Naturalizm i

pragmatyzm w edukacji

Wykład II c.d.

Przedstawiciele

naturalizmu

• Jan Jakub Rousseau (1712 – 1778)

• Jan Henryk Pestalozzi (1746 –

1827)

• Herbert Spencer (1820 – 1903)

Tezy ontologiczne

1) Podstawą rzeczywistości jest natura.

2) Przyroda jest uniwersalnym systemem,

który odnosi się do wszelkiej

egzystencji – także życia i człowieka.

   3) Rzeczywistość jest materią o stałym

porządku i będącą w stałym ruchu.

4) Prawa naturalne rządzące światem

przyrody można zastosować do świata

społecznego, ekonomicznego,
politycznego i edukacyjnego

.

Tezy epistemologiczne

   
1) Kluczem poznania i

zrozumienia natury jest
poznanie zmysłowe, a wrażenie jest
podstawą wiedzy o rzeczywistości.

    2) Poznawczo istotne znaczenie

ma także uczucie, rozum i nauka.

3)Wrażeniom należy się poddać.

Tezy aksjologiczne

  

  1) Nauki, sztuki, cywilizacja są szkodliwe

pod względem moralnym.

    2) Rozwój charakteru następuje w sposób

naturalny dzięki „miłości własnej” czyli
naturalnemu odczuciu afirmacji życia.

     3) Egoizm jest właściwością powstałą pod

wpływem społeczeństwa i manipuluje
ludźmi.

     4) Wartości należy szukać w interakcjach

człowieka ze środowiskiem.

     5) Człowiek jest z natury dobry.

Implikacje edukacyjne

(1)

• dzieciństwo jest bardzo ważnym edukacyjnie

okresem (jeszcze nie zepsute przez cywilizację i
należy je chronić);

• najefektywniejszą przestrzenią edukacyjną jest

naturalne środowisko, zaprojektowane tak, aby
pobudzać dziecięce zainteresowania, ciekawość,
aby pobudzać dziecko do różnorodnej aktywności;

• dzieciństwo ma własny harmonogram edukacyjny

i

dziecku należy umożliwić podążanie za nim

poprzez swobodny wybór działań (tak rodzaju, jak
i czasu);

Implikacje edukacyjne

(2)

•

konieczne jest poddanie się dziecka

efektom wyborów i ponoszenie ich

konsekwencji;

•

proces kształcenia należy planować

zgodnie z dana fazą rozwojową;

•

proces edukacyjny winien przebiegać

powoli, tak jak powoli zmienia się

natura;

•

nie należy w procesie edukacji tłumić

popędów oraz dostosowywać go do

dziecięcych odruchów i skłonności

Implikacje edukacyjne

(3)

• okres do 5 roku życia wymaga zaspokajania

potrzeb dziecka, takich jak: potrzeby pokarmu,
ruchu, poznawczej – uczyć mówić proste słowa
odnoszące się do konkretów z otoczenia dziecka;

• od 5 do 12 roku życia winno się wprowadzać

elementy czytania, pisania, liczenia (niezbyt
wcześnie);

• należy odrzucić werbalne podejście do nauczania;
• metoda poznania to elementarne początki,

bezpośrednie doświadczenie i jednostkowe
wyobrażenia;

Implikacje edukacyjne

(4)

• programy edukacyjne winny się opierać na

wiedzy o naturze, zainteresowaniach i
potrzebach dzieci;

• doświadczenie niezbędne do kształtowania

postaw życiowych winno mieć charakter
otwarty (tzw. wychowanie negatywne, które
miało chronić dziecko przed sztywnymi
wzorcami zachowań, nakazami, zakazami);

• edukacja dziewcząt i chłopców winna być

zróżnicowana i dostosowana do naturalnych
ról społecznych wynikających z płci;

• edukacja jest przygotowaniem człowieka do

postępowania zgodnego z naturą;

Implikacje edukacyjne

(5)

Nauczyciel:
• jest przewodnikiem prowadzącym

dziecko do wiedzy,

• nauczyciel nie wywiera na dziecko

presji,

• towarzyszy dziecku w jego działaniach,
• w relacjach z uczniem jest swobodny,
• nauczyciel i dziecko nie odnoszą się

do siebie

formalnie.

Przedstawiciele

pragmatyzmu

• Charles S. Peirce (1839 – 1914)
• William James (1842 – 1910)
• George Herbert Mead (1863 –

1931)

• John Dewey (1859 – 1952).

Tezy ontologiczne (1)

• dualistyczna

koncepcja

świata

jest

abstrakcyjną, teoretyczną konstrukcją

• świat jest niepewny i trudno w nim

przetrwać

• świat ma naturę zmienną i ewolucyjną
• ludzkie doświadczenie wiąże myślenie i

działanie, fakty i wartości, intelekt i

emocje

• doświadczenie to ciąg kolejnych sytuacji

problemowych, z którymi muszą radzić

sobie ludzie (jednostka i grupy)

Tezy ontologiczne (2)

• światem (również społecznym) rządzi

rywalizacja, jest naturalnym prawem

• człowiek jest naturalnym organizmem

żyjącym w habitacie (środowisku)

• środowisko jest zarówno sprzyjające,

jak i zagrażające człowiekowi

• człowiek winien instrumentalnie

wykorzystać naturę, przekształcać ją
tak, aby przetrwać

Tezy epistemologiczne

• poznanie ma charakter eksperymentalny,

jest zdroworozsądkowym zastosowaniem

metody naukowej

• inteligencja człowieka budowana jest w

sposób społeczny, w drodze doświadczeń i

relacji społecznych

• inteligencja

wykorzystywana

jest

do

tworzenia nowych narzędzi

• myślenie jest odkrywaniem związków

między działaniem a jego konsekwencjami

Tezy aksjologiczne

• wrażliwość moralna i emocjonalna

pochodzi z ludzkiego doświadczenia, nie

jest odbiciem absolutnej rzeczywistości

• moralność jest związana z ludzkim

działaniem i odbieraniem rzeczywistości

jako dobra lub zła – relatywizm moralny

• kryterium moralności jest relacja

między zamierzeniami, środkami i

celami

Tezy edukacyjne (1)

Cel edukacji to rozwój

jednostki i społeczeństwa
– przechowywanie i
rekonstruowanie
doświadczeń

Tezy edukacyjne (2)

 uczeń jest żywym organizmem, fenomenem

biologicznym i socjologicznym, obdarzonym
instynktem samozachowawczym;

 uczeń żyje w habitacie biologicznym i

społecznym;

   uczeń,

kierując

się

indywidualnymi

dążeniami, jest aktywną osobą wchodzącą w
interakcje ze środowiskiem;



interakcje są przyczyną problemów, które
towarzyszą zaspokajaniu potrzeb jednostki;

Tezy edukacyjne (3)

 metodą uczenia się jest metoda

rozwiązywania

problemów

zwana

„pełnym aktem myślenia”;

 etapy metody „Pełnego aktu myślenia”:
1. pojawienie się problemu
2. definiowanie problemu
3. precyzowanie problemu
4. konstruowanie wstępnej hipotezy
5. testowanie wybranej hipotezy;

Tezy edukacyjne (4)

uczenie

się

jest

procesem

polegającym

na

rozwiązywaniu

problemów;

uczeń

winien

posługiwać

się

wieloma narzędziami;

uczeń

powinien

podejmować

działania

zgodnie

ze

swoimi

zainteresowaniami

i

potrzebami

wynikającymi

z

konieczności

rozwiązania problemu;

Tezy edukacyjne (5)



szkoła pełni ważną funkcję społeczną –

jest miniaturą wspólnoty;



szkoła ma upraszczać, oczyszczać i

równoważyć dziedzictwo kulturowe;



Ziemia ma charakter biosfery, a więc

zagadnienia

edukacyjne

winny

być

związane ze sposobami jej ochrony i

przetrwania, z ekologią;



program nauczania winien mieć

charakter „doświadczeniowy”– oparty na

doświadczaniu;

Tezy edukacyjne (6)



nauczyciel winien być przewodnikiem,

 kompetentnym w zakresie wiedzy i

sprawności nauczania,

 charakteryzować się cierpliwością,
 kontrolować ucznia w sposób pośredni,
 pozwalać uczniom na popełnianie błędów,
 czuwać nad bezpieczeństwem uczniów.