ZAMKNIĘTE URAZY GŁOWY

ZAMKNIĘTE URAZY GŁOWY

ZESPOŁY URAZOWEGO

ZESPOŁY URAZOWEGO

USZKODZENIA MÓZGOWIA

USZKODZENIA MÓZGOWIA

WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU

WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU

STŁUCZENIE MÓZGU

STŁUCZENIE MÓZGU

STŁUCZENIE PNIA MÓZGU

STŁUCZENIE PNIA MÓZGU

URAZOWE USZKODZENIE MÓZGU

URAZOWE USZKODZENIE MÓZGU

Traumatic brain injury (TBI)

Traumatic brain injury (TBI)

uraz głowy, który zaburza

uraz głowy, który zaburza

w różnym stopniu

w różnym stopniu

prawidłowe

prawidłowe

funkcjonowanie mózgu

funkcjonowanie mózgu

WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU

WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU

DEFINICJA

DEFINICJA

Pourazowa dysfunkcja mózgu

Pourazowa dysfunkcja mózgu

połączona z

połączona z

przemijającymi zaburzeniami

przemijającymi zaburzeniami

przytomności

przytomności

nawet niewielkiego stopnia

nawet niewielkiego stopnia

w ostatnich latach pojecie

w ostatnich latach pojecie

wstrząśnienia

wstrząśnienia

mózgu zostało rozszerzone

mózgu zostało rozszerzone

praktycznie

praktycznie

na wszystkie urazy głowy

na wszystkie urazy głowy

Pourazowa dysfunkcja mózgu połączona z

Pourazowa dysfunkcja mózgu połączona z

przemijającą utratą przytomności

przemijającą utratą przytomności

wyrażona klinicznie niepamięcią urazu

wyrażona klinicznie niepamięcią urazu

i zdarzeń bezpośrednio go poprzedzających

i zdarzeń bezpośrednio go poprzedzających

i po nim następujących

i po nim następujących

dawniej za wstrząśnienie mózgu uważano

dawniej za wstrząśnienie mózgu uważano

tylko taki uraz, w który doszło do pełnej

tylko taki uraz, w który doszło do pełnej

utraty przytomności z niepamięcią

utraty przytomności z niepamięcią

DEFINICJA

DEFINICJA

rozległe porażenie funkcji mózgu
będące natychmiastową konsekwencją
uderzenia w głowę,
mające dużą skłonność do
spontanicznego przemijania,
niekoniecznie związane
z poważnymi organicznymi zmianami
w mózgu”

INNA DEFINICJA

INNA DEFINICJA

JESZCZE INNA

JESZCZE INNA

stan nagłej pourazowej utraty przytomności,

stan nagłej pourazowej utraty przytomności,

po którym

po którym

zazwyczaj, ale nie absolutnie zawsze

zazwyczaj, ale nie absolutnie zawsze

następuje pełne wyzdrowienie

następuje pełne wyzdrowienie

bez żadnych ubytkowych

bez żadnych ubytkowych

objawów neurologicznych

objawów neurologicznych

.

EPIDEMIOLOGIA

EPIDEMIOLOGIA

najczęściej rozpoznawane następstwo

najczęściej rozpoznawane następstwo

urazu czaszkowo-mózgowego

urazu czaszkowo-mózgowego

PATOFIZJOLOGIA

PATOFIZJOLOGIA

dokładne podstawy nie są jeszcze znane

dokładne podstawy nie są jeszcze znane

- teoria

- teoria

„fali wstrząsowej”

„fali wstrząsowej”

przeniesienie energii urazu na pień mózgu

przeniesienie energii urazu na pień mózgu

z wywołaniem raczej chwilowych

z wywołaniem raczej chwilowych

zaburzeń funkcji wstępującego

zaburzeń funkcji wstępującego

układu siatkowatego

układu siatkowatego

---------------------------------

---------------------------------

- teoria

- teoria

uszkodzenia kory mózgowej

uszkodzenia kory mózgowej

podczas urazu (stąd niepamięć wsteczna

podczas urazu (stąd niepamięć wsteczna

)

)

krótka niedomoga krążenia mózgowego

krótka niedomoga krążenia mózgowego

PATOMECHANIZM

PATOMECHANIZM

uraz związany

uraz związany

z przyspieszeniem

z przyspieszeniem

lub opóźnieniem ruchowym

lub opóźnieniem ruchowym

zawartości jamy czaszki

zawartości jamy czaszki

UWAGA ! NOWE SPOJRZENIE

UWAGA ! NOWE SPOJRZENIE

NA URAZ GŁOWY

NA URAZ GŁOWY

I WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU

I WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU

GRADACJA

GRADACJA

praktycznie każdy uraz głowy jest związany

z pewną formą wstrząśnienia mózgu

PODZIAŁ - GRADACJA (wg

PODZIAŁ - GRADACJA (wg

Ząbka)

Ząbka)

I stopień

przemijająca dezorientacja
z natychmiastowym powrotem
do pełnej świadomości,
bez utraty przytomności
nie stwierdza się niepamięci

PODZIAŁ - GRADACJA (wg

PODZIAŁ - GRADACJA (wg

Ząbka)

Ząbka)

II stopień

II stopień

dezorientacja dłuższa z późniejszym

dezorientacja dłuższa z późniejszym

powrotem pełnej świadomości

powrotem pełnej świadomości

bez utraty przytomności

bez utraty przytomności

okres niepamięci bardzo krótki

okres niepamięci bardzo krótki

PODZIAŁ - GRADACJA (wg

PODZIAŁ - GRADACJA (wg

Ząbka)

Ząbka)

III stopień

dezorientacja dłuższa wyraźna
wyraźny okres niepamięci wstecznej
utrata przytomności - chwilowe wyłączenie
świadomości

PODZIAŁ - GRADACJA (wg

PODZIAŁ - GRADACJA (wg

Ząbka)

Ząbka)

IV stopień

IV stopień

klasyczne wstrząśnienie mózgu
dezorientacja (splątanie) różnie długo
trwające
krótkotrwała utrata przytomności
różnie długo trwający okres niepamięci
wstecznej i następczej

GRADACJA AMERYKAŃSKA

GRADACJA AMERYKAŃSKA

Concussion categories

Grade 1

Grade 1

The mild concussion occurs when the person does

The mild concussion occurs when the person does

not lose consciousness (pass out) but may seem dazed.

not lose consciousness (pass out) but may seem dazed.

Grade 2

Grade 2

The slightly more severe form occurs when the person

The slightly more severe form occurs when the person

does not lose consciousness but has a period of confusion

does not lose consciousness but has a period of confusion

and does not recall the event.

and does not recall the event.

Grade 3

Grade 3

The classic concussion, which is the most severe form,

The classic concussion, which is the most severe form,

occurs when the person loses consciousness for a

occurs when the person loses consciousness for a

brief period of time and has no memory of the event

brief period of time and has no memory of the event.

KLINIK

KLINIK

A

A

- zaburzenia przytomności różnego stopnia
(przemijające)

- bezpośrednio po urazie chory wiotki, źrenice
sztywne, szerokie, możliwy bezdech,
zaburzenia krążenia (krótkotrwale)
- nieco później: zawroty głowy, wirowanie
- nieco później: nudności, wymioty
- następny dzień: męczliwość, nadmierna
pobudliwość
- stan neurologiczny: bez odchyleń

LECZENIE

- krótkotrwałe leżenie, spokój, aby

- krótkotrwałe leżenie, spokój, aby

poprawić

poprawić

krążenie mózgowe i uniknąć zespołu

krążenie mózgowe i uniknąć zespołu

powstrząśnieniowego (ok.. 48 h)

powstrząśnieniowego (ok.. 48 h)

- leki sedatywne

- leki sedatywne

ZESPÓŁ

POWSTRZĄŚNIENIOWY

CEREBRASTENIA

POURAZOWA

W niektórych przypadkach

W niektórych przypadkach

po wstrząśnieniu mózgu

po wstrząśnieniu mózgu

w ciągu 2-3 dni,

w ciągu 2-3 dni,

pojawia się szereg nieprzyjemnych

pojawia się szereg nieprzyjemnych

dolegliwości,

dolegliwości,

które utrzymują się znacznie dłużej.

które utrzymują się znacznie dłużej.

Stan taki to

Stan taki to

zespół powstrząśnieniowy

zespół powstrząśnieniowy

DEFINICJA

DEFINICJA

wystąpienie grupy objawów

wystąpienie grupy objawów

subiektywnych w kilka dni (2 - 3)

subiektywnych w kilka dni (2 - 3)

po wstrząśnieniu mózgu

po wstrząśnieniu mózgu

pourazowa przejściowa dysfunkcja układu

pourazowa przejściowa dysfunkcja układu

nerwowego

nerwowego

pourazowy zespół podmiotowy (Prusiński)

pourazowy zespół podmiotowy (Prusiński)

CZYNNIKI RYZYKA

CZYNNIKI RYZYKA

ZESPOŁU

ZESPOŁU

POWSTRZĄŚNIENIOWEG

POWSTRZĄŚNIENIOWEG

O

O

- każdy „przechodzony” czy zlekceważony

- każdy „przechodzony” czy zlekceważony

uraz głowy

uraz głowy

-

osobowość hipochondryczna

osobowość hipochondryczna

i neurasteniczna

i neurasteniczna

ETIOPATOGENEZA

dysregulacja układu wegetatywnego ?

dysregulacja układu wegetatywnego ?

KLINIKA

KLINIKA

- bóle głowy

- bóle głowy

-

-

zawroty głowy

zawroty głowy

- ogólne osłabienie, drażliwość

- ogólne osłabienie, drażliwość

- nudności

- nudności

- zaburzenia widzenia, węchu, snu

- zaburzenia widzenia, węchu, snu

- upośledzenie słuchu, szum w uszach

- upośledzenie słuchu, szum w uszach

- zaburzenia postawy ciała

- zaburzenia postawy ciała

-

-

zaburzenia koncentracji

zaburzenia koncentracji

- depresja

- depresja

KLINIKA - STAN

KLINIKA - STAN

NEUROLOGICZNY

NEUROLOGICZNY

- prawidłowy ?

- prawidłowy ?

- potliwość dłoni

- potliwość dłoni

- drżenie palców wyciągniętych do poziomu

- drżenie palców wyciągniętych do poziomu

kończyn górnych

kończyn górnych

- drżenie przymkniętych powiek

- drżenie przymkniętych powiek

LECZENIE

LECZENIE

- kilka dni spokoju i wyciszenia niekoniecznie

- kilka dni spokoju i wyciszenia niekoniecznie

leżenia

leżenia

ROZLANE USZKODZENIE

ROZLANE USZKODZENIE

MÓZGU

MÓZGU

DIFFUSE BRAIN INJURY

DIFFUSE BRAIN INJURY

uraz głowy może doprowadzić do uszkodzenia

uraz głowy może doprowadzić do uszkodzenia

mózgu ze zmianami widocznymi dobrze

mózgu ze zmianami widocznymi dobrze

tylko w mikroskopie

tylko w mikroskopie

mogą dotyczyć całego mózgu

mogą dotyczyć całego mózgu

- rozlane uszkodzenie aksonalne,

- rozlane uszkodzenie aksonalne,

diffuse axonal injury (DAI)

diffuse axonal injury (DAI)

- niedokrwienie

- niedokrwienie

TZW ROZLANE USZKODZENIE

TZW ROZLANE USZKODZENIE

AKSONALNE

AKSONALNE

DIFFUSE AXONAL INJURY (DAI)

DIFFUSE AXONAL INJURY (DAI)

DEFINICJA

DEFINICJA

jedno z najpowszechniej występujących

jedno z najpowszechniej występujących

(do 50%)

(do 50%)

pierwotnych uszkodzeń mózgu

pierwotnych uszkodzeń mózgu

u chorych z ciężkim

u chorych z ciężkim

urazem głowy

urazem głowy

bezpośrednie nieodwracalne uszkodzenie

bezpośrednie nieodwracalne uszkodzenie

nie kwalifikujące się

nie kwalifikujące się

do leczenia operacyjnego

do leczenia operacyjnego

DEFINICJA

DEFINICJA

- częsty rezultat urazów opóźnieniowych

- częsty rezultat urazów opóźnieniowych

- częsta przyczyna przetrwałego stanu

- częsta przyczyna przetrwałego stanu

wegetatywnego

wegetatywnego

- znacząca przyczyna inwalidztwa po urazie

- znacząca przyczyna inwalidztwa po urazie

- najczęściej po urazach motocyklowych

- najczęściej po urazach motocyklowych

ETIOPATOGENEZA

ETIOPATOGENEZA

- nierównomierne przyspieszenie

- nierównomierne przyspieszenie

- Opóźnienie częściej

- Opóźnienie częściej

- rotacja otaczających tkanek różniących się

- rotacja otaczających tkanek różniących się

gęstością, sztywnością i architekturą

gęstością, sztywnością i architekturą

komórek

komórek

- generalnie: działanie sił „ścinających”

- generalnie: działanie sił „ścinających”

(

(

shearing forces

shearing forces

)

)

OBRAZ NEUROPATOLOGICZNY

OBRAZ NEUROPATOLOGICZNY

- rozlane uszkodzenie aksonów

- rozlane uszkodzenie aksonów

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA

WYSTEPOWANIE, POŁOŻENIE

WYSTEPOWANIE, POŁOŻENIE

I NASILENIE DAI

I NASILENIE DAI

-

-

kierunek i energia sił

kierunek i energia sił

„ścinających”

„ścinających”

- różnica w gęstości i sztywności

- różnica w gęstości i sztywności

otaczających tkanek

otaczających tkanek

POŁOŻENIE USZKODZONYCH

POŁOŻENIE USZKODZONYCH

MIEJSC

MIEJSC

- istota biała półkul podkorowo

- istota biała półkul podkorowo

- centrum semiovale,

- centrum semiovale,

- corpus callosum,

- corpus callosum,

- basal ganglia,

- basal ganglia,

- brainstem

- brainstem

-

cerebellum

cerebellum

praktycznie – możliwe w każdym miejscu

praktycznie – możliwe w każdym miejscu

mózgu

mózgu

PODZIAŁ DAI

PODZIAŁ DAI

- krwotoczne

- krwotoczne

- niekrwotoczne

- niekrwotoczne

KLINIKA

KLINIKA

-

znaczne zaburzenia przytomności

znaczne zaburzenia przytomności

od momentu urazu

od momentu urazu

- wkrótce rozwój zmian otępiennych: chorzy

- wkrótce rozwój zmian otępiennych: chorzy

zależni z ogniskowym uszkodzeniem mózgu,

zależni z ogniskowym uszkodzeniem mózgu,

zaburzeniami pamięci, trudnościami

zaburzeniami pamięci, trudnościami

koncentracji, pogorszeniem intelektu itp

koncentracji, pogorszeniem intelektu itp

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE

- CT

- CT

- MRI

- MRI

CT

CT

punktowe

punktowe

ogniska

ogniska

krwotoczne

krwotoczne

MRI

MRI

T2

T2

ogniska

ogniska

nie-

nie-

krwotoczne

krwotoczne

WYNIKI LECZENIA

WYNIKI LECZENIA

najczęściej zły wynik leczenia:

najczęściej zły wynik leczenia:

-

zespół otępienny

zespół otępienny

- chory zależny

- chory zależny

STŁUCZENIE MÓZGU

STŁUCZENIE MÓZGU

DEFINICJA

DEFINICJA

pourazowe strukturalne uszkodzenie mózgu

pourazowe strukturalne uszkodzenie mózgu

- morfologicznie związane z istnieniem ognisk

- morfologicznie związane z istnieniem ognisk

odpowiadających martwicy krwotocznej i

odpowiadających martwicy krwotocznej i

obrzękiem tkanki mózgu zazwyczaj

obrzękiem tkanki mózgu zazwyczaj

widocznymi w badaniu KT

widocznymi w badaniu KT

- z występującymi od momentu urazu

- z występującymi od momentu urazu

klinicznymi objawami uszkodzenia

klinicznymi objawami uszkodzenia

ogniskowego różnej lokalizacji i nasilenia

ogniskowego różnej lokalizacji i nasilenia

- z zaburzeniami przytomności trwającymi

- z zaburzeniami przytomności trwającymi

6 godzin i więcej

6 godzin i więcej

KLINIKA STŁUCZENIA MÓZGU

KLINIKA STŁUCZENIA MÓZGU

- silne bóle głowy, nudności, wymioty

- silne bóle głowy, nudności, wymioty

- zaburzenia przytomności (nie tylko GCS

- zaburzenia przytomności (nie tylko GCS

<7),

<7),

ale mniej nasilone też możliwe

ale mniej nasilone też możliwe

pobudzenie albo spowolnienie,

pobudzenie albo spowolnienie,

- czasem poszerzenie jednej źrenicy

- czasem poszerzenie jednej źrenicy

KLINIKA STŁUCZENIA MÓZGU

KLINIKA STŁUCZENIA MÓZGU

-

objawy ogniskowe: niedowład stronny

objawy ogniskowe: niedowład stronny

kończyny górnej i dolnej

kończyny górnej i dolnej

od momentu urazu

od momentu urazu

rzadziej niedowład twarzowy pochodzenia

rzadziej niedowład twarzowy pochodzenia

centralnego

centralnego

KLINIKA STŁUCZENIA -

KLINIKA STŁUCZENIA -

PRZEBIEG

PRZEBIEG

- trwanie: od wielu godzin do wielu tygodni,

- trwanie: od wielu godzin do wielu tygodni,

zależnie od omówionych wcześniej

zależnie od omówionych wcześniej

czynników

czynników

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE

KT:

KT:

doskonale widoczne ogniska wynaczynienia

doskonale widoczne ogniska wynaczynienia

krwi i martwicy tkanki mózgu

krwi i martwicy tkanki mózgu

LECZENIE

LECZENIE

- w zasadzie zachowawcze

- w zasadzie zachowawcze

- z reguły niezbędna intensywna

- z reguły niezbędna intensywna

terapia

terapia

STŁUCZENIE

STŁUCZENIE

PNIA MÓZGU

PNIA MÓZGU

PODZIAŁ STŁUCZEŃ PNIA

PODZIAŁ STŁUCZEŃ PNIA

-

-

pierwotne

pierwotne

pourazowe uszkodzenie

pourazowe uszkodzenie

pnia mózgu (od momentu urazu)

pnia mózgu (od momentu urazu)

rzadko, ale jednak przeżywane

rzadko, ale jednak przeżywane

-

-

wtórne

wtórne

pourazowe uszkodzenie pnia

pourazowe uszkodzenie pnia

mózgu

mózgu

będące następstwem współistniejących

będące następstwem współistniejących

uszkodzeń mózgu, stłuczenia, krwiaka

uszkodzeń mózgu, stłuczenia, krwiaka

i krytycznego wzrostu ciśnienia

i krytycznego wzrostu ciśnienia

śródczaszkowego

śródczaszkowego

KLINIKA

KLINIKA

- głębokie zaburzenia przytomności

- głębokie zaburzenia przytomności

w zasadzie stan nieprzytomności, śpiączki

w zasadzie stan nieprzytomności, śpiączki

trwające dużo więcej niż 6 godzin po

trwające dużo więcej niż 6 godzin po

urazie

urazie

GCS z reguły 4 pkt

GCS z reguły 4 pkt

KLINIKA

KLINIKA

- spontaniczna lub wywołana bodźcem

- spontaniczna lub wywołana bodźcem

reakcja wyprostna kończyn górnych

reakcja wyprostna kończyn górnych

i dolnych

i dolnych

z pronacją przedramion

z pronacją przedramion

stopniowe utrwalanie ułożenia

stopniowe utrwalanie ułożenia

ze wzmożonym napięciem mięśni

ze wzmożonym napięciem mięśni

KLINIKA

KLINIKA

- współistniejące zaburzenia funkcji

- współistniejące zaburzenia funkcji

wegetatywnych czasem „burza

wegetatywnych czasem „burza

wegetatywna”

wegetatywna”

wzrost tętna,

wzrost tętna,

skok ciśnienia systemowego

skok ciśnienia systemowego

przyspieszenie oddechu z jego

przyspieszenie oddechu z jego

niewydolnością,

niewydolnością,

skok temperatury nawet do 42 stop !

skok temperatury nawet do 42 stop !

często spontaniczne

często spontaniczne

znaczny wydatek energetyczny

znaczny wydatek energetyczny

„

„

zespół hiperergotropowy” (Powiertowski)

zespół hiperergotropowy” (Powiertowski)

- zmienne zachowanie źrenic

- zmienne zachowanie źrenic

często ustawienie w zezie rozbieżnym,

często ustawienie w zezie rozbieżnym,

słaba reakcja,

słaba reakcja,

często szerokie

często szerokie

KLINIKA

KLINIKA

KLINIKA

KLINIKA

przebieg:

przebieg:

- rzadko możliwa poprawa, jeśli to u dzieci

- rzadko możliwa poprawa, jeśli to u dzieci

- z reguły utrwalenie pozycji z kończynami

- z reguły utrwalenie pozycji z kończynami

górnymi w przeproście i pronacji

górnymi w przeproście i pronacji

(ułożenie „foki”) i kończynami dolnymi

(ułożenie „foki”) i kończynami dolnymi

w silnym zgięciu podeszwowym

w silnym zgięciu podeszwowym

- często przejście w trwały zespół

- często przejście w trwały zespół

wegetatywny

wegetatywny

- możliwy brak zmian w KT

- możliwy brak zmian w KT

- częściej obraz rozległych stłuczeń

- częściej obraz rozległych stłuczeń

półkulowych

półkulowych

BADANIA OBRAZOWE

BADANIA OBRAZOWE

LECZENIE

LECZENIE

- intensywna terapia,

- intensywna terapia,

- operacja prawie nigdy, chyba że powikłania

- operacja prawie nigdy, chyba że powikłania

- zwalczanie zespołu hiperergotropowego:

- zwalczanie zespołu hiperergotropowego:

mieszanka lityczna Laborita (dolargan,

mieszanka lityczna Laborita (dolargan,

difergan, fenaktil),

difergan, fenaktil),

barbiturany,

barbiturany,

dormicum,

dormicum,

ewentualnie prowokowana śpiączka

ewentualnie prowokowana śpiączka

barbituranowa (tiopental)

barbituranowa (tiopental)