Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- dochody i wydatki budżetowe

- dochody i wydatki budżetowe

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- model oddziaływania polityki fiskalnej na popyt globalny

- model oddziaływania polityki fiskalnej na popyt globalny

globalny

globalny

popyt

popyt

globalna

globalna

podaż

podaż

polityka

polityka

fiskalna

fiskalna

produkt

produkt

(realny PNB)

(realny PNB)

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- funkcje finansów publicznych

- funkcje finansów publicznych

1.

1.

Alokacyjna

Alokacyjna

– polegająca na finansowaniu zakupów dóbr i usług publicznych:

– polegająca na finansowaniu zakupów dóbr i usług publicznych:

- bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne,

- bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne,

- wymiar sprawiedliwości,

- wymiar sprawiedliwości,

- usługi administracji państwowej i samorządowe,

- usługi administracji państwowej i samorządowe,

- utrzymanie infrastruktury energetycznej i komunikacyjnej,

- utrzymanie infrastruktury energetycznej i komunikacyjnej,

- świadczenia społeczne;

- świadczenia społeczne;

2.

2.

Redystrybucyjna

Redystrybucyjna

– związana z wtórnym podziałem dochodu narodowego, wpływa na wielkość

– związana z wtórnym podziałem dochodu narodowego, wpływa na wielkość

dochodów (podatki) oraz realizuje ważne horyzontalne cele przez stosowanie następujących

dochodów (podatki) oraz realizuje ważne horyzontalne cele przez stosowanie następujących

instrumentów:

instrumentów:

- pobudzanie inwestycji,

- pobudzanie inwestycji,

- rozwój małych i średnich przedsiębiorstw,

- rozwój małych i średnich przedsiębiorstw,

- badania naukowe,

- badania naukowe,

- polityka sektorowa,

- polityka sektorowa,

- polityka regionalna,

- polityka regionalna,

- tworzenie nowych miejsc pracy,

- tworzenie nowych miejsc pracy,

-wspieranie długofalowego rozwoju;

-wspieranie długofalowego rozwoju;

3.

3.

Stabilizacyjna

Stabilizacyjna

– przez równoważenie wydatków i dochodów w określaniu wysokości deficytu

– przez równoważenie wydatków i dochodów w określaniu wysokości deficytu

budżetowego;

budżetowego;



Budżet państwa

Budżet państwa

:

:

–

–

plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa, związane

plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa, związane

z realizacją polityki społecznej, gospodarczej i obronnej;

z realizacją polityki społecznej, gospodarczej i obronnej;

- sporządzany na okres jednego roku;

- sporządzany na okres jednego roku;

- zatwierdzany przez władze ustawodawcze (Sejm) i przyjmowane

- zatwierdzany przez władze ustawodawcze (Sejm) i przyjmowane

przez Prezydenta;

przez Prezydenta;

- po zatwierdzeniu staje się aktem prawnym;

- po zatwierdzeniu staje się aktem prawnym;

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- pojęcie i funkcje budżetu państwa

- pojęcie i funkcje budżetu państwa



Budżet państwa

Budżet państwa

:

:

- składa się

- składa się

z dochodów i wydatków

z dochodów i wydatków

centralnych władz państwowych (budżet

centralnych władz państwowych (budżet

centralny) i władz lokalnych (budżety lokalne których struktura zależy od

centralny) i władz lokalnych (budżety lokalne których struktura zależy od

ustrojowej organizacji państwa) i

ustrojowej organizacji państwa) i

ubezpieczeń społecznych

ubezpieczeń społecznych

;

;

- struktura budżetów lokalnych (terenowych) zależy od ustrojowej organizacji

- struktura budżetów lokalnych (terenowych) zależy od ustrojowej organizacji

państwa;

państwa;



O włączeniu określonych rodzajów dochodów i wydatków do budżetu

O włączeniu określonych rodzajów dochodów i wydatków do budżetu

centralnego lub budżetów terenowych decyduje znaczenie dla gospodarki

centralnego lub budżetów terenowych decyduje znaczenie dla gospodarki

oraz zasięg ogólnokrajowy czy regionalny:

oraz zasięg ogólnokrajowy czy regionalny:



Z budżetu centralnego finansuje się

Z budżetu centralnego finansuje się

:

:

-

-

wydatki na administrację centralną,

wydatki na administrację centralną,

-

-

wydatki na wymiar sprawiedliwości,

wydatki na wymiar sprawiedliwości,

-

-

wydatki na obronę narodową,

wydatki na obronę narodową,

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- pojęcie i funkcje budżetu państwa

- pojęcie i funkcje budżetu państwa



Z budżetów lokalnych finansuje się

Z budżetów lokalnych finansuje się

:

:

-

-

Gospodarkę komunalną i mieszkaniową,

Gospodarkę komunalną i mieszkaniową,

-

-

oświatę,

oświatę,

-

-

ochronę zdrowia,

ochronę zdrowia,

-

-

kulturę,

kulturę,

-

-

porządek publiczny,

porządek publiczny,

-

-

infrastrukturę;

infrastrukturę;



We współczesnej gospodarce obserwuje się

We współczesnej gospodarce obserwuje się

wzrost zadań realizowanych

wzrost zadań realizowanych

przez władze lokalne

przez władze lokalne

– wzrasta rola źródeł uzupełniających, a zwłaszcza

– wzrasta rola źródeł uzupełniających, a zwłaszcza

subwencji z budżetu centralnego.

subwencji z budżetu centralnego.

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- pojęcie i funkcje budżetu państwa

- pojęcie i funkcje budżetu państwa



Funkcje budżetu

Funkcje budżetu

:

:

1.

1.

Fiskalna

Fiskalna

– w budżecie gromadzone są określone dochody, głównie z podatków

– w budżecie gromadzone są określone dochody, głównie z podatków

przeznaczone na wydatki niezbędne do prowadzenia polityki fiskalnej;

przeznaczone na wydatki niezbędne do prowadzenia polityki fiskalnej;

2.

2.

Redystrybucyjna

Redystrybucyjna

– umożliwia dokonywanie poszczególnych zmian

– umożliwia dokonywanie poszczególnych zmian

w podziale dochodu narodowego, takich jak:

w podziale dochodu narodowego, takich jak:

- zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju gospodarczego

- zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju gospodarczego

różnych regionów,

różnych regionów,

- zróżnicowanie dochodów różnych grup społecznych,

- zróżnicowanie dochodów różnych grup społecznych,

- zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego dla grup najuboższych,

- zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego dla grup najuboższych,

Funkcja ta realizowana jest poprzez

Funkcja ta realizowana jest poprzez

:

:

- progresywne opodatkowanie dochodów ludności,

- progresywne opodatkowanie dochodów ludności,

- ulgi, zwolnienia podatkowe,

- ulgi, zwolnienia podatkowe,

- zróżnicowanie stawki podatków pośrednich na dobra konsumpcyjne,

- zróżnicowanie stawki podatków pośrednich na dobra konsumpcyjne,

- wydatki budżetowe w tonie transferów pieniężnych czyli świadczeń stałych

- wydatki budżetowe w tonie transferów pieniężnych czyli świadczeń stałych

zwiększających dochody ludności (renty, emerytury, zasiłki dla bezrobotnych,

zwiększających dochody ludności (renty, emerytury, zasiłki dla bezrobotnych,

zasiłki chorobowe itp.)

zasiłki chorobowe itp.)

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- pojęcie i funkcje budżetu państwa

- pojęcie i funkcje budżetu państwa

3.

3.

Stymulacyjna

Stymulacyjna

– oddziaływanie na dochody i wydatki budżetu państwa na

– oddziaływanie na dochody i wydatki budżetu państwa na

życie gospodarcze i społeczne, poprzez:

życie gospodarcze i społeczne, poprzez:

- wpływ na poziom dochodu narodowego,

- wpływ na poziom dochodu narodowego,

- wpływ na zmiany strukturalne w gospodarce,

- wpływ na zmiany strukturalne w gospodarce,

- kształtowanie poziomu akumulacji, oraz tempa wzrostu gospodarczego

- kształtowanie poziomu akumulacji, oraz tempa wzrostu gospodarczego

- regulowanie poziomu konsumpcji,

- regulowanie poziomu konsumpcji,

- łagodzenie skutków bezrobocia,

- łagodzenie skutków bezrobocia,

Umożliwia to m. in. zastosowanie takich instrumentów jak

Umożliwia to m. in. zastosowanie takich instrumentów jak

:

:

-

-

dotacje

dotacje

(bezzwrotna pomoc finansowa udzielana przedsiębiorstwom,

(bezzwrotna pomoc finansowa udzielana przedsiębiorstwom,

instytucjom, organizacjom w celu popierania określonej działalności),

instytucjom, organizacjom w celu popierania określonej działalności),

-

-

subwencje

subwencje

( bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez

( bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez

państwo instytucjom, organizacjom społecznym i osobom

państwo instytucjom, organizacjom społecznym i osobom

prywatnym w celu poparcia ich działalności),

prywatnym w celu poparcia ich działalności),

Realizacja wyżej wymienionych funkcji jest możliwa dzięki kształtowaniu

Realizacja wyżej wymienionych funkcji jest możliwa dzięki kształtowaniu

przez państwo systemu podatkowego

przez państwo systemu podatkowego

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- pojęcie i funkcje budżetu państwa

- pojęcie i funkcje budżetu państwa



Polityka budżetowa opiera się na określonych zasadach

Polityka budżetowa opiera się na określonych zasadach

umożliwiających

umożliwiających

władzy wykonawczej

władzy wykonawczej

prowadzenie polityki fiskalnej

prowadzenie polityki fiskalnej

, a władzy ustawodawczej –

, a władzy ustawodawczej –

oddziaływanie na jej zakres i formy

oddziaływanie na jej zakres i formy

oraz

oraz

sprawowaniem kontroli nad

sprawowaniem kontroli nad

działalnością rządu

działalnością rządu

;

;



Zasady budżetowe według teorii finansów

Zasady budżetowe według teorii finansów

:

:

1.

1.

Zasada rocznego budżetu

Zasada rocznego budżetu

– plan dochodów i wydatków obejmujący okres

– plan dochodów i wydatków obejmujący okres

jednego roku;

jednego roku;

2.

2.

Zasada zupełności

Zasada zupełności

– wszystkie dochody i wydatki państwa;

– wszystkie dochody i wydatki państwa;

3.

3.

Zasada jedności

Zasada jedności

– budżet powinien tworzyć jedną całość;

– budżet powinien tworzyć jedną całość;

4.

4.

Zasada jawności

Zasada jawności

– budżet powinien być podany do publicznej wiadomości;

– budżet powinien być podany do publicznej wiadomości;

5.

5.

Zasada równowagi budżetowej

Zasada równowagi budżetowej

– zjawisko deficytu budżetowego;

– zjawisko deficytu budżetowego;

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- dochody budżetu państwa

- dochody budżetu państwa



Źródłem dochodów budżetowych są

Źródłem dochodów budżetowych są

:

:

- podatki, - cła, - dochody ze sprzedaży prywatnych przedsiębiorstw,

- podatki, - cła, - dochody ze sprzedaży prywatnych przedsiębiorstw,

- opłaty skarbowe, - opłaty notarialne,

- opłaty skarbowe, - opłaty notarialne,



Podatki

Podatki

– to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne

– to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne

nałożone przez państwo na podatnika (osobę fizyczną lub prawną)

nałożone przez państwo na podatnika (osobę fizyczną lub prawną)

w celu uzyskania dochodów dla pokrycia wydatków związanych

w celu uzyskania dochodów dla pokrycia wydatków związanych

z zadaniami państwa.

z zadaniami państwa.



Funkcje podatków

Funkcje podatków

:

:

1.

1.

Fiskalna

Fiskalna

– dostarczanie państwu dochodów w celu utrzymania sektora

– dostarczanie państwu dochodów w celu utrzymania sektora

publicznego;

publicznego;

2.

2.

Redystrybucyjna

Redystrybucyjna

– stosowane jako narzędzia korekty dochodów różnych grup

– stosowane jako narzędzia korekty dochodów różnych grup

społecznych, dokonywanie redystrybucji dochodów między różne sektory

społecznych, dokonywanie redystrybucji dochodów między różne sektory

gospodarcze oraz grupy ludności;

gospodarcze oraz grupy ludności;

3.

3.

Stabilizacyjna

Stabilizacyjna

– wykorzystywanie ich jako narzędzia antycyklicznej

– wykorzystywanie ich jako narzędzia antycyklicznej

i antyinflacyjnej;

i antyinflacyjnej;

4.

4.

Motywacyjna

Motywacyjna

– polega na ukierunkowaniu działalności podmiotów

– polega na ukierunkowaniu działalności podmiotów

gospodarczych zgodnie ze strategią rozwoju kraju;

gospodarczych zgodnie ze strategią rozwoju kraju;

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- klasyfikacja podatków w Polsce

- klasyfikacja podatków w Polsce



Kryterium przedmiotu opodatkowania

Kryterium przedmiotu opodatkowania

(co podlega opodatkowaniu):

(co podlega opodatkowaniu):

1.

1.

Podatki dochodowe

Podatki dochodowe

– podatek dochodowy

– podatek dochodowy

od osób fizycznych

od osób fizycznych

– PIT,

– PIT,

(np. płace, wynagrodzenia za prace zlecone, odsetki od kapitału, renty,

(np. płace, wynagrodzenia za prace zlecone, odsetki od kapitału, renty,

emerytury itp.) oraz

emerytury itp.) oraz

od osób prawnych

od osób prawnych

– CIT, (np. od przedsiębiorstw,

– CIT, (np. od przedsiębiorstw,

instytucji);

instytucji);

2.

2.

Podatki konsumpcyjne

Podatki konsumpcyjne

– naliczane w momencie płacenia za kupowane dobro lub

– naliczane w momencie płacenia za kupowane dobro lub

usługę, ich ciężar ponosi konsument, a sprzedawca jest płatnikiem,

usługę, ich ciężar ponosi konsument, a sprzedawca jest płatnikiem,

(np. VAT – podatek od wartości dodanej, podatek akcyzowy, cło, podatek

(np. VAT – podatek od wartości dodanej, podatek akcyzowy, cło, podatek

od gier);

od gier);

3.

3.

Podatki majątkowe

Podatki majątkowe

– płacone

– płacone

od posiadanego majątku

od posiadanego majątku

– kapitału (np. od

– kapitału (np. od

nieruchomości, środków transportu, dywidendy), oraz

nieruchomości, środków transportu, dywidendy), oraz

od przyrostu majątku

od przyrostu majątku

(np. od spadków i darowizn),

(np. od spadków i darowizn),

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- klasyfikacja podatków w Polsce

- klasyfikacja podatków w Polsce



Kryterium stosunku przedmiotu opodatkowania do źródła

Kryterium stosunku przedmiotu opodatkowania do źródła

(kto jest

(kto jest

obciążony podatkiem, a kto go uiszcza):

obciążony podatkiem, a kto go uiszcza):

1.

1.

Podatki bezpośrednie

Podatki bezpośrednie

– opodatkowaniu podlegają dochody podatnika oraz

– opodatkowaniu podlegają dochody podatnika oraz

posiadany przez niego majątek:

posiadany przez niego majątek:

- podatek dochodowy,

- podatek dochodowy,

- podatek majątkowy,

- podatek majątkowy,

2.

2.

Podatki pośrednie

Podatki pośrednie

– są jednym ze składników cen produktów i są płacone

– są jednym ze składników cen produktów i są płacone

w momencie dokonywania zakupów:

w momencie dokonywania zakupów:



Kryterium podziału dochodów podatkowych między państwo i samorząd

Kryterium podziału dochodów podatkowych między państwo i samorząd

terytorialny

terytorialny

:

:

1.

1.

Państwowe

Państwowe

– trafiają do Centralnego Budżetu Państwa. Zasilane wpływami

– trafiają do Centralnego Budżetu Państwa. Zasilane wpływami

z podatków budżetu państwa i budżetów gmin:

z podatków budżetu państwa i budżetów gmin:

- podatek od towarów i usług;

- podatek od towarów i usług;

2.

2.

Samorządowe

Samorządowe

– trafiają wyłącznie do Kasy Samorządu:

– trafiają wyłącznie do Kasy Samorządu:

- podatek rolny, leśny, od nieruchomości, od środków transportowych;

- podatek rolny, leśny, od nieruchomości, od środków transportowych;

3.

3.

Podatki wspólne

Podatki wspólne

– trafiają częściowo do Centralnego Budżetu Państwa,

– trafiają częściowo do Centralnego Budżetu Państwa,

częściowo do Samorządowego;

częściowo do Samorządowego;

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- dochody budżetu państwa w 2004 r.

- dochody budżetu państwa w 2004 r.

W mln zł

W mln zł

W odsetkach

W odsetkach

Dochody – ogółem

Dochody – ogółem

156 281

156 281

100

100

Dochody krajowe

Dochody krajowe

153 509

153 509

98,2

98,2

Dochody podatkowe

Dochody podatkowe

135 571

135 571

86,7

86,7

Podatki pośrednie

Podatki pośrednie

100 992

100 992

64,6

64,6

- VAT

- VAT

62 263

62 263

39,8

39,8

- akcyzowy

- akcyzowy

37 964

37 964

24,3

24,3

- od gier losowych

- od gier losowych

765

765

0,5

0,5

Podatek dochodowy

Podatek dochodowy

34 578

34 578

22,1

22,1

- osoby prawne

- osoby prawne

13 072

13 072

8,3

8,3

- instytucje finansowo - bankowe

- instytucje finansowo - bankowe

1 991

1 991

1,3

1,3

- osoby fizyczne

- osoby fizyczne

21 506

21 506

13,8

13,8

Dochody niepodatkowe

Dochody niepodatkowe

17 938

17 938

11,5

11,5

- w tym NBP

- w tym NBP

1 057

1 057

2,6

2,6

Dochody zagraniczne

Dochody zagraniczne

184

184

0,1

0,1

Wpłaty do budżetu państwa z UE

Wpłaty do budżetu państwa z UE

2 588

2 588

1,7

1,7

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- struktura dochodów budżetu państwa w 2004 r.

- struktura dochodów budżetu państwa w 2004 r.

39,8%

2,6%

24,3%

4,4%

13,8%

1,5%

8,4%

5,2%

PIT

pozostałe

VAT

wpłaty z zysku NBP

akcyza

dochody jednostek
budżetowych
CIT

dochody z ceł

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników NIK w Ministerstwie Finansów

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników NIK w Ministerstwie Finansów

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- struktura dochodów budżetu państwa w latach

- struktura dochodów budżetu państwa w latach

1992, 1997, 2002 i 2004r.

1992, 1997, 2002 i 2004r.

dochody

dochody

niepodatkowe

niepodatkowe

10%

10%

20%

20%

30%

30%

40%

40%

50%

50%

60%

60%

70%

70%

80%

80%

90%

90%

100%

100%

1992

1992

1997

1997

2002

2002

2004

2004

inne podatki

inne podatki

CIT

CIT

PIT

PIT

podatki

podatki

pośrednie

pośrednie

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- system podatkowy

- system podatkowy



Zasady wskazane przez A. Smitha, na których powinien opierać się dobry

Zasady wskazane przez A. Smitha, na których powinien opierać się dobry

system podatkowy

system podatkowy

:

:

- podatki powinny być sprawiedliwe i nie powinny przekraczać możliwości

- podatki powinny być sprawiedliwe i nie powinny przekraczać możliwości

podatnika,

podatnika,

- wysokość podatków powinna być z góry określona,

- wysokość podatków powinna być z góry określona,

- sposób i warunki płatności podatków powinny być wygodne dla podatnika,

- sposób i warunki płatności podatków powinny być wygodne dla podatnika,

- koszty poboru podatku powinny być niskie, a podatki nie powinny wpływać

- koszty poboru podatku powinny być niskie, a podatki nie powinny wpływać

hamująco na aktywność i przedsiębiorczość podatników,

hamująco na aktywność i przedsiębiorczość podatników,



Oprócz wyżej wymienionych zasad, przy budowie systemu podatkowego

Oprócz wyżej wymienionych zasad, przy budowie systemu podatkowego

należy uwzględnić szereg uwarunkowań ekonomicznych i społecznych takich

należy uwzględnić szereg uwarunkowań ekonomicznych i społecznych takich

jak:

jak:

- poziom stopy życiowej podatników,

- poziom stopy życiowej podatników,

- przyzwyczajenia konsumpcyjne,

- przyzwyczajenia konsumpcyjne,

- poglądy na rolę państwa w gospodarce,

- poglądy na rolę państwa w gospodarce,

- mentalność podatkową ludzi (w literaturze finansowej wyodrębnia się

- mentalność podatkową ludzi (w literaturze finansowej wyodrębnia się

kraje o tzw. południowej – Włochy, Grecja i północnej mentalności

kraje o tzw. południowej – Włochy, Grecja i północnej mentalności

podatkowej – Niemcy, Dania [A. Komar]);

podatkowej – Niemcy, Dania [A. Komar]);

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- krzywa Laffera

- krzywa Laffera

P

rz

y

c

h

o

d

y

z

p

o

d

a

tk

ó

w

P

rz

y

c

h

o

d

y

z

p

o

d

a

tk

ó

w

t

t

1

1

t

t

3

3

t

t

4

4

t

t

5

5

t

t

2

2

T

T

1

1

T

T

2

2

T

T

max

max

T

T

t

t

Stopa opodatkowania

Stopa opodatkowania



wzrost stopy opodatkowania

wzrost stopy opodatkowania

początkowo skutkuje wzrostem

początkowo skutkuje wzrostem

wpływów budżetowych z

wpływów budżetowych z

podatków, ale po przekroczeniu

podatków, ale po przekroczeniu

pewnego poziomu (T

pewnego poziomu (T

max

max

) wpływy te

) wpływy te

spadają.

spadają.

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- wydatki budżetu państwa

- wydatki budżetu państwa



Grupy wydatków budżetowych

Grupy wydatków budżetowych

1. Wydatki związane z

1. Wydatki związane z

tradycyjnym pełnieniem

tradycyjnym pełnieniem

przez państwo takich funkcji jak

przez państwo takich funkcji jak

obrona narodowa, administracja i wymiar sprawiedliwość;

obrona narodowa, administracja i wymiar sprawiedliwość;

2. Wydatki związane z

2. Wydatki związane z

realizacją celów społecznych

realizacją celów społecznych

„państwa dobrobytu”

„państwa dobrobytu”

(oświata, kultura, ochrona zdrowia, świadczenia socjalne itp.);

(oświata, kultura, ochrona zdrowia, świadczenia socjalne itp.);

3. Wydatki wynikające z

3. Wydatki wynikające z

pełnienia funkcji interwencyjnych w gospodarce

pełnienia funkcji interwencyjnych w gospodarce

(inwestycje produkcyjne i infrastrukturalne, subwencje dla rolnictwa,

(inwestycje produkcyjne i infrastrukturalne, subwencje dla rolnictwa,

przedsiębiorstw państwowych i prywatnych, wydatki na ochronę środowiska,

przedsiębiorstw państwowych i prywatnych, wydatki na ochronę środowiska,

wydatki transferowe – wpływające stabilizująco na koniunkturę gospodarczą,

wydatki transferowe – wpływające stabilizująco na koniunkturę gospodarczą,

świadczenia społeczne – wpływają na globalny popyt, oprócz pełnienia funkcji

świadczenia społeczne – wpływają na globalny popyt, oprócz pełnienia funkcji

redystrybucyjnej);

redystrybucyjnej);

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- wydatki budżetu państwa w 2004 r.

- wydatki budżetu państwa w 2004 r.

W mln zł

W mln zł

W odsetkach

W odsetkach

Wydatki - ogółem

Wydatki - ogółem

197 698

197 698

100

100

Dotacje i subwencje

Dotacje i subwencje

101 577

101 577

51,4

51,4

Dotacje podmiotowe

Dotacje podmiotowe

14 481

14 481

7,3

7,3

Dotacje przedmiotowe

Dotacje przedmiotowe

603

603

0,3

0,3

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych

22 959

22 959

11,6

11,6

Fundusz Emeryt. – Rent.

Fundusz Emeryt. – Rent.

15 130

15 130

7,7

7,7

Dotacje celowe:

Dotacje celowe:

- gmin

- gmin

5 956

5 956

3,0

3,0

- powiatów

- powiatów

3 792

3 792

1,9

1,9

- samorządów wojewódzkich

- samorządów wojewódzkich

452

452

0,2

0,2

Świadczenia na rzecz osób fizycznych

Świadczenia na rzecz osób fizycznych

18 338

18 338

9,3

9,3

Wydatki bież. jedn. budżetowych

Wydatki bież. jedn. budżetowych

37 086

37 086

18,8

18,8

- wynagrodzenia

- wynagrodzenia

18 544

18 544

9,4

9,4

Rozliczenia z bankami

Rozliczenia z bankami

1 227

1 227

0,6

0,6

Obsługa długu publicznego

Obsługa długu publicznego

22 565

22 565

11,4

11,4

- krajowego

- krajowego

18 424

18 424

9,3

9,3

- zagranicznego

- zagranicznego

4 141

4 141

2,1

2,1

Wydatki majątkowo - inwestycyjne

Wydatki majątkowo - inwestycyjne

11 080

11 080

5,6

5,6

Środki własne UE

Środki własne UE

5 825

5 825

2,9

2,9

Deficyt

Deficyt

- 41 417

- 41 417

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

D

o

c

h

ó

d

g

lo

b

a

ln

y

D

o

c

h

ó

d

g

lo

b

a

ln

y

3000

3000

3500

3500

4000

4000

45

45

0

0

wydatki rządowe

wydatki rządowe

E

E

G

G

I

I

AD = C+I+G

AD = C+I+G

AD = C+I

AD = C+I

C = C

C = C

a

a

+ k

+ k

sk

sk

*Y

*Y

inwestycje

inwestycje

konsumpcja

konsumpcja

3000

3000

3500

3500

4000

4000

Dochód, produkcja

Dochód, produkcja

-

wpływ wydatków rządowych na proces wyznaczania produktu

wpływ wydatków rządowych na proces wyznaczania produktu

0

0

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- pojęcie i rodzaje deficytu budżetowego

- pojęcie i rodzaje deficytu budżetowego



Deficyt budżetowy

Deficyt budżetowy

– występuje gdy wydatki danej instytucji (zazwyczaj

– występuje gdy wydatki danej instytucji (zazwyczaj

państwa są wyższe niż jej dochody;

państwa są wyższe niż jej dochody;



Rodzaje deficytu budżetowego

Rodzaje deficytu budżetowego

:

:

- Deficyt budżetowy

- Deficyt budżetowy

rzeczywisty

rzeczywisty

– różnica pomiędzy dochodami, a wydatkami

– różnica pomiędzy dochodami, a wydatkami

państwa;

państwa;

- Deficyt budżetowy

- Deficyt budżetowy

strukturalny

strukturalny

– (deficyt przy pełnym zatrudnieniu),

– (deficyt przy pełnym zatrudnieniu),

wystąpiłby on wtedy gdy nie ma bezrobocia;

wystąpiłby on wtedy gdy nie ma bezrobocia;

- deficyt budżetowy

- deficyt budżetowy

cykliczny

cykliczny

– różnica pomiędzy deficytem rzeczywistym, a

– różnica pomiędzy deficytem rzeczywistym, a

strukturalnym;

strukturalnym;



Deficyt budżetowy może wynikać

Deficyt budżetowy może wynikać

:

:

- z

- z

nadmiernych wydatków budżetowych

nadmiernych wydatków budżetowych

(militaryzacja gospodarki,

(militaryzacja gospodarki,

rozbudowa administracji państwowej, inwestycje publiczne, transfery, itp.);

rozbudowa administracji państwowej, inwestycje publiczne, transfery, itp.);

- z powodu

- z powodu

zbyt niskich dochodów budżetowych

zbyt niskich dochodów budżetowych

, mogących wynikać ze zbyt

, mogących wynikać ze zbyt

niskiej stopy opodatkowania, nieskutecznego systemu ściągania podatków,

niskiej stopy opodatkowania, nieskutecznego systemu ściągania podatków,

czy też spadającego poziomu produkcji i dochodu narodowego;

czy też spadającego poziomu produkcji i dochodu narodowego;

- ze

- ze

sposobu uchwalania budżetu

sposobu uchwalania budżetu

w systemie parlamentarnym (dwa bieguny

w systemie parlamentarnym (dwa bieguny

sił społecznych, jeden po stronie minimalizacji, drugi maksymalizacji podatków);

sił społecznych, jeden po stronie minimalizacji, drugi maksymalizacji podatków);

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- sposoby finansowania deficytu budżetowego

- sposoby finansowania deficytu budżetowego



Zaciąganie kredytów w bankach

Zaciąganie kredytów w bankach

- powoduje to zmniejszenie możliwości kredytowych dla sektora prywatnego, co

- powoduje to zmniejszenie możliwości kredytowych dla sektora prywatnego, co

jest niekorzystne dla inwestorów prywatnych, ponieważ może spowodować

jest niekorzystne dla inwestorów prywatnych, ponieważ może spowodować

wzrost stopy procentowej kredytu - jest to efekt wypierania, który nie nastąpi

wzrost stopy procentowej kredytu - jest to efekt wypierania, który nie nastąpi

jednak w pełni w okresie ożywienia lub recesji;

jednak w pełni w okresie ożywienia lub recesji;



Zwiększenie długu publicznego

Zwiększenie długu publicznego

-

-

dług publiczny

dług publiczny

to całkowita kwota zadłużenia rządu w formie należytej zapłaty,

to całkowita kwota zadłużenia rządu w formie należytej zapłaty,

z tytułu sprzedanych papierów wartościowych skarbu państwa, w celu pokrycia

z tytułu sprzedanych papierów wartościowych skarbu państwa, w celu pokrycia

deficytu budżetowego, skarb państwa emituje obligacje charakteryzujące się

deficytu budżetowego, skarb państwa emituje obligacje charakteryzujące się

wysoka płynnością i sprzedaje je na wolnym rynku, wykupienie starych akcji

wysoka płynnością i sprzedaje je na wolnym rynku, wykupienie starych akcji

wraz z odsetkami następuje zwykle z dochodów pochodzących z emisji nowych

wraz z odsetkami następuje zwykle z dochodów pochodzących z emisji nowych

obligacji;

obligacji;



Zmniejszenie wydatków przez rząd

Zmniejszenie wydatków przez rząd

- jest to możliwe dzięki zmniejszeniu nakładów na oświatę, kulturę, służbę

- jest to możliwe dzięki zmniejszeniu nakładów na oświatę, kulturę, służbę

zdrowia, itp., jednak tego typu sytuacje mogą poprawić sytuację chwilowo, gdyż

zdrowia, itp., jednak tego typu sytuacje mogą poprawić sytuację chwilowo, gdyż

w dłuższym czasie może to doprowadzić do obniżenia popytu i zahamowania

w dłuższym czasie może to doprowadzić do obniżenia popytu i zahamowania

wzrostu dochodu narodowego, w efekcie co budżet zyska w dłuższym okresie

wzrostu dochodu narodowego, w efekcie co budżet zyska w dłuższym okresie

straci;

straci;

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

Udział podatków

Udział podatków

w PKB

w PKB

Udział długu publicznego jako

Udział długu publicznego jako

% PKB

% PKB

Kraj

Kraj

1990

1990

1995

1995

1990

1990

1995

1995

Austria

Austria

29,2

29,2

28,0

28,0

58,3

58,3

69,4

69,4

Belgia

Belgia

29,4

29,4

30,6

30,6

130,9

130,9

133,5

133,5

Dania

Dania

46,9

46,9

50,2

50,2

68,0

68,0

80,1

80,1

Finlandia

Finlandia

33,1

33,1

30,7

30,7

16,9

16,9

63,0

63,0

Francja

Francja

23,1

23,1

23,8

23,8

40,2

40,2

57,9

57,9

Grecja

Grecja

18,7

18,7

20,8

20,8

81,6

81,6

111,5

111,5

Hiszpania

Hiszpania

21,9

21,9

21,6

21,6

50,3

50,3

71,1

71,1

Holandia

Holandia

27,8

27,8

26,0

26,0

78,8

78,8

79,1

79,1

Irlandia

Irlandia

29,0

29,0

29,3

29,3

97,1

97,1

85,8

85,8

Niemcy

Niemcy

23,5

23,5

24,1

24,1

45,5

45,5

61,6

61,6

Portugalia

Portugalia

22,0

22,0

23,7

23,7

68,6

68,6

70,7

70,7

Szwecja

Szwecja

40,6

40,6

36,3

36,3

44,3

44,3

81,8

81,8

Wielka Brytania

Wielka Brytania

28,2

28,2

27,8

27,8

39,6

39,6

57,9

57,9

Włochy

Włochy

25,0

25,0

26,4

26,4

106,4

106,4

123,0

123,0

USA

USA

21,8

21,8

22,2

22,2

55,6

55,6

64,3

64,3

Japonia

Japonia

21,8

21,8

17,7

17,7

65,1

65,1

81,3

81,3