1

Wykład 3

POCHODZENIE

ODPOWIEDZI

IMMUNOLOGICZNEJ

2

PORUSZANE TEMATY:

PORUSZANE TEMATY:

1.

Przeciwciała monoklonalne

2.

Klasyfikacja CD (Cluster Determinants)

3.

Pochodzenie i rodzaje limfocytów B

4.

Pochodzenie i rodzaje limfocytów T

5.

Komórki NK (Natural Killers)

6.

Komórkowe cząsteczki adhezyjne

7.

Mechanizmy migracji komórek

8.

Powstawanie zmienności przeciwciał

3

KLASYFIKACJA CD

(CLUSTER DETERMINANTS)

KLASYFIKACJA CD

(CLUSTER DETERMINANTS)

• Oparta na identyfikacji pojedynczych epitopów przy

użyciu przeciwciał monoklonalnych

• CD to przede wszystkim antygeny różnicowania

komórek i ich receptorów

• Inne markery CD to: różne białka, enzymy,

kompleksy lipidowe, cząsteczki adhezji itd.

• Większość ale nie wszystkie CD występują na

powierzchni komórek

• Markery CD dotyczą przede wszystkim komórek

hemopoetycznych

• Aktualnie CD to około

250

markerów

4

PRZYKŁADY MARKERÓW CD

PRZYKŁADY MARKERÓW CD

• CD3

kompleks przek.sygn.TCR:

limf.T

• CD4

receptor MHC klasy II:

limf.T

• CD8

receptor MHC klasy I :

limf.T

• CD10

obojętna endopeptydaza:

kom.ALL

• CD19

podjednostka co-recept.:

limf.B

• CD45

LCA

(fosfataza tyrozynowa):

leukocyty

• CD62L

L-selektyna:

limf.T, mono-

i granulocyty

• CD247

łańcuch zeta TCR :

limf.T, kom.NK

CD

nazwa zwyczajowa

występowanie

5

MARKERY I RODZAJE

LIMFOCYTÓW B

MARKERY I RODZAJE

LIMFOCYTÓW B

1. Markery CD : CD19, CD20, CD21, CD22,

CD35, CD40, CD72, CD80, CD86

2. limfocyty B1 : B1a (CD5

+

) and B1b (CD5

-

)

3. Limf.B1 stanowią około 20% limf.B we krwi

obwodowej i śledzionie u zdrowych ludzi -

wydzielają tylko IgM

4. Limf.B2: stanowią większość

immunokompetentnych komórek B

6

CELE ODPOWIEDZI

IMMUNOLOGICZNEJ

• Rozpoznanie antygenu (np.

drobnoustroju)

• Usunięcie antygenu z

organizmu

• Wytworzenie pamięci

immunologicznej na dany
antygen

7

LIMFOCYTY Th1 i Th2 CD4

+

- PROFIL PRODUKOWANYCH CYTOKIN

Th1

Th2

IL-2 IL-4
IFN-gamma
LT

IL-5

IL-6
IL-10
IL-13

8

LIMFOCYTY T regulatorowe

(SUPRESOROWE)

Treg

1. Limf.Th2 – wydzielają IL-4
2. Limf.Th3 – wydzielają TGF-beta
3. Tr1 cells – wydzielają IL-10
4. Limf.T CD4

+

, CD25

+

, Foxp3

5. Limf.T CD8

+

, CD28

-

6. Niektóre cytotoksyczne limf.T
7. Niektóre limf.T gamma/delta
8. Limf. NKT

9

LIMFOCYTY T CYTOTOKSYCZNE

Tcyt

LIMFOCYTY T CYTOTOKSYCZNE

Tcyt

1. Limf.T alpha/beta CD8

+

2. Limf.Th1 alpha/beta CD4

+

3. Limf.T gamma/delta (CD3+, CD4-,CD8-,

CD16+)

4. Komórki NKT (NT) (CD3+, CD4-, CD8-)
5. Komórki NK (CD2+, CD3-, CD4-, CD8-,

CD16+)

10

CECHY KOMÓREK NK

CECHY KOMÓREK NK

1. Należą do tzw. dużych limfocytów

ziarnistych – (large granular lymphocytes -

LGL)

2. Stanowią około 10% limfocytów krwi

obwodowej

3. Wykazują spontaniczną cytotoksyczność

przeciw komórkom zakażonym i

nowotworowym

4. Ich cytotoksyczność jest hamowana przez

konwencjonalną ekspresję antygenów MHC

na komórkach docelowych

5. U osób z podwyższoną liczbą kom.NK

-przypadki nowotworów

są rzadsze

11

AKTYWACJA LIMFOCYTÓW

• Kompleks TCR w limfocycie T i kompleks

BCR w limfocycie B mogą przekazać

sygnały do wnętrza tych komórek

• W TCR funkcję tą spełnia CD3, łańcuchy

zeta oraz kinaza tyrozynowa p56

lck

• W BCR są to cząsteczki Ig alfa i Ig beta

mające również łańcuchy zeta

• W obrębie zeta są motywy aktywacji

immunoreceptora tyrozyny (ITAM), które

aktywują kolejne kinazy (ZAP-70 i Syk

odpowiednio)

12

Wewnątrzkomórkowe przekazywanie
sygnału w procesie aktywacji
limfocytów T

Wewnątrzkomórkowe przekazywanie
sygnału w procesie aktywacji
limfocytów T

1. obejmuje transdukcję sygnałów z TCR i CD28
2. CD4 wiąże kinazy lck aktywując się
3. Domeny ITAM CD3 ulegają fosforylacji przez

lck

4. ITAMs wiążą się z innymi kinazami takimi jak

ZAP-70 i fyn

5. Fyn aktywują fosfolipazę C co powoduje

uwolnienie wewnątrzkomórkowego wapnia

6. Wapń wiąże się z kalcyneuryną i aktywuje

czynniki transkrypcyjne(NF-AT,NF-kappa B,

AP-1)

13

PRZEKAZYWANIE SYGNAŁÓW

W AKTYWACJI LIMFOCYTU B

PRZEKAZYWANIE SYGNAŁÓW

W AKTYWACJI LIMFOCYTU B

1. Kinazy tyrozynowe lck, lyn ,fyn są

aktywowane via Ig i Ig receptora limf.B

2. Powodują fosforylację domen BCR i ITAM
3. Moga wtedy przyłączyć Syk, inną kinazę,

która aktywuje fosfolipazę C (PLC-)

4. PLC i trzy inne drogi aktywacji (Ras, RhO,

PI-3K) prowadzą do indukcji czynników
transkrypcyjnych takich jak: NF-AT, AP-1 i
NF-kappa B

14

KOMÓRKOWE CZĄSTECZKI

ADHEZYJNE (CAM)

KOMÓRKOWE CZĄSTECZKI

ADHEZYJNE (CAM)

1. Integryny

– adhezja do śródbłonka i macierzy

pozakomórkowej (VLA-1 to 6, LFA-1, LPAM, CR3,

CR4)

2. CAM

nadrodzina immunoglobulin – różne

(ICAM-1-3, VCAM-1, PECAM-1, NCAM, CEA)

3. Selektyny

– cząsteczki na leukocytach i

śródbłonku które wiążą się z węglowodanami

(selektyny E, P, L)

4. Kadheryny

– wiążą się z

kateninami

,

elementami cytoszkieletu na drodze wapniowo

zależnej (kadheryny E,N,T)

5. CD44

i ich warianty – komórkowe receptory

kw.hialuronowego zaangażowane w

interakcjach komórka-komórka i komórka-

macierz pozakom.

15

INTERAKCJE POMIĘDZY

LEUKOCYTAMI A ŚRÓDBŁONKIEM

INTERAKCJE POMIĘDZY

LEUKOCYTAMI A ŚRÓDBŁONKIEM

• Leukocyty wchodzą w interakcje ze ścianami

naczyń wieloetapowo przy użyciu cząsteczek

powierz-chniowych które rozpoznają ich

odpowiednie receptory na komórkach śródbłonka.

• Toczenie się i związanie leukocytów ze ścianą

naczyń zachodzi dzięki selektynom .

• Chemokiny i ich receptory są potrzebne do

aktywacji integryn leukocytów.

• Tylko aktywowane integryny są w stanie zapewnić

prawidłową adhezję pomiędzy leukocytami a

śródbłonkiem.

• Migracja leukocytów do tkanek wymaga proteinaz

i mechanizmów naprawczych.

16

KRĄŻENIE LIMFOCYTÓW

KRĄŻENIE LIMFOCYTÓW

• Limfocyty stale krążą między krwią i narządami

limfatycznymi

• 80% limfocytów dostaje się do węzłów chłonnych

przez wyspecjalizowane tzw. żyłki o wysokim

śródbłonku (high endothelial velunes – HEV)

• Pozostałe limfocyty dostają się do węzłów

chłonnych doprowadzającymi naczyniami

limfatycznymi razem z komórkami

dendrytycznymi i antygenami

• Limfocyty opuszczają węzły chłonne

odprowadzającymi naczyniami chłonnymi

• Krążenie limfocytów pozwala im spotkać

znane

im antygeny, a także inne subpopulacje tych

komórek, co pozwala im indukować skuteczną

odpowiedź immunologiczną