1

Kryzysy walutowe

prof. dr hab. Zofia

Wysokińska

Uniwersytet

Łódzki

2

Kryzysy walutowe-

pojęcia

• Istotą kryzysu walutowego jest nagła utrata zaufania

rynków finansowych do danej waluty. W miejsce
oczekiwań, że jej kurs utrzyma się na określonym
poziomie, pojawia się nagle powszechne przekonanie,
że dewaluacja jest nieuchronna, a jej moment bliski. Za
wybuch kryzysu walutowego można uznać początek
gwałtownej

ucieczki

kapitału.

Odpływ

kapitału

powoduje szybkie zmniejszenie się rezerw walutowych
broniącego kursu banku centralnego. Gdy rezerwy
walutowe stają się za małe lub koszty obrony kursu
zbyt duże, dewaluacja rzeczywiście następuje.

• Raptowny i znaczny spadek kursu jest najbardziej

klasycznym symptomem kryzysu walutowego.

3

Kryzysy walutowe-modele I i II

generacji

Kryzysy walutowe są po części konsekwencją procesu

globalizacji

rynków

finansowych.

Rosnąca

mobilność

międzynarodowych przepływów kapitałowych sprawia, że

coraz mniejsze błędy w polityce makroekonomicznej rządów

poszczególnych

krajów

lub

kumulujące

się

w

ich

gospodarkach stany nierównowagi mogą spowodować

gwałtowny atak spekulacyjny połączony z masowym

odpływem kapitału. Zależność tę odzwierciedla ewolucja

poglądów na temat przyczyn kryzysów walutowych

.

 

4

Kryzysy walutowe I generacji-

model Paula Krugmana

• Autor założył, że rzecz dotyczy kraju, którego władze prowadzą

nierozważną politykę finansową, nie biorącą pod uwagę

niebezpieczeństw, jakie rodzi ona dla bilansu płatniczego. W

opisywanej przez Krugmana modelowej sytuacji nadmierne

wydatki

rządu

powodują

powstanie

dużego

deficytu

budżetowego. W wyniku dużych wydatków budżetowych rośnie

popyt krajowy i import. Finansowanie deficytu budżetowego

emisją pieniądza wywołuje inflację. Relatywnie tanieje import i

pogarsza się konkurencyjność eksportu, co dodatkowo powiększa

deficyt w obrotach handlowych. Szybko topnieją rezerwy

walutowe. W końcu zmniejszają się do takiego poziomu, że

dewaluacja staje się nieuchronna. Jest już tylko kwestią czasu.

Następuje atak spekulacyjny „krótkoterminowych inwestorów”,

który przyspiesza to co i tak jest nieuchronne. (por. kryzysy

walutowe w krajach Ameryki Łacińskiej w początkach lat 80.)

•

5

Kryzysy walutowe II generacji –

model Maurice Obstfelda

• Dotyczą one krajów, które prowadzą stosunkowo

rozważną politykę makroekonomiczną i dysponują dużą

ilością rezerw walutowych. W takiej sytuacji spekulanci

muszą bardzo starannie wybrać moment ataku aby mieć

szanse na jego powodzenie. Chodzi tu o taki moment, w

którym władze monetarne zaniechają obrony kursu nie

tyle dlatego, że nie byłyby w stanie dalej go bronić, ale

dlatego, że uznają, że koszty obrony (zarówno

bezpośrednie jak i pośrednie-ponoszone przez całą

gospodarkę w następstwie koniecznego (do obrony

kursu walutowego) podniesienia stopy procentowej)

byłyby zbyt duże. por. kryzysy walutowe, które dotknęły

kraje Europy Środkowej i Wschodniej w roku 1992 i

wcześniej- np. Niemcy po zjednoczeniu, Wielka Brytania-

upłynnienie funta w roku 1992 ze względu na zbyt

wysokie koszty obrony jego kursu.

6

Kryzysy walutowe drugiej połowy lat

90.

w Azji

• Kryzysy walutowe, które miały miejsce w Azji w drugiej połowie

lat 90. nie bardzo poddawały się podziałowi na kryzysy I i II

generacji.

W

większości

tzw.

azjatyckich

krajów

nowo-

uprzemysłowionych

w

ślad

za

imponującym

rozmachem

inwestycyjnym nie zawsze szedł odpowiedni wzrost wydajności, a

w efekcie postępującej liberalizacji w ramach m.in. WTO (redukcja

taryf celnych o 25-39%) ujawniły się problemy z narastającą

konkurencją zagraniczną oraz z utrzymaniem wysokiej stopy

zwrotu od zainwestowanego kapitału w relacji do kosztu jego

pozyskania. Jednocześnie kraje te musiały odejść od aktywnej

(uprawianej wcześniej) polityki finansowego wspierania eksportu i

otworzyć się na import. Pojawiły się problemy również ze

sprostaniem konkurencji importu na ich własnych rynkach

narodowych.

• Ujawniła się więc spadająca efektywność inwestycji, w związku z

podejmowaniem zbyt wysokiego ryzyka oraz nadmiernego

korzystania z zaciąganych zagranicą kredytów krótkoterminowych

oraz zbyt optymistycznej prognozy dla rozwoju gospodarczego.

Słabnące tempo eksportu i powiększające się zadłużenie

zwłaszcza zagraniczne powodowało powiększające się obawy o

wypłacalność azjatyckich przedsiębiorstw, co przy znaczącym się

ich spotęgowaniu wywołało ostatecznie falę kryzysów walutowych

(faza

charakterystyczna dla krajów Dalekiego Wschodu w końcu lat 90. oraz

dla Argentyny w roku 2000)