Rozwój nauki i praktyki sportu

Starożytność

• Głębokie powiązanie nauki z praktyką.

Wiedza porozrzucana, zawarta w

pracach najwybitniejszych filozofów:

 rozwój ludzi szczególnie uzdolnionych

ruchowo,

 psychiczne przygotowanie atletów,
 wszechstronność przygotowań,
 ćwiczenia przeciwstawne (dynamiczne -

statyczne, powolne-szybkie, w

napięciu

i rozluźnieniu),

Rozwój nauki i praktyki sportu

Starożytność

 rozróżniano wpływ biegu na organizm w

zależności od szybkości, sposobu i

warunków jego wykonania: z góry czy pod

górę, na stopach czy na palcach, w słońcu

czy w cieniu, rano czy wieczorem

 trening siły – elementy z oporem, z

noszeniem ciężarów, ze współćwiczącym,

wspinanie po linie, podciąganie

 równowaga – chodzenie po wąskiej kładce
 szybkość reakcji – gra w piłkę

Rozwój nauki i praktyki sportu

Starożytność

 wiedza nt. dawkowania proporcji

treningu

 rozumiano problemy obciążenia –

intensywność i objętość treningu i ich

powiązanie z odnową

 oznaki cykliczności treningu i

prowadzenia kontroli treningu

 przywiązywano rolę do pomiarów

antropometrycznych – cel selekcja

 intuicję i doświadczenie trenera ceniono

najwyżej

Rozwój nauki i praktyki

sportu

• Lata 30-ste XX w – pierwsze próby

opisu stanu wiedzy praktycznej i

teoretycznej dotyczącej człowieka

poddawanego systematycznym

wysiłkom fizycznym.

• Po II wojnie światowej –

zwiększenie przez rządy nakładów

finansowych na kulturę fizyczną w

ramach odbudowy biologicznej

narodów

Rozwój nauki i praktyki

sportu

• 1956 r przełom w teorii i praktyce sportu –

postęp głównie dzięki doskonałej technice
zawodników oraz wprowadzanych
innowacji w zakresie sprzętu sportowego.
Dzięki temu zaznaczył się szybki rozwój
taktyki walki.

• 1960 r - źródłem rekordów była praca nad

kondycyjnym przygotowaniem zawodników
(szczególnie siła i wytrzymałość),
umiejętne łączenie wszystkich wartości
stanowiących o formie sportowej.

Rozwój nauki i praktyki

sportu

• 1964 r – akcent na przygotowanie

psychiczne zawodników.

• 1968 r - rozpoznanie wpływu

warunków klimatycznych i
środowiskowych na efekty treningu i
przebieg walki sportowej (zmiany
fizjologiczne i biochemiczne).

• 1972 r - trening kompleksowy,

pierwsze wyraźne oznaki stosowania
dopingu i walki z nim.

Rozwój nauki i praktyki

sportu

• Do 1980 r – dalsza racjonalizacja szkolenia

poprzez poszukiwanie proporcji pomiędzy

obciążeniami a odnową biologiczną, uwaga

na walory humanistyczne sportu,

racjonalne sterowanie motywacjami

zawodników.

• Znaczące wykorzystywanie w sporcie

wiedzy i doświadczeń nauk podstawowych.

• Zwrócenie uwagi na rozwijającą się

dziedzinę wiedzy – teorię sportu, która

obejmuje także całą działalność

metodyczną.

Rozwój nauki i praktyki

sportu

• 1984 r – wzrost znaczenia tzw.

„technicznego zabezpieczenia procesu

treningowego” (trenażery, urządzenia do

treningu cech motorycznych).

• 1988 r – doskonalenie sterowania

treningiem dzięki nowoczesnej

aparaturze kontrolno-pomiarowej i

znakomitym środkom wspomagania

energetycznego i odnowy.

• 1992 r – wzrost masowości sportu,

opanowanie sztuki planowania formy

sportowej na określony czas.

Rozwój nauki i praktyki

sportu

• 1996 r i czasy współczesne – dalsze

poszukiwania efektywnych
rozwiązań, próby optymalizacji
procesu szkoleniowego,
wykorzystywanie wiedzy o
współczesnych nośnikach
nowoczesności (tendencji
rozwojowych dotyczących człowieka
i jego funkcjonowania w sporcie)

Rozwój nauki i praktyki sportu

(

3 okresy wg Z.Ważnego)

• Intuicyjny i ekstensywny – metody, środki i

formy dobierano głównie przy zastosowaniu

metody prób i błędów; w obawie przed zbyt

dużym obciążeniem organizmu sportowców

podnoszono systematycznie objętość i treść

szkolenia np. w zakresie zwiększania ilości

treningów i startów.

• Prestiżowy i intensywny – dążenie do wyniku

za wszelką cenę; wzrasta zapotrzebowanie

na badania naukowe, praktyka i nauka

początkowo popadają w konflikt, później

obserwujemy integrację; początek gubienia

wartości humanistycznych sportu.

• Systemowy – kompleksowość rozwiązań.

Nauka o sporcie

Nauka o sporcie jest ujmowana
jako dyscyplina naukowa, z
własnym modelem
metodologicznym, specyficznym
warsztatem badawczym i
metodami analizy.

Teoria sportu

Teoria sportu opiera się na metodach poznawania

reakcji człowieka na bodźce treningowe i

pozatreningowe, a także na analizie i uogólnieniu

osiągnięć praktyki sportowej. Ocenia możliwości

rozwoju osób uprawiających sport, określa

wymagania stawiane wobec zawodników przez

poszczególne dyscypliny i konkurencje oraz

środki i metody, za pomocą których kształtuje się

określone zdolności motoryczne, umiejętności,

opracowuje się metody kontroli, planowania i

organizacji szkolenia na podstawie doświadczeń

praktycznych, refleksji teoretycznych oraz

wyników badań eksperymentalnych (Ważny 1994)

Teoria sportu

Teoria sportu jest nauką zajmującą się

badaniem zjawisk zachodzących w sporcie,

mającą na celu doskonalenie systemu

twierdzeń i hipotez zawierających możliwie

pełną z punktu poznania naukowego i praktyki

sportu wiedzą o zjawiskach związanych z

udziałem człowieka w sporcie. Bada ona i

opisuje przede wszystkim (Sozański 1996):

 społeczne i zdrowotne funkcje sportu,
 społeczne, biologiczne i motoryczne

uwarunkowania powodzenia we

współzawodnictwie sportowym,

 strukturę i funkcje szkolenia sportowego.

Teoria sportu

Teoria sportu – jest to nauka o
wychowaniu sportowym w
przebiegu całej działalności
sportowej, począwszy od naboru
i selekcji, poprzez przygotowanie
do mistrzostwa sportowego, aż
do zakończenia kariery sportowej
i oceny skutków kariery
sportowej.

Teoria sportu

Teoria sportu – to nauka

stosowana, która:

czerpie z dorobku nauk

podstawowych oraz empirycznych

doświadczeń praktyki,

formułuje naukowo uzasadnione

prawa rządzące treningiem,

jednocześnie formułuje kolejne cele

badawcze służące doskonaleniu

funkcji ustroju w warunkach

krańcowych obciążeń.

Teoria sportu

Nauki podstawowe

TEORIA SPORTU

Praktyka

transformacja

transformacja

ś

ro

d

o

w

is

k

o

Funkcje:

poznawcze

syntetyzujące

wdrożeniowe

Rozwój nauki i praktyki

sportu

TEORIA WYCHOWANIA

FIZYCZNEGO

WYCHOWANIE

FIZYCZNE

SPORT

Teoria sportu

nauka praktyczna (stosowana)

Planowanie treningu

Walka sportowa

Kształtowanie cech

motorycznych

Obciążenia treningowe

I startowe

Proces restytucji

Teoria treningu sportowego

Teoria treningu sportowego - dział teorii
sportu zajmujący się badaniami nad
efektywnością metod treningowych oraz
warunkami niezbędnymi dla
prowadzenia treningu, prowadzonymi
zarówno kompleksowo w ramach
określonej dyscypliny sportu i
analizującej jej wpływ na zawodnika, jak
i w ramach jednej dyscypliny naukowej
(np. fizjologii, biochemii, biomechaniki,
psychologii, socjologii).

Teoria treningu sportowego

• Teoria treningu sportowego jest

dyscypliną praktyczną, która powinna
wskazywać sposoby zmiany, ulepszania
zjawisk będących przedmiotem jej
zainteresowania.

• Teoria treningu sportowego powinna być

także teorią kierowania rozpatrującą
trening całościowo, jako zjawisko
dynamiczne (sterowanie, optymalizacja,
struktura obciążeń treningowych).
(Łasiński 1991).

Zastrzeżenia

• Teoria treningu sportowego, mimo swojego

dorobku, spełnia w ograniczonym stopniu

funkcje integrujące poszczególne nauki o

sporcie, funkcje wyjaśniające zjawiska sportowi

towarzyszące, a być może w najmniejszym

stopniu nie przejawia funkcji inspirującej do

rozwoju metodologii badań w sporcie (Łasiński

1991).

• Nauka o treningu w dalszym ciągu eksponuje

zbyt mocno zagadnienia metodyczne. Mniej

uwagi poświęca się problematyce racjonalizacji

działań w sporcie i ich humanizacji,

psychospołecznym następstwom uprawiania

sportu, ocenie działalności sportowej, różnym

aspektom kierowania treningiem czy biurokracji

sportu.

Schemat klasyfikacji nauk

Nauki

formalne

empiryczne

logika

matematyka

przyrodnicze

fizyczne

biologiczne

•

morfologia

•

fizjologia

•

genetyka

•

ekologia

•

teoria ewolucji

•

antropologia biolog.

•

nauki stykowe

(np. biochemia, inne)

Społeczne

(humanistyczne)

•

ekonomia

•

historia

•

językoznawstwo

•

nauki polityczne

•

prawo

•

psychologia (zawiera

również cechy nauki

biologicznej)

•

socjologia i inne