Uniwersytet Gdański

Wydział Nauk Społecznych

Instytut Politologii

Katarzyna Urbanowska

Rok II, grupa F

System polityczny Republiki Czeskiej

Gdańsk 2006

REPUBLIKA CZESKA

FLAGA PAŃSTWOWA GODŁO PAŃSTWOWE

.

Podstawowe informacja dotyczące Republiki Czeskiej:

Hymn narodowy: Kde domov můj (Gdzie kraj mój ojczysty), tekst

Powierzchnia: 78 886 km

Stolica: Praha (1 213 tys. mieszkańców)

Długość granicy: 2 303 km

Ludność: 10 304 302 mieszkańców

Gęstość zaludnienia: 131 osób na km2

Strefa czasu: Czas środkowoeuropejski

System polityczny: Demokracja parlamentarna

Waluta: Koruna (Kč) - Czeska korona (CZK) - 1 USD=26,06 CZK (2.7.2004)

Czechy są demokracją parlamentarną.

Sytuacja polityczna po II wojnie światowej:

Po drugiej wojnie światowej system polityczny Czechosłowacji ukształtował

system komunistyczny opartego na radzieckich wzorcach. Taka sytuacja miała

również miejsce w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Równowaga

pomiędzy poszczególnymi siłami politycznymi została zachwiana, a organy władzy

ustawodawczej,

wykonawczej

i

sądowniczej,

które

są

niezbędne

dla

demokratycznego

rozwoju

kraju

zostały

zastąpione

przez

władzę

Partii

Komunistycznej. Jej władza opierała się na Konstytucji, a przez długich czterdzieści

lat sprawowała tę nieograniczoną władzę w oparciu o organy represyjne, które

ingerowały

we

wszystkie

sfery

życia

społecznego

i

politycznego.

Po przewrocie komunistycznym, który miał miejsce w lutym 1948 roku Partia

Komunistyczna stała się jedyną siłą polityczną w kraju. Pozwoliła ona istnieć i działać kilku partiom opozycyjnym w tzw. Froncie Narodowym ale nie pozostawiła im żadnej

władzy . Celem takiego działania było stwarzanie pozorów demokratycznego

państwa.

Po rewolucyjnych wydarzeniach w listopadzie 1989 roku, które doprowadziły do

upadku systemu komunistycznego, kraj stanął przed niełatwym zadaniem zerwania z

wcześniejszym

systemem

oraz

stworzeniem

demokratycznego

systemu

politycznego. Na scenie politycznej pojawiły się partie różniące się poglądami i programem, które jeszcze przed podziałem Czechosłowacji w końcu 1992 roku

zdołały się mocno związać ze sceną polityczna.

KONSTYTUCJA REPUBLIKI CZESKIEJ

Konstytucja Republiki Czeskiej weszła w życie z dniem 16 grudnia 1992 roku

czyli w dniu powstania nowego państwa. Konstytucja ta została znowelizowana

19marca1998.

Zagwarantowała ona obywatelom podstawowe prawa i wolności, określiła relacje

pomiędzy władzą ustawodawczą i wykonawczą oraz zapewniła niezależność władzy

sądowniczej.

Zasady, treści zawarte w ustawie zasadniczej Republiki Czeskiej:

Art. 1

Republika Czeska jest suwerennym, jednolitym i demokratycznym państwem

prawa, opartym na poszanowaniu praw i wolności człowieka i obywatela.

Art. 2

(..) Każdemu obywatelowi wolno robić to, co nie jest przez ustawę zabronione

i nikt nie może być zmuszony do czynienia tego, czego ustawa nie nakazuje.

Art. 3

Częścią

porządku

konstytucyjnego

Republiki

Czeskiej

jest

Karta

Podstawowych Praw i Wolności.

Art. 4

Podstawowe prawa i wolności podlegają ochronie władzy sądowniczej.

Władza ustawodawcza:

Parlament tworzą dwie izby - Izba Poselska i Senat. Uchwala ustawy obowiązujące na terytorium Republiki Czeskiej i zatwierdza ważne umowy międzynarodowe,

dotyczące podstawowych praw człowieka i wolności, umowy polityczne i

gospodarcze o charakterze ogólnym. Parlament podejmuje decyzje w sprawach

najwyższej rangi - ogłoszenie stanu wojennego, zgoda na pobyt obcych wojsk na

terenie kraju.

Działalność Parlamentu

Izby są w stanie podejmować uchwały w obecności co najmniej 1/3 liczby swych członków. Do przyjęcia uchwały izby wymagana jest zgoda bezwzględnej większości

obecnych posłów lub senatorów. Do przyjęcia ustawy konstytucyjnej i do

zatwierdzenia umowy międzynarodowej wymagana jest zgoda 60% wszystkich

posłów i obecnych senatorów.

Proces legislacyjny

Projekty ustaw są przedkładane Izbie Poselskiej. Projekt ustawy może zgłosić poseł,

grupa posłów, Senat, rząd lub przedstawicielstwo samorządowej jednostki

terytorialnej wyższego stopnia. Projekt ustawy, na który Izba Poselska wyraziła zgodę, jest niezwłocznie przekazywany do Senatu, który może ustawę zatwierdzić, odrzucić lub zwrócić Izbie Poselskiej z poprawkami.

Wybory parlamentarne

Wybory do obu izb Parlamentu są tajne, powszechne, równe i bezpośrednie. Wybory

do Izby Poselskiej są proporcjonalne. W celu zdobycia mandatów w Izbie Poselskiej

partia polityczna musi uzyskać przynajmniej 5% głosów. Wybory do Senatu są

większościowe. Prawo wybierania do obu izb Parlamentu ma każdy obywatel

Republiki Czeskiej, który ukończył 18 lat. Do Izby Poselskiej może zostać wybrany obywatel, który ukończył 21 lat, a do Senatu obywatel, który ukończył 40 lat.

Izba Poselska liczy 200 posłów wybieranych na okres czterech lat (ostatnie wybory odbyły się w czerwcu 2002 roku). Prezydent może rozwiązać Izbę Poselską w

wypadkach określonych w Konstytucji. Lobby polityczne, komisje oraz komitety

poselskie działają w historycznym budynku, w którym mieści się Izba Poselska.

Senat liczy 81 senatorów wybieranych na okres sześciu lat - co dwa lata wybierana jest jedna trzecia senatorów. Senat nie może być rozwiązany.

Władza wykonawcza:

Prezydent (obecnie - Václav Klaus) jest wybierany na pięć lat na wspólnym posiedzeniu obu izb Parlamentu. Nie może sprawować funkcji dłużej niż dwie kolejne

kadencje. Prezydent jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych. Reprezentuje państwo na zewnątrz, a jednym z najważniejszych narzędzi sprawowania władzy jest

możliwość zawetowania ustaw uchwalonych przez Parlament, z wyjątkiem ustaw

konstytucyjnych.

Rzą d jest naczelnym organem władzy wykonawczej. Składa się z premiera (obecnie

- Jiř í Paroubek), wicepremierów i ministrów. Rząd koordynuje i organizuje działalność poszczególnych ministerstw i urzędów administracji publicznej. Rząd ma wyłączność

w przygotowaniu projektu ustawy budżetowej.

Władza sądownicza:

Są d Najwyż szy (prezes - Iva Brožová) jest naczelnym organem sądowym w sprawach należących do kompetencji sądów z wyjątkiem spraw, o których orzeka

Trybunał Konstytucyjny lub Najwyższy Sąd Administracyjny. Sędziowie są mianowani

przez prezydenta republiki i przy podejmowaniu decyzji podlegają ustawom - są uprawnieni do oceny zgodności innego przepisu prawnego z ustawą.

Trybunał Konstytucyjny (prezes - Pavel Rychetský) jest organem chroniącym porządek konstytucyjny. Składa się z piętnastu sędziów, których mianuje prezydent -

za zgodą Senatu - na okres dziesięciu lat. Sędziego Trybunału Konstytucyjnego nie

można ścigać karnie bez zgody Senatu. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego przy

podejmowaniu decyzji podlegają jedynie ustawom konstytucyjnym i umowom

międzynarodowym.

Bibliografia:

1. Maria Kruk, Konstytucja Czech

2. www.mzv.cz