Ekonomia

Polityka fiskalna

Budżet państwa



Co to jest polityka fiskalna i kto ją prowadzi?



Czym jest budżet państwa?



Budżet to plan finansowy państwa w okresie 1

roku, zawierający dochody i wydatki państwa. Jest

bilansem.



Zasada równowagi budżetowej a praktyka

gospodarcza.



Równowaga



Nadwyżka



deficyt



Kto prowadzi rachunek budżetu państwa?

•

Najważniejsze funkcje budżetu:

•

Funkcja fiskalna

•

Funkcja redystrybucyjna

•

Funkcja alokacyjna

•

Funkcja stymulacyjna

•

Krótka historia:

•

polityka fiskalna w PRL-u i w III RP

•

Relacja: rząd-bank centralny w PRL-u i III RP

•

Zakres odpowiedzialności rządu za

kondycję budżetu w PRL-u i III RP

Strony budżetu państwa



Dochody budżetowe:



Składają się na nie: podatki, cła,
dochody z prywatyzacji, akcyza, opłaty
skarbowe, sądowe i notarialne, zyski
NBP, i inne



Wydatki budżetowe:



Podstawowe rozróżnienie to wydatki na
zakup dóbr i usług G oraz płatności
transferowe B

Podatki



To przymusowe, bezzwrotne i
nieodpłatne świadczenia pieniężne,
pobrane przez państwo.



Kiedyś pełniły głównie funkcje fiskalne,
od Keynesa rośnie ich znaczenie
pozafiskalne



Podział:



Podatki bezpośrednie- widzialne



Podatki pośrednie- niewidzialne

Kategorie podatków ze względu
na przedmiot opodatkowania



Podatki dochodowe



Od osób fizycznych



Od osób prawnych



Podatki konsumpcyjne (VAT,
podatek obrotowy)



Podatki majątkowe (od kapitału czy
spadkowe)

Cechy charakterystyczne
podatków



Znaczenie podatku od dochodów osobistych

(około 30% przychodów budżetowych)



Malejący udział podatków od dochodów

przedsiębiorstw (około 10% przychodów

budżetowych)



Znaczenie fiskalne i redystrybucyjne podatku

pośredniego. Co i jak opodatkować?



Para-podatek: składki na ubezpieczenia

społeczne: jaki system ubezpieczeń, co zrobić

ze starzejącym się społeczeństwem i rosnącą

długością życia?

Mnożnik zrównoważonego
budżetu



Jeśli państwo zbiera w postaci podatków 100

jednostek dochodu (T) i równocześnie

wydaje 100 jednostek na zakup dóbr i usług

( G), w konsekwencji doprowadzi swą

polityką do identycznego wzrostu dochodu

narodowego ( Y=100 jednostek).



Inaczej:

T = G = Y



Wnioski:



Argument za „życiem państwa ponad stan”

Jak wysokie opodatkowanie?
Krzywa Laffera

Stan budżetu- deficyt



Co to jest deficyt budżetowy i skąd się
bierze?



Jak deficyt prowadzi do długu publicznego?



Sposoby finansowania deficytu budżetowego:



Emisja obligacji skarbu państwa



Dochody z prywatyzacji



Wzrost podatków



Kredyty zagraniczne



Druk pieniędzy

Budżet a polityka



Ile państwa w gospodarce?



Polityka Reagana, Clintona i Busha



Polityka Japonii



Jak bardzo może zadłużyć się

państwo?



Bariery absorpcji



Efekt „kuli śniegowej”



Inflacja i dezorganizacja gospodarki



Państwo a sektor prywatny

Wypieranie inwestycji
prywatnych przez inwestycje
rządowe:



Nadmierne wydatki budżetowe 

deficyt emisja obligacji zakup

obligacji przez banki  spadek

podaży pieniądza  wzrost stóp

procentowych  spadek popytu

inwestycyjnego i konsumpcyjnego
 spadek Y

Traktat z Maastricht 1991



Zawierał warunki brzegowe integracji
ekonomicznej UE oraz warunki wstępne
unii walutowej



Kryteria tylko dla UE czy kryteria
uniwersalne?



Założenia dotyczące polityki fiskalnej:



Wysokość deficytu budżetowego – max. 3 %
PKB



Wysokość długu publicznego – max. 60% PKB

Sytuacja budżetowa państw UE w

2011 r. wg. Eurostatu



Strefa Euro



Deficyt budżetowy 6,2%PKB



Dług publiczny

87,4% PKB



UE ogółem (tzw. EU 27)



Deficyt budżetowy 6,6% PKB



Dług publiczny

82,2% PKB

Najniższy dług publiczny państw UE

w 2011 r. (jako % PKB)



Estonia

6,1



Bułgaria

15,0



Luksemburg

18,5



Rumunia

33,0



Litwa

37,0



Polska

56,0

Kraje UE o najwyższym długu

publicznym w 2013 r. (jako % PKB)



Grecja

170



Włochy

121



Portugalia

127



Islandia

123



Irlandia

117



Belgia

98



Francja

91



Węgry

82



Niemcy

83

Dług publiczny w państwach świata

w 2013 r. (jako % PKB)



Zimbabwe 230



Japonia

237



Liban 137



Jamajka

126



USA

107



Kuwejt

5,8



Oman 3,5

Wiarygodność państw UE