Taenia saginata

Göze , 1782

Tasiemiec

nieuzbrojony

Charakterystyka

• Pasożyt przewodu pokarmowego

człowieka

• Kosmopolityczny
• Występuje głównie w krajach

wschodniej i centralnej Afryki
oraz w krajach

Środkowego

Wschodu

Charakterystyka

• Wywołuje tasiemczycę

(taeniosis)

• Najczęstsza tasiemczyca

spotykana w Europie

• Występuje również w Polsce

Budowa

• Dorosły tasiemiec ma barwę

mlecznobiałą

• Osiąga 4-10 m długości
• Składa się z ok. 2000 członów
• Skoleks - ma kształt gruszkowaty

i zaopatrzony jest w cztery

przyssawki, umieszczone po

bokach , nie posiada ryjka ani

haczyków

Budowa cd.

• Pierwsze człony za szyjką są

jałowe

• Następne zawierają gonady

wyłącznie męskie (protandria)

• Za nimi pojawiają się człony

obojnacze o kształcie prawie

kwadratowym

• Ostatnie są człony maciczne,

o kształcie prostokątnym i

długości do 20 mm

Krawędź boczna

Pośrodku krawędzi bocznej

dojrzałego członu widoczne

jest uwypuklenie powtarzające

się naprzemianlegle.

Znajduje się w nim

przedsionek pochwy, do

którego uchodzi przewód

wytryskowy i pochwa.

Środkowe pole

członu

W przedniej i bocznej części

pola członu znajduje się ok. 400

pęcherzyków jądrowych.

Odchodzące od nich przewody

wyprowadzające łączą się w

nasieniowód o kształcie spirali,

który przechodzi następnie w

przewód wytryskowy,

zakończony męskim narządem

kopulacyjnym, tzw. cirrusem

Środkowa część

członu

W tyle środkowej części członu

leży dwupłatowy jajnik, komórki

gruczołu Mehlisa otaczające

ootyp i żółtnik. Od ootypu w

kierunku zatoki płciowej

odchodzi pochwa. Oprócz

układów rozrodczych, w członach

obojnaczych widoczne są również

biegnące po bokach pnie

nerwowe oraz przewody

wydalnicze.

Człony maciczne

Charakteryzują się zanikiem

gonad i rozrostem macicy

wypełnionej jajami. Macica

tworzy liczne rozgałęzienia,

których liczba wykorzystywana

jest w rozpoznawaniu

gatunku. T. saginata ma ich po

każdej stronie 15-30. Główny

pień macicy, jak i boczne

odgałęzienia, są ślepo

zakończone.

Człony maciczne cd.

Wydostawanie się jaj jest

możliwe dzięki aktywnym

ruchom odrywających się

pojedynczo od strobilii

członów. Mogą one czynnie

poruszać się w środowisku

zewnętrznym. Każdy człon

maciczny zawiera ok. 100 000

jaj.

Człony maciczne cd.

Dzięki skurczom mięśni

wora powłokowo-

mięśniowego wydostają

się one przez przednią lub

tylną ściankę członu do

środowiska zewnętrznego.

Część członów wydostaje

się na zewnątrz biernie,

razem z kałem.

Jaja

Wydostające się z członów

jaja, wielkości 30x40 μm, są

onkosferami,

zaopatrzonymi w 6

haków i 2 osłonki

embrionalne: zewnętrzną

i wewnętrzną.

Osłonka zewnętrzna łatwo

odpada w środowisku

zewnętrznym.

Dalszy rozwój

Dalszy rozwój jaj inwazyjnych

może odbywać się tylko w

ciele żywiciela pośredniego,

do którego dostają się przez

układ pokarmowy. Żywicielem

ostatecznym T. saginata jest

człowiek, pośrednim bydło i

niektóre inne przeżuwacze

(koza, renifer, jak).

Onkosfery

Pod wpływem soku żołądkowego,

jelitowego i żółci, z jaj wydostają

się onkosfery, które przez ścianę

jelita cienkiego wędrują do naczyń

krwionośnych i limfatycznych

żywiciela ostatecznego.

Najczęściej osiedlają się w

mięśniach szkieletowych, gdzie w

czasie 10-12 tygodni powstaje z

nich postać pęcherzykowa.

Cysticerkus (wągier)

Pęcherzyk ten, wielkości 7x4 mm,

zawiera inwazyjną główkę tasiemca

i wypełniony jest płynem.

Wągier T. saginata jest trudniejszy

do wykrycia niż wągier T. solium,

gdyż intensywność inwazji

tasiemca nieuzbrojonego u bydła

jest znacznie mniejsza. Ponadto

bydło dobrze znosi inwazję.

Epidemiologia

Cysticerkus T. saginata jest

postacią inwazyjną dla

człowieka. Zarażenie następuje

przez zjedzenie surowego lub

niedogotowanego mięsa

wołowego. W jelicie cienkim

główka wynicowuje się i

tasiemiec w ciągu 2-12 tygodni

osiąga dojrzałość płciową.

T. saginata może przebywać w

jelicie cienkim człowieka

nawet kilkadziesiąt lat.

W1997 roku zarejestrowano

w Polsce 634 przypadki

tasiemczycy jelitowej

wywołanej przez T. saginata.

Najwięcej było ich w

województwie łódzkim, a

inwazje występowały u

osób w wieku 40-49 lat.

Objawy kliniczne

Bytujący w jelicie cienkim

tasiemiec nieuzbrojony

korzysta z zasobów

odżywczych żywiciela

ostatecznego i zatruwa go

własnymi produktami

przemiany materii.Obecność

tasiemca może powodować

również zmiany napięcia

ściany jelita cienkiego

Objawy kliniczne cd.

Obecność tasiemca może

powodować również zmiany

napięcia ściany jelita cienkiego,

niekiedy prowadzi do

zmniejszenia wydzielania

enzymów trawiennych i do

niedokrwistości. Wędrujące

człony tasiemca mogą

powodować zapalenie wyrostka

robaczkowego lub dróg

żółciowych.

Tasiemczycy wywołanej przez

T. saginata towarzyszyć

mogą bóle nadbrzusza

(zwłaszcza rano), mdłości,

upośledzenie lub wzrost

łaknienia oraz spadek ciężaru

ciała, rzadziej bóle i

zawroty głowy, wymioty,

zaparcia i biegunki.

Ponadto stwierdza się

samoistne wydostawanie się

członów tasiemca

nieuzbrojonego.

Wykrywanie

Polega na badaniu

diagnostycznym wydalanych

członów. Są one płaskie,

długości 20-30 mm i szerokości

5-7 mm. Dobrze widoczne są

również odgałęzienia macicy.

Na podstawie budowy jaj nie

można odróżnić T.saginata od

T. solium,bowiem są one

bardzo podobne.

Wykrywanie cd.

Obecność tasiemca

nieuzbrojonego można

niekiedy stwierdzić

podczas badania

radiologicznego jelita

cienkiego lub laparotomii.

Leczenie

W leczeniu T. saginata stosuje się:

» prazykwantel (Cesol,

Biltricide) » niklozamid

• Prazykwantel

podaje się

jednorazowo po śniadaniu, w

dawce 10-20 mg na kilogram

ciężaru ciała. Lek najczęściej nie

wywołuje działań niepożądanych,

łatwo przenika przez łożysko i do

mleka matki.

Leczenie cd.

• Niklozamid

podaje się na czczo,

w jednorazowej dawce 2 g (dorośli).

Osoby traktuje się jako wyleczone,

jeżeli po okresie 4 miesięcy od

podania leków nie obserwuje się

u nich obecności członów

tasiemca.

Zapobieganie

• Ochrona pastwisk przed

zanieczyszczeniem odchodami

człowieka

• Nasilenie nadzoru weterynaryjnego

nad hodowlą bydła

• Szerzenie oświaty zdrowotnej na temat

zagrożeń związanych ze spożywaniem

surowego mięsa wołowego

Taenia solium i Taenia

saginata

Cecha

T.solium

T.saginata

długość

2-8 m (śr.4m)

4-25m (śr.

12m)

progloty

dy

800-1000,

hermafrodytyczne

zawierają 150-200

pęcherzyków jądrowych

1000-2000

Progloty

dy
maciczn

e

zawierają 30 000 do 50

000 jaj
odrywają się po kilka

(5-6), pozbawione są
zdolności do

samodzielnego

poruszania się

odrywają się

pojedynczo i
mają zdolność

do

samodzielneg

o ruchu

Cecha

T. solium

T. saginata

jajnik

trójpłatowy,
boczne odgałęzienia

głównego pnia macicy:

7-15

dwupłatowy,
boczne

odgałęzienia

głównego

pnia macicy:

15-35

skoleks

kulisty, zaopatrzony w

4 przyssawki i

wysuwalny ryjek,

podwójny wieniec
haków

gruszkowaty,

cztery

przyssawki,

ryjka i haków
brak

żywiciel
ostateczn

y

człowiek – główny,
niektóre małpy

człowiek
jedyny

żywiciel

Cecha

T.solium

T.saginata

żywicie

l

pośred

ni

głównie świnie, ale

też inne gatunki

zwierząt (małpa,

dzik, lis i inne),
człowiek może być

poronnym

żywicielem

bydło, zebu, owca,

renifer, koza

prawdopodobnie

antylopa

larwa -

wągier

cisticercus
cellulosae (mięśnie

języka, żuchwy,

szyi, lędźwi, łopatki,

przepony, serca)

cisticercus bovis

(mięśnie języka,
żuchwy, szyi,

lędźwi, łopatki,

przepony,

międzyżebrowe,

serca, rzadko

wątroba, mózg,

płuca

Cecha

T. solium

T. saginata

chorobo
-
twórczo
ść

Tenioza - bóle
brzucha, bóle

głodowe,

nudności,

sporadycznie

wymioty,

zaburzenia

rozwoju

fizycznego dzieci,
brak łaknienia,

niedokrwistość,

niedrożność jelit
cysticerkoza

Tenioza - bóle
brzucha, bóle

głodowe, nudności,

sporadycznie

wymioty, zaburzenia

rozwoju fizycznego

dzieci, brak

łaknienia,

niedokrwistość,
niedrożność jelit

Cecha

T. solium

T. saginata

wykrywan

ie

proglotydy w

kale, rzadko

jaja,
test ELISA

(koproantygeny

w kale),
RTG, CT, NMR

proglotydy

poruszające się w

kale,
rzadko jaja

inwazyjne,
test ELISA

(antygeny)

Cecha

T.solium

T.saginata

Zwalczanie

Tenioza

badanie mięsa, ochrona pastwisk;

mrożenie mięsa w temp. -10º C i

solanka 20-25% zabija larwy po 5
dniach, temp. 70 º C - po 5 min.

Cecha

T.solium

T.saginata

leczeni

e

Tenioza -
jednorazowo
Prazykwantel (Cesol)

po lekkim śniadaniu
Niklozamid na czczo
Albendazol,

Mebendazol
(2x dziennie przez 3

dni)
Mepakryna (Atabrina -

7 dni)

Tenioza -
jednorazowo
Prazykwantel

(Cesol) po
lekkim śniadaniu
Niklozamid na
czczo
Albendazol,
Mebendazol (2 x

dziennie przez 3

dni)
Mepakryna

(Atabrina 7 dni

leczeni

e

Cysticerkoza –

leczenie chirurgiczne