Budżet państwa- to plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa; sporządzany na okres jednego roku oraz zatwierdzany przez władzę ustawodawczą

Funkcje budżetu państwa:

• Funkcja fiskalna- polega na gromadzeniu dochodów budżetowych ( z podatków)

• Funkcja redystrybucyjna- umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego (realizację tej funkcji umożliwia system podatkowy oraz wydatki budżetowe)

• Funkcja stymulacyjna- polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne (można wpływać na poziom dochodu narodowego, kształtować tempo wzrostu gospodarczego, ograniczać lub łagodzić skutki bezrobocia)

System podatkowy to:

• określenie podmiotów podlegających opodatkowaniu

• określenie rodzaju podatków

• określenie wysokości stawek opodatkowania

• określenie ulg i zwolnień podatkowe

• kształtowanie wydatków zgodnie z potrzebami państwa

Zasady na których powinien opierać się dobry system podatkowy wyróżnione przez ADAMA SMITHA:

• podatki powinny być sprawiedliwe i nie powinny przekraczać możliwości podatnika

• wysokość podatków powinna być z góry określona

• sposób i warunki płatności powinny być wygodne dla płatnika

• koszty poboru podatku powinny być niskie, a podatki nie powinny wpływać hamująco na aktywność i przedsiębiorczość podatników

Zasady polityki budżetowej:

1. zasada rocznego budżetowania (budżet obejmuje okres jednego roku)

2. zasada zupełności (budżet obejmuje wszystkie dochody i wydatki państwa)

3. zasada jedności (budżet powinien tworzyć jedną całość, jedno zestawienie)

4. zasada jawności (budżet powinien być podany do publicznej wiadomości)

5. zasada równowagi budżetowej (dochody=wydatki)

Źródła dochodów budżetowych:

• podatki

• cła

• dochody ze sprzedaży prywatyzowanych przedsiębiorstw

• opłaty skarbowe, sądowe, notarialne

PODATKI- to przymusowe, bezzwrotne nieodpłatne świadczenia pieniężne pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa na pokrycie wydatków państwowych.

Rodzaje podatków:

1. ze względu na przedmiot opodatkowania:

• podatki dochodowe, czyli pobierane od dochodów osobistych ludności (wynagrodzenia, renty, emerytury) oraz od dochodów osób prawnych (przedsiębiorstw, instytucji)

• podatki konsumpcyjne, czyli podatki nakładane na produkty i usługi (podatek obrotowy, VAT, akcyza)

• podatki majątkowe, czyli płacone od posiadanego majątku, oraz podatki spadkowe

1. ze względu na zmniejszającą się stopę podatkową:

• proporcjonalny- wszyscy płacą ten sam procent podatku

• progresywny- wyższe dochody są wyżej opodatkowane

• degresywny- wraz ze wzrostem dochodu nakładane mniejsze stawki podatkowe

Podatki bezpośrednie- nakładane na dochody i majątek

Podatki pośrednie- nakładane na wydatki

Krzywa Laffera- zależność między wpływami do budżetu z tytułu podatków a wysokością stopy podatkowej; stopie opodatkowania równej 0% oraz 100% przychody budżetowe z podatków są równe 0, a stopom opodatkowania z przedziału od 0% do 100% odpowiadają różne dodatnie poziomy przychodów z podatków

Rodzaje wydatków budżetowych:

1. wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem przez państwo takich funkcji jak: obrona narodowa, administracja i wymiar sprawiedliwości

2. wydatki związane z realizacja celów społecznych (oświata, kultura, ochrona zdrowia, świadczenia socjalne)

3. wydatki wynikające z pełnienia funkcji interwencyjnych w gospodarce (subsydia dla rolnictwa, przedsiębiorstw państwowych i prywatnych oraz wydatki transferowe)

4. wydatki związane z obsługą długu publicznego

Trzy rodzaje deficytu budżetowego:

• Rzeczywisty – faktyczna różnica między wydatkami a dochodami w danym okresie,

• Strukturalny – hipotetyczny deficyt, powstający w warunkach, gdy dochody i wydatki są realizowane przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych gospodarki,

• Cykliczny – jest rezultatem cyklu koniunkturalnego wpływającego na wydatki i dochody budżetowe, a więc występuje w warunkach, gdy gospodarka nie funkcjonuje przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych. Jest konsekwencją stosowania automatycznych stabilizatorów koniunktury.

Podstawowymi elementami finansowania deficytu budżetowego są obligacje i bony skarbowe.

Dług publiczny – jest to suma wszelkich finansowych zobowiązań z tytułu zaciągniętych pożyczek oraz innych działań podmiotów publicznych powodujących wzrost ich zobowiązań.

• Krajowy

• Zagraniczny

RODZAJE POLITYKI BUDŻETOWEJ:

• AKTYWNA- polega na podejmowaniu konkretnych decyzji

• PASYWNA- związana z występowaniem automatycznych stabilizatorów koniunktury- to parametry ekonomiczne, które samoczynnie dostosowują się do zmian koniunktury

Automatyczne stabilizatory koniunktury:

• Podatki od dochodów ludności

• Podatki od przedsiębiorstw

• Podatki pośrednie

• Zasiłki dla bezrobotnych i świadczenia społeczne

• Programy pomocy dla rolnictwa (subwencje)