Odpowiedź immunologiczna na zakażenia wirusowe

Wirus jest bardzo małą, mikroskopijną cząstką zakażającą swoiste komórki organizmu w celu reprodukcji. Wirusy mogą replikować się jedynie poprzez zakażenie komórki gospodarza, w związku z czym nie mogą rozmnażać się samodzielnie tak jak bakterie. Wirusy składają się przede wszystkim z materiału genetycznego, otoczonego białkową osłonką zwaną kapsydem. Zależnie od klasy mogą one zakażać różne organizmy: zarówno eukariotyczne (zwierzęta, drożdże, grzyby i rośliny) jak i prokariotyczne (bakterie). Słowo „wirus” pochodzi z łaciny i oznacza truciznę (syn. venenum). To, czy wirus jest organizmem żywym jest wciąż kwestią dyskusyjną, ponieważ ma on cechy szczególne organizmu żywego (takie jak reprodukcja). Większość badaczy nie uważa wirusów za organizmy żywe.

Zakażenia wirusowe należą do głównych przyczyn chorób spotykanych w praktyce ogólnej, Z homotoksykologicznego punktu widzenia większość zakażeń wirusowych należy traktować bardzo poważnie, ponieważ z definicji wirusy są homotoksynami wewnątrzkomórkowymi powodującymi często śmierć komórki spowodowaną przez mechanizmy odporności komórkowej koncentrujące się na zakażonych przez wirusy komórkach. W Tabeli Ewolucji Choroby, zakażenia wirusowe należą początkowo do fazy impregnacji, lecz mogą we względnie krótkim czasie powodować degenerację, a nawet dedyferencjację. Oprócz samego zakażenia wirusowego, często obserwuje się komplikacje. Mogą one być nadkażeniami bakteryjnymi, lecz także znane są cięższe powikłania, takie jak po wirusowy zespół zmęczenia np. po infekcji wirusem EBV (mononukleoza).

Odpowiedź immunologiczna to złożony zespół reakcji obronnych organizmu. Obejmuje rozpoznanie antygenu oraz jego neutralizację i eliminację. Na odpowiedź immunologiczną składa się odpowiedź typu komórkowego i humoralnego, przy czym oba te mechanizmy przebiegają równolegle i są współzależne od siebie. Odpowiedź immunologiczna następuje, gdy mechanizmy odporności nieswoistej okażą się nieskuteczne.

W początkowej fazie neutrofile i makrofagi fagocytują drobnoustroje, po czym neutrofile zostają też pożarte przez makrofagi, które prezentują na swej powierzchni fragmenty antygenów. W odpowiedzi humoralnej antygen łączy się z receptorem błonowym limfocytu B. Do aktywacji limfocytu B potrzebna jest na ogół obecność limfocytów T_h, które same zostały pobudzone po rozpoznaniu i związaniu antygenu. Limfocyty T_h produkują cytokiny (interleukiny), pobudzające limfocyty B do podziałów i różnicowania się. Powstaje bardzo duża liczba komórek, z których większość to komórki plazmatyczne, produkujące przeciwciała. Pozostałe stają się komórkami pamięci, zapamiętują strukturę antygenu. Wytworzone przeciwciała łączą się z antygenami i unieczynniają je, np. poprzez ułatwienie fagocytozy komórek z antygenami lub perforację ich błony.

Odporność komórkowa uzupełnia odporność humoralną, przy czym biorą w niej udział wyłącznie komórki, które zostały uczulone przez antygen. Limfocyty T_c pobudzone też przez limfocyty za pośrednictwem cytokin T_h rozpoznają komórki z określonym antygenem i zabijają je, pobudzając do apoptozy. Do bezpośredniego zniszczenia antygenu mogą być zaangażowane makrofagi, które zostają pobudzone przez limfocyty T_h poprzez cytokiny. Podczas odpowiedzi komórkowej także powstają komórki pamięci immunologicznej. W odpowiedzi immunologicznej występują oba mechanizmy, choć ich udział może być różny. Odpowiedź humoralna dotyczy zwłaszcza reakcji na infekcje bakteryjne, natomiast komórkowa reakcji na infekcje wirusowe oraz podczas odrzucania przeszczepu i w walce z komórkami nowotworowymi. Odpowiedź komórkowa odpowiada też za opóźnione reakcje immunologiczne (odczyn zapalny).

Pierwotna odpowiedź immunologiczna występuje, gdy układ immunologiczny styka się z danym antygenem po raz pierwszy. Gdy ustaje kontakt z antygenem, ilość wytworzonych przeciwciał spada, a w organizmie zostają jedynie komórki pamięci immunologicznej. Aktywne komórki immunokompetentne jako zbyteczne są pobudzane do apoptozy przez limfocyty T_S poprzez wytwarzane przez nie cytokiny. Jeśli dojdzie do ponownego kontaktu z tym samym antygenem, komórki pamięci immunologicznej łatwo ulegają aktywacji, szybciej proliferują i, w zależności od swego pochodzenia, produkują więcej przeciwciał lub cytokin. Jest to wtórna odpowiedź immunologiczna.

Przygotowały:
Sandra Kużajak gr VII
Agnieszka Huppert gr II