POLITYKA FISKALNA PAŃSTWA

1. Polityka fiskalna państwa polega na gospodarowaniu przez państwo (rząd) dochodami i wydatkami publicznymi w celu osiągnięcia:
- wzrostu gospodarczego
- ograniczenia bezrobocia
- stabilizacji cen
Państwo aktywnie działając w gospodarce prowadzi politykę fiskalną za pomocą Ministerstwa Finansów
2. Narzędzia polityki fiskalnej
- podstawowym narzędziem polityki fiskalnej jest budżet państwa, będący zestawieniem dochodów i wydatków państwowych zapewniających realizację zadań publicznych.
3. Budżet państwa
- to roczny plan finansowy, obejmujący dochody i wydatki państwa w ciągu roku. Uchwalony jest w formie ustawy przez Sejm, Senat i podpisany przez prezydenta RP.
4. Struktura budżetu państwa
a) dochody budżetowe
- podatkowe
- niepodatkowe
- zagraniczne np. Unii Europejskiej, Bank Światowy
b) wydatki budżetowe
- dotacje i subwencje (dopłaty państwa dla firm lub instytucji publicznych)
- wydatki na funkcjonowanie jednostek budżetowych (samorządy, szkoły, szpitale, wojsko)
- obsługa długu publicznego

Dochody budżetu państwa są bardzo różnorodne i zróżnicowane. Z punktu widzenia form pobierania dochodów można podzielić na :
-bezzwrotne (np. podatki, opłaty, cła, konfiskaty),
- zwrotne (z tytułu emisji obligacji czy pozyskiwanych lokat),
- odpłatne (np. opłaty skarbowe za czynności administracyjne),
- nieodpłatne (np. podatki, cła),
- przymusowe (np. podatki, opłaty, cła),
- dobrowolne (np. pożyczki, darowizny).
5. Rodzaje polityki fiskalnej
a) polityka ekspansywna polega na stwarzaniu dobrych warunków do rozwoju aktywności społecznej poprzez zwiększenie dochodów obywateli
- przejawy ekspansywnej polityki fiskalnej
* zmniejszenie podatków
* zwiększenie wydatków budżetowych
b) polityka rystykajna ograniczona swobodą aktywności gospodarczej społeczeństwa poprzez;
- zwiększenie podatków
- zmniejszenie wydatków

Sposoby finansowania deficytu budżetowego :

1. Zaciąganie kredytów w bankach

Powoduje to zmniejszenie możliwości kredytowych dla sektora prywatnego, co jest niekorzystne dla inwestorów prywatnych, bo może spowodować wzrost stopy procentowej kredytu. Nazywa się to efektem wypierania, który nie nastąpi jednak w pełni w okresie ożywienia czy recesji.

2. Zwiększanie długu publicznego

Dług publiczny to całkowita kwota zadłużenia rządu w formie należytej zapłaty, z tytułu sprzedanych papierów wartościowych skarbu państwa, w celu pokrycia deficytu budżetowego. Możliwości finansowania deficytu publicznego z rosnącym zadłużeniem publicznym zależą od stopnia chłonności i poziomu rozwoju rynku kapitałowego. Skarb państwa Skarb państwa emituje obligacje i sprzedaje je na wolnym rynku. Obligacje te charakteryzują się wysoką płynnością. Zwykle też oprocentowanie jest wyższe od oprocentowania depozytów terminowych. Wykupywanie strych obligacji wraz z odsetkami następuje zwykle z dochodów pochodzących z emisji nowych obligacji. Powoduje to stały wzrost zadłużenia publicznego. Jeśli rynek jest chłonny i rozwinięty to obligacje znajdują swoich nabywców. Jeżeli rynek jest niechłonny to aby sfinansować deficyt budżetowy, niesprzedane obligacje musi wykupić bank centralny (zwykle w drodze emisji pieniądza, co może uruchomić spiralę inflacji).

3. Zmniejszenie wydatków przez rząd

Najprostszą metodą walki z deficytem są drastyczne cięcia w wydatkach budżetowych w celu ich dostosowania do osiąganych dochodów. Powoduje to zmniejszenie nakładów na oświatę, kulturę, służbę zdrowia itp. Może to doprowadzić do wielu negatywnych następstw w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju oraz w stanie zdrowia społeczeństwa. Poza tym tego typu cięcia mogą poprawić sytuację chwilowo. Zmniejszenie wydatków prowadzi do obniżenia popytu i zahamowania wzrostu dochodu narodowego. W efekcie to co budżet zyska w dłuższym okresie straci.

Podatki mogą być klasyfikowane ze względu na różne kryteria klasyfikacji. Do najczęściej stosowanych podziałów należą następujące podziały:
1. ze względu na to, jaki budżet zasilają
państwowe•
samorządowe•
W Polsce taki podział ma sens od niedawna. Przed przemianami przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, wszystkie podatki miały charakter państwowy.
2. ze względu na osobę podatnika można wyróżnić podatki pobierane od
osób fizycznych•
osób prawnych i jednostek nie mających osobowości prawnej•Z tym podziałem wiążą się różnice wynikające z różnic występujących pomiędzy osobami fizycznymi oraz prawnymi. Przykładem tego mogą być różnice w opodatkowaniu dochodów osób fizycznych i prawnych. Dochód osób prawnych opodatkowany jest w Polsce (oraz w większości innych państw) według skali proporcjonalne, natomiast dochód osób fizycznych opodatkowany jest według skali progresywnej. W konstrukcji podatku dochodowego od osób fizycznych występują odliczenia i ulgi nie występujące w stosunku do osób prawnych.

3. ze względu na charakter
rzeczowe•
osobiste•

Podatki rzeczowe to podatki, w konstrukcji których najistotniejszą rolę odgrywa przedmiot podatku. Zmiana podmiotu biernego takiego podatku nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego. Przykładem może być podatek od nieruchomości.
W konstrukcji podatków osobistych kluczową rolę odgrywa podmiot bierny takiego podatku. Istnienie zobowiązania podatkowego wynika z okoliczności podmiotowych. Zobowiązania nie przechodzą na inną osobę i wygasają najpóźniej z chwilą śmierci podatnika.

4. ze względu na techniki poboru, sposób nałożenia podatku, przerzucanie podatku i zdolność płatniczą

bezpośrednie :•
- podatek dochodowy od osób fizycznych (z ang. PIT)
- podatek dochodowy od osób prawnych (z ang. CIT)
- podatek od spadków i darowizn
- podatek rolny, podatek leśny
- podatek od nieruchomości
- podatek od środków transportu
- podatek od posiadania psów



pośrednie :•

- podatek od towarów i usług, zwany także podatkiem od wartości dodanej VAT

-podatek akcyzowy
- podatek od gier

---