BUDŻET I POLITYKA FISKALNA PAŃSTWA

BUDŻET I POLITYKA FISKALNA PAŃSTWA

Polityka fiskalna (budżetowa) państwa to ogół działań państwa kształtujących dochody i wydatki budżetu państwa. Polityka fiskalna jest częścią polityki finansowej państwa. Środki na realizację zadań państwa, gromadzone są w budżecie w sposób przymusowy; ten tryb wynika z atrybutu władzy.

Procesy gromadzenia i dzielenia przez państwo dochodów mają charakter nie tylko ekonomiczny, lecz także społeczny, co wyraża się w przejmowaniu części produktu społecznego i dysponowanie nią w taki sposób, aby wpłynąć na sytuację dochodową i socjalną poszczególnych grup społecznych, osób, itp.

Ekonomiczne aspekty polityki fiskalnej (funkcje budżetu):

Redystrybucja dochodu narodowego, która umożliwia zmniejszenie dysproporcji w dochodach różnych grup społecznych oraz zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju różnych regionów. Narzędzia realizacji:

Alokacja zasobów, która umożliwia dokonywanie zmian struktury wytworzonego dochodu narodowego. Alokacja, to rozdzielanie czynników wytwórczych między różne cele, konieczna ze względu na zawodność mechanizmu rynkowego. Państwo może przesunąć część zasobów do wytwarzania dóbr publicznych, neutralizacji ujemnych efektów zewnętrznych, prowadzenia prac BR. Ten aspekt polityki fiskalnej pokrywa się w treści ekonomicznej w pewnej części z ww. Ale nie każda redystrybucja wiąże się z alokacją (np. transfery socjalne).

Stabilizacja gospodarki, chodzi tu o wykorzystanie dochodów i wydatków budżetu państwa do łagodzenia wahań koniunkturalnych w gospodarce. Szczególnie dotyczy to:


Budżet państwa to scentralizowany fundusz publiczny, służący gromadzeniu środków pieniężnych w związku z funkcjami państwa.

Wg ustawy o finansach publicznych z 30 czerwca 2005 roku:

Budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:

Budżet państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku kalen­darzowego zwanego „rokiem budżetowym”.

Podstawą tworzenia budżetu jest ustawa przyjmowana przez parlament, który upoważnia rząd do realizacji określonych w ustawie dochodów i wydatków. Ustawa budżetowa stanowi podstawę gospodarki finansowej państwa w roku budże­towym.

Cele i zadania państwa muszą być z góry określone, stąd też budżet sporządza się ex ante; można go zatem traktować jako plan finansowy państwa.

Dochody budżetowe powstają na skutek definitywnego przejęcia ich przez państwo od różnych podmiotów, co oznacza, że dochody budżetowe gromadzone są w budżecie bezzwrotnie.

Dochodami budżetu państwa są:

Wydatki budżetu państwa są przeznaczone na:

Z budżetu państwa są finansowane także zadania określone w od­rębnych ustawach i umo­wach międzynarodowych.

Różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa stanowi odpowiednio:

nadwyżkę budżetu państwa lub deficyt budżetu państwa.

Deficyt budżetu państwa to nadwyżka wydatków budżetu państwa nad jego dochodami.

Deficyt budżetu państwa oraz inne pożyczkowe potrzeby budżetu państwa mogą być pokryte przychodami pochodzącymi z:

Utrzymywanie się deficytu budżetu państwa powoduje narastanie długu publicznego.

Na deficyt ekonomiczny sektora finansów publicznych składa się:

suma deficytów:

Kryteria konwergencji (Maastricht, 1991)

Kryterium inflacyjne jest spełnione, gdy tempo wzrostu cen w danym kraju jest nie wyższe niż tzw. wartość referencyjna, która jest wyznaczana jako średnia inflacja w trzech krajach UE najlepszych pod względem stabilności cen, powiększona o 1,5 pkt proc. Polska spełnia to kryterium.

Kryterium stóp procentowych

Oprocentowanie długoterminowych obligacji rządowych emitowanych przez dany kraj nie powinno przekraczać o więcej niż 2 pkt proc. średniego oprocentowania obligacji w trzech krajach UE o najniższej inflacji. Prawie wszystkie kraje UE, kandydujące do euro, spełniają to kryterium.

Kryterium kursu walutowego

polega na utrzymaniu waluty kraju w systemie ERM II

(Mechanizm Kursów Walutowych II, ang. Exchange Rate Mechanism II - ERM II, to mechanizm, według którego ustalane są kursy między euro a walutami krajów Unii Europejskiej nie będących członkami unii walutowej) przez okres przynajmniej dwóch lat. Waluty kraju kandydującego w stosunku do euro muszą, przez co najmniej 2 lata, mieścić się w przedziale +/- 15 % wokół stałego kursu parytetowego. Waluta danego kraju nie może być dewaluowana w stosunku do walut innych członków UE.

Kryterium budżetowe

Zarówno faktyczny jak i prognozowany deficyt budżetu nie może przekroczyć 3% PKB. Dług publiczny mnie powinien przekroczyć 60% PKB.

Zgodnie z wcześniejszymi rozważaniami, zależność między wydatkami na konsumpcję (C ) i inwestycje ( I ) a poziomem wytwarzanego dochodu narodowego (Y ) bez uwzględnienia podatków i transferów, przedstawia się następująco:

Y = C + I obecnie uzupełnimy to równanie o wydatki rządowe - G

Y = C + I + G

G – wydatki państwa na dobra konsumpcyjne i inwestycyjne Wydatki G tworzą bezpośredni popyt konsumpcyjny i inwestycyjny w sektorze publicznym i tym samym wpływają na poziom dochodu narodowego oraz stan zatrudnienia. Budżetowe transfery „B” nie powiększają globalnego popyt lecz zwiększają rozporządzalny dochód ludności - Yd.

Wydatki budżetowe G zwiększają globalny popyt i wpływają na wzrost dochodu narodowego, zaś podatki netto (Td – B = Tn) obniżają poziom wydatków na konsumpcję indywidualną. Zmniejszenie wydatków na konsumpcję nie kompensuje jednak w całości dodatniego efektu wzrostu globalnego popytu z tytułu wydatków rządowych.

Czyli wzrost wydatków państwa, prowadzi do wzrostu Y, gdyż dochodowy efekt wydatków budżetowych jest większy niż gospodarstw domowych.

Połączony efekt wydatków rządowych i podatków netto przekłada się na przyrost globalnego popytu i tym samym przyrost dochodu narodowego, mierzony odcinkiem Y3 – Y1. Efekt ten przypisuje się działaniu mnożnika wydatków budżetowych.

Mnożnik wydatków budżetowych

mg = 1 : (1 – c ) = 1 : (1-0,7) = 3,333

tzn. dodatkowe wydatki państwa np. 10 mln, dają przyrost dochodu o 33,3 mln.

Gdy budżet jest zrównoważony, to znaczy przyrost wydatków rządowych jest równy przyrostowi dochodów budżetowych (∆G = ∆Tn), to mnożnik wynosi 1.

Mnożnik zrównoważonego budżetu, to mechanizm polegający na tym, że wzrost wydatków państwa, którym towarzyszy taki sam wzrost podatków, powoduje zwiększenie produkcji równe wzrostowi wydatków budżetowych.

Przykład

- wzrost wydatków budżetowych ∆G – 10 mln

- spadek popytu konsumpcyjnego [wywołany wzrostem podatków o 10 mln zmniejszy popyt konsumpcyjny o 7 mln ( 0,7x10)]

- w sumie globalny popyt konsumpcyjny wzrośnie o 3 mln, co przy mnożniku wydatków rządowych – 3,333 da przyrost dochodu ∆Y w wysokości 10 mln zł

1 : (1-c) w naszym przykładzie: 1 : (1-0,7) = 3,333

∆Y= mg x ∆G = 3,333 x 3 mln = 10 mln

czyli mg = ∆Y : ∆G = 1

Włączenie podatków do makroekonomicznego mechanizmu rynkowego wprowadza ważną modyfikację do równania inwestycji I i oszczędności S (I = S).

Można ją wyprowadzić następująco:

Y = C + I + G Y = Yd + Tn

zatem: C + I + G = Yd + Tn

ponieważ: Yd = C + S C + I + G = C + S + Tn

lub: I + G = S + Tn

Oszczędności prywatne S, jako źródło finansowania wydatków inwestycyjnych I w sektorze prywatnym, zostają powiększone o sumę podatków Tn jako źródło finansowania wydatków rządowych G. Łącząc składniki sektora prywatnego po jednej stronie i sektora publicznego po drugiej stronie równania otrzymujemy: S – I = G - Tn

Jeśli ma być zachowana równowaga ogólna, to deficyt budżetu państwa, wyrażający się nadwyżką wydatków G nad dochodami Tn , może być finansowany nadwyżką oszczędności S nad inwestycjami I. Podmioty dysponujące oszczędnościami kupują wówczas obligacje rządowe i uzyskany stąd dochód jest wykorzystywany do finansowania deficytu budżetu państwa.

Wydatki rządowe G działają jak automatyczny stabilizator, który podtrzymuje aktywność gospodarczą i powoduje, że poziom dochodu narodowego oraz zatrudnienia jest wyższy w porównaniu z poziomem możliwym do osiągnięcia bez wydatków rządowych.

Automatyczne stabilizatory – instrumenty działające samoczynnie, bez potrzeby ingerencji państwa (państwo je jedynie ustanawia).

Ważniejsze automatyczne stabilizatory koniunktury:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
17. Budżet i polityka fiskalna państwa, licencjat(1)
POLITYKA FISKALNA PANSTWA, ekonomia, logika, biznes, info
Założenia i cele polityki fiskalnej państwa
BUDŻET I POLITYKA FISKALNA
Budżet i polityka fiskalna
BUDZET, POLITYKA MONETARNA PANSTWA, INFLACJA
BUDŻET I POLITYKA FISKALNA
Budżet i polityka fiskalna
Założenia i cele polityki fiskalnej państwa
Budżet i polityka fiskalna, podatki, cele polityki fiskalnej
budżet państwa i polityka fiskalna, [Finanse]
Budżet państwa i polityka fiskalna
budżet państwa i polityka fiskalna
4 Budżet państwa Polityka fiskalna
4 Budzet panstwa,Polityka fiskalna
Budżet, deficyt, polityka fiskalna, Budżet Państwa roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i

więcej podobnych podstron