Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości

International Court of Justice

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS)

z siedzibą w Hadze jest głównym organem
sądowniczym ONZ.

Został on ustanowiony podczas konferencji w San

Francisco 26 czerwca 1945 roku. Trybunał
rozpoczął

swoją

działalność

w 1946

roku

zastępując

Stały

Trybunał

Sprawiedliwości

Międzynarodowej, który funkcjonował od 1922
roku.

The President of the

International Court of Justice, Judge

Rosalyn Higgins

United Kingdom

historia

• 26 czerwca 1945 roku Międzynarodowy Trybunał

Sprawiedliwości zastąpił Stały Trybunał

Sprawiedliwości Międzynarodowej (STSM), który

był pierwszym sądem międzynarodowym

o powszechnym zasięgu.

• STSM został powołany na podstawie art. 14 Paktu

Ligi Narodów stwierdzającego, iż do kompetencji

Trybunału należy rozpatrywanie sporów

międzynarodowych przedstawionych przez strony

oraz wydawanie na życzenie Rady Ligi Narodów

lub Zgromadzenia Ligi Narodów opinii doradczych

w każdym sporze lub innej sprawie.

Stały Trybunał Sprawiedliwości

Międzynarodowej

• rozpoczął działalność 30 stycznia 1922 roku,

a formalnie zakończył 31 grudnia 1946 roku.

• Powołany

przez

Radę

komitet

rzeczoznawców

opracował statut Trybunału, który został przyjęty przez

Zgromadzenie Ligi Narodów w 1920 roku. Statut ten

stanowił odrębną umowę międzynarodową i wszedł

w życie w 1921 roku. Sprawy wewnętrzne Trybunału

normował Regulamin.

• Do 1936 roku Stały Trybunał Sprawiedliwości

Międzynarodowej składał się z jedenastu sędziów

i czterech zastępców, a od 1936 roku z piętnastu

sędziów.

• W sumie Trybunał rozpoznał 66 spraw, wydał 32 wyroki

oraz 27 opinii doradczych

Funkcje Trybunału

• M T S spełnia następujące funkcje:
• funkcja sądowa - Rozstrzyganie zgodnie z prawem

międzynarodowym sporów prawnych między państwami

• funkcja doradcza ONZ i organizacji wyspecjalizowanych

ONZ, wydając opinie doradcze na żądanie zgromadzenia
ogólnego, rady bezpieczeństwa lub innych organów i
organizacji upoważnionych przez zgromadzenie ogólne;

• funkcja sądu polubownego orzekającego ex aequo et

bono, jeśliby strony się na to zgodziły.

podstawy orzekania

Kompetencje ratione iuris

• podstawy orzekania art. 38 Statutu MTS.
• a) konwencje międzynarodowe, bądź ogólne, bądź specjalne,

ustalające reguły wyraźnie uznane przez państwa wiodące spór;

• b) zwyczaj międzynarodowy jako dowód istnienia ogólnej

praktyki przyjętej jako prawo

• c) ogólne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane
• d) wyroki sadowe oraz opinie najznakomitszych znawców prawa

publicznego, różnych narodów jako środek pomocniczy do

stwierdzenia przepisów prawnych

• jeżeli strony się na to godzą, Trybunał może orzekać ex aequo

et bono, czyli w oparciu o zasady słuszności, a nie normy

prawne

strony postępowania

kompetencje ratione personae

• mogą nimi być państwa członkowskie Organizacji

Narodów Zjednoczonych

• państwa, które przystąpiły do Statutu Trybunału,

ale nie podpisały Karty ONZ, ani nie stały się
członkami Organizacji Narodów Zjednoczonych.

• inne państwa, które złożyły Deklarację

w Sekretariacie ONZ na warunkach określonych
przez Radę Bezpieczeństwa ONZ

osoby prywatne

• nie są stroną przed Trybunałem (art. 34 Statutu

stanowi, iż tylko państwa mają prawo
występować jako strony przed Trybunałem).

• Interesy osób prywatnych mogą stać się

przedmiotem postępowania przed Trybunałem
w przypadku, kiedy dane państwo przejmie
sprawę swojego obywatela i wystąpi z jego skargą
przeciwko innemu państwu.

• Pozwy wpływające od osób fizycznych (oraz

innych nieuprawnionych podmiotów) nie są
rejestrowane

jurysdykcja

• Członkostwo w ONZ nie oznacza automatycznej zgody państwa

na jurysdykcję MTS. Każde państwo musi wyrazić swoją wolę

przystąpienia do postępowania w danej sprawie przed

Międzynarodowym

Trybunałem

Sprawiedliwości.

Trybunał

rozstrzyga spór wyłącznie w przypadku, gdy strony sporu uznały

jego jurysdykcję:

• na mocy porozumienia w sprawie poddania zaistniałego sporu

pod rozstrzygnięcie Trybunału;

• na mocy klauzuli sądowej zawartej w umowie międzynarodowej

i przewidującej przekazanie sprawy do MTS w przypadku

zaistnienia sporu między Państwami-Sygnatariuszami

• na skutek opartych na zasadzie wzajemności deklaracji

(klauzula fakultatywna) - państwa mogą złożyć deklaracje

uznające jako obligatoryjną jurysdykcję Trybunału w sporach

z każdym innym państwem, które złożyło taką samą deklarację.

Procedura

• Trybunał

wydaje

wyroki

w sporach

międzypaństwowych oraz opinie doradcze.

• Postępowanie przed sądem składa się z dwóch

części - pisemnej i ustnej.

• Postępowanie pisemne polega na przesyłaniu

sądowi i stronom za pośrednictwem sekretarza Sądu

memoriału, kontr memoriału oraz replik.

• Postępowanie ustne, czyli rozprawa, polega na

wysłuchaniu

przez

Sąd

agentów,

doradców

i adwokatów,

świadków

i rzeczoznawców.

Postępowanie ustne jest jawne.

• Po rozprawie następuje narada, która odbywa się

przy drzwiach zamkniętych

narada

• podczas narady Sędziowie wydają wyrok

większością głosów, a w razie równości głosów -
przeważa głos przewodniczącego.

• wyrok zawierający uzasadnienie odczytuje się na

posiedzeniu publicznym.

• Sędziowie nie zgadzający się z sentencją wyroku

lub jego uzasadnieniem mogą złożyć zdania
odrębne

wyrok

• wyrok MTS bezwzględnie wiąże strony w danej

sprawie. W razie sporu co do znaczenia lub zakresu

wyroku, Sąd wydaje jego właściwą interpretacje na

żądanie

którejkolwiek

ze

stron.

Interpretacja

wydawana jest przez Sąd w formie wyroku.

• kiedy państwo nie chce wykonać zobowiązań

ciążących na nim z mocy wyroku wydanego przez

Trybunał, strony sporu mogą odwołać się do Rady

Bezpieczeństwa ONZ. Rada może wydać zalecenie

albo uchwalić zastosowanie środków koniecznych do

wykonania wyroku (np. sankcje).

• Wyrok jest ostateczny i państwa nie maja możliwości

apelacji.

Jednakże

w pewnych

szczególnych

okolicznościach sąd może dokonać rewizji wyroku.

rewizja

• Strona w sporze może zgłosić wniosek o rewizje tylko

wówczas jeżeli:

• Wniosek opiera się na wykryciu faktu, który ma

dla sprawy decydujące znaczenie

• W chwili wydania wyroku fakt ten nie był znany

sadowi ani stronie, która występuje o rewizje
wyroku, a nieświadomość tego faktu nie wynikała
z niedbalstwa

• Wniosek o rewizje został złożony nie później niż 6

miesięcy od wykrycia nowego faktu

• Wniosek o rewizje został złożony przed upływem

10 lat od dnia wydania wyroku

opinie doradcze

• MTS wydaje opinie doradcze na żądanie Zgromadzenia

Ogólnego ONZ, Rady Bezpieczeństwa oraz Rady

Gospodarczej

i Społecznej,

a także

organizacji

wyspecjalizowanych. Przedmiotem opinii doradczych

może być każda kwestia prawna wyłaniająca się w toku

działalności wnioskodawcy. Postępowanie o wydanie

opinii doradczej nie ma charakteru spornego, uczestnicy

przedstawiają swoje stanowiska, najpierw w formie

pisemnej, a potem ustnej. Opinia doradcza formalnie nie

ma mocy wiążącej. Jest jednak autorytatywną wykładnią

prawa międzynarodowego, co powoduje, że w praktyce

jest traktowana jako ostateczne potwierdzenie legalności

lub nielegalności zachowań będących jej przedmiotem.

Sędziowie mogą zgłaszać zdania odrębne do opinii

doradczych.

publikacja

• Wszystkie wyroki i opinie doradcze Trybunału

wraz ze zdaniami odrębnymi są oficjalnie
publikowane w językach angielskim i francuskim.

• W latach 1946 - 2003 MTS wydał
• 76 orzeczeń
• i 24 opinie doradcze
• a 21 spraw sądowych jest w toku

skład Trybunału

• Trybunał składa się z 15 niezależnych sędziów

wybieranych bez względu na ich przynależność

państwową na dziewięcioletnie kadencje.

• Co 3 lata zmieniana jest jedna trzecia składu.

Sędziowie mogą być wybrani na ponowną kadencję.

• Kandydatów na sędziów zgłaszają grupy narodowe

Stałego Trybunału Arbitrażowego w Hadze spośród

osób mogących pełnić najwyższe stanowiska

sędziowskie w swych państwach lub uznanych

znawców prawa międzynarodowego.

• Następnie sędziowie są wybierani przez

Zgromadzenie Ogólne ONZ oraz Radę

Bezpieczeństwa.

statut

Trybunał działa według swego Statutu, który opiera

się na Statucie Stałego Trybunału Sprawiedliwości
Międzynarodowej i stanowi integralną część Karty
Narodów Zjednoczonych.

Wszyscy

członkowie

Organizacji

Narodów

Zjednoczonych są ipso facto stronami Statutu
Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

.

Statut Trybunału

• stwierdza, iż organy te dokonują wyboru niezależnie od

siebie. Kandydaci muszą uzyskać bezwzględną większość

głosów w obu wspomnianych organach. Każdy sędzia musi

pochodzić z innego państwa.

• Przy wyborze należy zwracać uwagę na to, by w składzie

sądu zapewnić reprezentację głównych form cywilizacyjnych

i zasadniczych systemów prawnych świata. Sędziowie

wybierają spośród swego grona prezesa i wiceprezesa

Trybunału na trzyletnią kadencję z prawem reelekcji.

• Sędziowie nie mogą zajmować się inną działalnością

zawodową (nie dotyczy to publikacji lub wygłaszania

wykładów) ani polityczną. Nie reprezentują państwa,

z którego pochodzą. Są niezawiśli, nie mogą przyjmować

poleceń od jakiejkolwiek strony

Polscy sędziowie

• Polskimi sędziami w Międzynarodowym Trybunale

Sprawiedliwości byli

• Bohdan Winiarski (prezes Trybunału w latach

1961-1964)

• Manfred Lachs (prezes Trybunału w latach 1973-

1976)

• Krzysztof Skubiszewski zasiadał jako sędzia ad hoc

Skład Trybunału w 2006r.

• Prezes Rosalyn Higgins (Wielka Brytania)
• Wiceprezes Awn Shawkat Al-Khasawneh (Jordania)
• Judges Raymond Ranjeva (Madagaskar); Shi

Jiuyong (Chiny); Abdul G. Koroma (Sierra Leone);
Gonzalo Parra-Aranguren (Wenezuela); Thomas
Buergenthal (USA); Hisashi Owada (Japonia);
Bruno Simma (Germany); Peter Tomka (Słowacja);
Ronny Abraham (Francja); Kenneth Keith (Nowa
Zelandia); Bernardo Sepúlveda Amor (Meksyk);
Mohamed Bennouna (Maroko); Leonid Skotnikov
(Rosja)