Czechy

•

http://www.google.pl/imgres?q=mapa+czech&num=10&um=1&hl=pl&biw=1024&bih=605&tbm=isch&tbnid=eprFPu9SrQH89M:&imgrefurl=http://czechy.praktycznyprzewodnik.eu/mapa-

czech/&docid=EMkGs_TVwTYimM&imgurl=http://czechy.praktycznyprzewodnik.eu/img/czechy-mapa-

ogolna.jpg&w=351&h=377&ei=xV8VT9DFMJyosgbasMTLBg&zoom=1&iact=rc&dur=353&sig=114324244312911239479&sqi=2&page=1&tbnh=107&tbnw=100&start=0&ndsp=16&ved=

1t:429,r:0,s:0&tx=71&ty=66

Informacje ogólne

• Powierzchnia – 78 866 km2
• Gęstość zaludnienia: 133/km2
• Klimat umiarkowany kontynentalny
• 10 mln 515 tys. mieszkańców

(dane z 30.06.2011): Czesi –

81.2%, Słowacy – 3.1%, 2.5% -

Polacy, Cyganie, Niemcy i Węgrzy

• Język urzędowy – czeski (w

kontaktach handlowych

wykorzystywany również j.

niemiecki i j. angielski

• Stolica: Praga
• Najwięcej Czechów wyznaje

chrześcijaństwo – 65%, inne

religie: protestantyzm i judaizm

• Ustrój: demokracja parlamentarna
• Waluta: korona czeska (Czk) – to

ok.. 0,18 zł.

http://www.google.pl/imgres?
q=flaga+czech&um=1&hl=pl&sa=N&biw=1024&bih=605&tbm=is
ch&tbnid=0pJ8vhEB8c1P4M:&imgrefurl=http://portalwiedzy.onet.pl/
10800,1,,,czechy_hymn,haslo.html&docid=CLRRQqk_KG3ZpM&img
url=http://m.onet.pl/_m/499fb621ff67307699707f21948d0f2d,14,1.
jpg&w=450&h=450&ei=dlwVT_T8MozVsgbYzP0n&zoom=1&iact=h
c&vpx=283&vpy=258&dur=536&hovh=115&hovw=155&tx=120&
ty=132&sig=114324244312911239479&page=1&tbnh=115&tbnw
=155&start=0&ndsp=15&ved=1t:429,r:6,s:0

System oświaty

•

Współczesna pedagogika w republice Czeskiej nawiązuje w swej idei do ruchu

nowego wychowania, propagowanego i rozpowszechnionego na świecie na przełomie

lat 20 i 30. niestety teorie wychowawcze propagowane przez zwolenników tego ruchu

stłumił wybuch II wojny światowe i następujący po nim okres powojenny. Pomimo

upływu ponad 50 lat wszystkie postulaty zostają nadal aktualne dla współczesnego

człowieka.

•

System szkolnictwa czeskiego radykalnie zmienił się po reformach wprowadzonych w

życie w 1997r.Podstawami nowej oświaty są następujące postulaty:

a) dziecko postrzegane jako centrum wychowawczego kształcenia
b) nauczyciel – jest animatorem rozwoju sił i zdolności dziecka
c) nacisk na całościowe poznawanie wiedzy
d) wolność nauczyciela i dziecka jako partnerów w szkole
•

Wyraźną cechą współczesnego szkolnictwa na świecie, jak również jest to przyjęte w

Republice Czeskiej, jest nieustanny proces demokratyzacji szkolnictwa. Oprócz

wymienionych już uprzednio postulatów model ten wyraża się w dążeniu, aby

możliwie jak największej liczbie dzieci i młodzieży zapewnić jak najdłuższy pobyt w

szkole. Zamiar ten jest realizowany przez stopniowe wydłużanie obowiązku szkolnego

do 18 roku życia. Realizowane jest to poprzez wprowadzenie kształcenia ogólnego do

wszystkich czeskich szkół. Jest to przejaw potrzeb społecznych i wymogów rynku

pracy, ponieważ istnieje tendencja do zatrudniania ludzi o wysokich kwalifikacjach

zawodowych, a takie można uzyskać jedynie na podbudowie szerokiej wiedzy ogólnej.

Sytuacja ta sprawia, iż rozbrzmiewają krytyczne głosy wobec tego procesu,

zarzucające przeładowanie programów nauczania.

Struktura systemu oświaty

• W odróżnieniu od Polski, w Republice Czeskiej dziecko

rozpoczyna naukę w szkole powszechnej nie w wieku 7 lecz

6 lat, i z tego też powodu wychowanie przedszkolne nie

może trwać dłużej niż 3 lata. System wychowania w

czeskim przedszkolu nie różni się od systemu

obowiązującego w Polsce. Główny nacisk jest kładziony na

wychowanie dziecka poprzez zabawę, a także integracje w

grupie z rówieśnikami. Podobna również sytuacja dotyczy

szkół podstawowych, z tym jednym wyjątkiem, że w

Czechach szkoła powszechna trwa 9 lat, ze względu na wiek

dziecka rozpoczynającego naukę. Szkoła podstawowa dzieli

się na: nauczanie początkowe, trwające 4 lata, z

wykorzystaniem blokowego systemu nauczania, oraz klasy

wyższe. Wiele małych szkół wiejskich funkcjonuje jako

placówki niepełne, tzn. z niepełną liczbą klas, i ograniczone

są wyłącznie do nauczania początkowego w klasach I - IV.

Struktura systemu oświaty

• Do przedszkoli w Republice Czeskiej uczęszcza prawie 90% dzieci w wieku

3–6 lat. Obowiązkiem szkolnym są objęte wszystkie dzieci w wieku 6–15 lat.

System kształcenia obejmuje 5-letnią szkołę podstawową, 4-letnią niższą

szkołę średnią (gimnazja) oraz 4–letnią wyższą szkołę średnią (technika,

szkoły zawodowe, szkoły integracyjne). W Republice Czeskiej działają

bezpłatne szkoły państwowe oraz szkoły prywatne i społeczne.

• Rok szkolny we wszystkich typach szkół, oprócz wyższych rozpoczyna się 1

września, a kończy się 31 sierpnia. Rok nauki podzielony jest na dwa

semestry od 1 września do 31 stycznia oraz od 1 lutego do 30 czerwca.

Okresy wolne od nauki to: ferie jesienne, ferie świąteczne, ferie

międzysemestralne, ferie wiosenne, ferie wielkanocne i letnie wakacje.

• Ferie jesienne to dwa dni dodane do święta państwowego w dniu 28

października. Ferie świąteczne trwają od 23 grudnia do 2 stycznia. Przerwa

międzysemestralna trwa jeden dzień po zakończeniu pierwszego semestru.

Ferie wiosenne trwają tydzień, w zależności od regionu mogą przypadać na

okres od pierwszego tygodnia lutego do ostatniego tygodnia marca. Ferie

wielkanocne trwają od czwartku do świątecznego poniedziałku. Główne

wakacje letnie rozpoczynają się w ostatnim dniu nauki drugiego semestru i

trwają aż do początku roku szkolnego.

Struktura systemu oświaty

•

Podobnie jak w Polsce, system szkolnictwa dzieli się na podstawowe, średnie i wyższe.

•

.Szkoły podstawowe

Dzieci rozpoczynają naukę w wieku sześciu lat w szkole podstawowej (základni škola, pot.

základka). Zanim jednak do niej trafią, powinny odbyć roczną naukę w przedszkolu (jest to

odpowiednik polskiej zerówki), gdzie uczą się pisania i czytania. Podstawówka nie różni się

specjalnie od polskich szkół – lekcje trwają 45 minut, rok podzielony jest na dwa semestry, a

od czwartej klasy każdego przedmiotu uczy inny nauczyciel. Oceny zamykają się w skali od 1

– 5, gdzie 1 jest najlepszą notą, jaką może uzyskać uczeń (czyli odwrotnie niż w Polsce). Przy

zapisywaniu dzieci do szkoły obowiązuje rejonizacja. Dziecko może po 5 latach nauki

zdecydować, czy chce już teraz pójść do gimnazjum, czy dopiero po kolejnych dwóch latach.

•

.Szkoły średnie

Kolejnym etapem nauki jest gimnazjum (Gymnázium), technikum (středni odborná škola) lub

szkoła zawodowa (učiliště). Gimnazjum generalnie uznawane jest za miejsce dla

najzdolniejszych uczniów, jednak nie uzyskują oni w nim żadnego zawodu (można to

porównać z naszym liceum ogólnokształcącym). Dyplom technika zapewniają szkoły

techniczne. Szkoła zawodowa z praktykami daje absolwentom konkretny zawód, jednak nie

każdy kierunek zapewni otrzymanie matury. Szkoły zawodowe kończą się uzyskaniem

dyplomu rzemieślnika.

•

.Szkoły wyższe

Szkolnictwo wyższe jest w zasadzie bardzo podobne do systemu, jaki mamy w Polsce. Po

maturze i pomyślnym zdaniu egzaminów wstępnych uczeń może zacząć studia na jednej z

uczelni: uniwersytecie (univerzita), akademii (akademie), politechnice (technická univerzita)

lub wyższej szkole zawodowej, inaczej kolegium (vyšši odborná škola). Ta ostatnia jednak, w

odróżnieniu od szkół polskich, nie kończy się żadnym tytułem. Tytuł magistra lub licencjata

uzyskuje się po – odpowiednio – 5 lub 3 latach nauki w trzech pierwszych z wymienionych

uczelni. Poza nimi czescy studenci mają możliwość zdobywania interesujących zawodów w

szkołach wojskowych, policyjnych, medycznych, filmowych, itd.

Administracja i nadzór

•

Administracja szkolna stanowi część administracji ogólnej, w której wyodrębnia się

szczebel centralny, regionalny (obecnie istnieje 14 regionów) i gminny. Regiony mają

szeroką autonomię.

•

Ministerstwo Edukacji, Młodzieży i Sportu odpowiada za zintegrowaną politykę

edukacyjną państwa, opracowując długoterminowe strategie kształcenia i rozwoju

systemu edukacji, które przedstawia Radzie Ministrów w każdym nieparzystym roku.

•

Do zadań Ministerstwa Edukacji, Młodzieży i Sportu należą przede wszystkim:

– - zarządzanie systemem szkolnym na szczeblu administracji państwowej,

– - sprawy związane z koncepcją, stanem i rozwojem systemu edukacji,

– - określanie treści nauczania: opracowywanie Ogólnokrajowego programu

nauczania – dokumentu politycznego dyskutowanego przez Radę Ministrów i

zatwierdzanego przez Parlament, zatwierdzanie ramowych programów nauczania,

które stanowią podstawę przygotowywania szkolnych programów nauczania, oraz

zatwierdzanie programów nauczania dla wyższych szkół zawodowych i

pozostałych uczelni,

– - sprawy związane z wynagrodzeniami nauczycieli i pomocami dydaktycznymi,

– - prowadzenie wykazu szkół (z wyjątkiem placówek przedszkolnych),

– - tworzenie i prowadzenie placówek doskonalenia nauczycieli oraz domów

poprawczych dla młodzieży.

•

Władze regionalne, odpowiadające za edukację na swym terenie, opracowują –

zgodnie z celami ogólnokrajowymi – długoterminowe strategie dla swego regionu w

każdym parzystym roku oraz zakładają i prowadzą szkoły średnie II stopnia i wyższe

szkoły zawodowe. 1

•

Gminy odpowiadają za kształcenie obowiązkowe. Zakładają i prowadzą przedszkola i

szkoły powszechne. W imieniu gminy zadania te wykonuje na ogół Komisja ds.

Kształcenia i Wychowania (Komise pro výchovu a vzdĕlávání).

Finansowanie oświaty

• Szkoły są finansowane z dwóch źródeł: koszty inwestycyjne i bieżące pokrywają

organy założycielskie (regiony i gminy z budżetów regionalnych), a fundusze na

wynagrodzenia i pomoce dydaktyczne są przyznawane z budżetu centralnego

przez Ministerstwo Edukacji, Młodzieży i Sportu, za pośrednictwem administracji

regionalnej. Finansowanie odbywa się zgodnie z zasadą wydatków na 1 osobę.

• Od 1990 r. (a w sektorze szkolnictwa wyższego – od 1999 r.) powstają w

Republice Czeskiej szkoły prywatne. Większość szkół ma charakter

bezwyznaniowy; z prawnego punktu widzenia szkoły te mają status organizacji

dochodowych lub dotowanych organizacji niedochodowych. W roku szkolnym

2004/05 szkoły prywatne i wyznaniowe stanowiły łącznie 1,4% ogólnej liczby

szkół powszechnych i kształciły 0,8% uczniów na tym poziomie edukacji; w

szkolnictwie średnim II stopnia wskaźniki te wynoszą odpowiednio 22,5% szkół i

15% uczniów, w sektorze wyższego szkolnictwa zawodowego – 33% szkół i 34%

studentów, a w sektorze pozostałych uczelni – 60% uczelni i 6,1% studentów.

Koszty bieżące w szkołach prywatnych finansuje się według takiego samego

algorytmu, jak w szkołach publicznych w danym regionie. Dotacje podstawowe

(50-80% funduszy przyznawanych podobnym szkołom publicznym, zależnie od

rodzaju) mogą zostać zwiększone do 80-100%, jeżeli szkoła spełnia określony

zestaw kryteriów. Szkoły wyznaniowe otrzymują bezpośrednio z ministerstwa

takie same kwoty, jak szkoły publiczne. Uczelnie prywatne otrzymują dotacje

państwowe jedynie w przypadku, gdy są instytucjami niedochodowymi.

Nauczyciele

• Nauczyciele zajmujący się edukacją przedszkolną

kończą na ogół czteroletni cykl kształcenia w szkole

średniej II stopnia, ale dla tej grupy prowadzi się

również

studia

na

poziomie licencjackim

i

magisterskim (trwające 3 lub 4 lata). Przyszli

nauczyciele na innych poziomach kształcenia muszą

uzyskać dyplom uczelni akademickiej, na ogół na

poziomie magisterskim (po ukończeniu studiów

trwających zwykle 4 lub 5 lat). Nauczyciele nie mają

statusu urzędników państwowych. Nowa Ustawa o

kadrze

pedagogicznej

zawiera

uregulowania

dotyczące kwalifikacji wymaganych do wykonywania

zawodu nauczycielskiego, jak również zapisy

dotyczące doskonalenia zawodowego i szczebli

awansu zawodowego nauczycieli.

Uczeń zdolny i

niepełnosprawny

• W sposobie pracy z uczniem zdolnym Czesi nie stosują

jednolitego systemu nauczania. Stosuje się tu kategorię

„wielu ścieżek” – wybiera się wiele dróg w pracy z uczniem

zdolnych i wybiera tę najlepszą. Przypomina to metodę

„prób i błędów”.

• Uczniowie niepełnosprawni kształcącą się w szkołach

specjalnych istniejących na poziomach od przedszkolnego

do średniego II stopnia. Program nauczania i kwalifikacje

uzyskiwane w tych szkołach są maksymalnie zbliżone do

programów i kwalifikacji w szkolnictwie ogólnodostępnym;

poza szkolnictwem ogólnodostępnym kształci się 3,6%

populacji. Uczęszczanie do szkoły specjalnej wymaga

skierowania od odpowiedniego organu władz i zgody

rodziców. W nowej Ustawie o edukacji kładzie się nacisk na

integrację.

Program nauczania

• Cele i podstawowe treści programowe są określone w ogólnokrajowych

standardach kształcenia. Cele te można realizować za pomocą różnych

programów nauczania pod warunkiem, że zostały one zatwierdzone przez

ministerstwo. Istnieją trzy ogólnokrajowe programy nauczania. Każda

placówka samodzielnie wybiera metody nauczania i podręczniki (z listy

zatwierdzonej przez ministerstwo).

• Ministerstwo opracowało standardy kształcenia, określające cele i treści

nauczania, oraz zatwierdziło programy nauczania, które charakteryzują się

znaczną elastycznością. Program nauczania dla gimnazjum określa 21-29 z

łącznej liczby 31 godzin zajęć dydaktycznych, a pozostałe godziny są do

dyspozycji dyrektora szkoły, zgodnie z profilem kształcenia. W szkołach

technicznych występują 33 godziny zajęć dydaktycznych, a proporcja

przedmiotów ogólnych do zawodowych wynosi ok. 40:60. Niektóre lekcje są

nieobowiązkowe. W szkołach zawodowych są również 33 godziny zajęć

dydaktycznych

tygodniowo,

a

proporcje

przedmiotów

ogólnych,

przedmiotów zawodowych i kształcenia praktycznego są różne. Kształcenie

praktyczne w ramach trzyletniego cyklu kształcenia (stanowiącego

dominującą formę) może stanowić 30-45% zajęć dydaktycznych. W

nástavbové studium prowadzi się przedmioty ogólne i teoretyczne,

dotyczące określonej dziedziny. Szkoły mogą zmieniać do 30% treści

poszczególnych przedmiotów na wszystkich poziomach.

Egzaminy

•

Uczniowie są oceniani przez nauczycieli na podstawie prac pisemnych, wystąpień ustnych i pracy

domowej według pięciopunktowej skali. Wyniki oceny ciągłej podsumowuje się w raporcie na zakończenie

każdego semestru. Od roku 2005 na wszystkich poziomach kształcenia dozwolona jest również ocena

słowna (opisowa). Od roku szkolnego 2005/06 szkoły będą wydawać uczniom w ostatnim roku kształcenia

obowiązkowego dokument przedstawiający ocenę końcową. Postępy uczniów w nauce omawia się

podczas zebrań z rodzicami. Uczniowie mający trudności w nauce mogą powtarzać jedną klasę na każdym

etapie kształcenia.

•

Wszystkie szkoły średnie II stopnia samodzielnie przeprowadzają egzaminy końcowe:

–

• maturitní zkouška – na zakończenie czteroletniego cyklu kształcenia (poziom ISCED 3A) i

kształcenia w nástavbové studium (poziom ISCED 4A); absolwenci szkół otrzymują świadectwo

vysvědčení o maturitní zkouške;

–

• závĕrečná zkouška – na zakończenie trzy- i dwuletniego cyklu kształcenia (poziom ISCED 3C);

absolwenci szkół otrzymują świadectwo vysvědčení o závĕrečne zkouške;

–

• závĕrečná zkouška – w szkołach zawodowych (kształcenie w trzy- i dwuletnim cyklu, poziom ISCED

3C), w których egzamin obejmuje część praktyczną; absolwenci otrzymują świadectwo výuční list.

•

W wyższych szkołach zawodowych zdaje się egzamin końcowy zwany absolutorium, a absolwenci

otrzymują tytuł diplomovaný specialista – DiS (dyplomowany specjalista).

•

Na zakończenie studiów w szkołach wyższych studenci zdają egzamin państwowy i bronią pracy.

Absolwenci studiów I stopnia (3- lub 4-letnich) otrzymują tytuł zawodowy bakalář – Bc (licencjat).

Absolwenci studiów II stopnia (trwających od roku do 3 lat) i dłuższych studiów jednolitych (trwających 5-6

lat) otrzymują przeważnie tytuł magistr – Mgr. (magister); na niektórych kierunkach przyznaje się

specjalne tytuły: magister umĕní – MgA (magister – na kierunkach humanistycznych), inženýr – Ing. (na

kierunkach technicznych i ekonomicznych), inženýr architekt – Ing. Arch (na kierunku Architektura), a na

kierunkach Medycyna i Weterynaria (po zdaniu státní rigorózní zkouška) – tytuł doktor (MUDr., MDDr.,

MVDr.). Osoby z tytułem magisterskim mogą otrzymać tytuł JUDr., PhDr., RNDr., PharmDr. lub ThDr., po

zdaniu egzaminu rigorózní zkouška. Po ukończeniu studiów doktoranckich studenci zdają egzamin

doktorski i otrzymują stopień naukowy doktor – Ph.D.

Reformy oświatowe XXI w.

• W szkołach prowadzonych przez władze regionalne uwaga

skupia się na wdrażaniu przepisów Ustawy o edukacji i

Ustawy o kadrze pedagogicznej oraz przepisów

wykonawczych do tych ustaw, które zostały w większości

przygotowane w pierwszym kwartale 2005 r.

– • Wdrażana jest reforma programowa.

• - Ogólnokrajowy program nauczania powinien zostać zatwierdzony w

marcu 2006 r.

• - Prace nad ramowymi programami nauczania, które określają cele

kształcenia, kluczowe kompetencje oraz treści nauczania, są na różnym

etapie zaawansowania. Dotychczas zatwierdzono ramowe programy

dla poziomów ISCED 0, 1 i 2, z wyjątkiem programów dla szkół

specjalnych. Ramowy program dla poziomu ISCED 3 powinien być

przygotowany do zatwierdzenia w 2006 r.

• - Na podstawie ramowych programów nauczania szkoły będą

opracowywać własne programy. Przygotowano już przewodniki

dotyczące realizacji programów. Szkoły powszechne powinny rozpocząć

nauczanie według ramowych programów w roku szkolnym 2007/08.

• 5 - Ramowy program nauczania dla ogólnokształcących szkół średnich

II stopnia będzie weryfikowany w 16 szkołach w latach 2004-2006.

Literatura

• www.europa.eu
• www.eurydice.org
• www.wikipedia.pl