α

są zbudowane ze 165

są zbudowane ze 165

aminokwasów powiązanych przeważnie

aminokwasów powiązanych przeważnie

glikozydowo

glikozydowo

●●

●●

masa ok. 19000

masa ok. 19000

●●

●●

w obrębie interferonu

w obrębie interferonu

α

α

poznano ok. 30

poznano ok. 30

podtypów różniących się między sobą

podtypów różniących się między sobą

sekwencją aminokwasów

sekwencją aminokwasów

●●

●●

α

α

-

-

2a,

2a,

α

α

-

-

2b,

2b,

α

α

-

-

2c

2c

●

●

interferon

interferon

β

β

(INF-

(INF-

β

β

,

,

Fiblaferon) zwany

Fiblaferon) zwany

fibroblastycznym

fibroblastycznym

●●

●●

syntetyzowany w fibroblastach

syntetyzowany w fibroblastach

indukowanych

indukowanych

dwuniciowym RNA

dwuniciowym RNA

●●

●●

zbudowany ze 166 aminokwasów

zbudowany ze 166 aminokwasów

●●

●●

masa ok. 23 000

masa ok. 23 000

●

●

interferony

interferony

α

α

i

i

β

β

, ze względu na rodzaj

, ze względu na rodzaj

wytwarzających je komórek, są zaliczane do

wytwarzających je komórek, są zaliczane do

interferonu typu I

interferonu typu I

●

●

interferon

interferon

γ

γ

(INF-

(INF-

γ

γ

) należy do typu II

) należy do typu II

●

●

interferon y nazywany immunologicznym

interferon y nazywany immunologicznym

●●

●●

wytwarzany w limfocytach, a

wytwarzany w limfocytach, a

indukowany

indukowany

antygenami

antygenami

●●

●●

zbudowany ze 146 jednostek

zbudowany ze 146 jednostek

aminokwasowych

aminokwasowych

●●

●●

masa ok. 17000

masa ok. 17000

●

●

Interferony

Interferony

β

β

i

i

γ

γ

są glikoproteinami

są glikoproteinami