Przedmiot

prawa autorskiego

Przedmiot

prawa patentowego

(wynalazczego)

UTWORY



literackie, publicystyczne, naukowe



kartograficzne, plastyczne, fotograficzne



lutnicze, wzornictwa przemysłowego



architektoniczne i architektoniczno-

urbanistyczne



muzyczne i słowno-muzyczne



sceniczne, sceniczno-muzyczne,

choreograficzne i pantomimiczne



utwory audiowizualne (w tym filmowe)



programy komputerowe, sieci

komputerowe

OPRACOWANIE CUDZEGO UTWORU



tłumaczenie, przeróbka, adaptacja

ZBIORY, ANTOLOGIE,

TWÓRCZE BAZY DANYCH

WIZERUNEK

WYNALAZKI

WZORY UŻYTKOWE

WZORY PRZEMYSŁOWE

ZNAKI TOWAROWE

OZNACZENIA GEOGRAFICZNE

TOPOGRAFIE UKŁADÓW

SCALONYCH

Przedmiot

autorskich

praw

pokrewnych



artystyczne

wykonanie



fonogram i

wideogram



nadania programów

RiTV



pierwsze wydania

Przedmiot prawa

autorskiego

bezpośredni

prawa autorskie

i prawa pokrewne jako

prawa podmiotowe

pośredni

utwory

i przedmioty praw

pokrewnych

↓

dobra niematerialne,

które występują w

obrocie gospodarczym

w postaci obiektu

materialnego

(nośnika)

NOŚNIK UTWORU

nośnik czysty

/czasowe rozdzielenie

momentu powstania

utworu i jego

egzemplarza/

↓

art.20 pr.aut.

(opłaty na rzecz OZZ)

nośnik zapisany

/egzemplarz utworu/

art. 20 pr.aut.

Producenci i importerzy:

a)

magnetofonów, magnetowidów

b)

kserokopiarek, skanerów i in. podobnych
urządzeń reprograficznych

c)

czystych nośników służących do utrwalania w
zakresie własnego użytku osobistego utworów,

- są obowiązani do uiszczania organizacjom

zbiorowego zarządzania(OZZ) opłat w wysokości
nie przekraczającej

3%

kwoty należnej z tytułu

sprzedaży tych urządzeń lub nośników

art. 110³ pr.aut. –

kontrola produkcji przez MK

EGZEMPLARZE

UTWORÓW

egzemplarze

oryginalne

(pierwotne utrwalenia)

↓

oryginał utworu

plastycznego

oryginał utworu

literackiego

fonogram i wideogram

droit de suite

(art. 19 pr.aut.)

egzemplarze wtórne

(kopie)

↓

kopia utworu

plastycznego

egzemplarz wydanej

książki

egzemplarz

zwielokrotnionego

fonogramu lub

wideogramu

droit de suite

art. 19 pr.aut.

Uprawnienie przysługujące twórcom i ich

spadkobiercom polegające na ustawowym

zagwarantowaniu im odpowiedniego procentu

(do 5%)

ceny sprzedaży oryginalnych

egzemplarzy utworu

plastycznego,

fotograficznego, literackiego i muzycznego

w przypadku kiedy sprzedaż ta

ma charakter zawodowy

(np. domy aukcyjne, galerie sztuki)

droit de suite

Do zapłaty wynagrodzenia są zobowiązani

solidarnie (art. 19³):

Zbywca oryginału

(właściciel oryginału)

Sprzedawca

(dom aukcyjny)

z tym, że sprzedawca może zwolnić się od

obowiązku zapłaty, jeśli wskaże osobę zbywcy.

W obrocie rynkowym główną

rolę odgrywają jednak

egzemplarze wtórne

sprzedający

(księgarnia, sklep muz.)

↑

umowy kupna-

sprzedaży

↓

kupujący książkę, płytę

etc.

/użytkownik utworu/

twórca

↑

umowy licencyjne

umowy

rozporządzające

↓

licencjobiorca,

wydawca,

producent muz.

UTWÓR

art. 1 ust. 1 pr.aut.

każdy przejaw działalności twórczej o

indywidualnym charakterze, ustalony w

jakiejkolwiek postaci, niezależnie od

wartości, przeznaczenia i sposobu

wyrażenia

Charakter utworu

twórczy

jest przejawem procesu,

który powinien

cechować się

znamionami twórczości

(koncepcyjna kreacja,

praca intelektualna)

idem per idem

to samo przez to samo

lepiej więc

oryginalny, kreatywny

indywidualny

możliwość wychwycenia

przy jego analizowaniu

cech

charakterystycznych dla

twórczości konkretnej

osoby.

Utwór musi posiadać

„osobiste piętno

autora”.

Nie stanowią przedmiotu

prawa autorskiego (nie są

utworami):

art. 4 pr.aut.



akty normatywne lub ich urzędowe
projekty



urzędowe dokumenty, materiały, znaki i
symbole



opublikowane opisy patentowe lub
ochronne



proste informacje prasowe

Kazus 1

Rada Gminy X podjęła decyzję uchwalenia
nowego herbu tej jednostki samorządu
terytorialnego, zamawiając opracowanie
jego plastycznego projektu u artysty
plastyka.
Czy w tej sytuacji znajdą zastosowanie
przepisy ustawy o prawie autorskim (jeśli
tak to kiedy i w jakich okolicznościach)?

UTWORY

wymienione wyraźnie

w ustawie

(art. 1 ust. 2)

np.

utwory literackie

utwory muzyczne

utwory audiowizualne

utwory architektoniczne

programy komputerowe

twórcze bazy danych

nie wymienione w

ustawie,

ale chronione w

oparciu o definicję

utworu z art. 1

np.

twórcze wykłady

projekty techniczne

dzieła multimedialne

Podział utworów ze względu

na stosowaną wobec nich

ochronę

chronione na zasadach

ogólnych

/przepisy ogólne ustawy –

normujące status utworów

w ogólności/

●pozostałe utwory

wymienione i nie

wymienione w ustawie

chronione na zasadach

szczególnych

/przepisy szczególne ustawy

wyłącznie im poświęcone/

●utwory audiowizualne

(Rozdz.6 ustawy)

●programy komputerowe

(Rozdz. 7 ustawy)

●twórcze bazy danych

(+ ustawa z 27.07.2001r. o ochronie

baz danych)

●

utwory architektoniczne

Kazus 2

Firma X zamówiła u projektanta Y (nie architekta)

wykonanie oryginalnego projektu budowlanego

(projektu instalacji oświetleniowej). Przy realizacji

zamówienia powstała wątpliwość, czy projekt ten

może zostać potraktowany jako utwór w rozumieniu

prawa autorskiego, co nie wynikało wyraźnie z

zawartej umowy, a co okazało się istotne przy

rozliczaniu podatku dochodowego od

wynagrodzenia projektanta.

Czy w tej sytuacji znajdą zastosowanie przepisy

ustawy o prawie autorskim (jeśli tak to kiedy i w

jakich okolicznościach)?

Podmiot

praw autorskich

-

osoba, która dysponuje prawami

autorskimi do utworu

-

osoba, która może rozporządzać

bezwzględnymi prawami do utworu

PODMIOTY PRAW

AUTORSKICH

podmioty wyłącznie

uprawnione

z tytułu autorskich

praw osobistych i

majątkowych

●twórcy

●współtwórcy

podmioty wyłącznie

uprawnione

z tytułu autorskich

praw majątkowych

●pracodawcy twórców

(instytucje naukowe, wydawcy,

producenci, uczelnie wyższe i

inni pracodawcy)

●producenci i wydawcy

niebędący

pracodawcami twórców

(producenci filmowi, wydawcy)

TWÓRCA

Wyłącznie twórcy (współtwórcy) mogą być

uprawnieni z tytułu autorskich praw

osobistych,

w zakresie zaś autorskich praw

majątkowych wyłączność należeć może

zarówno do twórców, jak i do drugiej,

dopełniającej grupy podmiotów prawa

autorskiego.

TWÓRCĄ (AUTOREM)

MOŻE BYĆ TYLKO OSOBA

FIZYCZNA

Ustawowe domniemania autorstwa:

1) przy braku jasności co do osoby

twórcy (art. 8 ust. 2 pr.aut.)

-

osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na

egzemplarzach utworu,

-

osoba, której autorstwo podano do publicznej wiadomości w

związku z rozpowszechnianiem utworu

2) gdy twórca pozostaje anonimowy

(art. 8 ust. 3 pr.aut.)

-

producent lub wydawca

-

właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami

autorskimi

WSPÓŁTWÓRCA (art. 9)

Osoba fizyczna, której z mocy ustawy od

chwili ustalenia dzieła przysługują prawa

autorskie do danego utworu wspólnie z

inną osobą lub osobami fizycznymi.

Współtwórca – stanowi odpowiednik

współwłaściciela rzeczy ruchomej lub

nieruchomości, którego pozycja prawna

uregulowana jest w art. 195-221 KC.

Utwory współautorskie

rozłączne

Co najmniej jeden ze

współtwórców wnosi do

utworu twórczy wkład,

który może być

samodzielnym utworem

(np. muzyka do filmu,

scenariusz filmu – wkłady

samoistne, reżyseria filmu

– wkład niesamoistny)

nierozłączne

Zawierają wkłady pozbawione

samodzielnego znaczenia,

czyli nienadające się do

samodzielnej eksploatacji

autorskoprawnej

(np. projekty architektoniczne

kilku architektów)

art. 9 pr.aut. – domniemywa się, że wielkości

udziałów są równe. Każdy ze współtwórców może

żądać określenia wielkości udziałów przez sąd na

podstawie wkładów pracy twórczej.

Przykład współautorskiego

dzieła nierozłącznego

„koncepcja plastyczna

postaci Bolka i Lolka”

-

dzieło uprzednio istniejące (pierwotne) w

stosunku do stworzonych następnie filmów

rysunkowych, powstałe w 1962 r.

Sytuację prawną plastycznego ujęcia postaci Bolka i

Lolka regulują 4 rozstrzygnięcia sądowe zapadłe

w 1987r, 2003 r., 2004 r. i w 2006 r.

Sąd ustalił, iż udziały współautorów postaci Bolka i

Lolka - A.Ledwiga, L.Lorka i W.Nehrebeckiego –

wynoszą po jednej trzeciej (33%).

PRACODAWCY

TWÓRCÓW

Dwa warunki uznania pracodawcy

twórcy za podmiot autorskich praw

majątkowych

(art.12 pr.aut.)

1)

stworzenie utworu w wyniku wykonywania
obowiązków ze stosunku pracy (umowa o
pracę, zakres obowiązków pracowniczych, cel
zatrudnienia, polecenie służbowe),

2)

brak odmiennych postanowień umownych
między pracownikiem a jego pracodawcą

Autorski monopol

pracodawcy

może być ograniczony wyłącznie

postanowieniami umowy o pracę, np:

-

klauzula, iż pracodawcy przysługują majątkowe
prawa autorskie do utworu jedynie w zakresie
określonych pól eksploatacji,

-

klauzula regulująca zasady korzystania z utworu
przez pracodawcę po ustaniu stosunku pracy,

-

tzw. klauzule antykonkurencyjne – pracownik na
odpowiednich warunkach zobowiązuje się do
czasowego niezatrudniania się u konkurencyjnych
pracodawców

Autorski monopol

pracodawcy

(art. 12 pr.aut.)

ma charakter warunkowy (ewentualny),

co oznacza, że:

Prawa autorskie w momencie stworzenia

utworu powstają pierwotnie na rzecz

pracownika. Dopiero wtedy, gdy

pracodawca przyjmie utwór, następuje

nabycie przez niego majątkowych praw

autorskich.

Przyjęcie (akceptacja) utworu: w sposób

wyraźny lub dorozumiany (art. 13 pr.aut.)

Autorski monopol

pracodawcy

informatyka

programisty

art. 74 ust. 3

↓

-

ma charakter totalny i

bezwarunkowy

-

pracodawca staje się

podmiotem wyłącznie

uprawnionym

pierwotnie – od chwili

stworzenia programu

pozostałych twórców

art. 12

↓

-

ma charakter

warunkowy

-

pracodawca staje się

podmiotem wyłącznie

uprawnionym wtórnie

– od chwili przejęcia

utworu od pracownika

Wyjątek od autorskiego

monopolu pracodawcy

twórcy

art.14 pr.aut.

Prawo instytucji naukowej pierwszeństwa

opublikowania utworu naukowego swego

pracownika za odpowiednim

wynagrodzeniem.

Jest to przywilej jednorazowy – szczególnego

rodzaju jednorazowa licencja ustawowa

Przedmioty i podmioty

praw pokrewnych



artystyczne wykonanie
utworu lub dzieła sztuki
ludowej



fonogram i wideogram



nadania programów
radiowych i
telewizyjnych



pierwsze wydania i
wydania naukowe lub
krytyczne



artyści wykonawcy

(aktorzy, recytatorzy,

dyrygenci, tancerze,

wokaliści,

instrumentaliści, mimowie)



producenci fonogramów
i wideogramów



organizacje radiowe i
telewizyjne



wydawcy

Okresy ochronne praw
pokrewnych



Artystyczne wykonanie

– gaśnie z

upływem 50 lat nast. po roku, w którym
a.w. ustalono,



Prawo do fonogramu i wideogramu

– 50 lat

nast. po roku, w kt. f./w. sporządzono



Prawo do nadań programów

– 50 lat nast.

po roku pierwszego nadania programu



Prawo do pierwszych wydań

– 30 lat od

daty publikacji