Nowotwory złośliwe

narządów płciowych

kobiecych

Monika Paluszewska

Katedra i Klinika Hematologii,

Onkologii i Chorób Wewnętrznych

Akademii Medycznej w Warszawie

Nowotwory narządów

płciowych kobiecych

(2000r)

Rak szyjki macicy

stanowi 6,9% nowotworów u

kobiet, najczęściej występuje w

grupie wiekowej 45-55 lat, odsetek

przeżyć 5-letnich w Polsce

wynosi ok. 50%

Rak szyjki macicy

Czynniki ryzyka zachorowania



zakażenie wirusem brodawczka ludzkiego

(HPV - human papilloma virus) – w 90%

przypadków raka szyjki macicy stwierdza

się wirusa (typ 16 i typ 18)



wczesne rozpoczęcie życia seksualnego



duża liczba partnerów seksualnych



partnerzy „wysokiego ryzyka”



liczne ciąże i porody

Rak szyjki macicy

Czynniki ryzyka zachorowania



stany zapalne narządu płciowego
przenoszone drogą płciową (np. chlamydia,
rzęsistek, wirus opryszczki HSV-2)



niski status socjo-ekonomiczny



palenie papierosów



wieloletnie stosowanie hormonalnych
środków antykoncepcyjnych



zakażenie wirusem HIV

Rak szyjki macicy

Zmiany przednowotworowe



śródnabłonkowa dysplazja (neoplazja)
szyjki macicy (CIN - cervical
intraepithelial neoplasia)

•

dysplazja małego stopnia - CIN I

•

dysplazja średniego stopnia - CIN II

•

dysplazja dużego stopnia - CIN III

Rak szyjki macicy

Zmiany przednowotworowe



dysplazja małego stopnia CIN-I - zmiany
(atypia, liczne mitozy, zaburzenia
architektury) obejmują 1/3 dolnej nabłonka,
w 60% ulega samoistnej regresji



dysplazja średniego stopnia CIN-II - zmiany
(nasilona atypia, duża liczba figur
podziałowych)) obejmują 2/3 dolnej
nabłonka, w 40% ulega samoistnej regresji

Rak szyjki macicy

Zmiany przednowotworowe



dysplazja dużego stopnia / rak
przedinwazyjny CIN-III - zmiany
dysplastyczne obejmują całą grubość
nabłonka, ryzyko rozwoju raka inwazyjnego
wynosi 36% w ciągu 20 lat (10-67%), w
pozostałych przypadkach zmiany utrzymują
się lub ulegają samoistnej regresji

Rak szyjki macicy

Zmiany przednowotworowe wg syst.

Bethesda



low grade SIL (squamous intraepithelial
lesion) (śródnablonkowe zmiany
dysplastyczne małego stopnia) - obejmuje
zmiany stwierdzane w przypadku zakażenia
HPV oraz dysplazję małego stopnia (CIN I)



high grade SIL - squamous intraepithelial
lesion (śródnablonkowe zmiany dysplastyczne
małego stopnia) - obejmuje zmiany typu
dysplazji średniego i dużego stopnia oraz raka
przedinwazyjnego (CIN II - CIN III)

Rak szyjki macicy

Badania przesiewowe (zalecenia polskie,

PUO)



powszechne badania cytologiczne
wymazu z szyjki macicy kobiet
zdrowych w wieku 30-60 lat nie
rzadziej niż co 3 lata



u kobiet o tzw. podwyższonym ryzyku
zachorowania badania powinny być
wykonywane wcześniej i częściej co 1-
2 lata

Rak szyjki macicy

Badania przesiewowe - American Cancer Society

2004



cytologiczne badania przesiewowe należy
rozpocząć 3 lata po pierwszym stosunku, nie
później niż w wieku 21 lat, badania należy
wykonywać raz w roku lub co 2 lata jeżeli
badania wykonuje się na podłożu płynnym. U
kobiet po 30 rż. jeżeli 3-krotne badanie było
prawidłowe, badanie można wykonywać, co 2-
3 lata. U kobiet powyżej 70rż., jeżeli 3-krotne
badanie było prawidłowe, a w czasie ostatnich
10 lat nie było badań nieprawidłowych można
badań zaniechać.

Smith A i wsp. Cancer J

Clin 2004

Rak szyjki macicy

Badania cytologiczne



System Bethesda jest systemem
ujednoliconego przekazywania opisowych
rozpoznań cytologicznych i powinien służyć
jako wytyczne dla sposobu przedstawiania
rozpoznań z wymazów z szyjki macicy i/lub
pochwy.



Dotychczasowy system Papanicolaou nie
jest do zaakceptowania we współczesnej
diagnostyce cytologicznej.

Rak szyjki macicy

Badania cytologiczne - system

Papanicolaou



nie odzwierciedla etapów karcinogenezy



nie ma odpowiedników w terminologii hist–
pat



brak określeń dla zmian
przednowotworowych



brak jednolitych kryteriów kwalifikacyjnych
brak



brak algorytmów postępowania

Rak szyjki macicy

Badania cytologiczne - system

Bethesda



ocena jakości rozmazu

•

odpowiedni do oceny

•

odpowiedni, ale ocena utrudniona z powodu ...

•

nieodpowiedni



ogólna kategoryzacja stwierdzanego
obrazu cytologicznego

•

obraz cytologiczny prawidłowy

•

obraz cytologiczny nieprawidłowy



rozpoznanie opisowe

Rak szyjki macicy

Postępowanie w stanach przedrakowych

(

USA, UE)



CIN I – badanie cytologiczne za rok,
nie stosuje się weryfikacji
histologicznej ani leczenia



CIN II, CIN III – weryfikacja
histologiczna i zabiegi konizacji, ew. w
wybranych przypadkach
histerektomia

Rak szyjki macicy

Objawy kliniczne



objawy wczesne

•

obfite upławy

•

nieregularne krwawienia
międzymiesiączkowe

•

krwawienia pourazowe



objawy późne

•

bóle w dole brzucha

•

bóle w okolicy lędźwiowej

•

obrzęk kończyny dolnej

•

objawy ze strony pęcherza i odbytnicy

Rak szyjki macicy

Rozpoznanie



objawy kliniczne



ustalenie rozpoznania (cytologia,
kolposkopia, badanie histologiczne
wycinków z tarczy i wyskrobin z
kanału szyjki)



ocena zaawansowania (badania obrazowe,
podstawowe badania krwi i moczu)

Rak szyjki macicy

Histopatologia



rak płaskonabłonkowy

- 80%



rak gruczołowy - 9,3%



inne - rak drobnokomórkowy, mięsaki
, chłoniaki złośliwe

Rak szyjki macicy

Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO



Stopień 0 - rak przedinwazyjny (ca in situ)



Stopień I - rak ściśle ograniczony do szyjki
macicy

•

IA - rozpoznawany tylko w badaniu mikroskopowym

•

IA1 - minimalne naciekanie podścieliska < 3mm

•

IA2 - naciekanie podścieliska >3<5mm, a średnica < 7mm

•

IB - zmiana większa niż w stopniu IA2, klinicznie
widoczna lub niewidoczna

•

IB1 - klinicznie widoczna zmiana < 4cm

•

IB2 – klinicznie widoczna zmiana > 4cm

Rak szyjki macicy

Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO



Stopień II - rak przechodzi poza szyjkę, nie dochodzi
do ścian miednicy i/lub nacieka 2/3 długości pochwy

•

IIA - nacieka tylko górne 2/3 długości pochwy

•

IIB - nacieka przymacicza (z lub bez naciekania pochwy) nie
dochodząc do kości miednicy



Stopień III - rak dochodzi do ścian miednicy, nacieka
pochwę w dolnej 1/3 długości, wodonercze

•

IIIA - nacieka 1/3 dolną pochwy, nie nacieka kości miednicy

•

IIIB - nacieka kości miednicy (z lub bez naciekania pochwy),
współistniejące wodonercze lub nieczynna nerka

Rak szyjki macicy

Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO



Stopień IV - rak przechodzi poza obręb
miednicy mniejszej lub nacieka przez ciągłość
błonę śluzową pęcherza lub odbytnicy

•

IVA - naciekanie narządów sąsiednich

•

IVB - odległe przerzuty

Rak szyjki macicy

Leczenie



rodzaj operacji i jej rozległość zależy od
stopnia klinicznego zaawansowania



Stopień 0 i IA1

•

metodą z wyboru jest oszczędzające leczenie
chirurgiczne (konizacja lub amputacja szyjki) lub
wobec braku zgody chorej brachyterapia

•

przeciwwskazania do leczenia oszczędzającego
guzy, stany zapalne przydatków, mięśniaki
macicy, lokalizacja raka w kanale szyjki macicy,
zniekształcenie poporodowe szyjki

Rak szyjki macicy

Leczenie



Stopień IA2

•

radykalne leczenie chirurgiczne (usunięcie
macicy z selektywnym usunięciem węzłów
chłonnych), +/- leczenie uzupełniające
radioterapia (tele + brachy) z ±
chemioterapią



Stopień IB i IIA

•

radykalne leczenie chirurgiczne (wycięcie macicy
z przydatkami i węzłów chłonnych miednicy
mniejszej, biopsja węzłów okołoaortalnych),
radioterapia (tele + brachy) z ± chemioterapią

Rak szyjki macicy

Leczenie



Stopień IIB, III, IVA

•

teleradioterapia w skojarzeniu z
chemioterapią (cisplatyna) +
brachyterapia



Stopień IVB

•

brak standardowego leczenia,
postępowanie w ramach badań
klinicznych

Rak szyjki macicy

Leczenie



radioterapia uzupełniająca

•

przerzuty w węzłach chłonnych miednicy

•

ogniska nowotworu w tkankach przymacicz

•

obecność komórek raka w linii cięcia

•

przerzuty do jajowodów i/lub jajników

•

naciekanie trzonu macicy

•

zatory z komórek raka w naczyniach

•

rak gruczołowy, anaplastyczny i inne rzadkie
postacie

•

stopień złośliwości G2, G3

Rak szyjki macicy

Leczenie



radiochemioterapia

•

poprawia całkowity i wolny od progresji czas
przeżycia

•

zmniejsza ilość wznów miejscowych i
odległych

•

zmniejsza ryzyko zgonu o 30-50%

•

najczęściej stosowany schemat - cisplatyna
40mg/m2 co 7 dni w ciągu 6 tygodni
napromieniania

Rak szyjki macicy

Leczenie



chemioterapia paliatywna

•

ma ograniczone zastosowanie ze względu na
znikomy wpływ na wydłużenie życia i poprawę
jakości życia

•

nie wykazano przewagi chemioterapii wielolekowej
nad monoterapią

•

czas trwania odpowiedzi 3-6 miesięcy

•

mediana przeżycia ok. 1 roku

•

leki - cisplatyna (w monoterapii 50-100mg/m

2

),

doxorubicyna, cyklofosfamid

Rak szyjki macicy

Przeżycie 5-letnie wg st. zaawansowania

FIGO



Stopień IA - 90-100%



Stopień IB - 75-90%



Stopień II - 50-60%



Stopień III - 30-35%



Stopień IV - 5%

Rak trzonu macicy

stanowi 6,2% nowotworów złośliwych u

kobiet, występuje głównie po

menopauzie, odsetek 5-letnich przeżyć

w Polsce wynosi 65% i należy do

najniższych w Europie

Rak trzonu macicy

Czynniki ryzyka zachorowania



Ryzyko zachorowania na raka trzonu wiąże się z
niezrównoważoną, długotrwałą stymulacją błony
śluzowej macicy estrogenami (endogennymi lub
egzogennymi).



Raki estrogenozależne mają tendencję do rozwijania
się na podłożu hiperplazji, są lepiej zróżnicowane i
zwykle lepiej rokują.



Raki estrogenoniezależne nie współistnieją z typowymi
czynnikami ryzyka, są niżej zróżnicowane oraz cechują
się bardziej agresywnym przebiegiem klinicznym.

Rak trzonu macicy

Czynniki ryzyka zachorowania



otyłość

•

nadwaga 4-8,5kg -2x

•

nadwaga 8,5-20kg -3x

•

nadwaga >20kg -10x



estrogeny egzogenne

•

stosowanie estrogenów w okresie
menopauzy



bezdzietność

Rak trzonu macicy

Czynniki ryzyka zachorowania



późna menopauza (po 52 r.ż.)



wczesne pokwitanie (przed 12 r.ż)



cukrzyca



nadciśnienie



zaburzenia hormonalne (cykle
bezowulacyjne, nowotwory jajnika
wydzielające estrogeny)

Rak trzonu macicy

Stany przedrakowe



atypowy rozrost endometrium (wg WHO) – w
25% przypadków dochodzi do rozwoju raka



rozpoznanie rozrostu atypowego jest
wskazaniem do leczenia operacyjnego



rozrosty bez atypii można leczyć
zachowawczo gestagenami (z kontrolą
histologiczną po 3 miesiącach)

Rak trzonu macicy

Profilaktyka



Obecnie w oparciu o kryteria

epidemiologiczne nie ma uzasadnienia dla

prowadzenia skriningu w celu wykrycia raka

trzonu macicy.



Wskazane jest jednak, aby u kobiet o

podwyższonym ryzyku zachorowania od 50

r.ż. pełne badanie ginekologiczne z

cytologią z kanału szyjki macicy oraz usg

przezpochwowe wykonywać co rok.

Rak trzonu macicy

Wytyczne dot. wczesnego wykrywania (ACS

04)



informowanie kobiet w okresie menopauzy
z grupy przeciętnego ryzyka przez o
czynnikach ryzyka i objawach raka trzonu
macicy i zachęcane do informowania
lekarza o jakichkolwiek nietypowych
krwawieniach

Smith A i wsp. Cancer J Clin

2004

Rak trzonu macicy

Objawy kliniczne



krwawienie z dróg rodnych po
menopauzie



krwawienia międzymiesiączkowe



upławy



bóle okolicy krzyżowej

Rak trzonu macicy

Rozpoznanie



objawy kliniczne



rozpoznanie – pobranie wyskrobin z macicy
(z trzonu macicy i kanału szyjki), jako
uzupełnienie badanie usg przezpochwowe



ocena zaawansowania (badania obrazowe,
badania podstawowe krwi, moczu)

Rak trzonu macicy

Histopatologia



rak gruczołowy endometrialny
(80%)



rak gruczołowy śluzowy



rak gruczołowy surowiczy



rak gruczołowy jasnokomórkowy



rak płaskonabłonkowy



rak niezróżnicowany

Rak trzonu macicy

Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO



Stopień 0 - ca in situ (hyperplasia
endometrii atypica)



Stopień I - rak ograniczony do trzonu

•

IA - nowotwór ograniczony do endometrium

•

IB - naciekanie mięśniówki  1/2 grubości

•

IC - naciekanie mięśniówki > 1/2 grubości



Stopień II - rak zajmuje trzon i szyjkę macicy

•

IIA - zajęcie jedynie gruczołów szyjkowych

•

IIB - naciekanie podścieliska szyjki

Rak trzonu macicy

Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO



Stopień III - rak przechodzi poza macicę, ale nie
przekracza granic miednicy mniejszej

•

IIIA - rak nacieka surowicówkę macicy i/lub przydatki i/lub
stwierdza się komórki raka w wymazach z jamy brzusznej

•

IIIB - przerzuty do pochwy

•

IIIC - przerzuty do węzłów chłonnych miednicy i/lub
przyaortalnych



Stopień IV - rak przechodzi poza granice miednicy
mniejszej

•

IVA - naciekanie pęcherza moczowego i/lub odbytnicy

•

IVB - przerzuty odległe do węzłów (j. brzuszna,
pachwinowe)

Rak trzonu macicy

Klasyfikacja zróżnicowania

histologicznego



G1

- nowotwory o wysokim stopniu zróżnicowania

(komórki niezróżnicowane nie przekraczają 5%
wszystkich komórek)



G2

- nowotwory zawierające do 50% komórek

niezróżnicowanych



G3

- nowotwory, w których utkanie niezróżnicowane

przekracza 50%

Rak trzonu macicy

Czynniki prognostyczne



stopień zaawansowania wg FIGO (głębokość nacieku

mięśniówki, naciekanie szyjki macicy)



stopień histologicznej złośliwości



typ histologiczny nowotworu

•

korzystny: gruczolakorak GI, adenoacanthoma,śluzowy

•

niekorzystny: rak brodawkowaty surowiczy, rak

jasnokomórkowy



zajęcie naczyń limfatycznych



zajęcie naczyń krwionośnych



zależność od działania estrogenów, ocena

receptorów estrogenowych

Rak trzonu macicy

Leczenie



leczenie operacyjne



radioterapia (tele i brachyterapia)

•

jako leczenie uzupełniające przy
niekorzystnych czynnikach
prognostycznych (64%)

•

jako metoda samodzielna (16%)



hormonoterapia



chemioterapia

Rak trzonu macicy

Leczenie



Stopień I i II

•

leczenie chirurgiczne – usunięcie macicy z

obustronnym usunięciem przydatków i węzłów

chłonnych (miednicy i okołoaortalnych)

•

radioterapia chorych nie kwalifikujących się do

leczenia operacyjnego lub nie wyrażających

zgody

•

pooperacyjna tele/brachyterapia

•

stopień złośliwości G2, G3

•

naciekanie mięśniówki > 1/2 grubości (Ic)

•

naciekanie szyjki macicy

•

przerzuty w jajnikach, otrzewnej, węzłach miednicy

Rak trzonu macicy

Leczenie



Stopień III

•

radioterapia +/- uzupełniająca
homonoterapia (progestageny) +/-
leczenie operacyjne po zakończeniu
napromieniania



Stopień IV

•

hormonoterapia (progestageny)

•

leczenie cytostatyczne w ramach badań
klinicznych

Rak trzonu macicy

Leczenie hormonalne



Progestageny

•

wskazania

•

histologicznie rak dobrze zróżnicowany

•

dodatnie receptory

•

wznowa z długim tzw.czasem wolnym od choroby
(>2lat)

•

odpowiedź u 15-20% chorych, mediana
przeżycia 12 miesięcy, 5-15% chorych ma
szansę na długie przeżycie (> 3lata)

Rak trzonu macicy

Leczenie hormonalne



progestageny

•

octan megestrolu (Megace) p.o. 160 -
320 mg

•

octan medroksyprogesteronu (Provera)
p.o. 200mg lub i.m. 400-1000mg co 7
dni

Rak trzonu macicy

Leczenie cytostatyczne



postępowanie paliatywne



wskaźnik obiektywnych odpowiedzi ok.
20% chorych poddanych monoterapii,
zwykle są to odpowiedzi częściowe, o
krótkim czasie trwania (4-6 miesięcy) z
medianą przeżycia około 7-10 miesięcy



leki - cisplatyna, doxorubicyna, paklitaksel

Rak trzonu macicy

Leczenie nawrotów



wznowa w obrębie miednicy po pierwotnym
leczeniu chirurgicznym

•

ponowne leczenie operacyjne i/lub radioterapia



rozsiany proces nowotworowy

•

hormonoterapia (progestageny – odpowiedź u 10
-60%, tamoksyfen - odpowiedź u 20%,

•

chemioterapia – w hormonoopornym raku -
odpowiedź u 20-35% (cisplatyna, karboplatyna,
doksorubicyna, paklitaksel)

Rak trzonu macicy

Przeżycie 5-letnie wg st. zaawansowania

FIGO



Stopień I - 87,4%



Stopień II - 76,1%



Stopień III - 56,6%



Stopień IV - 17,8%

Nowotwory jajnika

stanowią 5,5% wszystkich

nowotworów u kobiet, 18%

nowotworów narządów

płciowych

Nowotwory jajnika

Podział



nowotwory wywodzące się z komórek nabłonka
powierzchniowego - nowotwory nabłonkowe - raki



nowotwory wywodzące się z pierwotnej komórki
płciowej - nowotwory zarodkowe (20%)

•

rozrodczak, nowotwór pęcherzyka żółtkowego,
potworniaki



nowotwory wywodzące się ze zrębu jajnika i
sznurów płciowych (4-6%)

•

ziarniszczak

Rak jajnika



występuje głównie u kobiet po menopauzie



charakteryzuje się dużą śmiertelnością



rak jajnika w III i IV stopniu zaawansowania
jest rozpoznawany u 60-70% chorych



zaledwie 20-30% leczonych chorych
przeżywa 5 lat od chwili rozpoznania

Rak jajnika

Czynniki ryzyka zachorowania



czynniki genetyczne (mutacje genu BRCA1 i BRCA2,
zespoły dziedzicznego występowania raka jajnika np.
zespół Lynch HNPCC 5-10% wszystkich przypadków)



zaburzenia czynności hormonalnej jajników oraz
leczenie stymulujące owulację



doustna antykoncepcja zmniejsza ryzyko
zachorowania na raka jajnika (o 50%)



bezdzietność i urodzenie pierwszego dziecka >35rż.

Rak jajnika

Objawy kliniczne



objawy występują późno



objawy wczesne są niecharakterystyczne i

często są to dolegliwości ze strony przewodu

pokarmowego (wzdęcie, zaparcie, odbijanie,

czkawka, uczucie pełności w jamie brzusznej,

utrata apetytu)



objawy zaawansowanej choroby (wodobrzusze,

wyczuwalny guz, powiększone węzły chłonne,

naciek odbytnicy i pęcherza, płyn w opłucnej)



ok. 50% chorych we wczesnym stadium

stwierdza się podwyższone stęż. CA-125

Rak jajnika

Profilaktyka



nie są zalecane rutynowe badania przesiewowe



u chorych z grupy wysokiego ryzyka (z
czynnikami genetycznymi) zalecane jest raz w
roku wykonanie badania ginekologicznego, usg
przezpochwowego i oznaczenie antygenu
CA-125, zalecane jest też profilaktyczne
usunięcie jajników po 35 rż, po urodzeniu
planowanej liczby dzieci

Rak jajnika

Rozpoznanie



badanie ginekologiczne (per vaginam, per rectum)



usg (przezpochwowe, przezbrzuszne)



ew. badanie CT, MRI, laparoskopia



ew. punkcja jamy brzusznej z oceną cytologiczną

płynu



badanie markerów

•

CA-125 w rakach

•

AFP, CEA, HCG w guzach zarodkowych



inne badania w celu oceny zaawansowania



podstawowe badania krwi i moczu

Rak jajnika

Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO



Stopień I - nowotwór ograniczony do jajników

•

IA - zajęcie jednego jajnika, bez zajęcia torebki i
wysięku otrzewnowego

•

IB - zajęcie obu jajników, bez zajęcia torebki i
wysięku otrzewnowego

•

IC - zajęcie torebki, pęknięcie torebki,
wodobrzusze lub obecność komórek
nowotworowych w płynie otrzewnowym

Rak jajnika

Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO



Stopień II - nowotwór jednego lub obu jajników
z zajęciem narządów miednicy mniejszej

•

IIA - zajęcie macicy i/lub jajowodów

•

IIB - zajęcie innych narządów miednicy mniejszej
(pęcherz, odbytnica, pochwa)

•

IIC - nowotwór jak w stopniu IIA lub IIB oraz IC (zajęcie
torebki, pęknięcie torebki, wodobrzusze lub obecność
komórek nowotworowych w płynie otrzewnowym)

Rak jajnika

Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO



Stopień III - nowotwór jednego lub obu jajników
wychodzący poza miednicę mniejszą i/lub z
przerzutami do węzłów chłonnych
zaotrzewnowych

•

IIIA - mikroskopowe ogniska nowotworu w otrzewnej

•

IIIB - ogniska nowotworu w otrzewnej o śr.



2cm

•

IIIC - ogniska nowotworu w otrzewnej o śr. > 2cm i/lub
przerzuty w węzłach chłonnych zaotrzewnowych albo
pachwinowych



Stopień IV - nowotwór jednego lub obu jajników
z przerzutami odległymi (wątroba, opłucna)

Rak jajnika

Klasyfikacja zróżnicowania

histologicznego



G1 - nowotwory o wysokim stopniu
zróżnicowania (komórki niezróżnicowane nie
przekraczają 5% wszystkich komórek)



G2 - nowotwory zawierające do 50% komórek
niezróżnicowanych



G3 - nowotwory, w których utkanie
niezróżnicowane przekracza 50%

Rak jajnika

Leczenie



Leczenie chirurgiczne jest podstawową metodą

leczenia raka jajnika.

•

U chorych z podejrzeniem raka jajnika polecane jest

wykonanie zabiegu przez ginekologa-onkologa.



Sposób i zakres wykonania pierwszego zabiegu

operacyjnego stanowi jeden z najistotniejszych

czynników rokowniczych. Celem operacji jest

nie tylko usunięcie masy nowotworu, ale także

ustalenie stopnia zaawansowania choroby.

Rak jajnika

Leczenie chirurgiczne



Standardowym radykalnym zabiegiem jest
histerektomia z obustronnym usunięciem
przydatków oraz omentektomią.

•

zalecane cięcie proste (usunięcie guza w całości,
kontrola j. brzusznej)

•

pobranie popłuczyn z j. brzusznej

•

biopsja węzłów chłonnych miednicy i okołoaortalnych

•

pobranie wycinków z podejrzanych zmian z otrzewnej

Rak jajnika

Leczenie chirurgiczne



Rodzaje zabiegów operacyjnych

•

pierwotna operacja cytoredukcyjna (maksymalne
usunięcie guza i zmian przerzutowych)

•

operacja odroczona (po 2-3 kursach chemioterapii)

•

operacja drugiego wglądu (po zakończeniu
chemioterapii, u chorych bez stwierdzanych zmian
nowotworowych)

•

wtórna operacja cytoredukcyjna (u chorych po
chemioterapii ze stwierdzanymi zmianami
nowotworowymi)

•

operacje paliatywne

Rak jajnika

Leczenie cytostatyczne



Chemioterapia może mieć zastosowanie
niemal we wszystkich stadiach
zaawansowania raka jajnika, jako
uzupełnienie radykalnego zabiegu
operacyjnego oraz po zabiegach
cytoredukcyjnych, prowadzi do wyleczenia
i/lub wpływa znamiennie na wydłużenie
czasu przeżycia.

Rak jajnika

Leczenie cytostatyczne



Schemat CBDCA + PXL co 21 dni – 6 kursów

•

Karboplatyna wg Calverta zgodnie z klirensem
kreatyniny (AUC) 5-7,5 mg/ml/min 1 d przez 30
min.

•

Paklitaksel 175 mg/m

2

1 d przez 3 godz.



Schemat DDP + PXL co 21 dni – 6 kursów

•

Cisplatyna 75 mg/m

2

1 dnia

•

Paklitaksel 175 mg/m

2

1 dnia przez 24 godz.

Rak jajnika

Leczenie



Stopień I

•

radykalne leczenie operacyjne

•

leczenie uzupełniające może nie być konieczne pod
warunkiem właściwej klasyfikacji chirurgiczno –
patologicznej (IA, IB)

•

u chorych w stopniu zaawansowania IA w wieku
rozrodczym i stopniu złośliwości G1 możliwe zabiegi
oszczędzające

•

w stopniu IC i w stopniu złośliwości G2 i G3
uzupełniająca chemioterapia (cisplatyna, paklitaksel)

Rak jajnika

Leczenie



Stopień II i III

•

leczenie operacyjne (maksymalne usunięcie

zmian)

•

uzupełniająca chemioterapia - 6 kursów

(cisplatyna lub karboplatyna + paklitaksel)

•

ew. pierwotnie 3 kursy chemioterapii, następnie

zabieg chirurgiczny i dalsza chemioterapia



Stopień IV

•

chemioterapia - 6 kursów (cisplatyna lub

karboplatyna + paklitaksel)

•

u niektórych chorych leczenie chirurgiczne

Rak jajnika

Leczenie nawrotów nowotworu



Chemioterapia

•

o rodzaju chemioterapii decyduje czas trwania

remisji

•

czas remisji < 6 miesięcy (platynooporność) –

chemioterapia drugiej linii (topotekan, etopozyd,

winorelbina, liposomalna doksorubicyna, ifosfamid),

ocena skuteczności po 2 kursach chemioterapii

•

czas remisji > 6 miesięcy (platynowrażliwość) –

można zastosować chemioterapię pierwszej linii



Leczenie chirurgiczne

•

graniczony nawrót po długim czasie wolnym od

nowotworu (> 6 miesięcy)