ZAPRAWY

Zaprawy

Zaprawa budowlana zwykła

to materiał otrzymany w

wyniku zmieszania w odpowiednim stosunku spoiwa
(lub spoiw), piasku, wody oraz ewentualnie domieszek
lub dodatków poprawiających właściwości.

Zaprawy

W zależności od rodzaju zastosowanego spoiwa
mineralnego

rozróżnia

się

następujące

rodzaje

zapraw

:

-zaprawę cementową – c;

- zaprawę cementowo – wapienną – cw;

Zaprawy cementowe i cementowe - wapienne

należą do najczęściej stosowanych na budowie, zarówno
do murowania fundamentów i ścian budynków,
wykonywania obrzutek, warstw zewnętrznych tynków,
jak i podłoży pod posadzki.

Zaprawy

- zaprawę wapienną – w;

Zaprawy wapienne charakteryzują się długim

okresem twardnienia, przy czym najszybciej twardnieją
przy dostępie powietrza, a całymi latami w głębi muru.
Charakteryzują

się

one

dobrą

urabialnością

i

plastycznością

Zaprawy

-zaprawę gipsową – g;

-zaprawę gipsowo – wapienną – gw;

Zaprawy

z

gipsu

budowlanego

są

rzadko

wykorzystywane i używane bezpośrednio na budowie ze
względu na szybkie wiązanie gipsu. Niewielki dodatek
wapna do zapraw gipsowych (około 2% do masy gipsu)
polepsza urabialność i wpływa na opóźnienie wiązania.
Fabrycznie

produkowane

gipsy

tynkarskie

zostały

wzbogacone o dodatki opóźniające wiązanie w dłuższym
przedziale czasu.

- zaprawę cementowo – glinianą – cgl.

Zaprawy

Podstawową cechą zapraw stwardniałych jest

marka

.

Jest to symbol literowo – liczbowy (np. M7) klasyfikujący
zaprawę pod względem wytrzymałości na ściskanie.

Liczba po literze M oznacza średnią wytrzymałość na
ściskanie w MPa zaprawy po okresie twardnienia.

Wyróżnia się następujące marki zapraw:

M0,3; M0,6; M1;

M2; M4; M7; M12; M15; M20.

Zaprawy

Składniki zapraw budowlanych zwykłych:

- Woda

Rozróżnia się dwie klasy wody:

I –

pochodzenia

ze

źródeł

poboru wody

dopuszczonej do celów pitnych (oprócz wody mineralnej);

II – pobierana z rzek, jezior, stawów, jak również

wód podziemnych (np. studni oraz woda uzdatniana.

Woda zaliczana do II klasy nie może wykazywać
zabarwienia żółtego lub brunatnego, nie powinna
wydzielać zapachu gnilnego. Wartość wskaźnika pH
powinna być nie mniejsza niż 4.

Zaprawy

-Piasek

Piasek powinien mieć uziarnienie do 2mm.

Rozróżnia się dwie klasy petrograficzne piasków:

- naturalne – występujące w złożu w stanie

naturalnego rozdrobnienia;

- łamane – uzyskiwane w wyniku rozdrobnienia skał

litych.

Piaski naturalne wykorzystywane są najczęściej do
produkcji zwykłych zapraw budowlanych.

Zaprawy

- Spoiwa

– zgodnie z wymaganiami norm

Piaski łamane ze skał naturalnych są stosowane głównie
do zapraw, od których oczekuje się pewnych dodatkowych
cech. Tynki szlachetne mogą być wykonywane z
marmurów łamanych, posadzki o zwiększonej odporności
na ścieranie z bazaltów łamanych, natomiast tynki
ciepłochronne – z rozdrobnionego pumeksu.

Zaprawy

-Domieszki i dodatki do zapraw cementowych

Do zapraw cementowych zwykłych dodaje się

domieszki chemiczne

w celu uplastycznienia zapraw

(plastyfikatory),

domieszki

przyspieszające

lub

opóźniające

wiązanie,

domieszki

przeciwmrozowe,

domieszki poprawiające odporność na działanie mrozu,
itp.

Dodatki

dozowane do zapraw stanowią przede

wszystkim substancje mineralne, jak również różnego
rodzaju mączki kamienne, mielony żużel, popioły lotne z
węgla kamiennego oraz dopuszcza się stosowanie do
zapraw cementowych do 15 % ciasta wapiennego w
stosunku do masy cementu.

Zaprawy

Ustalenie składu zapraw

W odróżnieniu od różnorodnych i skomplikowanych

metod

projektowania

mieszanek

betonowych,

w

przypadku zapraw przyjmuje się ustalone doświadczalnie
przez dziesięciolecia receptury.

W normie PN – 90/B-14501 „Zaprawy budowlane

zwykłe” podano orientacyjne składy zapraw.

Zaprawy

Tabela.

Orientacyjne składy zapraw cementowych, wg

PN/90/B-14501

Proporcje objętościowe

cement klasy 32,5 : piasek

(suchych składników) dla marki zaprawy

M12

M15

M20

1 : 3,5

1 : 3

1 : 1,5

Zaprawy

Tabela.

Orientacyjne składy zapraw cementowo wapiennych,
wg PN/90/B-14501

Proporcje objętościowe

cement klasy 32,5 : wapno :

piasek

(suchych składników) dla marki zaprawy

M4

M7

1 : 1 : 6

1 : 0,5 : 4,5

Zaprawy

Cechy zapraw świeżych:

- konsystencja,
- plastyczność,
- czas zachowania właściwości roboczych,
- oznaczenie wydajności objętościowej próbnego zarobu,
- oznaczenie zawartości powietrza w zaprawie.

Zaprawy

Plastyczność i konsystencja

zapraw zmieniają się w

czasie w związku, z czym poszczególne zaprawy powinny
być wbudowane nie później niż po:

- zaprawa wapienna – 8 godzin,
- zaprawa cementowo – wapienna – 5 godzin,
- zaprawa cementowa – 2 godziny,
- zaprawa cementowo – gliniana – 2 godziny,

- zaprawę gipsową bez opóźniacza należy użyć zaraz po
zarobieniu wodą.

Zaprawy

Cechy zapraw stwardniałych:

- wytrzymałość na zginanie i ściskanie,
- wytrzymałość na rozciąganie,
- nasiąkliwość,
- gęstość objętościowa,
- mrozoodporność,
- współczynnik rozmiękania,
- przyczepność zapraw do podłoża.

Zaprawy

Zastosowanie zapraw:

- murowanie fundamentów

– zaprawy:

c

– stosowane bez ograniczeń (M4-M12);

cgl

– w gruntach podmokłych (M4-M7);

w, cw

– w gruntach suchych budynków

jednokondygnacyjnych mieszkalnych lub gospodarczych

(M0,6-M1).

Zaprawy

-murowanie ścian budynków

– zaprawy:

c

– stosowane bez ograniczeń (M4-M12),

cw

– w pomieszczeniach o wilgotności względnej

powyżej

60%, mury poniżej izolacji poziomej położone

w gruntach nasyconych wodą (M4-M7),

cgl

– ściany z przewodami dymowymi i

wentylacyjnymi (M2-M4),

cw

– ściany nadziemne nośne w budynkach do 2

kondygnacji (M2-M4),

w

– ściany wypełniające oraz nadziemne ściany

nośne w

budynkach jednokondygnacyjnych (M0,3-M1).

Zaprawy

- murowanie sklepień

– zaprawy:

c, cw

– marka zaprawy (M7-M20).

- wykonywanie posadzek:

c

– warstwa wyrównawcza pod posadzki (2-M7) oraz

podłoża pod posadzki (M12-M20).

- kładzenie tynków – zaprawy:

cw

– zewnętrzne

c, cw, g, gw, cgl

– wewnętrzne

-mocowanie elementów kotwiących i wykonywanie
podkładu:

c

(M7-M15).

Zaprawy

Zaprawy gotowe wytwarzane fabrycznie

Składniki:

-spoiwa

: cementy portlandzkie CEM I, CEM II, CEM III,

cementy glinowe, gips, wapno;

- kruszywa:

kwarcowe i wapienne najczęściej do 2mm;

Zaprawy

- dodatki mineralne i pigmenty:

- pyły krzemionkowe – powodują szybki wzrost
wytrzymałości zapraw,

- popioły lotne z węgla kamiennego –

poprawiają urabialność i mogą częściowo zastępować
cement.

- siarczan baru – stosowany jako wypełniacz do

zapraw

absorbujących promieniowanie X,

- pigmenty mineralne – dodawane najczęściej w

ilości nie przekraczającej 5% masy zaprawy. Używa się

głównie tlenków żelaza, chromu oraz tytanu.

Zaprawy

Dodatki mineralne i pigmenty c.d.

- włókna szklane – produkowane z roztopionego

piasku

kwarcowego. Stosuje się do zapraw jako

zbrojenie

rozproszone

(fibra).

Wytrzymałość

na

rozciąganie waha się

w granicach 3000-5000MPa.

- żywice epoksydowe – zaprawy modyfikowane

żywicami

charakteryzują się większą odpornością na

działania

atmosferyczne, agresję środowiska

.

Zaprawy

Asortyment

gotowych

zapraw

wytwarzanych

fabrycznie

:

-zaprawy

do

systemów

dociepleń

ścian

zewnętrznych – są to zaprawy mrozoodporne,
wodoodporne, o dużej przepuszczalności i przyczepności
do podłoża. Na 25 kg suchej zaprawy dozuje się zwykle
około 5 litrów wody.

-zaprawy tynkarskie – w sprzedaży są suche tynki
gipsowe, gotowe zaprawy tynkarskie gipsowo – wapienne
i gipsowo – gliniane.

- zaprawy murarskie – przeznaczone do wznoszenia
murów z cegły, pustaków ceramicznych, bloczków
betonowych i betonów komórkowych.

Zaprawy

-zaprawy tynkarskie ciepłochronne – służą do
murowania i tynkowania ścian wykonanych z betonu
komórkowego,

pustaków

z

ceramiki

porowatej.

Charakteryzują się niskim współczynnikiem przenikania
ciepła U.

-zaprawy posadzkowe – w grupie tej znajdują się
zaprawy samopoziomujące, wykonywane z mączki
anhydrytowej,

gipsu,

cementu,

wypełniaczy

i

modyfikatorów. Wytrzymałość na ściskanie przekracza 30
MPa.

- zaprawy do mocowania płytek ceramicznych.
- zaprawy renowacyjne.

- zaprawy do uzupełniania ubytków uszkodzonych
konstrukcji żelbetowych.